ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ. Κεφάλαιο 1 Αποστολή και στόχοι Άρθρο 1

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1. Αποστολή Κεφάλαιο 1 Αποστολή και στόχοι Άρθρο 1 Η αποστολή της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών είναι να προωθεί χωρίς διακρίσεις την εξάπλωση της γνώσης, της εκπαίδευσης και του πολιτισµού και να καθιστά εφικτή την πρόσβαση των κατοίκων της Θεσσαλονίκης σε κάθε είδους γνώση και πληροφορία. 2. Στόχοι Οι κύριοι στόχοι της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών είναι: Η παροχή στους πολίτες ευκαιριών για προσωπική καλλιέργεια, µόρφωση, ενηµέρωση, ψυχαγωγία, επαγγελµατική πρόοδο και ανάπτυξη Η ανάπτυξη της φαντασίας, δηµιουργικότητας και κριτικής σκέψης Η εξοικείωση των πολιτών στα µέσα και πηγές πληροφόρησης Η ενίσχυση της προσπάθειας των πολιτών για απόκτηση δεξιοτήτων που σχετίζονται µε την τεχνολογία της Πληροφόρησης Η υποστήριξη της προφορικής παράδοσης Η πρόσβαση σε κάθε είδους πληροφορία που συνδέεται µε την τοπική κοινωνία και την περιοχή 1. ιοικητική διάρθρωση Κεφάλαιο 2 ιοίκηση Άρθρο 2 Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών αποτελεί υπηρεσία του ήµου Θεσσαλονίκης, η οποία υ- πάγεται στην Αντιδηµαρχία Πολιτισµού. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών περιλαµβάνει τα εξής Τµήµατα: 1. Τµήµα Κεντρικής Βιβλιοθήκης 2. Τµήµα Περιφερειακών Βιβλιοθηκών 3. Τµήµα Παιδικών Βιβλιοθηκών 4. Τµήµα Επιλογής και Ταξινόµησης 5. Τµήµα Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης (Ισχύει ειδικός Εσωτερικός Κανονισµός Λειτουργίας, Α Σ 1733/1998) 6. Τµήµα Γραµµατείας 1

2. Ευθύνες και αρµοδιότητες της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών Για την επίτευξη της αποστολής και των σκοπών της η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών: Μεριµνά για την εφαρµογή της πολιτικής της και εισηγείται για την αναθεώρησή της Καταρτίζει τον προϋπολογισµό και κατανέµει τα διαθέσιµα κονδύλια Φροντίζει για την απόκτηση, επεξεργασία, διάθεση, συντήρηση, προβολή έντυπου, οπτικοακουστικού και ηλεκτρονικού υλικού Αναπτύσσει και προσφέρει υπηρεσίες Αναπτύσσει συλλογές ειδικού ενδιαφέροντος και αναλαµβάνει την οργάνωση, επεξεργασία, διαχείριση, διατήρηση και διάθεση τοπικών πηγών πληροφόρησης και τεκµηρίων τοπικής ιστορίας και πολιτισµού Καταβάλλει προσπάθειες για να εξασφαλίσει πρόσβαση σε συλλογές και υπηρεσίες άλλων φορέων Προσφέρει ένα περιβάλλον άνετο και ευχάριστο από φυσικής πλευράς και διατηρεί µια ατµόσφαιρα που υποστηρίζει την πνευµατική ελευθερία, ενθαρρύνει την έρευνα, την προσωπική καλλιέργεια και µόρφωση Προωθεί και προβάλλει τις διαθέσιµες συλλογές και υπηρεσίες Ερευνά τις ανάγκες της κοινότητας που εξυπηρετεί και αξιολογεί αναλόγως τις υπηρεσίες που προσφέρει Επικοινωνεί και συνεργάζεται µε άλλους φορείς Παρακολουθεί και αξιολογεί τη λειτουργία της βιβλιοθήκης (αξιολόγηση αποτελεσµατικότητας και αποδοτικότητας, ανασχεδιασµός λειτουργιών και υπηρεσιών, αξιολόγηση και εκπαίδευση προσωπικού) 1. Γενικά Στόχοι Κεφάλαιο 3 Ανάπτυξη συλλογής Άρθρο 3 Οι συλλογές των βιβλιοθηκών αποτελούν ένα από τα βασικά µέσα για την επίτευξη των στόχων της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών. Η ανάπτυξη των συλλογών έχει σκοπό να προσφέρει στους κατοίκους της πόλης ποικιλία πηγών κατάλληλων για πληροφόρηση, ενηµέρωση, µόρφωση, διασκέδαση. Οι συλλογές των βιβλιοθηκών αναπτύσσονται µε τέτοιο τρόπο ώστε: να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των κατοίκων της πόλης να προσφέρουν τρέχουσα και αξιόπιστη πληροφόρηση να υποστηρίζουν την πνευµατική ελευθερία και να διασφαλίζουν την πρόσβαση στα επιτεύγµατα του ανθρώπινου πολιτισµού να υποστηρίζουν την αυτοµόρφωση 2

να ενθαρρύνουν τη χρήση τους και να είναι προσιτές σε όλες τις οµάδες χρηστών ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας, γλώσσας, φύλου, ηλικίας, µόρφωσης και σωµατικών ή πνευµατικών ικανοτήτων. Ο εµπλουτισµός των συλλογών βασίζεται στην ελληνική εκδοτική παραγωγή και συνεπικουρείται αναλόγως από την ξένη εκδοτική παραγωγή. Η ανάπτυξη των συλλογών είναι αποτέλεσµα µιας συνεχούς δραστηριότητας που περιλαµβάνει την προσέγγιση των αναγκών της κοινότητας που εξυπηρετείται, µε τη χρήση κατάλληλων µεθόδων επιστη- µονικής έρευνας, την επιλογή νέου υλικού, την αξιολόγηση της συλλογής και την απόσυρση παλαιότερου υλικού. Η φυσιογνωµία του συνόλου των συλλογών της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών προσδιορίζεται στο Σχέδιο ανάπτυξης συλλογής της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών (επισυνάπτεται). 2. Προέλευση υλικού Το υλικό των βιβλιοθηκών προέρχεται από: Αγορές ωρεές Ανταλλαγές Κατά νόµο κατάθεση (Νόµος 3149/2003, άρθρο 12, παρ. 7) 1. Υλικό των βιβλιοθηκών Άρθρο 4 Συλλογές Βασικές έννοιες Με τον όρο υλικό εννοείται κάθε πηγή µάθησης, πληροφόρησης και γνώσης σε έντυπη, οπτικοακουστική, ηλεκτρονική, µαγνητική ή σε οποιαδήποτε άλλη µορφή, όπως βιβλία, φυλλάδια, φωτοτυπίες, χειρόγραφα, slides, κασέτες, ηλεκτρονικά αρχεία, εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό υλικό, π.χ. επιτραπέζια παιχνίδια και εκπαιδευτικά προγράµµατα. Το υλικό αυτό, σε γενικές γραµµές, µπορεί να χρησιµοποιηθεί στο χώρο των βιβλιοθηκών µε τη διάθεση του κατάλληλου εξοπλισµού ή να δανειστεί (χωρίς τον εξοπλισµό ανάγνωσης, αν χρειάζεται εξοπλισµός για την χρήση του) σύµφωνα µε τον Κανονισµό Λειτουργίας. 2. Οι συλλογές των βιβλιοθηκών Είδη συλλογών Οι συλλογές των βιβλιοθηκών χαρακτηρίζονται τόσο από τη δυνατότητα πρόσβασης του κοινού σε αυτές, όσο και από τη δυνατότητα κυκλοφορίας και χρήσης του υλικού. α. Συλλογές ανοιχτής πρόσβασης Το υλικό είναι τοποθετηµένο σε ράφια µε τέτοιο τρόπο, ώστε το κοινό να έχει άµεση και άνετη φυσική πρόσβαση. Το µεγαλύτερο µέρος των συλλογών της ηµοτικής Βιβλιοθήκης Θεσσαλονίκης είναι ανοιχτής πρόσβασης. 3

β. Συλλογές κλειστής πρόσβασης Το κοινό δεν έχει άµεση πρόσβαση στα ράφια, αλλά εντοπίζει το υλικό µέσω των καταλόγων και το ζητάει από το προσωπικό της βιβλιοθήκης. Συλλογή Πολυτίµων/Σπανίων Βιβλίων Εδώ κατατάσσονται πραγµατικά σπάνια και πολύτιµα τεκµήρια, αξιόλογες εκδόσεις σε µικρό αριθµό αντιτύπων ή εκδόσεις των οποίων διασώζεται µικρός αριθµός αντιτύπων, βιβλία τοπικού ενδιαφέροντος, τεκµήρια σε κακή φυσική κατάσταση. Επιτρέπεται η πρόσβαση µόνο σε ερευνητές ύστερα από συνεννόηση µε τον αρµόδιο βιβλιοθηκόνοµο, κατά περίπτωση, ή µε τον προϊστάµενο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης. Αποθηκευµένο υλικό Το αποθηκευµένο υλικό είναι προϊόν απόσυρσης από ανοιχτές ή κλειστές συλλογές της βιβλιοθήκης. Το υλικό αυτό µπορεί να εντοπιστεί µέσω των καταλόγων της βιβλιοθήκης και είναι διαθέσιµο κατά περίπτωση την ίδια ηµέρα (αν το βιβλιοστάσιο βρίσκεται στον ίδιο χώρο) ή την επόµενη ηµέρα. Εδώ περιλαµβάνεται υλικό όπως π.χ. τα παλαιά παιδικά βιβλία και η συλλογή ξενόγλωσσων λογοτεχνικών βιβλίων. Συλλογή Λευκαδίτη Η συλλογή Λευκαδίτη αποτελεί παλαιότερη αγορά της βιβλιοθήκης και περιλαµβάνει κατά κύριο λόγο εκδόσεις που έγιναν το διάστηµα 1800-1940. Το µεγαλύτερο µέρος της συλλογής έχει ενταχθεί στο υλικό της βιβλιοθήκης. Συλλογή Λευκαδίτη ονοµάζεται σήµερα ένα αταξινόµητο υπόλοιπο αυτής της συλλογής, το οποίο σταδιακά εντάσσεται στην παλαιά συλλογή της Κεντρικής Βιβλιοθήκης (4 ος όροφος). Πρόσβαση σε αυτό το υλικό υπάρχει µέσω (ατελούς) καταλόγου κατά συγγραφέα και βιβλίου εισαγωγής. Οπτικοακουστικό υλικό Για την καλύτερη διατήρηση του οπτικοακουστικού υλικού τοποθετούνται σε ανοιχτά ράφια µόνο οι συσκευασίες. Το κοινό δεν έχει άµεση φυσική πρόσβαση στο περιεχόµενο και είναι απαραίτητο να ζητήσει αυτό το υλικό από τον υπεύθυνο της βιβλιοθήκης προκειµένου να το χρησιµοποιήσει. Άρθρο 5 Επιλογή υλικού Η επιλογή γίνεται από τους βιβλιοθηκονόµους των αντιστοίχων Τµηµάτων της ιεύθυνσης. Οι καταστάσεις των βιβλίων που προτείνονται, υπογράφονται από τους προϊσταµένους των αντίστοιχων Τµηµάτων και την Προϊσταµένη της ιεύθυνσης και υποβάλλονται προς έγκριση στον Αντιδήµαρχο Πολιτισµού και την Επιτροπή Πολιτισµού του ή- µου Θεσσαλονίκης. 4

