ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 21.5.2015 JOIN(2015) 24 final 2015/0110 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας ενισχυμένης εταιρικής σχέσης και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Δημοκρατίας του Καζαχστάν EL EL
1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η επισυναπτόμενη πρόταση συνιστά τη νομική πράξη που επιτρέπει την υπογραφή και την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας ενισχυμένης εταιρικής σχέσης και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Δημοκρατίας του Καζαχστάν, αφετέρου, (εφεξής «η συμφωνία»). Οι σχέσεις μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και της Δημοκρατίας του Καζαχστάν (Καζαχστάν) στηρίζονται επί του παρόντος στη συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας που υπεγράφη στις Βρυξέλλες, στις 23 Ιανουαρίου 1995, και ετέθη σε ισχύ τον Ιούνιο του 1999. Στις 13 Απριλίου 2011, το Συμβούλιο εξέδωσε απόφαση με την οποία εξουσιοδοτείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαπραγματευθεί τη συμφωνία ενισχυμένης εταιρικής σχέσης και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Καζαχστάν. Τον Ιούνιο του 2011, άρχισαν διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία, αλλά το Καζαχστάν διέκοψε τις συνομιλίες μεταξύ Σεπτεμβρίου 2012 και Οκτωβρίου 2013, πιθανότατα ως αποτέλεσμα της συμμετοχής του στην τελωνειακή ένωση με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Μετά τον όγδοο γύρο διαπραγματεύσεων που πραγματοποιήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2014, η ΕΕ και το Καζαχστάν οριστικοποίησαν το κείμενο της συμφωνίας. Τα δύο μέρη μονογράφησαν τη συμφωνία στις 20 Ιανουαρίου 2015. Για την ΕΕ, η συμφωνία συνιστά ένα σημαντικό βήμα προς την αυξημένη πολιτική και οικονομική παρουσία της στην Κεντρική Ασία. Με την ενίσχυση του πολιτικού διαλόγου και τη βελτίωση της συνεργασίας σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, θα παρέχει τη βάση για μια αποτελεσματικότερη διμερή δέσμευση με το Καζαχστάν. Η συμφωνία περιλαμβάνει τις τυποποιημένες πολιτικές ρήτρες της ΕΕ σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, τα όπλα μαζικής καταστροφής, τα φορητά όπλα και τον ελαφρύ οπλισμό και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Περιλαμβάνει επίσης διατάξεις για τη συνεργασία σε τομείς όπως η υγεία, το περιβάλλον, η κλιματική αλλαγή, η ενέργεια, η φορολογία, η εκπαίδευση και ο πολιτισμός, η εργασία, η απασχόληση και οι κοινωνικές υποθέσεις, η επιστήμη και η τεχνολογία, καθώς και οι μεταφορές. Επιπλέον, καλύπτει τη νομική συνεργασία, το κράτος δικαίου, τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, το οργανωμένο έγκλημα και τη διαφθορά. Διατάξεις σχετικά με το εμπόριο περιλαμβάνονται επίσης στη συμφωνία. Οι διατάξεις αυτές εξασφαλίζουν ένα καλύτερο ρυθμιστικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις στο Καζαχστάν, και, ως εκ τούτου, προσφέρουν σημαντικά οικονομικά οφέλη για τις επιχειρήσεις της ΕΕ. 2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Το Συμβούλιο τηρήθηκε ενήμερο σε όλα τα στάδια των διαπραγματεύσεων. Ζητήθηκε η γνώμη της Ομάδας «Ανατολική Ευρώπη/Κεντρική Ασία» και της επιτροπής εμπορικής πολιτικής. EL 2 EL
