ΖΑΝΝΟ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟ & ΙΑ Ο.Ε.

ΖΑΝΝΟ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟ & ΙΑ Ο.Ε. ΕΡΓΟ: «ΠΑΡΑΓΨΓΗ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟΤ ΤΛΙΚΟΤ ΓΙΑ ΣΙ ΑΝΑΓΚΕ ΚΑΣΑΡΣΙΗ 120 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΙΨΝ ΤΓΕΙΑ» αρ. πρωτ. 53/2012 ΠΑΡΑΔΟΣΕΟ Π.1 - ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΤΛΙΚΟ ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΕΝΟΣΗΣΑ 3 ΕΡΓΑΙΑ ΜΕ ΔΙΚΣΤΑ ΣΗΝ ΚΟΙΝΟΣΗΣΑ ΝΕΕ ΤΠΗΡΕΙΕ ΣΗΝ ΚΟΙΝΟΣΗΣΑ 30 ΜΑΪΟΥ 2013 «ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟΤ ΤΛΙΚΟΤ ΚΑΙ ΚΑΣΑΡΣΙΗ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΙΩΝ ΤΓΔΙΑ ΣΩΝ ΝΗΩΝ ΒΟΡΔΙΟΤ ΑΙΓΑΙΟΤ ΣΟ ΥΔΓΙΑΜΟ ΚΑΙ ΣΗΝ ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΣΗ ΤΓΔΙΑ ΣΑ ΠΛΑΙΙΑ ΣΗ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΣΙΓΑ ΤΓΔΙΑ» κωδικόρ MIS 377006, Δπισειπηζιακό Ππόγπαμμα «Ανάπηςξη Ανθπώπινος Γςναμικού» 1 www.ygeiapronoia.gr Με ηην ζσγτρημαηοδόηηζη ηης Εσρωπαϊκής www.epanad.gov.gr ΘΕΜΑΣΙΚΗ ΕΝΟΣΗΣΑ 1: «Ο ΡΟΛΟ ΣΨΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΙΨΝ www.espa.gr ΤΓΕΙΑ Ψ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΨΝ ΣΗ Ενωζης ΚΟΙΝΟΣΗΣΑ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΣΟΤ ΓΕΝΙΚΟΤ ΠΛΗΘΤΜΟΤ Ε ΘΕΜΑΣΑ ΤΓΕΙΑ»

ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ ΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΡΟΝΣΙΔΑ ΣΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο Ν.2082/92 για την «Αναδιοργϊνωςη τησ κοινωνικόσ πρόνοιασ και καθιϋρωςη νϋων θεςμών κοινωνικόσ προςταςύασ» ειςόγαγε τισ παρακϊτω νομοθετικϋσ ρυθμύςεισ: τη ςύςταςη τησ υμβουλευτικόσ Επιτροπόσ Κοινωνικών Τποθϋςεων η ειςαγωγό νϋων θεςμών και η ενύςχυςη τησ ανοικτόσ κοινωνικόσ φροντύδασ όπωσ: κατ ούκον κοινωνικό προςταςύα, ημερόςια δημιουργικό απαςχόληςη νηπύων και βρεφών, και ρυθμύςεισ ςχετικϋσ με τουσ θεςμούσ τησ παιδικόσ προςταςύασ τησ αναδοχόσ και υιοθεςύασ η εκπαύδευςη του ανθρώπινου δυναμικού των φορϋων κοινωνικόσ πρόνοιασ και η διοικητικό αναδιϊρθρωςη τριών κεντρικών οργανιςμών κοινωνικόσ πρόνοιασ του Τπουργεύου και η ανϊθεςη ςυγκεκριμϋνων τομϋων παροχόσ υπηρεςιών κοινωνικόσ φροντύδασ: ο Εθνικόσ Οργανιςμόσ Πρόνοιασ (Ε.Ο.Π.) ωσ κύριοσ φορϋασ προςταςύασ τησ οικογϋνειασ, το Πατριωτικό Ίδρυμα Κοινωνικόσ Πρόνοιασ και Αντιλόψεωσ (Π.Ι.Κ.Π.Α.) ωσ κύριοσ φορϋασ προςταςύασ των ατόμων με αναπηρύα και το Κϋντρο Βρεφών «Η ΜΗΣΕΡΑ» ωσ κύριοσ φορϋασ προςταςύασ αγϊμων μητϋρων και παιδιών ςε κύνδυνο 2

Ν.2345/95 Βαςικϋσ προβλϋψεισ του νόμου αυτού αποτϋλεςαν: η απαγόρευςη παροχόσ οργανωμϋνων κοινωνικών υπηρεςιών χωρύσ την ϋκδοςη ςχετικόσ ϊδειασ από την οικεύα Νομαρχιακό Αυτοδιούκηςη η πρόβλεψη αυςτηρών ποινών για τουσ παραβϊτεσ και η καθιϋρωςη του θεςμού του Κοινωνικού υμβούλου ωσ μηχανιςμού επύβλεψησ και ςυνεχούσ παρακολούθηςησ τησ ποιότητασ και τησ επϊρκειασ των υπηρεςιών που παρϋχονται από ιδιωτικούσ φορεύσ. 3