Τα κριτήρια επιλογής που παρουσιάζονται στη συνέχεια χρησιµοποιούνται για την ε- πιλογή συγκεκριµένων τίτλων στα πλαίσια της πολιτικής ανάπτυξης συλλογής και έχουν γενική εφαρµογή (είτε το υλικό προέρχεται από αγορά είτε από δωρεά). 1. Κριτήρια επιλογής υλικού για ενήλικες Η σηµασία του θέµατος και η καταλληλότητα του συγκεκριµένου τίτλου για τη βιβλιοθήκη Η ποιότητα και επάρκεια συγγραφής, µετάφρασης, έκδοσης Η πραγµατική ή πιθανή ζήτηση για το συγκεκριµένο τίτλο Η επικαιρότητα, τοπική ή γενική του συγκεκριµένου έργου. Το κόστος 2. Κριτήρια απόρριψης Σε γενικές γραµµές η βιβλιοθήκη δεν επιλέγει: Βιβλία µιας χρήσεως στα οποία ο αναγνώστης πρέπει να συµπληρώσει απαντήσεις ή να σχεδιάσει ή µε οποιοδήποτε τρόπο να σηµειώσει πάνω στο βιβλίο. Σχολικά βοηθήµατα τα οποία έχουν χαρακτήρα αντιγραφής (έτοιµες απαντήσεις προβληµάτων) ή προορίζονται για οργανωµένη διδασκαλία και δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν αυτοτελώς. Εγχειρίδια µε οδηγίες χρήσεως συσκευών και µηχανηµάτων (εκτός κι αν είναι απαραίτητα για τη λειτουργία της βιβλιοθήκης, την υποστήριξη δραστηριοτήτων της, τις ανάγκες του προσωπικού της). Βιβλία ασήµαντης λογοτεχνικής ή επιστηµονικής αξίας. Προπαγανδιστικό και διαφηµιστικό υλικό Εκδόσεις κακής ποιότητας (ποιότητα εκτύπωσης, βιβλιοδεσίας, κλπ) 3. Επιλογή υλικού για παιδιά και εφήβους Λαµβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες και απαιτήσεις της παιδικής και εφηβικής ηλικίας οι βασικές αρχές της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών που διέπουν τη συγκρότηση των συλλογών της, ειδικά για τις παιδικές βιβλιοθήκες, είναι: να βοηθήσει τα παιδιά να ανακαλύψουν και να είναι σε θέση να απολαύσουν τη διαδικασία της ανάγνωσης, να βοηθήσει τα παιδιά να αναπτύξουν ενδιαφέρον για το διάβασµα σαν µέσο για να µοιραστούν τις εµπειρίες και απόψεις άλλων, να καταλάβουν ιδέες, στάσεις και καταστάσεις άλλων ανθρώπων, να υποστηρίξει τις υποχρεώσεις τους στο σχολείο αλλά και να δώσει µια ποικιλία διαφορετικών ερεθισµάτων που θα τα βοηθήσουν να ανακαλύψουν νέες γνώσεις και ενδιαφέροντα. να ενθαρρύνει τα παιδιά να έλθουν σε επαφή µε µια µεγάλη ποικιλία διαφορετικών µέσων καταγραφής και αποθήκευσης της γνώσης, τόσο θεµα- 5

τικά, όσο και από πλευράς ύφους και τεχνοτροπίας γραφής και να τα βοηθήσει να αναπτύξουν και να έχουν εµπιστοσύνη στα δικά τους κριτήρια επιλογής και αξιολόγησης, Εποµένως για την επιλογή ή απόρριψη υλικού για παιδιά ή εφήβους συνυπολογίζονται τα εξής χαρακτηριστικά : Ο τρόπος µε τον οποίο παρουσιάζεται και αναπτύσσεται το θέµα Το λεξιλόγιο του έργου σε σχέση µε την ηλικία στην οποία απευθύνεται Η φήµη και το κύρος των δηµιουργών, η ποιότητα της εικονογράφησης Τα τυπογραφικά στοιχεία, η συνολική εικόνα και αισθητική, ο τρόπος βιβλιοδεσίας του Άρθρο 6 Αγορά αντιτύπων Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών προσπαθεί να ανταποκριθεί στη ζήτηση για συγκεκριµένους τίτλους αγοράζοντας µεγαλύτερο αριθµό αντιτύπων. Στις αποφάσεις για αγορά αντιτύπων συνυπολογίζονται: η ύπαρξη εναλλακτικών τίτλων στη συλλογή της βιβλιοθήκης και στο ε- µπόριο ο αριθµός αντιτύπων που υπάρχουν ήδη στη συλλογές της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών. η πιθανή διάρκεια της ζήτησης σε σχέση µε το χρόνο που χρειάζεται για να φτάσει το νέο αντίτυπο στα ράφια. Άρθρο 7 Παραλαβή και έλεγχος Οι παραγγελίες παραδίδονται συσκευασµένες σε χαρτοκιβώτια, µαζί µε το τιµολόγιο, στο Τµήµα Επιλογής και Ταξινόµησης (Κεντρική Βιβλιοθήκη, 6 ος όροφος), όπου γίνεται έλεγχος σύµφωνα µε τους όρους εκτέλεσης προµήθειας, παραλαβή και προώθηση του υλικού προς ταξινόµηση. Άρθρο 8 Επεξεργασία υλικού 1. Βιβλιοθηκονοµική και φυσική επεξεργασία υλικού Η βιβλιοθηκονοµική επεξεργασία του υλικού γίνεται από το Τµήµα Επιλογής και Ταξινόµησης µε τρόπο που να εξασφαλίζει την τυποποιηµένη και οµοιογενή οργάνωση των συλλογών σύµφωνα µε διεθνείς κανόνες επεξεργασίας υλικού. Για την επεξεργασία του υλικού χρησιµοποιούνται οι τελευταίες εκδόσεις των AACR2, DDC, LCSH. 6

2. Κατάλογος Η καταλογογράφηση του υλικού γίνεται κεντρικά. Οποιαδήποτε µεταβολή στην κατάσταση του τεκµηρίου (ενδεικτικά: στο ράφι, προς βιβλιοδεσία, χαµένο) ή στη θέση του βιβλίου στις διάφορες βιβλιοθήκες του δικτύου, καταγράφεται σχολαστικά, ώστε ο κατάλογος της βιβλιοθήκης να παραπέµπει µε ακρίβεια στην συλλογή. 3. Απογραφή υλικού Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών πραγµατοποιεί απογραφές υλικού ανάλογα µε τις δυνατότητες και ανάγκες σε διαστήµατα όχι µεγαλύτερα της πενταετίας. Για την ολοκλήρωση της απογραφής είναι δυνατόν να ανασταλεί η λειτουργία συγκεκριµένης συλλογής, κατά την καλοκαιρινή περίοδο, για την µικρότερη δυνατή χρονική διάρκεια. Μετά το τέλος της απογραφής συντάσσεται απολογιστική έκθεση στην οποία καταγράφονται τα αποτελέσµατα της απογραφής. 4. ιατήρηση υλικού Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών φροντίζει προληπτικά να εξασφαλίζει την καλή κατάσταση του υλικού της. Στην φροντίδα αυτή περιλαµβάνονται: Κατάλληλες συνθήκες αερισµού, υγρασίας, φωτισµού, αποθήκευσης του υλικού Αντικλεπτική προστασία, αλλά και κατά περίπτωση επιπλέον µέτρα για την προστασία του χώρου, του υλικού και των εγκαταστάσεων από παραβιάσεις ασφαλείας. Σχεδιασµός αντιµετώπισης καταστροφών Τακτική συντήρηση εξοπλισµού και εγκαταστάσεων Επιδίωξη για καλή χρήση του υλικού από τους χρήστες και το προσωπικό Επιφανειακό καθαρισµό του υλικού Συνεχές ενδιαφέρον και εκτίµηση της κατάστασης του υλικού και κατά περίπτωση τοπική συντήρηση, βιβλιοδεσία, αναβιβλιοδεσία, απόσυρση. Τακτική επιθεώρηση του υλικού µε σκοπό την καταγραφή και αξιολόγηση της φθοράς και αξιολόγηση των στατιστικών στοιχείων για κλοπές και αποσύρσεις, και των εµπειρικών παρατηρήσεων του προσωπικού µε σκοπό τη λήψη κατάλληλων µέτρων για την επιλογή, προστασία, διατήρηση και συντήρηση του υλικού µε τη βοήθεια εξειδικευµένου προσωπικού και µεθόδων. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών αντιµετωπίζει µε ιδιαίτερη φροντίδα το παλαιό και πολύτιµο υλικό της και λαµβάνει κάθε δυνατό µέτρο για την προστασία του, συµπεριλαµβανοµένου του περιορισµού του δανεισµού. 7

