Ιστορική Μνήµη ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΕΛΤΙΟ Σεπτέµβριος 2015
Το έργο KC-ΜΕΜ ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2014 µε σκοπό την ανάπτυξη µιας ελκυστικής εκπαιδευτικής προσέγγισης για τη µη τυπική εκπαίδευση ενηλίκων βασιζόµενη στην ανάκτηση της τοπικής µνήµης. Με βάση την προηγούµενη εµπειρία από το πρόγραµµα Sharing Memories at School (Αφήγηση και Ανταλλαγή Αναµνήσεων στο Σχολείο), το KC-ΜΕΜ αναπτύσσει ένα εκπαιδευτικό πρόγραµµα το οποίο θα εφαρµοστεί από πολιτιστικούς οργανισµούς (µουσεία, βιβλιοθήκες), τοπικές αρχές ή οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Ο στόχος είναι µέσα από την ανάκτηση και συλλογή τοπικών µνήµων, οι ενήλικες εκπαιδευόµενοι να αναπτύξουν βασικές και µεταβιβάσιµες ικανότητες. ιεθνές σεµινάριο κατάρτισης Μια ηµερίδα για τις νέες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων στον πολιτιστικό τοµέα θα πραγµατοποιηθεί στο Leeds στις 17 του Νοεµβρίου 2015, όπου οι εταίροι του KCMEM θα παρουσιάσουν τα αποτελέσµατα του προγράµµατος και θα συζητήσουν καινοτόµους τρόπους για να ενισχύσουν συνεργασίες µεταξύ πολιτιστικών οργανισµών και οργανισµών µάθησης ενηλίκων. Στο συνέδριο θα παρουσιαστούν παραδείγµατα συµπράξεων καινοτόµου µάθησης ενηλίκων από όλο το Ηνωµένο Βασίλειο. Πιλοτικές εµπειρίες Κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαµήνου του 2015, η κοινοπραξία KCMEM έχει δοκιµάσει πιλοτικά τη µεθοδολογία του προγράµµατος σε κάθε χώρα, και έχουν προκύψει χρήσιµα στοιχεία για να σχεδιαστεί η τελική εκδοχή του σχεδίου διδασκαλίας. Σε γενικές γραµµές, η χρήση της µνήµης ως εργαλείο για τη διεξαγωγή µαθηµάτων άτυπης µάθησης για ενήλικες ήταν επιτυχής. Ακολούθως, δείτε τις εµπειρίες στις 6 συµµετέχουσες χώρες! KΥΠΡΟΣ Το τοπικό κυπριακό εκπαιδευτικό πρόγραµµα µε τίτλο «Η πολιτιστική ζωή των Λαπηθιωτών µέχρι και τα µέσα της δεκαετίας του 1970: πειράζοντας τη µνήµη» συγκέντρωσε τις καθηµερινές µνήµες των ανθρώπων που ζούσαν στην Λάπηθο στην Κύπρο πριν από την τουρκική εισβολή. Μια οµάδα από ενεργητικούς και ενθουσιώδεις ενήλικες, αποτελούµενη από πέντε άνδρες και εννέα γυναίκες µεταξύ 46 µέχρι 66 ετών, συµµετείχαν στο εκπαιδευτικό πρόγραµµα. Η κυπριακή οµάδα (Πανεπιστήµιο Frederick) ήταν ικανοποιηµένη από το υψηλό επίπεδο εµπλοκής των συµµετεχόντων, το οποίο διατηρήθηκε κατά τη διάρκεια των επτά συναντήσεων του προγράµµατος. Κατά τη διάρκεια της πρώτης συνάντησης οι συµµετέχοντες εισήχθηκαν στην έννοια της µνήµης, καθώς επίσης πώς κατασκευάζεται και πώς µεταδίδεται. Ως οµάδα, οι ενήλικες συζήτησαν και προσδιόρισαν τις θεµατικές ενότητες, συµπεριλαµβανοµένων των αντικειµένων της Λαπήθου, του