Ν.2646/98 ύμφωνα με το νόμο αυτό: «Κοινωνικό Φροντύδα εύναι η προςταςύα που παρϋχεται ςε ϊτομα ό ομϊδεσ με προγρϊμματα πρόληψησ και αποκατϊςταςησ και αποςκοπεύ να δημιουργόςει προώποθϋςεισ ιςότιμησ ςυμμετοχόσ των ατόμων ςτην οικονομικό και κοινωνικό ζωό και να τουσ εξαςφαλύςει αξιοπρεπϋσ επύπεδο διαβύωςησ. Η ςτόριξη τησ οικογϋνειασ αποτελεύ βαςικό ςτόχο των παραπϊνω προγραμμϊτων. Η παροχό κοινωνικόσ φροντύδασ αποτελεύ ευθύνη του κρϊτουσ. Κϊθε ϊτομο που διαμϋνει νόμιμα ςτην Ελληνικό Επικρϊτεια και βρύςκεται ςε κατϊςταςη αvϊγκησ δικαιούται κοινωνικόσ φροντύδασ από τουσ φορεύσ του Εθνικού Συςτόματοσ, κατϊ τουσ ειδικότερουσ όρουσ του παρόντοσ νόμου. Η κοινωνικό φροντύδα παρϋχεται μετϊ τη διαπύςτωςη του απειλούμενου ϊμεςου κινδύνου ό τησ υπϊρχουςασ ανϊγκησ και διαρκεύ όςο διατηρούνται οι προώποθϋςεισ χορόγηςόσ τησ. Οι υπηρεςύεσ κοινωνικόσ φροντύδασ παρϋχονται χωρύσ διακρύςεισ, ανϊλογα με τισ ιδιαύτερεσ προςωπικϋσ, οικογενειακϋσ, οικονομικϋσ και κοινωνικϋσ ανϊγκεσ των ατόμων, ςτο πλαύςιο ενιαύου και αποκεντρωμϋνου Εθνικού Συςτόματοσ Κοινωνικόσ Φροντύδασ, που οργανώνεται ςύμφωνα με τισ διατϊξεισ του νόμου αυτού» (Ν.2646/98, ϊρθρο 1). 4

ΔΙΑΚΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΟΝΤΙΔΑΣ Η πρωτοβϊθμια κοινωνικό Υροντύδα ϋχει ωσ αντικεύμενο την παροχό υπηρεςιών ανοικτόσ φροντύδασ και αποςκοπεύ ςτην πρόληψη των αναγκών και ςτον ϋγκαιρο εντοπιςμό προβλημϊτων κοινωνικο-οικονομικού αποκλειςμού. Οι υπηρεςύεσ αυτϋσ παρϋχονται κυρύωσ ςτο πλαύςιο τησ Σοπικόσ Αυτοδιούκηςησ α βαθμού. Η δευτεροβϊθμια κοινωνικό φροντύδα ϋχει ωσ αντικεύμενο την παροχό υπηρεςιών φιλοξενύασ ό κλειςτόσ φροντύδασ και αποςκοπεύ ςτη θεραπεύα και αποκατϊςταςη ςωματικόσ, πνευματικόσ, Χυχικόσ νόςου ό αναπηρύασ, ωσ και ςτην πρόληψη και αποκατϊςταςη των ςυνεπειών κοινωνικοοικονομικού αποκλειςμού. Οι υπηρεςύεσ αυτϋσ παρϋχονται κυρύωσ ςτο πλαύςιο τησ Περιφϋρειασ και τησ Νομαρχιακόσ Αυτοδιούκηςησ. Η τριτοβϊθμια κοινωνικό φροντύδα ϋχει ωσ αντικεύμενο την παροχό υπηρεςιών ανοικτόσ και κλειςτόσ κοινωνικόσ φροντύδασ που απαιτεύ υψηλό εξειδύκευςη ό τεχνολογύα. Οι υπηρεςύεσ αυτϋσ παρϋχονται κυρύωσ ςτο πλαύςιο τησ Κεντρικόσ Διούκηςησ και τησ Περιφϋρειασ (Ν.2646/98, ϊρθρο 1). 5

ΜΕΣΑΡΡΤΘΜΙΕΙ ΣΟΤ Ν.2646/98 η κατϊρτιςη Εθνικών Προγραμμϊτων Κοινωνικόσ Υροντύδασ η διϊκριςη του περιεχομϋνου των υπηρεςιών κοινωνικόσ φροντύδασ η δημιουργύα Σμόματοσ Ανϊπτυξησ Εθελοντιςμού ςτο Τπουργεύο Τγεύασ και Πρόνοιασ η δημιουργύα Εθνικού και Νομαρχιακού Μητρώου φορϋων ιδιωτικού τομϋα μη κερδοςκοπικού χαρακτόρα και η πιςτοπούηςό τουσ ωσ φορεύσ του Εθνικού υςτόματοσ Κοινωνικόσ και η ςύςταςη νϋων και καινοτόμων δομών κοινωνικόσ φροντύδασ. 6