1. Γενικά Άρθρο 9 Απόσυρση υλικού Οι βιβλιοθήκες έχουν περιορισµένο χώρο, στον οποίο προσπαθούν να αναπτύσσουν και να διατηρούν µια συλλογή ενδιαφέρουσα, χρήσιµη και ελκυστική. Η συνεχής χρήση του υλικού οδηγεί στη φυσιολογική φθορά του. Το υλικό των βιβλοθηκών, ακόµα κι αν διατηρείται σε καλή φυσική κατάσταση, απαξιώνεται, όταν οι εξελίξεις ξεπερνούν τις γνώσεις και τις πληροφορίες που περιέχει, ή αλλάζουν τα ενδιαφέροντα και οι προτιµήσεις του κοινού που εξυπηρετεί η βιβλιοθήκη. Όλες οι βιβλιοθήκες αξιολογούν σε τακτική βάση το υλικό τους, το οποίο έχει φθαρεί ή καταστραφεί από τη χρήση ή είναι πλέον ανεπίκαιρο, αδιάφορο, κλπ. 2. Φθαρµένο/κατεστραµµένο υλικό Το φθαρµένο/κατεστραµµένο υλικό αποσύρεται, εφόσον έχει υποστεί ανεπανόρθωτες φθορές (σχισµένες σελίδες, αποκόλληση εξωφύλλων, αλλοίωση κειµένου, ρυπαρότητα, κλπ). Αντικατάσταση κατεστραµµένου υλικού γίνεται όταν: Το υλικό έχει σηµαντική κυκλοφορία Πρόκειται για υλικό σηµαντικής επιστηµονικής, λογοτεχνικής, καλλιτεχνικής αξίας εν µπορεί να αναπληρωθεί από άλλους τίτλους Με τα ίδια κριτήρια αξιολογείται η αντικατάσταση χαµένου υλικού µε τον ίδιο τίτλο. 3. Υλικό χωρίς κίνηση Η κίνηση του υλικού (δανεισµοί) αποτελεί ένα κριτήριο το οποίο συνυπολογίζεται στην απόσυρση υλικού. Για τις περιφερειακές βιβλιοθήκες (παιδικές και παραρτήµατα) το ση- µείο εκκίνησης είναι τρία χρόνια χωρίς δανεισµούς. Το υλικό χωρίς κίνηση αξιολογείται ως προς: την πραγµατική του αξία (λογοτεχνική, επιστηµονική, καλλιτεχνική) τη χρησιµότητά του ως υλικού αναφοράς και τη δυνατότητα να υποκατασταθεί από άλλες εκδόσεις που υπάρχουν στη συγκεκριµένη βιβλιοθήκη τον αριθµό αντιτύπων στις συλλογές της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών την πολιτική ανάπτυξης συλλογής στο συγκεκριµένο θεµατικό πεδίο Η κίνηση του υλικού δεν είναι σηµαντικό κριτήριο για την Κεντρική ηµοτική Βιβλιοθήκη και δεν λαµβάνεται υπόψιν, όταν αξιολογείται η οριστική απόσυρση του τελευταίου αντιτύπου. 4. Παλαιό υλικό Κάθε βιβλιοθήκη αξιολογεί και αποσύρει σε τακτική βάση (µια φορά το χρόνο) παλαιό και ξεπερασµένο υλικό. Η ποιότητα, η ακρίβεια και η εγκυρότητα του περιεχοµένου απο- 8

τελούν απόλυτα κριτήρια. «Κάτι» δεν είναι καλύτερο από το τίποτα, αν σε αυτό το «κάτι» περιλαµβάνονται πληροφορίες και γνώσεις παρωχηµένες, ανακριβείς, λανθασµένες. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην αξιολόγηση της οριστικής απόσυρσης του τελευταίου διαθέσιµου αντιτύπου στις βιβλιοθήκες της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών. 5. Παιδικά βιβλία Οι παιδικές συλλογές έχουν κοινό που ανανεώνεται διαρκώς. Γι αυτό το λόγο κατά την απόσυρση υλικού έµφαση δίνεται: Στη φυσική κατάσταση του υλικού Στην επικαιρότητα, αξιοπιστία και εγκυρότητα του περιεχοµένου Σε αλλαγές που απαξιώνουν το υλικό όπως π.χ. ορθογραφία, τονισµός, γλώσσα, αισθητική Στην κίνηση του υλικού Στην ύπαρξη αντιτύπου στη συλλογή παιδικών βιβλίων της Κεντρικής ηµοτικής Βιβλιοθήκης. 6. Περιοδικά Απόσυρση περιοδικών εκδόσεων προβλέπεται µόνο για τις περιφερειακές βιβλιοθήκες (παραρτήµατα, παιδικές βιβλιοθήκες) της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών. Για την απόσυρση περιοδικών εκδόσεων συνυπολογίζεται: Ο διαθέσιµος χώρος Η χρήση Η παλαιότητα του υλικού Η ύπαρξη αντιτύπου στη συλλογή περιοδικών της Κεντρικής ηµοτικής Βιβλιοθήκης 7. Υλικό που δεν αποσύρεται α. Υλικό τοπικού ενδιαφέροντος Υλικό τοπικού ενδιαφέροντος αποτελούν: Οι εκδόσεις που έγιναν στη Θεσσαλονίκη Εκδόσεις που αναφέρονται αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο και εκτενώς στην Θεσσαλονίκη Έργα τοπικών συγγραφέων ή εργασίες που αναφέρονται αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο και εκτενώς σε αυτά. Η Κεντρική Βιβλιοθήκη διατηρεί ένα αντίτυπο της κάθε έκδοσης. β. Υλικό αναφοράς Υλικό το οποίο δεν έχει κίνηση, παραµένει στις συλλογές των βιβλιοθηκών, όταν: Είναι σηµαντικής επιστηµονικής, καλλιτεχνικής, λογοτεχνικής αξίας και δεν µπορεί να υποκατασταθεί από άλλες πηγές που διαθέτει η βιβλιοθήκη Χρησιµοποιείται ως υλικό αναφοράς στη βιβλιοθήκη 9

γ. Πληροφοριακό υλικό Οι περιφερειακές και παιδικές βιβλιοθήκες αποσύρουν µε ευκολία παλαιότερες εκδόσεις πληροφοριακού υλικού. Η Κεντρική Βιβλιοθήκη φροντίζει να διατηρεί ένα αντίτυπο από αυτές τις εκδόσεις (κατά περίπτωση στην παλαιά συλλογή ή σε κλειστό βιβλιοστάσιο). δ. Βιβλία καλλιτεχνικής αξίας Βιβλία εξαιρετικά ως αντικείµενα, διατηρούνται για την αισθητική τους αξία και όχι για το περιεχόµενό τους, που µπορεί να είναι ανακριβές, ξεπερασµένο, αναχρονιστικό, κλπ. Η δυνατότητα αυτή αξιοποιείται, κατά κύριο λόγο, στην Κεντρική Βιβλιοθήκη. ε. Τελευταίο αντίτυπο Για την οριστική απόσυρση του τελευταίου αντιτύπου οποιουδήποτε τίτλου που δεν εµπίπτει στα παραπάνω κριτήρια, κατά κύριο λόγο συνυπολογίζεται το επιθυµητό επίπεδο ανάπτυξης συλλογής του κλάδου γνώσης στον οποίο ανήκει. 8. ιαδικασία απόσυρσης Η προετοιµασία της απόσυρσης υλικού εποπτεύεται από επιτροπή αποτελούµενη από : Τον/την προϊστάµενο/η της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών Τον/την προϊστάµενο/η του Τµήµατος από το οποίο αποσύρεται υλικό Έναν/µία υπάλληλο του Τµήµατος από το οποίο αποσύρεται υλικό Έναν/µία υπάλληλο του Τµήµατος Επιλογής και Ταξινόµησης Η επιτροπή αυτή αποφασίζει άµεσα για υλικό το οποίο θα µεταφερθεί σε κλειστό βιβλιοστάσιο παραµένοντας στους καταλόγους και διαθέσιµο προς χρήση αν ζητηθεί (κυρίως υλικό σε καλή κατάσταση µε µικρή κίνηση) και συντάσσει αναλυτικές καταστάσεις υλικού, το οποίο προτείνεται να αποσυρθεί οριστικά από τις συλλογές της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών. Η απόσυρση υλικού γίνεται µε σχετική απόφαση του ηµοτικού Συµβουλίου Στη συνέχεια το υλικό προς απόσυρση προωθείται για : ωρεά προς τρίτους Παζάρι βιβλίου: διάθεση υλικού στο κοινό της βιβλιοθήκης Ανακύκλωση καταστροφή για το υλικό που δεν µπορεί να διατεθεί µε τους δύο προηγούµενους τρόπους Άρθρο 10 ωρεές 1. Οι δωρεές αποτελούν πηγή εµπλουτισµού των συλλογών της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών, αλλά και ένδειξη της φροντίδας και του ενδιαφέροντος του κοινού για τη 10

