Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Σεπτέμβριος Νοέμβριος 2012

Στο πλαίσιο της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου». Η Πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Σεπτέμβριος Νοέμβριος 2012 Όνομα : Αφροδίτη Σωτηροπούλου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 2 Κεφάλαιο 1 - Εισαγωγή... 3 Κεφάλαιο 2 - Μετάπτωση δεδομένων από υπάρχον σύστημα... 4 Κεφάλαιο 3 - Σχεδιασμός και υλοποίηση frontend ψηφιακής βιβλιοθήκης και υπηρεσίας μεταδεδομένων... 6 Πλοήγηση... 8 Αναζήτηση... 9 2

Κεφάλαιο 1 - Εισαγωγή Το παρόν κείμενο αποτελεί μια συνοπτική αναφορά των τεχνικών εργασιών (που εφάπτονται στο τομέα ευθύνης των πληροφορικών) και ολοκληρώθηκαν για το τρίτο τρίμηνο (Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2012), στο πλαίσιο της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου» (Υπουργείο Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας - ειδική Γραμματεία Σχεδιασμού Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ψηφιακή Σύγκληση»). Τα παραδοτέα αφορούν τις κάτωθι εργασίες : 1) Μετάπτωση δεδομένων από το υπάρχον στο νέο σύστημα 2) Σχεδιασμός και υλοποίηση frontend ψηφιακής βιβλιοθήκης και υπηρεσίας μεταδεδομένων 3

Κεφάλαιο 2 - Μετάπτωση δεδομένων από υπάρχον σύστημα Σε συνέχεια της υλοποίησης και παραμετροποίησης της νέας ψηφιακής βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου, πραγματοποιήθηκε η μετάπτωση των δεδομένων από το υπάρχον σύστημα στο νέο. Αυτή η διαδικασία ήταν ιδιαίτερα κρίσιμη καθώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να χαθούν δεδομένα. Μια από τις βασικές απαιτήσεις είναι και η διατήρηση των τεκμηρίων που ήδη περιέχει το ψηφιακό αποθετήριο ακόμα και όταν το ίδιο το λογισμικό του αποθετηρίου δεν είναι σε θέση πλέον να καλύπτει τις διαρκώς εξελισσόμενες λειτουργικές ανάγκες του ιδρύματος που το συντηρεί. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να εξασφαλιστεί η μεταφορά του περιεχομένου του αποθετηρίου σε ένα καινούριο σύστημα με έναν τρόπο που να διατηρείται όλη η πληροφορία που υπήρχε στο παλιό αποθετήριο. Αυτό συνεπάγεται διατήρηση της σύνδεσης μεταξύ μεταδεδομένων και τεκμηρίων, αλλά και διατήρηση της δομής των τελευταίων καθώς και των σχέσεων που συνδέουν τα τεκμήρια μεταξύ τους. Το μοντέλο οργάνωσης της πληροφορίας συνεπώς διαφέρει εν μέρει από το ένα σύστημα στο άλλο, λόγω και της διαφορετικότητας του λογισμικού, για αυτό δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στο πως θα αντιστοιχηθούν σωστά οι έννοιες των κοινοτήτων συλλογών του DSpace στις συλλογές υποσυλλογές του νέου μας συστήματος (Fedora). Στο νέο μας σύστημα λοιπόν, οι βασικές συλλογές που έχουν αναπτυχθεί, μαζί με τις υποσυλλογές τους, φαίνονται στο παρακάτω διάγραμμα : Α. Ακαδημαϊκό Αποθετήριο 1. Μεταπτυχιακές εργασίες 2. Διδακτορικές Διατριβές 3. Σημειώσεις Μαθημάτων Β. Αρχείο Ψηφιοποιημένων Περιοδικών 1. Τετράδια 2. Greek Migration News 4

3. Λεβιάθαν 4. Δοκιμές 5. Ουτοπία 6. Σύγχρονα Θέματα 7. Επιθεώρηση Αποκέντρωσης τοπικής αυτοδιοίκησης κ περιφερειακής ανάπτυξης 8. Intellectum 9. Σχολιαστής 10. Ψυχολογικά Θέματα Γ. Φωτογραφικό και Ιστορικό Αρχείο 1. Φωτογραφικό Αρχείο Παντείου Πανεπιστημίου 2. Ιστορικό Αρχείο Παντείου Πανεπιστημίου Δ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις 1. Συνέδρια 2. Επιστημονικές Επετηρίδες 3. Αφιερώματα και τιμητικοί τόμοι 4. Εκδόσεις και δημοσιεύσεις της Βιβλιοθήκης και Κέντρου Πληροφόρησης 5. Δημοσιεύσεις Ακαδημαϊκού Προσωπικού 5