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενημερωνόταν επίσης τακτικά και άμεσα καθ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και η Επιτροπή θεωρούν ότι οι στόχοι που έθεσε το Συμβούλιο στις διαπραγματευτικές οδηγίες του έχουν επιτευχθεί και ότι το σχέδιο συμφωνίας μπορεί να υποβληθεί προς υπογραφή. 3. ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Νομική βάση Η επιλογή της νομικής βάσης «πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία επιδεχόμενα δικαστικό έλεγχο, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται, ιδίως, ο σκοπός και το περιεχόμενο της πράξεως αυτής» 1. Η νομική βάση ενός μέτρου εξαρτάται από τον πρωτεύοντα σκοπό του. Οι διατάξεις που είναι παρεπόμενες του κύριου σκοπού δεν απαιτούν χωριστή νομική βάση. Μέτρα που δεν έχουν ενιαίο πρωτεύοντα σκοπό μπορούν, ωστόσο, να βασίζονται σε πολλαπλές νομικές βάσεις 2, υπό τον όρο ότι οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων που απορρέουν από τις δύο αυτές νομικές βάσεις είναι συμβατές μεταξύ τους. Όπως περιγράφεται στο άρθρο 2, «Στόχοι της παρούσας συμφωνίας», η συμφωνία αποσκοπεί στην καθιέρωση εταιρικής σχέσης που συνεπάγεται εκτενέστερη συνεργασία μεταξύ των μερών, με βάση το κοινό συμφέρον. Προορίζεται να αναπτύξει τη σχέση μεταξύ των δύο μερών σε όλους τους τομείς εφαρμογής της. Η εν λόγω συνεργασία περιγράφεται ως μια «διαδικασία που διεξάγεται μεταξύ των μερών και συμβάλλει στη διεθνή και περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα, καθώς και στην οικονομική ανάπτυξη, και διαρθρώνεται γύρω από αρχές τις οποίες τα μέρη επαναβεβαιώνουν επίσης με τις διεθνείς δεσμεύσεις τους, ιδίως στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και του ΟΑΣΕ». Όσον αφορά το αντικείμενό της, η συμφωνία βασίζεται κυρίως σε τρεις πυλώνες: Πολιτικός διάλογος και συνεργασία στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφαλείας: Τίτλος Ι: «Γενικές αρχές και σκοποί της παρούσας συμφωνίας» και τίτλος II «Πολιτικός διάλογος: συνεργασία στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ασφαλείας». Ο τίτλος II περιέχει διατάξεις σχετικά με τον πολιτικό διάλογο, τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας, την ασφάλεια στον τομέα του διαστήματος, τα σοβαρά εγκλήματα που προκαλούν ανησυχία στη διεθνή κοινότητα, την πρόληψη των συγκρούσεων και τη διαχείριση των κρίσεων και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Εμπόριο και επιχειρήσεις: Ο τίτλος III «Εμπόριο και επιχειρήσεις» περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τις εμπορευματικές συναλλαγές, τα τελωνεία, τα τεχνικά εμπόδια στο εμπόριο, τα υγειονομικά και φυτοϋγειονομικά θέματα, τις υπηρεσίες και την εγκατάσταση, τις κινήσεις κεφαλαίων και τις πληρωμές, τη διανοητική 1 2 Υπόθεση C-155/07 Κοινοβούλιο κατά Συμβουλίου, ΕΕ: Συλλογή 2008:605, σκέψη 34. Υπόθεση C-490/10, Κοινοβούλιο κατά Συμβουλίου, σκέψη 46 «Όσον αφορά μέτρο το οποίο επιδιώκει συγχρόνως πολλούς σκοπούς, ή ότι έχει περισσότερες συνιστώσες, που συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους, χωρίς ο ένας να είναι παρακολουθηματικός σε σχέση με τον άλλο, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι, όταν διάφορες διατάξεις της Συνθήκης έχουν εφαρμογή, τότε το μέτρο θα πρέπει να στηριχθεί, κατ εξαίρεση, στις διάφορες αντίστοιχες νομικές βάσεις». EL 3 EL