Ν.2920/01 το πλαύςιο αυτού του νόμου δημιουργόθηκε το ώμα Επιθεωρητών Τπηρεςιών Τγεύασ και Πρόνοιασ (.Ε.Τ.Τ.Π.). το ϊρθρο 3 προβλϋπεται η διϊρθρωςη των τομϋων δραςτηριότητασ του.ε.τ.τ.π. μεταξύ των οπούων αναφϋρεται ο Σομϋασ Ελϋγχου Υορϋων Πρόνοιασ. 7

Ν.3106/03 Οι βαςικϋσ προβλϋψεισ του νόμου αυτού για την αναδιοργϊνωςη του Εθνικού υςτόματοσ Κοινωνικόσ Υροντύδασ περιλαμβϊνουν: την περιφερειακό ςυγκρότηςη των κρατικών υπηρεςιών πρόνοιασ (ϋνταξη ςτα 17 ΠΕ..Τ.Π.) τη ςύςταςη αυτοτελούσ Σμόματοσ Κοινωνικών Τπηρεςιών ςε κϊθε περιφερειακό υπηρεςύα τη ςύςταςη Επιςτημονικού υμβουλύου για θϋματα Κοινωνικόσ Υροντύδασ ςε κϊθε περιφερειακό υπηρεςύα την υπαγωγό όλων των πρωτοβϊθμιων κοινωνικών υπηρεςιών ςτουσ οικεύουσ Οργανιςμούσ Σοπικόσ Αυτοδιούκηςησ (παιδικού ςταθμού, ςυμβουλευτικϊ κϋντρα, κ.ϊ) (5) την ύδρυςη Εθνικού Παρατηρητόριου Ατόμων με Αναπηρύεσ και την ενύςχυςη των προγραμμϊτων αποώδρυματοπούηςησ και ανοικτόσ φροντύδασ. 8

Ν.3293/04 Με το Ν.3293/04 ςυνύςταται ο Σομϋασ υνηγόρου Τγεύασ και Κοινωνικόσ Αλληλεγγύη. τισ αρμοδιότητεσ του υνηγόρου Τγεύασ και Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ προβλϋπονται: η διερεύνηςη αναφορών των πολιτών κατϊ υγειονομικών και προνοιακών υπηρεςιών η ειςόγηςη μϋτρων για την αποκατϊςταςη και προςταςύα των δικαιωμϊτων των πολιτών η εξϊλειψη φαινομϋνων κακοδιούκηςησ και η βελτύωςη τησ λειτουργύασ των υπηρεςιών υγεύασ και κοινωνικόσ αλληλεγγύησ και των ςχϋςεών τουσ με το πολύτη. 9

Ν.3329/05 ύμφωνα με το νόμο αυτϊ τα Περιφερειακϊ υςτόματα (ΠΕ..Τ.Π.) μετονομϊζονται ςε Διοικόςεισ Τγειονομικόσ Περιφϋρειασ (Δ.Τ.ΠΕ.) και οι Μονϊδεσ Κοινωνικόσ Υροντύδασ μετατρϋπονται ςε Ν.Π.Δ.Δ. υπό την εποπτεύα και τον ϋλεγχο τησ οικεύασ Δ.Τ.ΠΕ.. Μεταξύ των διοικητικών ρυθμύςεων που προβλϋπει αυτό η νομοθετικό παρϋμβαςη καθιερώνεται για πρώτη φορϊ ςτισ μονϊδεσ κοινωνικόσ φροντύδασ ο θεςμόσ του ϋμμιςθου Διοικητό πλόρουσ και αποκλειςτικόσ απαςχόληςησ. 10

Ν.3527/2007 Με το νόμο αυτό ςυγχωνεύθηκαν οι 17 Τγειονομικϋσ Περιφϋρειεσ τησ χώρασ ςε 7 και αντύςτοιχα οι Διοικόςεισ τουσ, οι οπούεσ προβλϋπεται ότι ελϋγχουν και εποπτεύουν τα Ν.Π.Δ.Δ. υγεύασ και κοινωνικόσ αλληλεγγύησ τησ περιοχόσ ευθύνησ τουσ. 11