σχολικού χρόνου και των συνηθειών των ανθρώπων πριν και µετά την εισβολή, τη γαστρονοµία και τα είδη λαϊκής τέχνης. Αποφάσισαν επίσης να δηµιουργήσουν µια ιστοσελίδα για να µοιραστούν τις εµπειρίες τους. Ο διαδικτυακός τόπος θα µοιραστεί µε τον ήµο Λαπήθου και το Συµβούλιο Νεολαίας της Λαπήθου, καθώς και µε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να διερευνήσει το έργο που διεξάγεται: www.lapithosmemory.kc-mem.eu
Ένα βιβλιάριο το οποίο θα περιλαµβάνει υλικό που είναι αναρτηµένο στην ιστοσελίδα, θα δοθεί στους συµµετέχοντες ως δώρο. Η µάθηση µέσω αντικειµένων και η διαλογική µάθηση αποδείχθηκαν ότι είναι οι πιο αποτελεσµατικές µέθοδοι. Μετά το πέρας των συναντήσεων, οι συµµετέχοντες έφεραν αντικείµενα και µοιράστηκαν τις ιστορίες τους ο ένας µε τον άλλο. Συζητήσεις, παρουσιάσεις, ατοµική και οµαδική εργασία ήταν µεταξύ των δραστηριοτήτων που έλαβαν χώρα. Σε κάθε σεµινάριο γίνονταν ηχογραφήσεις και βιντεοσκοπήσεις των πεπραγµένων. ΙΤΑΛΙΑ Στην Ιταλία, η πιλοτική εµπειρία αναπτύχθηκε στο ήµο Fanano. Η περιοχή έχει ασχοληθεί µε την Ιστορική Μνήµη χάρη στο Σύλλογο "Gothic-Line, Εργαστήριο της Μνήµης". Η εµπειρία εµπλέκει µια οµάδα ταξιδιωτικών πρακτόρων, µελών του συλλόγου "Gothic Line", που εργάζονται για τη µνήµη µέσω της µεθοδολογίας του ζωντανού διοράµατος. Όλοι οι συµµετέχοντες, µια οµάδα ανδρών 40-54 ετών, ήταν ιστορικοί και ερευνητές. Στην πρώτη φάση εργάστηκαν πάνω στην έννοια της µνήµης και στη διαφορά µεταξύ της ιστορίας και της µνήµης. Στη συνέχεια, έχτισαν την αφήγηση των τόπων, µέσα από τη σύγκριση αναµνήσεων, προκειµένου να τις εισάξουν στο ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων. Αυτό τους επέτρεψε να δηµιουργήσουν ένα αυτο-καθοδηγούµενο µονοπάτι για να ανακαλύψουν σηµαντικά ιστορικά σηµεία της Fanano, δίνοντας ώθηση στην ενεργό συµµετοχή των ενηλίκων και των ηλικιωµένων, διευκολύνοντας της µεταφορά γνώσεων µεταξύ των συµµετεχόντων και ενδυναµώνοντας τις δεξιότητες τους. Χρησιµοποιώντας ένα χάρτη του ήµου, η αυτο-καθοδηγούµενη διαδροµή σχεδιάστηκε χρησιµοποιώντας τεχνικές προσανατολισµού, αντλώντας έµπνευση από τη γαλλική Randojeu, και χαρακτηριστικά ιστορικά µέρη της Fanano που συνδέονται µε τον Β Παγκόσµιο Πόλεµο. Τον Σεπτέµβριο του 2015 το παιχνίδι θα παρουσιαστεί και θα προταθεί στους πολίτες της Fanano. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης θα παίξουν το παιχνίδι για να ανακαλύψουν τους τόπους και τις µνήµες της πόλης. Η οµάδα των συµµετεχόντων έχει αποφασίσει να προσφέρει αυτό το µονοπάτι ως τουριστικό αξιοθέατο που στοχεύει σε σχολεία ή οµάδες, ως µια στιγµή ζωντανού παιχνιδιού, και ταυτόχρονα ως ένα ερευνητικό πρόγραµµα.