ιδιοκτησία, τις δημόσιες συμβάσεις, τις πρώτες ύλες και την ενέργεια, το εμπόριο και τη βιώσιμη ανάπτυξη, τον ανταγωνισμό και την επίλυση εμπορικών διαφορών. Τομεακή συνεργασία: Τίτλος IV «Συνεργασία στον τομέα της οικονομικής και βιώσιμης ανάπτυξης», τίτλος V «Συνεργασία στον τομέα της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας», τίτλος VI «Άλλες πολιτικές συνεργασίας», τίτλος VII «Χρηματοδοτική και τεχνική συνεργασία». Οι εν λόγω τίτλοι περιλαμβάνουν διατάξεις σχετικά με τη συνεργασία σε ευρύ φάσμα τομέων, όπως η μετανάστευση, η φορολογία, το περιβάλλον, οι μεταφορές, η εκπαίδευση, η κοινωνία της πληροφορίας, η γεωργία και η αγροτική ανάπτυξη. Ο στόχος και το περιεχόμενο της συμφωνίας δείχνουν ότι οι διατάξεις της συμφωνίας εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρο 37 της ΣΕΕ και των άρθρων 207 και 209 3 της ΣΛΕΕ. 3 Η Δημοκρατία του Καζαχστάν έχει χαρακτηριστεί ως χώρα υψηλού μεσαίου εισοδήματος στον πιο πρόσφατο κατάλογο δικαιούχων επίσημης αναπτυξιακής βοήθειας της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας (που θα χρησιμοποιηθεί για την υποβολή εκθέσεων για το 2014, το 2015 και το 2016), όπως αναφέρεται στο άρθρο 1, παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 233/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 2014, περί μηχανισμού χρηματοδότησης της αναπτυξιακής συνεργασίας την περίοδο 2014-2020 (ΕΕ L 77 της 15.3.2014, σ. 44). EL 4 EL
Νομική φύση: Η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή σημειώνουν ότι οι νομικές βάσεις για την υπογραφή της συμφωνίας παρέχουν εξουσία στην ΕΕ να συνάπτει συμφωνίες με τρίτες χώρες στους τομείς που καλύπτονται από τη συμφωνία. Ειδικότερα: Το άρθρο 37 της ΣΕΕ παρέχει στην ΕΕ την εξουσία να συνάπτει συμφωνίες με τρίτα μέρη στον τομέα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας. Το άρθρο 207 της ΣΛΕΕ παρέχει στην ΕΕ την εξουσία να συνάπτει συμφωνίες με τρίτα μέρη στον τομέα της κοινής εμπορικής πολιτικής. Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ, η ΕΕ έχει αποκλειστική αρμοδιότητα σ αυτόν τον τομέα. Το άρθρο 209 της ΣΛΕΕ παρέχει στην ΕΕ την εξουσία να συνάπτει συμφωνίες με τρίτα μέρη στον τομέα της κοινής πολιτικής συνεργασίας για την ανάπτυξη. Σύμφωνα με τη νομολογία, το ζήτημα του κατά πόσον διάταξη μιας συμφωνίας «υπάγεται στην αρμοδιότητα της [Ένωσης] είναι ζήτημα που σχετίζεται με την απονομή και, ως εκ τούτου, την ίδια την ύπαρξη της εν λόγω αρμοδιότητας, και όχι με τον αποκλειστικό και συντρέχοντα χαρακτήρα της. 4» Ως εκ τούτου, στον βαθμό που οι Συνθήκες έχουν παράσχει αρμοδιότητα στην Ένωση σε τομέα πολιτικής, η Ένωση μπορεί να ασκεί τέτοια αρμοδιότητα σε εξωτερικό επίπεδο. Είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ, η Ένωση έχει επίσης αποκλειστική αρμοδιότητα για τη σύναψη διεθνούς συμφωνίας «κατά το μέτρο που η σύναψη αυτή ενδέχεται να επηρεάσει τους κοινούς κανόνες ή να μεταβάλει την εμβέλειά τους.» Το Δικαστήριο αποφάνθηκε σε πρόσφατη απόφαση ότι οι διαπραγματεύσεις «ενδέχεται να επηρεάσουν τους κοινούς κανόνες ή να μεταβάλουν την εμβέλειά τους» στον βαθμό που «το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων... εμπίπτει σε τομέα που καλύπτεται ευρέως από κοινούς κανόνες της Ένωσης... Ως εκ τούτου, οι εν λόγω διαπραγματεύσεις εμπίπτουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης». 5 Πρόσφατη νομολογία διευκρινίζει επίσης ότι η ανάλυση της αρμοδιότητας, ιδίως της αποκλειστικής αρμοδιότητας, πρέπει να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τους υφιστάμενους κανόνες της Ένωσης αλλά και «τις προβλέψιμες προοπτικές εξελίξεως [...] των εν λόγω κανόνων» 6. Οι Συνθήκες έχουν, επομένως, παράσχει στην ΕΕ αρμοδιότητα να ενεργεί σε όλους τους τομείς που καλύπτονται από τη συμφωνία. 4 5 6 Υπόθεση C-459/03, Επιτροπή κατά Ιρλανδίας, σκέψη 93. Υπόθεση C-114/12, Επιτροπή κατά Συμβουλίου, σκέψη 102. Γνωμοδότηση 1/13, σκέψη 74 και υπόθεση C-66/13 Πράσινο δίκτυο, σκέψη 33. EL 5 EL
