Συστήματα Τηλεκπαίδευσης Εισαγωγή στο Σχεδιασμό Μαθημάτων
Σχεδιασμός Μαθημάτων Τηλεκπαίδευσης Αποτελεσματικά μαθήματα τηλεκπαίδευσης θα πρέπει να σχεδιαστούν με προσεκτικό τρόπο. Δεν αρκει μόνο η προσφορά υλικού μεσω ενός ηλεκτρονικού μέσου. Ο σχεδιασμός εκπαιδευτικού υλικού απαιτεί την επιλογή οργανωση και καθορισμό των μαθησιακών εμπειριών που θα διδάξουν κάτι σε κάποιον. Ο καλός σχεδιασμός είναι ανεξάρτητος από την τεχνολογία ή το προσωπικό που θα χρησιμοποιηθεί.
Παραδείγματα αποτυχιών Προσπάθεια να διδαχθούν πάρα πολλά. Οι στόχοι είναι πολύ ευρείς περιλλαμβάνοντας ολα όσα καποιος πιστεύει οτι οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να ξέρουν. Αδυναμία συγκέντρωσης στις ανάγκες των εκπαιδευόμενων. Μαθήματα πολλες φορες μπορεί να παρέχουν κάποιες ασύνδετες γνώσεις τη στιγμή που οι εκπαιδευόμενοι χρειάζεται να αποκομίσουν καποιες δεξιότητες. Δημιουργία απογοήτευσης η έλειψης ενδιαφέροντος στους εκπαιδευόμενους. Μπορεί να συμβεί όταν αφιερώνεται πολύς χρόνος σε κατι που οι εκπαιδευόμενοι γνωρίζουν ήδη ή μπορούν να το εξάγουν εύκολα μόνοι τους.
Τυπική Δομή Εκπαιδευτικού Περιεχομένου Προγράμματα Σπουδών (Curricula) Μαθήματα (Cources) Διαλέξεις (Lessons) Θέματα (Topics) Μαθησιακές Δραστηριοτητες (Learning Activities) Μέσα (Media)
... Προγράμματα Σπουδών (Curricula). Ειναι ομάδες από σχετικά μαθήματα που οδηγούν στην απόκτηση καποιου πτυχίου ή πιστοποιητικού Μάθηματα (Courses). Είναι μια συλλογή διαλέξεων. Μαθήματα-Διαλέξεις (Lessons). Κάθε διάλεξη σχεδιάζεται στο να πετύχει κάποιο γενικότερο στόχο του μαθήματος ή μια ομάδα σχετικών στόχων Θέματα (Topics). Μια διάλεξη αποτελείται από επι μέρους θέματα. Κάθε θέμα συνηθως σχεδιαζεται σαν ένα αυτοδύναμο μαθησιακό αντικείμενο.
... Μαθησιακές Δραστηριότητες (Learning activities). Κάθε δραστηριοτητα δημιουργεί κάποια μαθησιακή εμπειρία. Κάθε δραστηριότητα μπορεί να απαντήσει κάποια ερώτηση η να παρουσιάσει καποιο σημείο αλλά δεν είναι αρκετή για να επιτύχει κάποιο μαθησιακό στόχο. Οι δραστηριότητες που αξιολογούν ή μετρούν την μαθηση είναι οι δοκιμασίες και τα διαγωνίσματα (quizes, tests) Μεσα (media) : Λέξεις, εικόνες, φωνή, μουσική, ηχητικές αναπαραστάσεις, κινούμενα σχέδια, βιντεο που χρησιμοποιούνται για να παρεχουν μαθησιακές δραστηριοτητες.
Παράδειγμα Πρόγραμμα Σπουδών: Μεταπτυχιακό Προγραμμα στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (MBA) Μάθημα (Course): Λογιστική 101 Διάλεξη (Lesson): Ενεργετικά και Παθητικά (Assets and Liabilities) Θέμα: Υπολογισμός Ενεργετικών Δραστηριότητα: Χρήση ενός λογιστικού φύλου για τον υπολογισμό της αξιας των ενεργετικών. Μέσα: Φωνητική περιγραφή με αυτόματη αναπαράσταση των εννοιών. Ζωντανή χρήση
Βασικά Βήματα Σχεδιασμού 1)Προσδιορίστε τον απώτερο σκοπό (Goal) 2)Αναλύστε τις ανάγκες και τις ικανότητες των εκπαιδευμένων 3)Θέστε μαθησιακούς στόχους (Learning Objectives) και προσδιορίστε την προαπαιτούμενη γνώση για κάθε μαθησιακό στόχο. 4)Δημιουργήστε μαθησιακά αντικείμενα (Learning Objects) που να επιτυγχάνουν τους στόχους 5)Δημιουργήστε Δοκιμασίες/Tests 6)Καθορίστε τις μαθησιακές δραστηριότητες 7)Επιλεξτε τα μεσα που θα υλοποιήσουν τις μαθησιακες δραστηριοτητες.