Ν. 4025/2011 Οι βαςικϋσ μεταρρυθμύςεισ που ειςϊγει ο νόμοσ αυτόσ ςυνύςτανται ςτα ακόλουθα ςημεύα: τα πλαύςια εξοικονόμηςησ πόρων γύνονται ςυγχωνεύςεισ Μονϊδων Κοινωνικόσ Υροντύδασ, οι οπούεσ παραμϋνουν Ν.Π.Δ.Δ. και υπόκεινται ςτην εποπτεύα του Διοικητό τησ εκϊςτοτε Τγειονομικόσ Περιφϋρειασ το ϊρθρο 4 γύνεται αναφορϊ ςε θϋματα δικτύωςησ και ςυνεργαςύασ φορϋων κοινωνικόσ φροντύδασ, ιδιαύτερα δε ςτην παρϊγραφο 2 γύνεται ςυγκεκριμϋνη αναφορϊ για την υποχρϋωςη οριζόντιασ ςυνεργαςύασ ςε φορεύσ παιδικόσ προςταςύασ που αςχολούνται με την προώθηςη τησ αναδοχόσ και τησ υιοθεςύασ Ρυθμύζονται οργανωτικϊ και διοικητικϊ θϋματα, καθώσ και περιουςιακϊ ζητόματα των νϋων Μονϊδων Κοινωνικόσ Υροντύδασ που προκύπτουν μϋςα από τη ςυγχώνευςη δύο ό περιςςοτϋρων φορϋων Σα Κϋντρα Αποθεραπεύασ Υυςικόσ και Κοινωνικόσ Αποκατϊςταςησ (Κ.Α.Υ.Κ.Α.), καθώσ και τα Κϋντρα Εκπαύδευςησ Κοινωνικόσ Τποςτόριξησ και Κατϊρτιςησ Ατόμων με Αναπηρύα (Κ.Ε.Κ.Τ.Κ.Α.μεΑ.) ςυγχωνεύονται ςτο Εθνικό ύςτημα Τγεύασ ωσ οργανικϋσ μονϊδεσ των νοςοκομεύων. το ϊρθρο 14 του παραπϊνω νόμου μϊλιςτα γύνεται ςυγκεκριμϋνη αναφορϊ ςτην υποχρϋωςη των Κ.Α.Υ.Κ.Α. ςτη μεταξύ τουσ οριζόντια ςυνεργαςύα και δικτύωςη, καθώσ και την κϊθετη δικτύωςη με το Εθνικό Κϋντρο Αποκατϊςταςησ (Ε.Κ.Α.), πρώην Εθνικό Ίδρυμα Αποκατϊςταςησ Αναπόρων (Ε.Ι.Α.Α.), που από Μονϊδα Κοινωνικόσ Υροντύδασ μετατρϋπεται ςε νοςοκομεύο (Ν. 3869/2010, ΥΕΚ 129) και λειτουργεύ κατϊ κϊποιο τρόπο ωσ ςυντονιςτόσ φορϋασ ςτον τομϋα τησ Υυςικόσ Αποκατϊςταςησ ατόμων με Αναπηρύα ( Ν.4025/2011, ΥΕΚ 228/2-11-2011). 12

ΣΗΜΕΙΑ ΚΙΤΙΚΗΣ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΡΛΑΙΣΙΟΥ ΡΑΟΧΗΣ ΥΡΗΕΣΙΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΟΝΤΙΔΑΣ Η πολυνομία Η αποςπαςματικότητα, η απουςία, δηλαδή, ενόσ επεξεργαςμένου και ολοκληρωμένου ςχεδίου για την Κοινωνική Αλληλεγγύη και Υροντίδα, το οποίο θα είναι προΰόν ςυγκεραςμού των πραγματικών αναγκών των κοινωνικών ομάδων που χρήζουν κοινωνικήσ υποςτήριξησ ςε ςυνδυαςμό με τισ δυνατότητεσ τησ χώρασ να ςτηρίξει μακροπρόθεςμα τη βιωςιμότητα των δομών και προγραμμάτων κοινωνικήσ φροντίδασ αξιοποιώντασ την εμπειρία εφαρμογήσ προγραμμάτων κοινωνικήσ πολιτικήσ από άλλεσ χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Πολύ ςοβαρά προβλήματα οργάνωςησ, διοίκηςησ και βιωςιμότητασ των Μονάδων Κοινωνικήσ Αλληλεγγύησ, που εκπορεύονται ακριβώσ από την απουςία ςυγκεκριμένου ςχεδίου και ςτοχοθεςίασ Η ελλιπή λειτουργική διαςύνδεςη των Μονάδων Κοινωνικήσ Αλληλεγγύησ με το Ε..Τ. (τα όποια βήματα διαςύνδεςησ και δικτύωςησ ςημειώθηκαν ςτουσ τομείσ τησ παιδικήσ προςταςίασ και τησ φυςικήσ αποκατάςταςησ ΑμεΑ υπαγορεύτηκαν καθαρά από οικονομικούσ λίγουσ και ςε καμία περίπτωςη δεν ήταν αποτέλεςμα οργανωτικού ςχεδιαςμού) Η απουςία ςυνέργειασ με το Πρωτοβάθμιο Δίκτυο Τπηρεςιών Κοινωνικήσ Υροντίδασ τησ Σοπικήσ Αυτοδιοίκηςησ, όπωσ αυτό διαμορφώθηκε με το Ν.3852/2010. 13