βιβλιοθήκη. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών επιθυµεί και ενθαρρύνει τις δωρεές υλικού µε κάθε πρόσφορο τρόπο. 2. Οι δωρεές δεν υποκαθιστούν ούτε µειώνουν την ευθύνη της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών για την ανάπτυξη της συλλογής και δεν αποτελούν µια πλάγια οδό για να παραβιαστούν οι αρχές και τα κριτήρια επιλογής υλικού ή να παρακαµφθεί η πολιτική της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών. 3. Το υλικό που δωρίζεται στη ιεύθυνση Βιβλιοθηκών περιέρχεται πλήρως στην κατοχή της και η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών έχει το αποκλειστικό δικαίωµα να αξιολογεί και να επιλέγει τον τρόπο µε τον οποίο θα χρησιµοποιηθεί. Το υλικό που προέρχεται από δωρεά µπορεί, κατά την κρίση των αρµοδίων βιβλιοθηκονόµων που ασχολούνται µε την επιλογή υλικού και τη σύµφωνη γνώµη των προϊστα- µένων, να τοποθετηθεί στις βιβλιοθήκες του δικτύου, να δωρηθεί σε τρίτους ή να διατεθεί στο κοινό της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών στο παζάρι βιβλίου. 4. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών µπορεί να αρνηθεί να παραλάβει δωρεές υλικού φθαρµένου, αδιάφορου θεµατικά, παλαιού και χωρίς ενηµερωτική, λογοτεχνική ή επιστηµονική αξία. 5. Για δωρεές µεγαλύτερες των 100 τόµων το θέµα παραπέµπεται στη ηµαρχιακή Επιτροπή προς αποδοχή. 6. Για δωρεές συλλογών υπό όρους, η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών αξιολογεί και εισηγείται στη ηµαρχιακή Επιτροπή, η οποία και λαµβάνει την τελική απόφαση. 7. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών ενδιαφέρεται να έχει στη συλλογή της ένα αντίτυπο κάθε βιβλίου που εκδόθηκε/τυπώθηκε στην περιοχή ή αναφέρεται (κατά κύριο λόγο ή αποκλειστικά) στη Θεσσαλονίκη (σε οποιαδήποτε γλώσσα). 8. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών είναι πολύ επιλεκτική στην ένταξη ανατύπων στις συλλογές της. 9. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών δεν επιθυµεί γενικώς: Υλικό φθαρµένο, κατεστραµµένο, µε σηµειώσεις, κλπ Μεµονωµένα τεύχη περιοδικών ή φύλλα εφηµερίδων Ξενόγλωσσες εκδόσεις (πλην λευκωµάτων-εκδόσεων τέχνης και εκδόσεων που αναφέρονται στη Θεσσαλονίκη) Εκδόσεις που αναφέρονται σε τεχνολογικές εξελίξεις και προϊόντα, παλαιότερες των επτά ετών εν γένει (τριών ετών προκειµένου για θέµατα που σχετίζονται µε λογισµικό, υλικό, τεχνολογία υπολογιστών) Εκδόσεις που αναφέρονται σε νοµοθεσία που έχει ήδη τροποποιηθεί Τεχνικά εγχειρίδια, οδηγίες χρήσεως συσκευών, διαφηµιστικά ή προπαγανδιστικά έντυπα, σχολικά βιβλία και βοηθήµατα. 11. Κατάθεση δωρεών γίνεται σε όλες τις βιβλιοθήκες του δικτύου. Κατά την παραλαβή της δωρεάς ο δωρητής ενηµερώνεται για την πολιτική της βιβλιοθήκης σχετικά µε τις δωρεές. Οι δωρεές προωθούνται στο Τµήµα Επιλογής και Ταξινόµησης το συντοµότερο δυνατόν και συνοδεύονται από τον κατάλογο του υλικού 11

που δωρήθηκε και τα στοιχεία του δωρητή (ονοµατεπώνυµο, διεύθυνση, τηλέφωνο). Το Τµήµα Επιλογής και Ταξινόµησης αποστέλλει αποδείξεις ευχαριστήρια δωρεάς. 12. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών συνεργάζεται και διατηρεί προγράµµατα ανταλλαγής εκδόσεων µε άλλες βιβλιοθήκες ή πνευµατικά ιδρύµατα. Υποστηρίζει επίσης µικρότερες βιβλιοθήκες αποστέλλοντας αξιόλογο υλικό, αντίστοιχο µε τους σκοπούς και το κοινό που εξυπηρετούν. Το υλικό αυτό προέρχεται από εκδόσεις του ήµου, αποσύρσεις υλικού και δωρεές προς τη ιεύθυνση Βιβλιοθηκών. Κεφάλαιο 4 Λειτουργία της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών Άρθρο 11 Εγγραφή µέλους 1. ικαίωµα εγγραφής έχουν όσοι ζουν ή εργάζονται ή σπουδάζουν στη Θεσσαλονίκη. 2. Η εγγραφή νέου µέλους και η έκδοση κάρτας µέλους γίνεται δωρεάν ύστερα από την συµπλήρωση σχετικής αίτησης και συνεπάγεται πλήρη αποδοχή των όρων του κανονισµού της Βιβλιοθήκης. 3. Η βεβαίωση των στοιχείων ταυτότητας γίνεται µε την παρουσίαση αστυνοµικής ταυτότητας ή διαβατηρίου ή κάρτας παραµονής. Άλλο αποδεικτικό έγγραφο δεν γίνεται δεκτό. 4. Για παιδιά µικρότερα των 14 ετών η εγγραφή (και η συνεπαγόµενη αποδοχή των όρων του κανονισµού) γίνεται από τους γονείς ή τους κηδεµόνες τους. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις γίνεται εγγραφή µε τη µαθητική ταυτότητα. 5. Σε όλες τις βιβλιοθήκες ισχύουν οι ίδιες διαδικασίες εγγραφής. Προς το παρόν, είναι απαραίτητο να γίνεται ξεχωριστή εγγραφή και έκδοση κάρτας για κάθε βιβλιοθήκη του δικτύου. Ξεχωριστή εγγραφή και έκδοση κάρτας µέλους απαιτείται και για την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη (Κεντρική Βιβλιοθήκη, 1 ος όροφος). 6. Σε περίπτωση απώλειας της κάρτας δανεισµού εκδίδεται νέα κάρτα από τη Βιβλιοθήκη, µετά την παρέλευση µιας εβδοµάδας, αφού πρώτα εξακριβωθεί ότι δεν εκκρεµούν δανεισµοί. 7. Κατά τη διαδικασία εγγραφής τα µέλη της βιβλιοθήκης αποδέχονται ότι: Το δικαίωµα δανεισµού είναι προσωπικό και δεν µεταβιβάζεται. Είναι υπεύθυνα για το υλικό το οποίο δανείστηκαν (προκειµένου για παιδιά µικρότερα των 14 ετών, την ευθύνη για την τήρηση των υποχρεώσεων που έχουν τα µέλη, αναλαµβάνουν οι γονείς τους). ανείζονται µόνο όταν έχουν µαζί τους την κάρτα µέλους. 12

Επιστρέφουν έγκαιρα ή ανανεώνουν το δανεισµό των βιβλίων µέσα στις προθεσµίες. Ενηµερώνουν τη βιβλιοθήκη για αλλαγές στα στοιχεία που έχουν δηλώσει Αναλαµβάνουν να αντικαταστήσουν τεκµήρια τα οποία έχασαν ή κατέστρεψαν, µε τους ίδιους ή αντίστοιχης αξίας τίτλους (σε συνεννόηση µε τον υπεύθυνο της βιβλιοθήκης). Φροντίζουν να διατηρούν το υλικό που δανείζονται σε καλή κατάσταση. 8. Το σκίσιµο σελίδων ή τµηµάτων από σελίδες θεωρείται ως καταστροφή και ο υ- πεύθυνος της φθοράς αναλαµβάνει την αντικατάσταση του βιβλίου. ανειστικές συλλογές Άρθρο 12 Κυκλοφορία υλικού Το µεγαλύτερο µέρος των συλλογών της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών διατίθεται προς δανεισµό στους εγγεγραµµένους χρήστες σύµφωνα µε τους όρους δανεισµού του Κανονισµού Λειτουργίας. Πληροφοριακές συλλογές Οι πληροφοριακές συλλογές περιλαµβάνουν εγκυκλοπαίδειες, λεξικά, εφηµερίδες, περιοδικά, ανθολογίες, οδηγούς, καθώς και βασικά έργα σε διάφορους τοµείς, τα οποία κρίνεται απαραίτητο να είναι διαρκώς διαθέσιµα στους χώρους της βιβλιοθήκης. Ο χαρακτηρισµός ενός έργου ως πληροφοριακού µπορεί να περιορίζεται σε συγκεκριµένο αντίτυπο ενός τίτλου και όχι σε όλα τα διαθέσιµα αντίτυπα αυτού του τίτλου. Η δυνατότητα δανεισµού είναι περιορισµένη Συλλογές αναφοράς Οι παλαιότερες εκδόσεις (συλλογή του 4 ου ορόφου της Κεντρικής Βιβλιοθήκης παλαιές εκδόσεις Ιστορίας στον 3 ο όροφο) και οι συλλογές εφηµερίδων και περιοδικών της Κεντρικής Βιβλιοθήκης είναι διαθέσιµες για χρήση στη βιβλιοθήκη. Η δυνατότητα δανεισµού είναι περιορισµένη. Οι συλλογές περιοδικών των παιδικών και περιφερειακών βιβλιοθηκών είναι διαθέσι- µες προς δανεισµό. Συλλογές οπτικοακουστικού υλικού Οι συλλογές οπτικοακουστικού υλικού των βιβλιοθηκών περιλαµβάνουν κασέτες, δίσκους βινυλίου, βιντεοκασέτες, µουσικά cd, cd-rom, dvd, slides και διαφάνειες. Οι συλλογές αυτές είναι διαθέσιµες προς δανεισµό. 13

1. ιάρκεια δανεισµού Άρθρο 13 ανεισµός έντυπου υλικού Συνήθης περίοδος δανεισµού: 14 ηµέρες που υπολογίζονται από την εποµένη της ηµεροµηνίας δανεισµού. Βραχεία περίοδος δανεισµού: 3 εργάσιµες ηµέρες (δεν υπολογίζονται ηµέρες κατά τις οποίες η βιβλιοθήκη είναι κλειστή). Η βραχεία περίοδος δανεισµού χρησιµοποιείται για το υλικό αναφοράς, το οπτικοακουστικό υλικό, καθώς και -κατά την κρίση του βιβλιοθηκονόµου- για υλικό επίκαιρο, επετειακό, µε µεγάλη ζήτηση. Νυκτερινός δανεισµός: από τις 7.00 µ.µ. µέχρι την επόµενη εργάσιµη µέρα στις 10.30 π.µ. Χρησιµοποιείται για κατ εξαίρεση δανεισµό πληροφοριακού υλικού. Ολιγόωρος δανεισµός: για φωτοτύπηση υλικού: το υλικό επιστρέφεται στη Βιβλιοθήκη την ίδια ηµέρα. 2. Αριθµός τεκµηρίων που δανείζονται Κάθε µέλος µπορεί να δανειστεί από κάθε βιβλιοθήκη του δικτύου έως τέσσερα βιβλία για όλες τις περιπτώσεις δανεισµού που περιγράφονται στην προηγούµενη παράγραφο. 3. Περιορισµοί στο δανεισµό εν διατίθενται προς δανεισµό τόµοι εφηµερίδων, έντυπα παλαιά και σπάνια, υλικό που χρειάζεται συντήρηση. Είναι δυνατόν να περιοριστεί, για συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα, ο δανεισµός υλικού που είναι απαραίτητο για την προετοιµασία επετειακών εκδηλώσεων ή άλλων δραστηριοτήτων. 4. Ανανέωση δανεισµού Ανανέωση του δανεισµού µπορεί να γίνει έως δύο φορές, µε την προϋπόθεση ότι δεν έχει ήδη «κρατηθεί» το βιβλίο από άλλο αναγνώστη. Η ανανέωση του δανεισµού µπορεί να γίνει και τηλεφωνικά. Ο υπάλληλος έχει το δικαίωµα να επαληθεύει τα στοιχεία του χρήστη ζητώντας κάποιο από τα στοιχεία τα οποία αναφέρονται στο δελτίο εγγραφής. εν γίνεται ανανέωση δανεισµού για βιβλία των οποίων καθυστέρησε η επιστροφή. 5. Κρατήσεις Για βιβλίο το οποίο είναι δανεισµένο, γίνεται «κράτηση» και ο ενδιαφερόµενος ειδοποιείται τηλεφωνικά µόλις αυτό επιστραφεί. Αν το βιβλίο δεν παραληφθεί έως και δύο η- µέρες από την ειδοποίηση, τότε η κράτηση ακυρώνεται. Αν υπάρχουν περισσότερες από µία κρατήσεις, εξυπηρετούνται µε χρονολογική σειρά. Η Βιβλιοθήκη έχει το δικαίωµα να διακόψει τη σειρά των κρατήσεων, αν ο συγκεκριµένος τίτλος είναι απαραίτητος για προγραµµατισµένη δραστηριότητά της. 14