Μαθησιακοί Στόχοι (Learning Objectives) Οταν θέτουμε μαθησιακούς στόχους πρέπει να ξεκαθαρίσουμε: τι επιδιώκουμε να διδάξουμε σε ποιούς απευθυνόμαστε ποια είναι τα προαπαιτούμενα που πρεπει να πληρούνται για να επιτευχθεί ο στόχος αποτελεσματικά.
Τύποι Στόχων (E-learning by design, Horton) Πρωτεύοντες Στόχοι Δημιουργίας (Create) Διδάσκουν την δημιουργία αντικειμένων που κάνουν κάτι Απόφασης (Decide) Διδάσκουν τι να αποφασίζεται όταν έχουμε κάποια δεδομένα Διαδικασίας (Do) Διδάσκουν την διαδικασία που ακολουθειται για να επιτευχθεί κάτι
... Δευτερεύοντες (Βοηθητικοί) Στόχοι Γνώσης (Know) Ανάκληση Γεγονότων, Σχημάτων κλπ Δημιουργία ενός νοητικού μοντέλου για το πως δουλευει κάτι ώστε να μπορούν να απαντηθούν ερωτήσεις κλπ Πεποίθησης (Πίστης) (Believe) Πείθουν τον εκπαιδευόμενο για ότι κάποια δήλωση είναι αληθινή, κάποια κατάσταση είναι πραγματική, κάποια ιδεά είναι σημαντική... Αισθήματος (Feel) Δημιουργούν ορισμένα αισθήματα για διάφορες καταστάσεις (πχ πως να παραμένει καποιος ψυχραιμος σε δυσκολες καταστάσεις, να αισθάνεται συμπόνια για ανθρώπους με αναπηρίες κλπ...
Μαθησιακά Αντικείμενα (Learning Objects) Ενα μαθησιακό αντικείμενο είναι μια συλλογή ηλεκτρονικού περιεχομένου το οποίο μπορει να χρησιμοποιηθεί αυτοδύναμα και το οποίο επιτυγχάνει κάποιο μαθησιακό στόχο και μπορεί να το επιδείξει. Με άλλα λόγια μπορούμε να πούμε ότι ένα μαθησιακό αντικείμενο είναι ενα μικρο-μάθημα σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να συνδυαστεί με άλλα μικρομαθήματα. Αν ένα πλήρες μάθημα (course) είναι μια μονάδα εκπαίδευσης που μπορεί να ολοκληρωθεί σε ενα αριθμό από μέρες ή ώρες, τοτε ένα αντικείμενο είναι μια παρόμοια μονάδα που μπορεί να ολοκληρωθεί μεσα σε λίγα λεπτά. Είναι μικρότερο αλλα αυτάρκες. Διδάσκει λιγότερο από ένα πλήρες μάθημα αλλά το κάνει εξίσου καλά.
...συλλογή ηλεκτρονικού περιεχομένου Μπορεί να περιέχει κείμενο, γραφικά, κινούμενα σχέδια, βιντεο, φωνητικό ήχο, μουσική κλπ. Μπορεί να περιέχει και αναφορες ή συνδέσμους σε άλλους μαθησιακούς πόρους όπως έγγραφα και βάσεις δεδομένων. Θα μπορούσε να προτείνει την επαφή με κάποιο εκπαιδευτή, σύμβουλο ή κοινωνικό δίκτυο.
...μπορεί να χρησιμοποιηθεί ατομικά Θα πρέπει να υπάρχει κάποιος τρόπος (πχ. Με χρήση μιας λίστας επιλογών (menu bar), μηχανής αναζήτησης ή ενός κουμπιού Επόμενο ) ώστε ο εκπαιδευόμενος να μπορεί να προσπελάσει μόνο αυτό το τμήμα ξεχωριστά από κάθε άλλο.