ΜΟΝΤΕΛΑ ΚΑΤΟΥΣ ΡΟΝΟΙΑΣ το φιλελεύθερο το οπούο ςυναντϊται κυρύωσ ςτη Μ. Βρετανύα και ςτην Ιρλανδύα. Ο ρόλοσ του κρϊτουσ εύναι να εξαςφαλύζει ϋνα ελϊχιςτο επύπεδο κοινωνικόσ προςταςύασ. το κορπορατιςτικό, το οπούο ςυναντϊται κυρύωσ ςτην Ηπειρωτικό Ευρώπη. Σο μοντϋλο αυτό χαρακτηρύζεται από τον ενεργό ρόλο του κρϊτουσ ςτην παροχό κοινωνικόσ προςταςύασ ςτη βϊςη όμωσ τησ επαγγελματικόσ ομϊδασ (ςυςτόματα Κοινωνικόσ Αςφϊλιςησ). Σο κοινωνικοδημοκρατικό το οπούο ςυναντϊται κυρύωσ ςτισ ςκανδιναβικϋσ χώρεσ. Ο ρόλοσ του κρϊτουσ εύναι καθολικόσ και παρϋχει κοινωνικό προςταςύα προσ όλουσ ανεξαρτότωσ του ειςοδόματόσ τουσ ό τησ θϋςησ τουσ. το μοντϋλο του μεςογειακού νότου, το οπούο ςυναντϊται κυρύωσ ςτισ Νότιεσ χώρεσ τησ Ε.Ε., ςυμπεριλαμβανομϋνησ και τησ Ελλϊδασ. Σο βαςικό χαρακτηριςτικό αυτού του μοντϋλου εύναι ότι η οικογϋνεια διαδραματύζει ϋνα ςημαντικό ρόλο ςτην κϊλυψη των κοινωνικών αναγκών και λειτουργεύ ωσ ϋνα βαθμό ςυμπληρωματικϊ με το κρϊτοσ. 14

ΟΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΡΟΣΤΑΣΙΑΣ «Κοινωνικό Προςταςύα» εύναι ο ςυγκεκριμϋνοσ τρόποσ με τον οπούο καλύπτονται οι κοινωνικϋσ ανϊγκεσ των πιο αδύναμων κοινωνικϊ ςτρωμϊτων ςε μια χώρα. 15

16 ΧΑΑΚΤΗΙΣΤΙΚΑ ΑΣΚΗΣΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΡΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ο χαρακτόρασ τησ κοινωνικόσ πολιτικόσ εύναι αποςπαςματικόσ ο ρόλοσ τησ οικογϋνειασ ςτην κϊλυψη των κοινωνικών αναγκών εύναι ςημαντικόσ υπϊρχει ανιςότητα ςτην πρόςβαςη ςτισ κοινωνικϋσ παροχϋσ και ϊδικη - ϊνιςη κατανομό των φορολογικών υποχρεώςεων υπϊρχει μεγϊλοσ βαθμόσ αναποτελεςματικότητασ τησ κοινωνικόσ πολιτικόσ ο προςανατολιςμόσ του ςυςτόματοσ αποβλϋπει ςτην αντιμετώπιςη του «ςυμπτώματοσ» διαμϋςου ϊςκηςησ επιδοματικόσ πολιτικόσ και ελϊχιςτα ό καθόλου ςτη πρόληψό, δηλαδό, ςτη βϊςη χϊραξησ ςτοχευμϋνων πολιτικών ενϊντια ςτη φτώχεια, τον εκπαιδευτικό και κοινωνικό αποκλειςμό, που αποτελούν τουσ βαςικούσ αιτιογόνουσ παρϊγοντεσ δημιουργύασ κοινωνικών προβλημϊτων.

ΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ τον τρόπο οργϊνωςησ το εύροσ τησ κϊλυψησ που προςφϋρει τη χρηματοδότηςη των δαπανών την αποτελεςματικότητϊ 17

ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΙΕΣ ΓΑΜΜΕΣ ΕΝΠΣ ΣΥΓΧΟΝΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΡΟΣΤΑΣΙΑΣ να ςυμβϊλλει ςτην ικανότητα του ατόμου και των μελών τησ οικογϋνειϊσ του να προςφϋρουν εργαςύα τόςο ςτο παρόν όςο και ςτο μϋλλον να υποςτηρύζει οικονομικϊ το ϊτομο ςε περιόδουσ ανεργύασ να επανεντϊςςει το ϊτομο ςτην αγορϊ εργαςύασ και ςτην κοινωνύα. 18

ΡΕΙΟΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ η δημογραφικό γόρανςη και οι επιπτώςεισ ςτο ςύςτημα κοινωνικόσ προςταςύασ (απαςχόληςη, υγεύα, ςύνταξη) οι αλλαγϋσ ςτην αγορϊ εργαςύασ το μοντϋλο οικονομικόσ ανϊπτυξησ των χωρών τησ Ευρωπαώκόσ Ϊνωςησ το περιβϊλλον τησ ευρωζώνησ οι ςημαντικϋσ πληθυςμιακϋσ μετακινόςεισ (μετανϊςτευςη) λόγων των ευρύτερων οικονομικών και πολιτικών ανακατατϊξεων 19

ΤΟΜΕΙΣ ΡΑΟΧΩΝ ΥΡΗΕΣΙΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 1οσ Σομϋασ 2οσ Σομϋασ 3οσ Σομϋασ 4οσ Σομϋασ Δημόςιοσ Σομϋασ Κρατικϋσ Τπηρεςύεσ Ο.Σ.Α. Α' και Β' βαθμού Ν.Π.Δ.Δ. Αγορϊ Κερδοςκοπικόσ Σομϋασ Ιδιωτικόσ κερδοςκοπικόσ Σομϋασ Εκκληςύα Εθελοντικϋσ Οργανώςεισ Ν.Π.Ι.Δ. μη Υορεύσ αυτοβοόθειασ Ωτυπα δύκτυα φροντύδασ 20

ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΣΤΟ ΧΩΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Η ςυνεργαςύα φορϋων από διαφορετικούσ τομεύσ παροχόσ υπηρεςιών κοινωνικόσ προςταςύασ Η ςυνϋργεια και ςυμπληρωματικότητα δρϊςεων κοινωνικόσ φροντύδασ μεταξύ Δημόςιου Σομϋα (Πολιτεύασ) και όλων των ϊλλων τομϋων Κοινωνικόσ Προςταςύασ, που αναδύθηκαν και ενδυναμώθηκαν από τη δεκαετύα του 90 και μετϊ Η ϊτυπη δικτύωςη ατόμων με κοινϋσ ανϊγκεσ και κοινϊ χαρακτηριςτικϊ ςτα πλαύςια τησ αυτοβοόθειασ. 21

ΕΡΕΞΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΟΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΝΤΙΔΑ Ο όροσ κοινωνικό φροντύδα ςτα πλαύςια ϊςκηςησ κοινωνικόσ πολιτικόσ ςυνδϋεται γενικότερα με την καταγραφό, ιερϊρχηςη και κϊλυψη κοινωνικών κινδύνων και αναγκών μϋςα από ςύνολα ρυθμύςεων και παροχών ςε τομεύσ όπωσ: η υγεύα η αςφϊλιςη η απαςχόληςη η ςτϋγαςη και οι προνοιακϋσ υπηρεςύεσ, νοούμενεσ ωσ ςύνολο παρεμβϊςεων που ςτοχεύουν ςτην εξατομικευμϋνη φροντύδα και κϊλυψη αναγκών ςυνδεδεμϋνων ιδύωσ με: την παιδικό μϋριμνα την προςταςύα τησ τρύτησ ηλικύασ την ενύςχυςη τησ οικογϋνειασ την υποςτόριξη ατόμων με αναπηρύεσ 22

ΚΙΤΙΚΗ ΣΤΟ ΡΑΑΔΟΣΙΑΚΟ ΚΑΤΟΣ ΡΟΝΟΙΑΣ Οι μεταςχηματιςμού ςτη λειτουργύα του κρϊτουσ και τησ αγορϊσ ςυνεπϊγονται την αδυναμύα των παραδοςιακών μορφών λειτουργύασ του κοινωνικού κρϊτουσ να ςυναρμοςτούν με νϋα δεδομϋνα και ανϊγκεσ. Πϋραν τούτου, ςε αρκετϋσ περιπτώςεισ το παραδοςιακό κοινωνικό κρϊτοσ αποδεύχθηκε αναποτελεςματικό ωσ προσ την καταπολϋμηςη του κοινωνικού αποκλειςμού, λειτούργηςε υπϋρ των μεςαύων τϊξεων και όχι υπϋρ των κοινωνικϊ αποκλειςμϋνων, ςυνϋβαλε ςτη, όδημιουργύα πελατειακών και ςυντεχνιακών ςτρεβλώςεων και δυςκύνητων γραφειοκρατικών μηχανιςμών και τϋλοσ μετϋτρεψε την εφαρμογό κοινωνικών προγραμμϊτων ςε μϋτρα κοινωνικού ελϋγχου, υποθϊλποντασ φαινόμενα κοινωνικού ρατςιςμού. 23

ΤΟ ΣΥΓΧΟΝΟ ΡΕΙΒΑΛΛΟΝ ΟΙ ΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΤΟΥΣ ΡΟΝΟΙΑΣ Οι νϋεσ αναςφϊλειεσ που δημιουργούνται ςτη μεταβιομηχανικό εποχό αφορούν τόςο τη ςυμμετοχό ςτην αγορϊ εργαςύασ και το καθεςτώσ απαςχόληςησ, όςο και τη διαςφϊλιςη ενόσ αξιοπρεπούσ επιπϋδου διαβύωςησ μϋςω των ςυςτημϊτων κοινωνικόσ αςφϊλειασ. Οι ϊτυπεσ μορφϋσ εργαςύασ και τα νϋα επαγγϋλματα, που χαρακτηρύζονται από αςτϊθεια, μεταβλητότητα και προςωρινότητα, δεν καλύπτονται επαρκώσ από τουσ παραδοςιακούσ μηχανιςμούσ κοινωνικόσ προςταςύασ. Η επϋκταςη των νϋων μορφών οικογϋνειασ ανατρϋπει τα παραδοςιακϊ μοντϋλα κϊλυψόσ τησ, «απο-οικογενειοποιώντασ» την κοινωνικό πολιτικό. Εξϊλλου οι ςύνθετεσ διαδικαςύεσ κοινωνικού αποκλειςμού ςυγκροτούν μια κατηγορύα κοινωνικών κινδύνων με ιδιότυπα χαρακτηριςτικϊ, μη καλυπτόμενεσ από τισ παραδοςιακϋσ μεθόδουσ κοινωνικόσ προςταςύασ που θεμελιώθηκαν ιδύωσ ςτον αποζημιωτικό χαρακτόρα των παρεμβϊςεων. Ο εγκλωβιςμόσ ατόμων ό ομϊδων ςε ςυνθόκεσ φτώχειασ, αποξϋνωςησ από την αγορϊ εργαςύασ και απουςύασ ςυνδρομόσ από δημόςιουσ φορεύσ αποτελεύ ϋνα εντεινόμενο φαινόμενο, που δεν μπορεύ να αντιμετωπιςτεύ επαρκώσ μϋςω των παραδοςιακών μϋτρων αςφαλιςτικόσ και προνοιακόσ κϊλυψησ. 24