6. Ποινές Η βιβλιοθήκη επιδιώκει τηλεφωνική επικοινωνία και υπενθυµίζει την καθυστέρηση ε- πιστροφής τηλεφωνικά και ταχυδροµικά. Για καθυστέρηση µεγαλύτερη της µίας εβδοµάδας επιβάλλεται αναστολή του δικαιώµατος δανεισµού για αντίστοιχο διάστηµα. 1. ιάρκεια δανεισµού Άρθρο 14 ανεισµός Οπτικοακουστικού υλικού Το οπτικοακουστικό υλικό δανείζεται για τρεις εργάσιµες µέρες. Ισχύει επίσης νυκτερινός δανεισµός (από 7.00 µ.µ. έως και την επόµενη εργάσιµη ηµέρα στις 10.30 π.µ). 2. Αριθµός τεκµηρίων που δανείζονται Κάθε µέλος µπορεί να δανείζεται 1 τεκµήριο από το κάθε είδος για τη βραχεία περίοδο δανεισµού και 1 τεκµήριο από το κάθε είδος για το νυκτερινό δανεισµό 3. Καθυστέρηση επιστροφής Για κάθε καθυστέρηση επιστροφής επιβάλλεται αναστολή του δικαιώµατος δανεισµού για διπλάσιο χρονικό διάστηµα. 4. Περιορισµοί στο δανεισµό εν διατίθενται για δανεισµό τεκµήρια που χαρακτηρίζονται πληροφοριακά (εγκυκλοπαίδειες, λεξικά) και τεκµήρια που µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε έναν µόνον υπολογιστή (περιορισµός από τον εκδότη). Ανανέωση δανεισµού δεν µπορεί να γίνει. 5. Κρατήσεις Για τεκµήριο το οποίο είναι δανεισµένο, γίνεται «κράτηση» και ο ενδιαφερόµενος ειδοποιείται τηλεφωνικά µόλις επιστραφεί. Αν το τεκµήριο δεν παραληφθεί έως και δύο η- µέρες από την ειδοποίηση, τότε η κράτηση ακυρώνεται. Αν υπάρχουν περισσότερες από µία κρατήσεις, εξυπηρετούνται µε χρονική σειρά. Όταν γίνεται «κράτηση» τεκµηρίων «επετειακού» χαρακτήρα, δίνεται προτεραιότητα στους εκπαιδευτικούς. Ο δανεισµός σε αυτή την περίπτωση µπορεί να είναι συντοµότερος (µία έως δύο ηµέρες), ανάλογα µε τη ζήτηση και τα διαθέσιµα αντίτυπα. 6. Καταστροφή υλικού Τα οπτικοακουστικό υλικό φθείρεται καταστρέφεται και δεν µπορεί να ξαναχρησι- µοποιηθεί, σε αντίθεση µε τα βιβλία που µπορούν να συντηρηθούν ή να αναβιβλιοδετηθούν. Στις περιπτώσεις που προκύπτει υπαιτιότητα του χρήστη, το υλικό αυτό αντικαθίσταται από τον ίδιο. 15

7. Χρήση στη βιβλιοθήκη Όλοι οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να χρησιµοποιήσουν το παραπάνω υλικό στους χώρους των βιβλιοθηκών. Η χρήση ακουστικών είναι υποχρεωτική. 1. Πληροφοριακή εργασία Άρθρο 15 Υπηρεσίες της βιβλιοθήκης Η εξυπηρέτηση περιλαµβάνει: 1. Σύντοµες τεκµηριωµένες απαντήσεις που προέρχονται συνήθως από βασικά πληροφοριακά έργα. 2. Απαντήσεις που απαιτούν λεπτοµερέστερη έρευνα και συσχετισµό υλικού από διάφορες πηγές οι βιβλιοθηκονόµοι ξεκινούν την έρευνα µαζί µε τον αναγνώστη, όµως σε κάθε περίπτωση ο αναγνώστης είναι αυτός που θα ολοκληρώσει και θα αξιολογήσει την έρευνα. 3. Πληροφορίες τοπικού περιεχοµένου που προέρχονται από πηγές που αναπτύσσει η Βιβλιοθήκη µε συστηµατική συλλογή, επεξεργασία και αποθήκευση πληροφοριών. 2. Ηλεκτρονικές υπηρεσίες 1. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών διαθέτει υπολογιστές που µπορούν να χρησιµοποιηθούν από το κοινό. 2. Οι επισκέπτες µπορούν να χρησιµοποιούν το εγκατεστηµένο λογισµικό και προγράµµατα ή να χρησιµοποιούν τους υπολογιστές για να έχουν πρόσβαση σε ε- φαρµογές (π.χ. πολυµέσων) ή µέσα (π.χ. µουσικά cd) που διαθέτει η βιβλιοθήκη, καθώς και για πρόσβαση στο διαδίκτυο. Στην Κεντρική Βιβλιοθήκη υπάρχει επίσης η/υ κατάλληλα εξοπλισµένος για χρήση από άτοµα µε µερική ή πλήρη απώλεια όρασης. 3. Η χρήση των υπολογιστών προϋποθέτει τη συµπλήρωση ειδικού δελτίου, όπου µεταξύ άλλων περιλαµβάνονται ονοµατεπώνυµο, διεύθυνση κατοικίας και τηλέφωνο του χρήστη. 4. Η χρήση των υπολογιστών µπορεί να περιορίζεται/ελέγχεται ανάλογα µε την κίνηση. Σε αυτή την περίπτωση οι επισκέπτες χρησιµοποιούν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές µε σειρά προτεραιότητας. Αν υπάρχει σειρά αναµονής, ο µέγιστος χρόνος χρήσης είναι 1½ ώρα. 5. Το προσωπικό παρέχει βοήθεια στην αναζήτηση πληροφοριών (σε υλικό της βιβλιοθήκης ή στο διαδίκτυο). 6. Το προσωπικό της βιβλιοθήκης παρέχει, όσο αυτό είναι δυνατόν, βοήθεια στη χρήση των προγραµµάτων και εξοπλισµού, χωρίς αυτό να αποτελεί κύρια υποχρέωση ή να θεωρείται δεδοµένο ότι διαθέτει επαρκείς γνώσεις γι αυτό το σκοπό. 16

7. Η βιβλιοθήκη δεν πουλά ούτε δανείζει δισκέτες ή άλλα αποθηκευτικά µέσα. Οι επισκέπτες επιτρέπεται να χρησιµοποιούν δικές τους δισκέτες ή άλλα αποθηκευτικά µέσα (η εγκατάσταση εξωτερικών αποθηκευτικών συσκευών γίνεται µόνο ύστερα από συνεννόηση µε τον υπεύθυνο της βιβλιοθήκης). 8. Οι επισκέπτες µπορούν να αποθηκεύουν αρχεία στο φάκελο Τα Έγγραφά µου, όµως η Βιβλιοθήκη δεν µπορεί να διασφαλίσει τη διατήρησή τους. 9. Υπάρχει η δυνατότητα εκτύπωσης µε χρέωση. 10. Επιτρέπεται η χρήση φορητών υπολογιστών και διευκολύνεται η σύνδεσή τους (όπου είναι δυνατόν) µε το ηλεκτρικό δίκτυο (στην Κεντρική Βιβλιοθήκη υπάρχει εκτεταµένη πρόβλεψη) δεν παρέχεται δυνατότητα σύνδεσης µε το τηλεφωνικό δίκτυο διαδίκτυο. 11. Ακρόαση µουσικής επιτρέπεται µόνο µε ακουστικά και µόνο σε προεπιλεγµένους χώρους µε ανάλογη εγκατάσταση. 12. Η βιβλιοθήκη παρέχει πρόσβαση στο ιαδίκτυο εν γένει και όχι σε αξιολογηµένες πηγές πληροφόρησης. 13. Η βιβλιοθήκη χρησιµοποιεί λογισµικό που περιορίζει την πρόσβαση σε διάφορες τοποθεσίες του ιαδικτύου. Επιτρέπεται η υπέρβαση των περιορισµών του, κατά περίπτωση, σε συνεννόηση µε το προσωπικό. 14. Οι επισκέπτες απαγορεύεται να τροποποιούν τις ρυθµίσεις των υπολογιστών ή να εγκαθιστούν οποιοδήποτε λογισµικό. 15. εν επιτρέπεται η πρόσβαση σε τοποθεσίες συζητήσεων (chat) ή σε τοποθεσίες µε τυχερά παιχνίδια. 16. Η παράβαση των κανόνων χρήσης των υπολογιστών συνεπάγεται απώλεια του υπόλοιπου διαθέσιµου χρόνου χρήσης του η/υ. 3. Άλλες υπηρεσίες Εκτός από την άµεση προσωπική εξυπηρέτηση κατά τη διάρκεια επίσκεψης, πληροφορίες µπορούν να ζητηθούν και να δοθούν τηλεφωνικά και ταχυδροµικά, µε τηλεοµοιοτυπία ή ηλεκτρονική επιστολή. Η τηλεφωνική εξυπηρέτηση περιλαµβάνει απαντήσεις σχετικά µε την ύπαρξη συγκεκριµένου τίτλου στη συλλογή, υλικού σε συγκεκριµένο θέµα (το οποίο µπορεί να κρατηθεί µέχρι να επισκεφθεί ο αναγνώστης, την ίδια µέρα, τη βιβλιοθήκη) και ανανέωση δανεισµών. Οι επισκέπτες της βιβλιοθήκης εξυπηρετούνται κατά προτεραιότητα. Αιτήµατα µε τηλεοµοιοτυπία ή ηλεκτρονική επιστολή απαντώνται το συντοµότερο δυνατόν, όχι όµως εις βάρος της τρέχουσας εργασίας και της εξυπηρέτησης κοινού, το ο- ποίο βρίσκεται στη βιβλιοθήκη. 4. ιάθεση χώρων στο κοινό Η αίθουσα εκδηλώσεων της Κεντρικής Βιβλιοθήκης χρησιµοποιείται κατά κύριο λόγο για την οργάνωση δραστηριοτήτων της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών. Η αίθουσα µπορεί να 17