...επιτυγχάνει πλήρως ένα εκπαιδευτικό στόχο. Το βασικό χαρακτηριστικό ενός μαθησιακού αντικειμένου είναι ότι επιτυγχάνει πλήρως ένα εκπαιδευτικό στόχο. Ο στόχος μπορεί να ειναι στενός ή πλατύς, αφηρεμένος ή συγκεκριμένος, μεγαλεπίβολος ή πιο απλός
...μπορεί να το αποδείξει Το αντικείμενο περιέχει τον τρόπο για να επιβεβαιώσει ότι ο στόχος έχει επιτευχθεί. Αυτό θα μπορούσε να είναι μια απλή δοκιμασία / εξέταση ή μια πολύπλοκη εξομοίωση. Η δοκιμασία ή εξέταση μπορεί να γίνει με ή χωρίς βαθμολόγηση. Τελικά ο εκπαιδευόμενος ή ο οργανισμός που προσφέρει το αντικείμενο πρέπει να μπορούν να επιβεβαιώσουν ότι ο στόχος επιτεύχθηκε.
Από Μαθησιακούς Στόχους σε Μαθησιακά Αντικείμενα Καθε στόχος μας οδηγεί στη δημιουργία ενός μαθησιακού αντικειμένου που εκπληρώνει πλήρως τον μαθησιακό στόχο και μπορεί να το επιβεβαιώσει. Η δήλωση του στόχου αποτελεί ένα ακριβή χάρτη για τη δημιουργία του μαθησιακού αντικειμένου. Ο στόχος αποτελεί και το ζητούμενο και πρέπει διαρκώς να αναφερόμαστε σ'αυτόν κατα τον σχεδιασμό του αντικειμένου Καθε τι που δεν συνεισφέρει στην επιτευξη του στόχου θα πρέπει να παραλείπεται. Αν και ο εκπαιδευόμενος μπορεί να μην βλέπει την δήλωση του στόχου κάθε σχεδιαστής ή προγραμματιστής πρέπει να τη βλεπει και να προσπαθεί αν την επιτύχει.
... Απ' την στιγμή που έχουμε καθορίσει τον στόχο μπορούμε να ξενικήσουμε τον καθορισμό του περιεχομένου για να επιτύχουμε το στόχο. Για ένα στόχο υψηλού επιπέδου μπορούμε να προσδιορίσουμε υπο-αντικείμενα. Δηλαδή μπορούμε να καθορίσουμε μια δομημένη ακολουθία από μαθησιακά αντικείμενα που επιτυγχάνουν πιο συγκεκριμένους στόχους. Για μαθησιακά αντικείμενα χαμηλότερου επιπέδου μπορεί να προσδιορίσουμε μαθησιακές δραστηριότητες οι οποίες θα εκπλήρώσουν τον στόχο άμεσα. Οι δραστηριότητες αυτές μπορεί να δημιουργήσουν μια ποικιλία από μαθησιακές εμπειρίες.
Δοκιμασίες (Test Activities) Eπιβεβαιώνουν ότι ο μαθησιακός στόχος επιτυγχάνεται. Η δοκιμασία μπορεί να παίξει απλα το ρόλο κάποιου ελέγχου για να αποφασίσει ο εκπαιδευόμενος αν θα πρέπει να προχωρήσει. Η δοκιμασία μπορεί να είναι και ένα τυπικό διαγώνισμα που να δίνει και κάποιο βαθμό.
Ο χρόνος καθορισμού των δοκιμασιών Οι δρατηριότητες δοκιμασιών ή εξετάσεων (Test Activities) είναι προτιμότερο να καθορίζονται πριν τον λεπτομερή καθορισμό των μαθησιακών δραστηριοτήτων που θα πιστοποιήσουν. Κάτι τέτοιο μας βοηθά στο να καθορίσουμε τις μαθησιακές δραστηριότητες (Learning Activities) με τέτοιο τρόπο ώστε να έχουν μετρήσιμα ή επιβεβαιώσιμα αποτελέσματα. Eτσι θα είναι ξεκάθαρο ότι ο εκπαιδευόμενος θα έχει αποκτήσει επάρκεια γνώσεων απο το μάθημα για να επιτύχει στην δοκιμασία.
Μαθησιακές Δραστηριότητες (Learning Activities) Ειναι τα συστατικά των μαθησιακών αντικειμένων. Eίναι απαραίτητες για να προξενούν μαθησιακές εμπειρίες. Ο συνδυασμός διαφόρων απλών δραστηριοτήτων μπορεί να επιτύχει δύσκολους μαθησιακούς στόχους.