ΤΟ ΝΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΑΤΟΣ Εν προκειμϋνω η κρατικό παρϋμβαςη εντοπύζεται ιδύωσ ςτο εγχεύρημα να αποφευχθεύ η καθόλωςη ςτο φαύλο κύκλο τησ επιδοματικόσ εξϊρτηςησ, ςτη λεγόμενη παγύδα τησ φτώχειασ, που ανακυκλώνει τον κοινωνικό αποκλειςμό και «εγκλιματύζει» τουσ λόπτεσ ελϊχιςτων παροχών ςε ϋνα καθεςτώσ «αςφαλούσ απομϊκρυνςησ» από τη ςυμμετοχό ςτην οικονομικό και κοινωνικό ζωό. το πεδύο τησ κοινωνικόσ πρόνοιασ κατευθυντόριο ϊξονα του νϋου κοινωνικού κρϊτουσ αποτελεύ ο περιοριςμόσ τησ παροχόσ οικονομικών μϋςων διαβύωςησ και η επικϋντρωςη ςε επενδύςεισ ςτο ανθρώπινο κεφϊλαιο, αξιοποιώντασ παρϊλληλα τισ ποικιλόμορφεσ δρϊςεισ των οργανώςεων του τρύτου τομϋα. Όπωσ ακριβώσ η αςφϊλιςη κατϊ τησ ανεργύασ μετατρϋπεται ςε «αςφϊλιςη απαςχοληςιμότητασ», προςφϋροντασ ευκαιρύεσ αποτροπόσ ό ϊμεςησ αντιμετώπιςησ τησ απώλειασ τησ θϋςησ εργαςύασ, αντύςτοιχα οι προνοιακϋσ παρεμβϊςεισ προςανατολύζονται ςτην αποτροπό ό την ϊμεςη αντιμετώπιςη τησ κοινωνικόσ περιθωριοπούηςησ. Ο ρόλοσ τησ κοινωνικόσ πρόνοιασ διευρύνεται, ώςτε πϋρα από την κϊλυψη των ϊμεςων πόρων ςυντόρηςησ να διαςφαλύςει τισ προώποθϋςεισ κοινωνικόσ επανϋνταξησ των αποκλειςμϋνων προςώπων. 25

ΑΝΑΔΙΑΘΩΣΗ ΤΩΝ ΤΟΜΕΩΝ ΤΗΣ ΡΑΑΔΟΣΙΑΚΗΣ ΡΟΝΟΙΑΣ Αντύςτοιχα αναδιαρθρώνεται η ςχϋςη μεταξύ τησ πρωτογενούσ και τησ δευτερογενούσ παρϋμβαςησ των ςυςτημϊτων κοινωνικόσ πρόνοιασ. Η χορόγηςη επιδομϊτων για την κϊλυψη βαςικών βιοτικών αναγκών υποχωρεύ, ενώ αντύθετα ενιςχύονται οι προνοιακϋσ παρεμβϊςεισ που αποςκοπούν ςτην ϋνταξη των ληπτών ςτην αγορϊ εργαςύασ και ευρύτερα ςτον οικονομικό και κοινωνικό ιςτό. το πλαύςιο αυτό ενιςχύεται η αντύληψη περύ «ενεργού κοινωνύασ», που θϋτει ωσ προώπόθεςη για τη λόψη προνοιακών παροχών την ανϊληψη υποχρεώςεων που αναδεικνύουν το «εργαςιακό όθοσ» του λόπτη (workfare). Παρϊλληλα επιχειρεύται να περιοριςτεύ η παρενϋργεια τησ λειτουργύασ των προνοιακών παροχών ωσ αντικινότρων για την επανϋνταξη ςτην αγορϊ εργαςύασ. 26

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΑΡΟΚΛΕΙΣΜΟΥ Κοινωνικόσ αποκλειςμόσ δεν ςημαύνει μόνο ϋλλειψη ειςοδόματοσ και παραγωγικών πόρων για την εξαςφϊλιςη ελαχύςτων ορύων αξιοπρεπούσ διαβύωςησ, αλλϊ και περιοριςμϋνη πρόςβαςη ςε βαςικϋσ υπηρεςύεσ εκπαύδευςησ και υγειονομικόσ περύθαλψησ, ϋλλειψη ςτϋγησ, επιςφαλϋσ περιβϊλλον, κοινωνικϋσ διακρύςεισ και εν τϋλει, αδυναμύα ςυμμετοχόσ ςτισ διαδικαςύεσ λόψησ αποφϊςεων και ςτην οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιςμικό ζωό, ιδύωσ ϋλλειψη ευκαιριών απαςχόληςησ και «απόδραςησ» από τη φτώχεια. 27