Κεφάλαιο 3 - Σχεδιασμός και υλοποίηση frontend ψηφιακής βιβλιοθήκης και υπηρεσίας μεταδεδομένων Βασικός μας στόχος είναι η νέα ψηφιακή βιβλιοθήκη που βασίζεται στο λογισμικό ανοιχτού κώδικα Fedora, να μπορεί να εκμεταλλευτεί όλες τις δυνατότητες που δίνουν οι κοινότητες χρηστών και προγραμματιστών που υποστηρίζουν αυτό το λογισμικό. Ύστερα από τη μετάπτωση των υπαρχόντων δεδομένων και μεταδεδομένων στο νέο μας σύστημα, και το σχεδιασμό και την υλοποίηση του frontend, o Πάνδημος, η αρχική σελίδα της ψηφιακής μας βιβλιοθήκης, διαμορφώνεται όπως φαίνεται παρακάτω : 6

H δημιουργία του layout υλοποιήθηκε με βάση τους κανόνες του διεθνούς οργανισμού www.w3c.org για τα webstandards και προσβασιμότητας (Accessibility), με τη χρήση των PHP και CSS. Το εργαλείο μας για την επεξεργασία των html/css/xml ήταν το Adobe Dreamweaver, ενώ στην επεξεργασία των γραφικών χρησιμοποιήθηκε και το Adobe Photoshop. Το περιεχόμενο του αυξάνεται καθημερινά καθώς προστίθενται νέες κοινότητες και συλλογές. Το περιεχόμενο οργανώνεται σε Κοινότητες που μπορούν να αντιστοιχούν σε διοικητικές οντότητες όπως σχολές, τμήματα, εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα. Σε κάθε κοινότητα μπορούν να υπάγονται άπειρες υποκοινότητες και συλλογές. Αντίστοιχα, κάθε συλλογή μπορεί να περιλαμβάνει άπειρο αριθμό τεκμηρίων. Κάθε συλλογή αναπαρίσταται ως ένα ψηφιακό αντικείμενο του Fedora, που περιέχει ένα datastream για τα περιγραφικά και διαχειριστικά μεταδεδομένα της συλλογής και ένα datastream για τα πρότυπα των ψηφιακών αντικειμένων που δημιουργούνται στο πλαίσιο της συλλογής. Τα datastream αποθηκεύονται ως XML ενσωματωμένη στο ψηφιακό αντικείμενο. Οι βασικές συλλογές, οι οποίες φαίνονται και στην εικόνα είναι αυτές που αναφέραμε και στο κεφάλαιο 2, και είναι υπό διαμόρφωση. 7

Πλοήγηση Εικόνα : Μενού πλοήγησης Πάνδημου Η Πλοήγηση σας επιτρέπει να δείτε μία λίστα τεκμηρίων με κάποια συγκεκριμένη σειρά: Η Πλοήγηση ανά Κοινότητα/Συλλογή εμφανίζει τις κοινότητες με αλφαβητική σειρά και σας δίνει την δυνατότητα να δείτε τις υποκοινότητες και τις συλλογές κάθε κοινότητας. Η Πλοήγηση ανά Τίτλο εμφανίζει την αλφαβητική λίστα όλων των τίτλων των τεκμηρίων στον Πάνδημο. Η Πλοήγηση ανά Συγγραφέα εμφανίζει την αλφαβητική λίστα όλων των συγγραφέων των τεκμηρίων στον Πάνδημο. Η Πλοήγηση ανά Θέμα εμφανίζει την αλφαβητική λίστα των θεμάτων που προσδιορίζουν τα τεκμήρια στον Πάνδημο. Μπορείτε να εγγραφείτε στο σύστημα εάν: θέλετε να γίνετε συνδομητής σε μία συλλογή και να λαμβάνετε ειδοποιήσεις μέσω e-mail κάθε φορά που νέα τεκμήρια προστίθενται σε αυτήν 8