Άλλα νομικά ζητήματα Η συμφωνία καθορίζει θεσμικό πλαίσιο που αποτελείται από το Συμβούλιο Συνεργασίας, την Επιτροπή Συνεργασίας και την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Συνεργασίας (βλ. τίτλο VIII «Θεσμικό πλαίσιο» και τίτλο IX «Γενικές και τελικές διατάξεις»). Προβλέπει επίσης μια διαδικασία επίλυσης διαφορών, που πρέπει να χρησιμοποιείται σε περίπτωση που ένα μέρος δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της συμφωνίας. Το άρθρο 281 της συμφωνίας προβλέπει ότι η ΕΕ και το Καζαχστάν δύνανται να εφαρμόσουν προσωρινά τη συμφωνία εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, σύμφωνα με τις αντίστοιχες εσωτερικές διαδικασίες και νομοθεσίες τους. Η συμφωνία συνάπτεται για απεριόριστο χρονικό διάστημα, και μπορεί να καταγγελθεί με εξάμηνη προειδοποίηση. Από την έναρξη ισχύος της, η συμφωνία υπερισχύει της συμφωνίας εταιρικής σχέσης και συνεργασίας μεταξύ των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των κρατών μελών τους, αφενός, και της Δημοκρατίας του Καζαχστάν, αφετέρου, η οποία υπεγράφη στις 23 Ιανουαρίου 1995. EL 6 EL
Κοινή πρόταση 2015/0110 (NLE) ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας ενισχυμένης εταιρικής σχέσης και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Δημοκρατίας του Καζαχστάν ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδίως το άρθρο 37, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως τα άρθρα 207 και 209, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 5 και το άρθρο 218 παράγραφος 8 δεύτερο εδάφιο, Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Στις 13 Απριλίου 2011, το Συμβούλιο εξουσιοδότησε την Επιτροπή να αρχίσει διαπραγματεύσεις με τη Δημοκρατία του Καζαχστάν για μια συμφωνία ενισχυμένης εταιρικής σχέσης και συνεργασίας. (2) Οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία ενισχυμένης εταιρικής σχέσης και συνεργασίας ήταν επιτυχείς και η συμφωνία μονογραφήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2015. (3) Το άρθρο 281 της συμφωνίας προβλέπει την προσωρινή εφαρμογή της συμφωνίας, εξ ολοκλήρου ή εν μέρει, πριν από την έναρξη ισχύος της. (4) Ως εκ τούτου, η συμφωνία θα πρέπει να υπογραφεί εξ ονόματος της ΕΕ και να εφαρμοστεί σε προσωρινή βάση, εν αναμονή της σύναψής της σε μεταγενέστερη ημερομηνία, ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: EL 7 EL
Άρθρο 1 1. Η υπογραφή της συμφωνίας ενισχυμένης εταιρικής σχέσης και συνεργασίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Δημοκρατίας του Καζαχστάν, αφετέρου, εγκρίνεται εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την επιφύλαξη της σύναψης της εν λόγω συμφωνίας. 2. Το κείμενο της προς υπογραφή συμφωνίας επισυνάπτεται στην παρούσα απόφαση. Άρθρο 2 Η Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου καταρτίζει την πράξη εξουσιοδότησης του(των) προσώπου(-ων) που θα ορίσουν οι διαπραγματευτές της συμφωνίας για την υπογραφή της συμφωνίας, με την επιφύλαξη της σύναψής της. Άρθρο 3 1. Σύμφωνα με το άρθρο 281 της συμφωνίας και με την επιφύλαξη των κοινοποιήσεων που προβλέπονται σε αυτήν, η συμφωνία εφαρμόζεται προσωρινά εξ ολοκλήρου, μεταξύ της Ένωσης και της Δημοκρατίας του Καζαχστάν, εν αναμονή της έναρξης ισχύος της. 2. Η ημερομηνία από την οποία η συμφωνία αρχίζει να εφαρμόζεται προσωρινά θα δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου. Άρθρο 4 Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την επομένη της έκδοσής της. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 8 EL