Τύποι Μαθησιακών Δραστηριοτήτων Πρόσληψης / Δεκτικές (Absorb Activities) Οι εκπαιδευόμενοι αποροφούν γνώσεις διαβάζοντας κάποιο κείμενο, παρατηρώντας κάποια αναπαράσταση ή ακούγοντας κάποια αφήγηση. Σε μια τέτοια δραστηριότητα ο εκπαιδευόμενος ειναι σωματικά παθητικός αλλά διανοητικά ενεργός. Πράξης / Δράσης (Do Activities) Οι εκπαιδευόμενοι οδηγούνται να κάνουν κάτι με αυτό που μαθαίνουν όπως για παράδειγμα να εφαρμόσουν μια διαδικασία, να παίξουν κάποιο παιχνίδι ή να απαντήσουν ερωτήσεις. Οι εκπαιδευόμενοι εξασκούνται, εξερευνούν και ανακαλύπτουν. Σύνδεσης (Connect Activities) Οδηγούν τους εκπαιδευόμενους να συνδέσουν ό.τι μαθαίνουν με την δουλειά τους, την ζωή τους ή προηγούμενες γνώσεις. Αυτές οι δραστηριότητες επισφραγίζουν τις γνώσεις και κάνουν ευκολότερη την εφαρμογή της γνώσης όταν απαιτηθεί αργότερα.
Δραστηριοτητες Πρόσληψης (Absorb Activities) Παρουσιάσεις (Presentations) Το μόνο που κάνει ο εκπαιδευόμενος είναι να βλέπει και να ακούει. Ελπίζουμε ότι ο μαθητής αποροφά τις πληροφορίες στην παρουσίαση με ενεργετικό τρόπο. Αναγνώσματα (Readings) Περιλαμβάνουν δραστηριότητες για τις οποίες ο μαθητής διαβάζει από μόνος του πηγές στο διαδίκτυο ή σε έντυπα όπως βιβλία, δημοσιεύσεις ή τεχνικά εγχειρίδια. Περιγραφές (Stories) Ενθυμήσεις των διδασκόντων ή άλλων ειδικών. Εκπαιδευτικές Εκδρομές (Field Trips) Αν και ο εκπαιδευόμενος είναι σωματικά δραστήριος σε μια εκδρομή μαθαίνει απορροφώντας πληροφορίες. Για παράδειγμα σε μια εκδρομή σε ένα μουσείο ο μαθητής μπορεί να μαθαίνει παρατηρώντας πίνακες ζωγραφικής, διαβάζοντας τις περιγραφές τους και ακούγοντας ξεναγήσεις. Μια επίσκεψη όμως σε ένα διαδραστικό μουσείο μπορεί να θεωρηθεί σαν μια δραστηριότητα πράξης γιατί η μάθηση εκεί συμβαίνει με χρήση πειραμάτων και ανακαλύψεων.
Δραστηριότητες Πράξης (Do Activities) Δραστηριότητες Εξάσκησης (Practice Activities). Δίνουν την δυνατότητα στους εκπαιδευόμενους να εφαρμοσουν δεξιότητες, γνώσεις και συμπεριφορές και να λαβουν καποια ανταπόκριση στις προσπαθειές τους. Βοηθούν τους εκπαιδευμένους να βελτιώσουν και να οξύνουν τις γνώσεις τους. Οι δραστηριότης αυτές μπορούν να κυμαίνονται από απλες ασκήσεις σε πολύπλοκες καθοδηγούμενες αναλύσεις (guided analysis) Δραστηριότητες Ανακάλυψης (Discovery Activities). Αυτές είναι στιγμές πειραματισμού και εξερεύνησης. Στόχος τους είναι να οδηγήσουν τον εκπαιδευόμενο να ανακαλύψει από μόνος του εννοιες, αρχές και διαδικασίες. Παιχνίδια και Προσομοιώσεις (Games and Simulations). Αυτές οι δραστηριότητες επιτρέπουν στους εκπαιδευόμενους να ανακαλύπτουν και να εφαρμόζουν νέες δεξιότητες και στρατηγικές σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Οι εκπαιδευόμενοι μπορεί να αποκτήσουν κατανόηση και σιγουριά καθώς λυνουν ρεαλιστικά προβλήματα σε ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον.