παραχωρηθεί, αν αυτό είναι τεχνικά δυνατόν, για τη διοργάνωση εκδηλώσεων φορέων και συλλόγων έναντι 210 την ηµέρα, ή δωρεάν για µη κερδοσκοπικές δραστηριότητες. 5. Φωτοτυπίες 1. Οι φωτοτυπίες αποτελούν για τους επισκέπτες της Βιβλιοθήκης σηµαντική εξυπηρέτηση, η οποία παρέχεται µε απόλυτο σεβασµό στις διατάξεις περί προστασίας πνευµατικών δικαιωµάτων. 2. Στην Κεντρική Βιβλιοθήκη τα φωτοτυπικά µηχανήµατα λειτουργούν µε χρέωση. Στις παιδικές βιβλιοθήκες και τα παραρτήµατα υπάρχουν φωτοτυπικά µηχανή- µατα µε τα οποία εξυπηρετείται χωρίς χρέωση το κοινό των βιβλιοθηκών. Χρησιµοποιούνται αποκλειστικά και µόνο για να φωτοτυπηθεί υλικό της Βιβλιοθήκης, µε όριο δέκα σελίδες ανά επισκέπτη. Η φωτοτύπηση υλικού δεν µπορεί να γίνεται εις βάρος της εξυπηρέτησης του κοινού. Τις ώρες αιχµής ή όταν υπάρχουν απαιτήσεις που ξεπερνούν αυτές τις προβλέψεις, οι βιβλιοθηκονόµοι προτείνουν ολιγόωρο δανεισµό. 3. εν επιτρέπεται να φωτοτυπηθεί ολόκληρο βιβλίο. 4. Για λόγους προστασίας του υλικού δεν επιτρέπεται να φωτοτυπηθούν τόµοι ε- φηµερίδων, έντυπα παλαιά και σπάνια, υλικό σε κακή κατάσταση. Το υλικό αυτό µπορεί να φωτογραφηθεί (µε εξοπλισµό του ενδιαφεροµένου) ύστερα από συνεννόηση µε τον προϊστάµενο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης. 6. Εκτυπώσεις Στην Κεντρική Βιβλιοθήκη παρέχεται η δυνατότητα εκτυπώσεων µέσω εκτυπωτή δικτύου µε χρέωση. Άρθρο 16 Πολιτιστικές ραστηριότητες Οι Βιβλιοθήκες λαµβάνουν ενεργά µέρος σε πολιτιστικές δραστηριότητες που έχουν στόχο την ενίσχυση του έργου τους, δηλαδή τη διαχείριση της γνώσης και την προώθηση της ανάγνωσης ή είναι υποστηρικτικές του ευρύτερου εκπαιδευτικού, πολιτιστικού και µορφωτικού ρόλου τους. 1. Γενικά Άρθρο 17 Υποχρεώσεις αναγνωστών - χρηστών 1. Κάθε επισκέπτης της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών έχει το δικαίωµα να χρησιµοποιεί τις εγκαταστάσεις και τις συλλογές και να εξυπηρετείται από το προσωπικό της 18

Βιβλιοθήκης ακολουθώντας τους ισχύοντες κανόνες και συνυπολογίζοντας ότι όλοι οι επισκέπτες της βιβλιοθήκης έχουν τα ίδια δικαιώµατα. 2. Στις βιβλιοθήκες επιτρέπεται: η χρήση φορητών υπολογιστών στους χώρους της βιβλιοθήκης. εν παρέχεται σύνδεση µε το τηλεφωνικό δίκτυο. Η κινηµατογράφηση, η φωτογράφηση, η σάρωση µε φορητό σαρωτή υλικού της βιβλιοθήκης (µε εξοπλισµό του επισκέπτη) επιτρέπεται κατά περίπτωση, ύστερα από συνεννόηση µε τον υπεύθυνο της βιβλιοθήκης. 3. Στις βιβλιοθήκες δεν επιτρέπεται: η είσοδος ζώων (πλην ειδικά εκπαιδευµένων σκύλων που συνοδεύουν τυφλούς) το κάπνισµα και η κατανάλωση φαγητών η αναψυκτικών η χρήση κινητών τηλεφώνων και ηλεκτρονικών παιχνιδιών η ακρόαση µουσικής ακόµη και µε ακουστικά στα αναγνωστήρια των βιβλιοθηκών η κράτηση θέσεων στα αναγνωστήρια των βιβλιοθηκών. Βιβλία ή άλλα αντικείµενα τα οποία έχουν αφεθεί σε θέσεις εργασίας για χρονικό διάστηµα µεγαλύτερο της µισής ώρας µπορεί να µετακινηθούν από το προσωπικό χωρίς άλλη ειδοποίηση η είσοδος στους χώρους της βιβλιοθήκης σε κάθε είδους πλανόδιους πωλητές 4. Η τοποθέτηση κάθε είδους και µορφής ανακοινώσεων και η επιλογή του πληροφοριακού υλικού άλλων φορέων που διατίθεται δωρεάν στους χώρους των βιβλιοθηκών αποτελεί ευθύνη της Βιβλιοθήκης. Το προσωπικό της βιβλιοθήκης αφαιρεί οποιοδήποτε υλικό τοποθετηθεί ή παρουσιαστεί χωρίς να έχει προηγουµένως εγκριθεί η τοποθέτησή του από τη ιεύθυνση. 5. Τα αναγνωστήρια των βιβλιοθηκών προορίζονται κατά προτεραιότητα για τη διευκόλυνση των επισκεπτών που χρησιµοποιούν υλικό της συγκεκριµένης βιβλιοθήκης. 6. Η τοποθέτηση των βιβλίων στα ράφια αποτελεί ευθύνη του προσωπικού. 7. Η κατάλληλη ρύθµιση της θερµοκρασίας των χώρων των βιβλιοθηκών αποτελεί ευθύνη και αρµοδιότητα του προσωπικού. 8. Το προσωπικό της βιβλιοθήκης έχει το δικαίωµα να αποµακρύνει επισκέπτες της βιβλιοθήκης, οι οποίοι δεν έχουν τη διάθεση να συµµορφωθούν µε τα προβλεπόµενα από τον Κανονισµό Λειτουργίας της Βιβλιοθήκης. 9. Αφαιρείται το δικαίωµα δανεισµού και απαγορεύεται η είσοδος στις Βιβλιοθήκες του ήµου Θεσσαλονίκης σε όσους συλληφθούν να κλέβουν ή σκόπιµα να καταστρέφουν υλικό της Βιβλιοθήκης, όπως π.χ. κόβοντας σελίδες. 10. Η κλοπή ή η καταστροφή υλικού των βιβλιοθηκών, επιπλέον, διώκεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του Ποινικού Κώδικα. 19

2. Παιδιά στις βιβλιοθήκες 1. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών ενθαρρύνει την προσέλευση παιδιών σε όλες τις βιβλιοθήκες του δικτύου και επιθυµεί οι επισκέψεις αυτές να είναι ευχάριστες και χρήσιµες. Η ιεύθυνση Βιβλιοθηκών θεωρεί χρήσιµο να συνοδεύουν οι γονείς τα παιδιά τους στις πρώτες τους επισκέψεις στη Βιβλιοθήκη και θεωρεί απαραίτητο τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να επισκέπτονται τη βιβλιοθήκη µαζί µε ενήλικα που είναι υπεύθυνος για τη συµπεριφορά τους. 2. Το προσωπικό της Βιβλιοθήκης δεν επιτρέπεται να αναλαµβάνει την ευθύνη επίβλεψης µικρών παιδιών (διατροφή, φάρµακα, αποχώρηση από τη βιβλιοθήκη). 3. Είναι φυσιολογικό τα παιδιά, ιδιαίτερα στις παιδικές βιβλιοθήκες, να έχουν συ- µπεριφορά περισσότερο θορυβώδη από τους ενήλικες, καθώς έρχονται στη Βιβλιοθήκη όχι µόνο για να µελετήσουν, αλλά και για να περάσουν την ώρα τους ευχάριστα, διαβάζοντας, συναντώντας φίλους, παρακολουθώντας τις δραστηριότητες της βιβλιοθήκης, παίζοντας. 4. Παιδιά µε επιθετική συµπεριφορά, που διαρκώς ενοχλούν τα άλλα παιδιά, αποτελούν σηµαντικό πρόβληµα στη λειτουργία της βιβλιοθήκης µετά από ορισµένες προσπάθειες επικοινωνίας και συνεννόησης είναι δυνατόν το παιδί να αποβληθεί προσωρινά από τη βιβλιοθήκη. Τα παιδιά µπορούν να τηλεφωνήσουν, αν το επιθυµούν, σε κάποιον ενήλικα να τα παραλάβει και να παραµείνουν στη βιβλιοθήκη µέχρι την άφιξή του. Κεφάλαιο 5 Στατιστικά στοιχεία Ετήσιος απολογισµός Άρθρο 18 Στους ετήσιους απολογισµούς των Βιβλιοθηκών αναφέρονται τα εξής στοιχεία: 1. Ιστορικό της βιβλιοθήκης, δηλαδή πού βρίσκεται η κάθε βιβλιοθήκη, έτος ίδρυσης, ωράριο, ποιοι εργάζονται και µε ποιο ωράριο, χώρος της βιβλιοθήκης σε τετραγωνικά µέτρα. 2. Συνοπτικός πίνακας στον οποίο παρουσιάζονται συγκεντρωτικά στοιχεία για το έ- τος του απολογισµού και το προηγούµενο έτος, όπως παρακάτω: ανεισµοί βιβλίων Εγγεγραµµένοι αναγνώστες, νέοι αναγνώστες, ενεργοί αναγνώστες Παρουσίες αναγνωστών Ξεναγήσεις κατά οµάδες Κρατήσεις βιβλίων Αριθµός περιοδικών που ζητήθηκαν Αριθµός αναγνωστών που χρησιµοποίησε τα περιοδικά 20