ΠΟΛΩΝΙΑ Τα εργαστήρια "Γεύση της µνήµης» πραγµατοποιήθηκαν σε ένα πανέµορφο ορεινό χωριό της Lomnica-Zdrój. Το κύριο αντικείµενο των µαθηµάτων ήταν η τοπική κουζίνα. Οι συµµετέχοντες µίλησαν τόσο για το φαγητό, όσο και για ήθη και έθιµα, τη γεωργία, την κτηνοτροφία και την καθηµερινή ζωή. Μέσω της συζήτησης, προσπάθησαν να φέρουν στη µνήµη τους παλιές γεύσεις και µνήµες από διαφορετικές γενιές. Συνολικά συλλέχθηκαν 30 τοπικές συνταγές και χρησιµοποιήθηκαν παλιά σκεύη ως τρόπος για να συνδεθούν οι αναµνήσεις. Άλλες δραστηριότητες περιλάµβαναν την διοργάνωση εργαστηρίων µεταξύ των γενεών αφιερωµένων στη διακόσµηση Πασχαλινών αυγών (pisanki) και σε ταξίδι στα βουνά για να βρουν παλιές πηγές µεταλλικού νερού. Όλα τα εργαστήρια συν-δηµιουργήθηκαν µε τη συνεργασία των συµµετεχόντων, και η Οργάνωση για την Ανάπτυξη της Lomnica- Zdrój και το ηµοτικό και Κοινοτικό Πολιτιστικό Κέντρο στην Piwniczna-Zdrój συµµετείχαν στο συντονισµό και την οργάνωση των εργαστηρίων. Βάσει των εργαστηρίων και των συζητήσεων, οι συµµετέχοντες συνειδητοποίησαν ότι οι τοπικές παραδόσεις είναι πολύ σηµαντικές για τις µικρές κοινότητες και είναι σηµαντικό να τις φυλάσσουµε σαν κόρη οφθαλµού. Ως αποτέλεσµα των εργαστηρίων, θα παραχθεί ένα βιβλιάριο σχετικά µε την τοπική κουζίνα και µια έκθεση αφιερωµένη στις µαγειρικές παραδόσεις στη Lomnica. Υπάρχει επίσης ένα σχέδιο για την προώθηση του έργου κατά τη διάρκεια του ετήσιου φεστιβάλ των τοπικών ζυµαρικών - Pierogi Łomniczańskie. ΣΛΟΒΕΝΙΑ Στις Kranj, οι εορτασµοί της δεκαετίας του 1950 και 1960 ήταν το κύριο θέµα που επιλέγηκε από έντεκα άτοµα που εµπλέκονται στο εκπαιδευτικό πρόγραµµα. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν άτοµα ηλικίας 50 µέχρι 70 ετών, ορισµένοι µεν συνταξιούχοι αλλά ακόµα ενεργοί πολίτες. Πολλές πολιτιστικές οργανώσεις από την περιοχή συνεργάστηκαν στο σχεδιασµό των µαθηµάτων και οι συµµετέχοντες απασχολήθηκαν και υποκινήθηκαν από την αρχή. Το κύριο αποτέλεσµα ήταν η εκπαίδευση των συµµετεχόντων στην ιστορία, τη συλλογή ιστορικού υλικού, τη διενέργεια έρευνας και την ανάπτυξη γνώσης της πληροφορικής. Οι συµµετέχοντες µάζεψαν ιστορίες και αντικείµενα σχετικά µε αυτό το θέµα µε τη χρήση συνεντεύξεων, έρευνα βιβλιοθήκης και τη διενέργεια επισκέψεων σε διάφορους πολιτιστικούς οργανισµούς µε εξειδίκευση στον τοµέα. Στη συνέχεια έβαλαν όλες αυτές τις εµπειρίες και πληροφορίες σε µια εφηµερίδα, αποκτώντας µε αυτό τον τρόπο νέες γνώσεις πληροφορικής.