θέλετε να πάτε στη σελίδα "Ο Πάνδημος Μου" όπου καταγράφονται οι εγγραφές σας και οι όποιες συναλλαγές σας με τον Πάνδημο απαιτούν εξουσιοδότηση (εάν, για παράδειγμα, έχετε δικαίωμα υποβολής σε κάποια συλλογή). θέλετε να επεξεργαστείτε το προφίλ σας Εικόνα : Φόρμα εισόδου Η Υποβολή είναι η λειτουργία του Πάνδημου που δίνει την δυνατότητα προσθήκης νέων τεκμηρίων. Η διαδικασία της υποβολής περιλαμβάνει την συμπλήρωση μίας φόρμας μεταδεδομένων με πληροφορίες για το τεκμήριο και το ανέβασμα του (ων) αρχείου (ων) που αποτελούν το ψηφιακό τεκμήριο. Κάθε κοινότητα καθορίζει την δική της πολιτική υποβολών. Το Σχετικά με το Fedora σας μεταφέρει στον δικτυακό τόπο του Fedora με πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα και την πορεία του. Αναζήτηση Για να διεξάγετε μία αναζήτηση σε όλο τον Πάνδημο, χρησιμοποιείστε το πλαίσιο αναζήτησης στην κορυφή της μπάρας πλοήγησης Εικόνα : Αναζήτηση στον Πάνδημο 9

Τι αναζητείται στην κεντρική αναζήτηση με λέξεις κλειδιά Η λέξη (λέξεις) που εισάγετε στο κουτί αναζήτησης θα αναζητηθούν στα πεδία του τίτλου, του συγγραφέα, του θέματος, της περίληψης και του αναγνωριστικού κάθε εγγραφής τεκμηρίου. Εάν η ιστοσελίδα σας διατίθεται για αναζήτηση πλήρους κειμένου, το κείμενο που εισήγατε θα αναζητηθεί στο πλήρες κείμενο όλων των αποθηκευμένων τεκμηρίων. Γενικά, το νέο σύστημα που έχει αναπτυχθεί, έχει τα εξής βασικά χαρακτηριστικά : Σύνθετα αντικείμενα : Το ψηφιακό αντικείμενο στη νέα ψηφιακή βιβλιοθήκη πρέπει να είναι αρκετά ευέλικτο ώστε να υποστηρίζει πολλαπλά datastreams οτιδήποτε και αν είναι αυτά (XML, RDF, Binary,Text κ.α.) Πολλαπλά σχήματα μεταδεδομένων : Το γεγονός ότι η ψηφιακή βιβλιοθήκη περιέχει ετερογενή αντικείμενα, καθιστά αναγκαία την υποστήριξη πολλαπλών σχημάτων μεταδεδομένων (πιθανότατα και περισσότερα του ενός ανά αντικέιμενο). Επίσης, υποστηρίζονται και σύνθετα αντικείμενα (όχι μόνο Dublin core like) όπως π.χ το MODS Ευέλικτη μηχανή ροών εργασίας : Η μηχανή ροών εργασίας περιγράφει συγκεκριμένες εργασίες που πραγματοποιούνται στην ψηφιακή βιβλιοθήκη (όπως π.χ. εισαγωγή αντικειμένου από φοιτητή, εισαγωγή αντικειμένου από αρχειονόμο, έλεγχο-έγκριση ψηφιακού αντικειμένου κτλ.) Οργάνωση του περιεχομένου : Η νέα ψηφιακή βιβλιοθήκη επιτρέπει στο διαχειριστή να ορίσει ιεραρχίες, συλλογές υποσυλλογές και γενικά να μπορεί να οργανώσει το περιεχόμενο με έναν ευέλικτο τρόπο. Αντιστοιχήσεις : Το κομμάτι των αντιστοιχήσεων είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια σύγχρονη ψηφιακή βιβλιοθήκη καθώς επιτρέπει την εύκολη και σε πραγματικό χρόνο μετάβαση από ένα σύνθετο σχήμα μεταδεδομένων σε ένα άλλο πιο απλό (και αντίστροφα) ώστε να καλύψει όλες τις ανάγκες σε διαλειτουργικότητα που μπορεί να ανακύψουν. Καθιερωμένοι όροι : Η δυνατότητα ορισμού και χρήσης καθιερωμένων όρων είναι ιδιαίτερα σημαντική σε όλα τα λογισμικά που έχουν να κάνουν με τεκμηρίωση ψηφιακού υλικού. Στη νέα ψηφιακή βιβλιοθήκη μπορούν να ορίζονται λεξιλόγια 10

και θησαυροί τα οποία θα συνδέονται στη συνέχεια στο εκάστοτε σχήμα μεταδεδομένων. Σημασιολογικές συσχετίσεις : Υπάρχει η δυνατότητα να ορίζονται σημασιολογικές συσχετίσεις μεταξύ των ψηφιακών αντικειμένων που υπάρχουν στην ψηφιακή βιβλιοθήκη. Οι συσχετίσεις αυτές επιτρέπουν την καλύτερη διασύνδεση του υλικού που περιέχει η ψηφιακή βιβλιοθήκη και την ανάπτυξη καλύτερων μηχανισμών αναζήτησης και παρουσίασης της πληροφορίας. 11