Αριθµός αναγνωστών που χρησιµοποίησε το πληροφοριακό υλικό Αριθµός αναγνωστών που χρησιµοποίησε το οπτικοακουστικό υλικό Ηµέρες λειτουργίας της βιβλιοθήκης Μέσος ετήσιος δανεισµός Θέσεις αναγνωστών Μέτρα ραφιών Που καλύπτονται από βιβλία Που καλύπτονται από περιοδικά Στα οποία προστέθηκαν νέα βιβλία (το έτος του απολογισµού) Βιβλία που αποσύρθηκαν από τα ράφια Βιβλία που αποσύρθηκαν µε απόφαση ηµοτικού Συµβουλίου Συνολικός αριθµός βιβλίων Νέες προσκτήσεις βιβλίων, νέοι τίτλοι, αντίτυπα Συνολικός αριθµός βιντεοκασετών Νέες προσκτήσεις βιντεοκασετών Συνολικός αριθµός κασετών Νέες προσκτήσεις κασετών Συνολικός αριθµός δίσκων cd, cd-rom, dvd Νέες προσκτήσεις δίσκων cd, cd-rom, dvd Συνολικός αριθµός κασετών ξένων γλωσσών Νέες προσκτήσεις κασετών ξένων γλωσσών Συνολικός αριθµός αφισών Νέες προσκτήσεις αφισών Τίτλοι περιοδικών εκδόσεων που υπήρχαν στη βιβλιοθήκη Τόµοι περιοδικών εκδόσεων που υπήρχαν στη βιβλιοθήκη Νέοι τίτλοι περιοδικών εκδόσεων που αποκτήθηκαν από τη βιβλιοθήκη Νέοι τόµοι περιοδικών εκδόσεων που αποκτήθηκαν από τη βιβλιοθήκη Απώλειες υλικού (κατά κατηγορία υλικού) Φωτοτυπίες (αριθµός σελίδων) 3. Αναλυτικοί πίνακες που περιέχουν Καταγραφή του τεχνικού εξοπλισµού κάθε βιβλιοθήκης Καταγραφή του ο/α υλικού κάθε βιβλιοθήκης Πίνακα βιβλίων που δανείστηκαν κατά µήνα και κατά κατηγορία Πίνακα ποσοστιαίας αναλογίας δανεισµών ανά κατηγορία Πίνακα στοιχείων κατά µήνα, όπου αναγράφονται οι ηµέρες εργασίας, τα δανεισµένα βιβλία, ο µέσος όρος δανεισµών, οι νέες εγγραφές και οι αναγνώστες που επισκέφθηκαν την βιβλιοθήκη Πίνακα στοιχείων κατά µήνα µε το νέο έντυπο υλικό και τα αντίτυπα που έλαβε η βιβλιοθήκη σε συνάρτηση µε τα τρέχοντα µέτρα ραφιών της βιβλιοθήκης 21

Πίνακα κρατήσεων βιβλίων κατά κατηγορία Πίνακα κατεστραµµένων βιβλίων κατά κατηγορία Πίνακα κίνησης περιοδικών 4. Καταγραφή των εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων που πραγµατοποιήθηκαν στη βιβλιοθήκη, καθώς επίσης και των εκδηλώσεων που φιλοξενήθηκαν στο χώρο της Βιβλιοθήκης. 5. Σχολιασµός όσων συνέβησαν στη Βιβλιοθήκη, θετικά και αρνητικά σηµεία, δυσχέρειες, προτάσεις. Κεφάλαιο 6 Τοπικοί οδηγοί λειτουργίας Άρθρο 19 Αντίγραφα του Κανονισµού Λειτουργίας βρίσκονται σε κάθε βιβλιοθήκη του δικτύου. Στην Κεντρική Βιβλιοθήκη αντίγραφα του Κανονισµού υπάρχουν σε κάθε σηµείο εξυπηρέτησης. Αντίγραφο του Κανονισµού υπάρχει επίσης στην ιστοσελίδα της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών. Σε κάθε βιβλιοθήκη της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών του ήµου Θεσσαλονίκης επιπλέον υπάρχει: Χάρτης βιβλιοθηκών µε διευθύνσεις, τηλέφωνα, ωράριο λειτουργίας. Περιλαµβάνει τις βιβλιοθήκες του ήµου και ενηµερώνεται και ανανεώνεται σε τακτική βάση. Αναλυτικό σχεδιάγραµµα που διευκολύνει την αυτόνοµη κίνηση των επισκεπτών στη βιβλιοθήκη και συνδέει τις ενδείξεις του καταλόγου µε τις θέσεις των βιβλίων στα ράφια. Σχεδιάγραµµα της βιβλιοθήκης µε τις θέσεις των διακοπτών (γενικός διακόπτης, ασφάλειες, φώτα, καλοριφέρ, χρονοδιακόπτες, σύνδεση τηλεφώνου) και ο,τιδήποτε άλλο είναι πιθανό να χρειαστεί σε περιπτώσεις ανάγκης (παροχή νερού, πετρελαίου, κλειδιά αποθηκών). ελτίο δραστηριοτήτων όπου καταγράφονται οι τακτικές δραστηριότητες της βιβλιοθήκης (π.χ. µάθηµα ζωγραφικής: πρόγραµµα, προϋποθέσεις συµµετοχής, συµµετέχοντες, δάσκαλος), προγραµµατισµένες επισκέψεις, ξεναγήσεις, κλπ, προγραµµατισµένες εκδηλώσεις. Το δελτίο ενηµερώνεται κάθε εβδοµάδα. Επίσης, κάθε βιβλιοθήκη είναι ενήµερη για τις δραστηριότητες της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών του ήµου Θεσσαλονίκης. Σχετικά ενηµερωτικά δελτία συντάσσονται και προωθούνται σε όλες τις βιβλιοθήκες µε ευθύνη των προϊσταµένων σε εβδοµαδιαία βάση. ελτίο ξενάγησης, τυποποιηµένο έντυπο το οποίο περιλαµβάνει τις βασικές πληροφορίες που αφορούν τη συγκεκριµένη βιβλιοθήκη (ιστορικά στοιχεία, µέγεθος συλλογής, υπηρεσίες και ό,τι άλλο είναι ενδιαφέρον να παρουσιαστεί σε µια εκτενή ξενάγηση επισκεπτών). Στην Κεντρική Βιβλιοθήκη η ευθύνη για την ξενάγηση επισκεπτών ανατίθεται 22

στο προσωπικό του γραφείου εκδηλώσεων, όµως το σχετικό έντυπο είναι διαθέσιµο σε όλους τους ορόφους και οι βιβλιοθηκονόµοι της Κεντρικής Βιβλιοθήκης οφείλουν να γνωρίζουν τα στοιχεία του. Ευρετήριο τηλεφώνων που περιέχει τα τηλέφωνα του µόνιµου προσωπικού και των συνεργατών της συγκεκριµένης βιβλιοθήκης, τα τηλέφωνα των άλλων βιβλιοθηκών του δικτύου, συλλόγων, φορέων κλπ της περιοχής, που συχνά χρησιµεύουν κατά την πληροφοριακή εργασία. Ενηµερωτικό σηµείωµα για το προσωπικό, όπου καταγράφεται οποιαδήποτε επιπλέον, πιθανόν χρήσιµη, πληροφορία για την λειτουργία της βιβλιοθήκης 23

Περιεχόµενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1... 1 ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΟΙ... 1 ΆΡΘΡΟ 1... 1 1. ΑΠΟΣΤΟΛΗ... 1 2. ΣΤΟΧΟΙ... 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2... 1 ΙΟΙΚΗΣΗ... 1 ΆΡΘΡΟ 2... 1 1. ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΙΑΡΘΡΩΣΗ... 1 2. ΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΙ ΑΡΜΟ ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ... 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3... 2 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΛΛΟΓΗΣ... 2 ΆΡΘΡΟ 3... 2 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΧΟΙ... 2 2. ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΥΛΙΚΟΥ... 3 ΆΡΘΡΟ 4... 3 ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ... 3 1. ΥΛΙΚΟ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ... 3 2. ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΕΙ Η ΣΥΛΛΟΓΩΝ... 3 ΆΡΘΡΟ 5... 4 ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΟΥ... 4 1. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΕΣ... 5 2. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ... 5 3. ΕΠΙΛΟΓΗ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΠΑΙ ΙΑ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΥΣ... 5 ΆΡΘΡΟ 6... 6 ΑΓΟΡΑ ΑΝΤΙΤΥΠΩΝ... 6 ΆΡΘΡΟ 7... 6 ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ... 6 ΆΡΘΡΟ 8... 6 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΥΛΙΚΟΥ... 6 1. ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΥΛΙΚΟΥ... 6 2. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ... 7 3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟΥ... 7 4. ΙΑΤΗΡΗΣΗ ΥΛΙΚΟΥ... 7 ΆΡΘΡΟ 9... 8 ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΥΛΙΚΟΥ... 8 1. ΓΕΝΙΚΑ... 8 24