Εκτός από την εφηµερίδα, το Σεπτέµβριο του 2015 θα υπάρχει έκθεση στη βιβλιοθήκη της πόλης, µαζί µε πολλές συναφείς εκδηλώσεις σε συνεργασία µε πολιτιστικούς φορείς της περιοχής. ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΒΑΣΚΩΝ Το KCMEM εφαρµόστηκε πιλοτικά στο ήµο Segura τον Ιούνιο του 2015, όπου οκτώ ενήλικες έλαβαν µέρος (τρεις γυναίκες και πέντε άνδρες), ηλικίας µεταξύ 40 και 70 ετών. Το κύριο θέµα του µαθήµατος ήταν η δηµιουργία του πρώτου Βάσκικου σχολείου στο Segura κατά τα τέλη της δικτατορίας των Φράνγκων (1960-70s). Μεταξύ των συµµετεχόντων ήταν δύο πρώην φοιτητές και ο πρώτος δάσκαλος του εν λόγω σχολείου, µερικοί γονείς και συνεργάτες, οι οποίοι εγγράφηκαν για να εργαστούν µε τις αναµνήσεις τους. Οι συµµετέχοντες γνώρισαν την έννοια της δηµιουργίας ενός κοινού διαλόγου βασισµένου στη συλλογική µνήµη και στην ανταλλαγή της µε δηµιουργικό τρόπο, µέσω ενός ραδιοφωνικού προγράµµατος. Για την προετοιµασία αυτής της εκποµπής σε περιφερειακό ραδιοφωνικό σταθµό, πρώτα έµαθαν για τις διαφορές µεταξύ ιστορίας και µνήµης και έφεραν παλιές εικόνες και έγγραφα για να µοιραστούν τις προσωπικές τους εµπειρίες. Ακολούθως, πήραν συνέντευξη από άτοµα που εµπλάκηκαν στη δηµιουργία του πρώτου σχολείου της Χώρας των Βάσκων και τέλος τοποθέτησαν µαζί µια κοινή αφήγηση για να µοιραστούν τις πληροφορίες µέσω του ραδιοφώνου. Τον Σεπτέµβριο του 2015 ένα βιβλιάριο θα προετοιµαστεί µε την όλη εµπειρία και θα δοθεί στους κατοίκους του Segura. ΗΝΩĐΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ Η Βρετανική οµάδα συνεργάστηκε µε µια οµάδα δεκατεσσάρων ενήλικων εκπαιδευοµένων και εστίασαν στην ιστορική µνήµη που σχετίζεται µε τον Ά Παγκόσµιο Πόλεµο. Η οµάδα ήταν κυρίως συνταξιούχοι, ένα µίγµα ανδρών και γυναικών. Οι συναντήσεις ήταν δύο ώρες την εβδοµάδα, για πάνω από δέκα εβδοµάδες, στο πλαίσιο του ευρύτερου κοινοτικού προγράµµατος που διοικείται από ένα τοπικό σχολείο δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης στο Γιορκσάιρ. Οι συµµετέχοντες πραγµατοποίησαν επίσκεψη στο Μουσείο Royal Armouries στο Λιντς για να δουν το υλικό που κρατείτε στο αρχείο του µουσείου, τις γκαλερί και να αποκτήσουν πρόσβαση σε φυσικά αντικείµενα που σχετίζονται µε τον πόλεµο. Το επίκεντρο του έργου ήταν η διερεύνηση του γιατί επιλέγουµε να θυµηθούµε ορισµένα στοιχεία για τον πόλεµο αλλά όχι άλλα και η εξέταση του πώς αυτή η επιλογή έχει διαµορφωθεί από τις κοινότητες και την κοινωνία µας. Η οµάδα του έργου εργάστηκε
στον ελεύθερο χρόνο της για να δηµιουργήσει το περιεχόµενο µιας έκθεσης µε τίτλο «Μήπως ξεχνάµε;», η οποία θα εκτίθεται στο µουσείο από το Νοέµβριο του 2015 µέχρι τον Ιανουάριο του 2016 και αποτελεί µέρος του προγράµµατος του µουσείου «εµπνευσµένο από».