Δραστηριότητες Σύνδεσης Δραστηριότητες Αναλογισμού ή Αναπόλησης (Ponder Activities). Αυτές ζητούν από τους εκπαιδευόμενους να σταματήσουν για μια στιγμή και να σκεφτούν για το θέμα πιο βαθιά. Ενθαρρύνουν τους μαθητές να δούν το γνωστικό αντικείμενο από μια νέα προοπτική. Συνήθως χρησιμοποιούνται για να συνδέουν το αντικείμενο με ό,τι οι εκπαιδευόμενοι ήδη γνωρίζουν. Δραστηριότητες Ερωταποκρίσεων (Questioning Activities). Επιτρέπουν στους εκπαιδευόμενους να λάβουν απαντήσεις στις δικές τους ερωτήσεις. Απαιτούν από τους εκπαιδευόμενους να συλλάβουν και να εκφράσουν ερωτήσεις, να σκεφτούν τις απαντήσεις που τους δίνονται και να προετοιμάσουν νέες επιπρόσθετες ερωτήσεις. Αφηγήσεις των Εκπαιδευόμενων (Stories told by the learners). Απαιτούν από τους εκπαιδευόμενους να χρησιμοποιήσουν τις δικές τους εμπειρίες. Επιτρέπουν τους εκπαιδευόμενους να συνδέσουν το γνωστικό αντικείμενο με προσωπικές τους εμπειρίες.
Παράδειγμα Χρησιμοποώντας Gantt Charts (www.horton.com/eld) Μαθησιακός Στόχος Δίδαξε πως να ερμηνεύουν ένα διάγραμμα Gantt, μεσαία διευθηντικά στελέχη, που αναγνωρίζουν τα σύμβολα. Δραστηριότητα Παρακολούθησε μια ζωντανή αναπαράσταση με αφήγηση δημιουργίας ενός χαρακτηριστικού διαγράμματος Gantt Τυπος Προσλήψης Εξέτασε ένα διάγρμαμα Gantt στο απο το χωρο εργασίας Δημιούργησε ένα παρόμοιο διάγραμμα Gantt χρησιμοπιοώντας διαθέσιμα τμήματα Συνδεσης Πράξης / Δοκιμής
Επιλέγοντας Μέσα (Media) Ο βασικός κανόνας: Επιλέγουμε το μέσο που θεωρείται η Φυσική Γλώσσα για να εκφρασουμε κάποιο μαθησιακό στόχο.
Παραδείγματα Επιλογής Μέσων Για διδασκαλία ελληνικών σε αγγλόφωνους Κατάλληλη φαινεται η χρήση φωνής Για επεξήγηση ηλεκτρικών κυκλωμάτων Κατάλληλα φαίνονται τα σχήματα / διαγράμματα Για αναπαράσταση λειτουργίας ενός επεξεργαστή Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε κινούμενες αναπαραστάσεις Για σεμινάριο κατά του καπνίσματος Βιντεο με τις συνέπειες σε ορισμένους ασθενείς
Συγκριτική Επιλογή Μέσων Πολλές φορές η επιλογή μέσων εξαρτάται από κάποια αντιστάθμιση (trade-off) μεταξύ Της εκφραστικής δύναμης του μέσου Της δυσκολίας στην χρήση ή στις απαιτήσεις του Παράδειγμα Απλό κείμενο ειναι σχετικά εύκολο στην χρήση άλλα για την παρουσίαση καποιων θεμάτων (εκτος και αν είναι πολυ καλογραμμένο) μπορεί να έχει σχετικά μικρή δύναμη
Δύναμη <> Δυσκολία Κείμενο Γραφικά Φωνή Μουσική Κινούμενα Σχέδια Δύναμη Video Δυσκολία
Κύκλος Ανάπτυξης Ανάλυση Ανάλυση των αναγκών ενός οργανισμού Ανάλυση των εκπαιδευόμενων (Γνώσεις, Ανάγκες, Υπόβαθρο, κλπ) Ανάλυση προηγούμενων προσπαθειών Σχεδιασμός Καθορισμός των βασικών συστατικών και της οργανωσής τους Δημιουργία ένος χρονοδιαγράμματος Ανάπτυξη / Υλοποίηση Επιλέγουμε τα μεσα και κάνουμε την υλοποιση ενός πρωτοτύπου Αξιολόγηση Αξιολογούμε το πρωτότυπο και προσδιορίζουμε επιθυμητές βελτιώσεις