2. ΦΘΑΡΜΕΝΟ/ΚΑΤΕΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΥΛΙΚΟ... 8 3. ΥΛΙΚΟ ΧΩΡΙΣ ΚΙΝΗΣΗ... 8 4. ΠΑΛΑΙΟ ΥΛΙΚΟ... 8 5. ΠΑΙ ΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ... 9 6. ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ... 9 7. ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΕΝ ΑΠΟΣΥΡΕΤΑΙ... 9 8. ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟΣΥΡΣΗΣ... 10 ΆΡΘΡΟ 10... 10 ΩΡΕΕΣ... 10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4... 12 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ... 12 ΆΡΘΡΟ 11... 12 ΕΓΓΡΑΦΗ ΜΕΛΟΥΣ... 12 ΆΡΘΡΟ 12... 13 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΥΛΙΚΟΥ... 13 ΑΝΕΙΣΤΙΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ... 13 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΕΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ... 13 ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ... 13 ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ... 13 ΆΡΘΡΟ 13... 14 ΑΝΕΙΣΜΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ ΥΛΙΚΟΥ... 14 1. ΙΑΡΚΕΙΑ ΑΝΕΙΣΜΟΥ... 14 2. ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΕΙΖΟΝΤΑΙ... 14 3. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΑΝΕΙΣΜΟ... 14 4. ΑΝΑΝΕΩΣΗ ΑΝΕΙΣΜΟΥ... 14 5. ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ... 14 6. ΠΟΙΝΕΣ... 15 ΆΡΘΡΟ 14... 15 ΑΝΕΙΣΜΟΣ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ... 15 1. ΙΑΡΚΕΙΑ ΑΝΕΙΣΜΟΥ... 15 2. ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΕΚΜΗΡΙΩΝ ΠΟΥ ΑΝΕΙΖΟΝΤΑΙ... 15 3. ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗΣ... 15 4. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΑΝΕΙΣΜΟ... 15 5. ΚΡΑΤΗΣΕΙΣ... 15 6. ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΥΛΙΚΟΥ... 15 7. ΧΡΗΣΗ ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ... 16 ΆΡΘΡΟ 15... 16 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ... 16 1. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ... 16 2. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ... 16 3. ΆΛΛΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ... 17 4. ΙΑΘΕΣΗ ΧΩΡΩΝ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ... 17 5. ΦΩΤΟΤΥΠΙΕΣ... 18 6. ΕΚΤΥΠΩΣΕΙΣ... 18 ΆΡΘΡΟ 16... 18 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ... 18 25

ΆΡΘΡΟ 17... 18 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ - ΧΡΗΣΤΩΝ... 18 1. ΓΕΝΙΚΑ... 18 2. ΠΑΙ ΙΑ ΣΤΙΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ... 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5... 20 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΤΗΣΙΟΣ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ... 20 ΆΡΘΡΟ 18... 20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6... 22 ΤΟΠΙΚΟΙ Ο ΗΓΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ... 22 ΆΡΘΡΟ 19... 22 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 24 ΣΧΕ ΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΤΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ... 1 ΣΧΕ ΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ... 4 26

Σχέδιο Ανάπτυξης Συλλογής της ιεύθυνσης Βιβλιοθηκών του ήµου Θεσσαλονίκης Εισαγωγή Το σχέδιο ανάπτυξης συλλογής αποτελεί ένα εργαλείο σχεδιασµού για την ανάπτυξη της συλλογής µιας βιβλιοθήκης. Καταγράφει το ενδιαφέρον της βιβλιοθήκης για κάθε θεµατική ενότητα και το µέγεθος του ενδιαφέροντος χρησιµοποιώντας µια τυποποιηµένη κλίµακα και µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την υλοποίηση και την ε- φαρµογή της πολιτικής και των στόχων της βιβλιοθήκης. Οι θεµατικές ενότητες προσδιορίζονται σε γενικές γραµµές µε βάση το ταξινοµικό σύστηµα που χρησιµοποιεί η βιβλιοθήκη, αλλά αναπτύσσονται ανάλογα µε τις α- νάγκες. Το ενδιαφέρον της βιβλιοθήκης για κάθε ενότητα βαθµολογείται από µηδέν έως πέντε. Ο απλούστερος χαρακτηρισµός είναι εκτός ενδιαφέροντος (βαθµός µηδέν), ενώ ο πλέον απαιτητικός χαρακτηρισµός είναι η πλήρης κάλυψη ενός θέµατος (βαθµός πέντε). Περισσότερο συνηθισµένοι είναι οι ενδιάµεσοι χαρακτηρισµοί. Στο επίπεδο 1 το µεγαλύτερο µέρος των υποχρεώσεων της βιβλιοθήκης καλύπτεται από γενικά πληροφοριακά έργα (εγκυκλοπαίδειες και λεξικά) και κάποια γενική εισαγωγή ή ιστορία του θέµατος. Καθώς το ενδιαφέρον για ένα θέµα αυξάνεται, η βιβλιοθήκη περιλαµβάνει στην επιλογή υλικού τους βασικούς σύγχρονους συγγραφείς, εκλαϊκευµένα περιοδικά, βιβλιογραφίες, επεκτείνεται σε επιµέρους ειδικά θέµατα, επιλέγει έργα λιγότερο ση- µαντικών συγγραφέων, ειδικά περιοδικά, συµπληρώνει τη συλλογή µε παλαιότερες εκδόσεις. Το σχέδιο ανάπτυξης συλλογής αναφέρεται σε ολόκληρη τη συλλογή και όχι σε µια συγκεκριµένη βιβλιοθήκη: προκειµένου για υλικό χωρίς ιδιαίτερη ζήτηση είναι αρκετό να υπάρχει ένα αντίτυπο σε οποιαδήποτε βιβλιοθήκη του δικτύου. Για υλικό το οποίο έχει ιδιαίτερη ζήτηση είναι δυνατόν να αγοραστούν περισσότερα αντίτυπα, ακόµα κι αν πρόκειται για θέµα µε χαµηλό επίπεδο ανάπτυξης συλλογής. Ένα παράδειγµα Ιστορία - Γεωγραφία Ιστορία ως επιστήµη, Ιστορία και Πολιτισµός [περιλαµβάνεται πολιτική, στρατιωτική, διπλωµατική, οικονοµική, κοινωνική ιστορία, πνευµατική ζωή, καθώς και αρχαιολογία, λαογραφία και ταξίδια] εθνών, χωρών, φυλετικών οµάδων. Ελληνική ιστορία 3β Ιστορία Θεσσαλονίκης 4. Ευρωπαϊκή ιστορία 3α. Άλλες ήπειροι 2. Η κωδικοποίηση αυτή µπορεί να διατυπωθεί ως εξής: προκειµένου για θέµατα που αφορούν την ελληνική ιστορία ενδιαφερόµαστε για µια συλλογή που θα καλύπτει σε µεγάλη έκταση το θέµα, θα περιλαµβάνει τόσο τους βασικούς συγγραφείς όσο 1

και δευτερεύοντες συγγραφείς, ενώ επιδιώκεται κάλυψη επιµέρους, ειδικότερων θεµάτων που περιλαµβάνονται σε αυτή την ενότητα. Ειδικά για την Ιστορία της Θεσσαλονίκης η κάλυψη είναι λεπτοµερής: η βιβλιοθήκη αναπτύσσει συλλογή ικανή να υποστηρίξει ερευνητική δραστηριότητα και επίσης συµπληρώνει τα κενά που έχει η συλλογή της σε παλαιότερες εκδόσεις και αγοράζει παλαιότερο υλικό για να καλύψει τυχόν κενά στη συλλογή της. Προκειµένου για θέµατα ευρωπαϊκής ιστορίας η κάλυψη είναι εκτενής. Κατά κύριο λόγο επιλέγονται έργα των σηµαντικότερων συγγραφέων και ελάχιστα έργα από δευτερεύοντες συγγραφείς λιγότερο σηµαντικά έργα. Για την ιστορία άλλων ηπείρων η Βιβλιοθήκη διαθέτει υλικό το οποίο µπορεί να δώσει µια σαφή και πλήρη εικόνα των εξελίξεων, χωρίς όµως να προχωράει σε λεπτοµερή προσέγγιση επιµέρους θεµάτων. Οι προβλέψεις του σχεδίου ανάπτυξης συλλογής εφαρµόζονται επίσης στην αξιολόγηση των δωρεών, τη συντήρηση και αντικατάσταση φθαρµένου υλικού, την απόσυρση υλικού: υλικό από θεµατική κατηγορία µε επίπεδο ενδιαφέροντος 1 δεν αντικαθίσταται όταν φθαρεί. Αντίθετα λαµβάνεται πρόνοια για την καλή διατήρηση υλικού σε θέµατα µε επίπεδο ανάπτυξης 4 (Ιστορία της Θεσσαλονίκης). Το σχέδιο ανάπτυξης συλλογής µπορεί να χρησιµοποιηθεί όχι µόνο στο εσωτερικό µιας βιβλιοθήκης, όσο και µεταξύ ανεξάρτητων διοικητικά βιβλιοθηκών µε σκοπό τον καλύτερο συντονισµό και αξιοποίηση των διαθέσιµων πόρων. Επίπεδα ανάπτυξης συλλογής ΕΠΙΠΕ Ο 0 - ΕΚΤΟΣ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Η βιβλιοθήκη δεν επιλέγει υλικό στο συγκεκριµένο κλάδο γνώσης / θέµα. ΕΠΙΠΕ Ο 1 - ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΚΑΛΥΨΗ Η βιβλιοθήκη καλύπτει µόνο µερικά από τα βασικά σηµεία µε τρέχον υλικό πρόσφατες εκδόσεις. ΕΠΙΠΕ Ο 2 - ΒΑΣΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ Η συλλογή της βιβλιοθήκης απευθύνεται σε µη ειδικούς και παρέχει στο συγκεκρι- µένο κλάδο γνώσης/θέµα υλικό αρκετό για µια έγκυρη, σύγχρονη και ακριβή προσέγγιση, τόσο για την ιστορία του και τα σηµαντικότερα πρόσωπα που συνέβαλαν στην ανάπτυξή του, όσο και για τις τρέχουσες εξελίξεις, παρέχει σαφείς και επαρκείς ενδείξεις για την πολύπλοκότητα του θέµατος και παραπέµπει σε άλλες πηγές συστηµατικότερης και λεπτοµερέστερης πληροφόρησης. Η συλλογή περιλαµβάνει ειδικά πληροφοριακά έργα, γενικές εργασίες και επιλεκτικά κάποια περιοδικά. 2