ΔΙΚΤΥΩΣΗ ΔΟΜΩΝ ΡΟΝΟΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΑΡΟΚΛΕΙΣΜΟΥ Σο ςύγχρονο κοινωνικό κρϊτοσ δεν απευθύνεται πλϋον, κατϊ τρόπο ευθύγραμμο, ςε ςυγκεκριμϋνουσ πληθυςμούσ-ςτόχουσ με την παραδοςιακό ϋννοια του όρου, ςτουσ οπούουσ αντιςτοιχούν ειδικϊ δικαιώματα και επιδόματα, αλλϊ βρύςκεται αντιμϋτωπο με το χειριςμό περιπτώςεων με ιδιαύτερα καθεμιϊ χαρακτηριςτικϊ, αποκλύςεισ και διαφορϋσ, οι οπούεσ υπϊγονται ςτην ευρύτερη κατηγορύα του κοινωνικού αποκλειςμού που διϋπεται από μια «μη τϊξη». Οι προνοιακϋσ τεχνικϋσ διατηρούν τα θεμελιώδη χαρακτηριςτικϊ τουσ, των οπούων μϊλιςτα η λειτουργικότητα φωτύζεται υπό ϋνα νϋο πρύςμα. Οι αρχϋσ τησ εξατομύκευςησ και τησ προαιρετικότητασ τησ προνοιακόσ προςταςύασ ςυναρμόζονται με την αρχό τησ εγγύτητασ που διϋπει τη λειτουργύα των οργανιςμών τοπικόσ αυτοδιούκηςησ, ενώ παρϊλληλα η επιβεβλημϋνη ποικιλομορφύα των προνοιακών προγραμμϊτων, ενόψει των διαφορετικών, διαρκώσ αναπροςαρμοζόμενων αναγκών και προτεραιοτότων, ςυνοδεύεται από το αίτημα ςυντονιςμού, δικτύωςησ και επικοινωνίασ μεταξύ των επιμέρουσ δομών και υπηρεςιών. 28

ΔΙΚΤΥΩΣΗ ΤΟΜΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΟΝΤΙΔΑΣ Οι προνοιακϋσ πολιτικϋσ ςτην Ελλϊδα προωθούνται από φορεύσ του δημόςιου, ιδιωτικού και εθελοντικού τομϋα. Οι φορεύσ του δημόςιου τομϋα ςχεδιϊζουν και υλοποιούν προγρϊμματα ειςοδηματικόσ ενύςχυςησ και κοινωνικόσ φροντύδασ των ευπαθών ομϊδων του πληθυςμού, ςτο πλαύςιο τησ προςταςύασ δικαιωμϊτων που προβλϋπονται ςτο ύνταγμα και εξειδικεύονται από τη νομοθεςύα. Οι ιδιωτικϋσ επιχειρόςεισ λειτουργούν με αντικεύμενο την παροχό υπηρεςιών φροντύδασ προσ ϊτομα που ανταποκρύνονται ςτισ απαιτόςεισ τησ αγορϊσ (καταβολό ανταλλϊγματοσ για τη λόψη των υπηρεςιών) και δεν επιθυμούν (ό αδυνατούν) για διϊφορουσ λόγουσ να ενταχθούν ςτο δημόςιο ςύςτημα, ενώ οι εθελοντικού φορεύσ δραςτηριοποιούνται για την προώθηςη ςυλλογικών αιτημϊτων των μελών τουσ ό για την κϊλυψη των κενών προςταςύασ που ςυνεπϊγεται ςυχνϊ εύτε η επιλεκτικό ςτόχευςη των δημόςιων πολιτικών εύτε η απουςύα εξειδικευμϋνων προγραμμϊτων κϊλυψησ. 29

ΑΣΚΗΣΗ ΡΟΝΟΙΑΚΗΣ ΡΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΡΠ ΦΟΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Οι προνοιακού φορεύσ του δημόςιου τομϋα οργανώνονται και λειτουργούν ςε δύο επύπεδα: κεντρικό διούκηςη και περιφερειακό διούκηςη. Τπηρεςύεσ φροντύδασ παρϋχονται από νομικϊ πρόςωπα δημοςύου ό ιδιωτικού δικαύου που ιδρύονται και εποπτεύονται από φορεύσ τησ κεντρικόσ διούκηςησ, των Περιφερειών και τησ Σοπικόσ Αυτοδιούκηςησ. Σο Τπουργεύο Τγεύασ και Κοινωνικόσ Αλληλεγγύη εύναι ο κύριοσ φορϋασ τησ κεντρικόσ διούκηςησ για την οργϊνωςη και λειτουργύα του δημόςιου ςυςτόματοσ κοινωνικόσ πρόνοιασ. Παρϊλληλα, όμωσ, εντοπύζονται και ςημαντικϋσ παρεμβϊςεισ ϊλλων Τπουργεύων ςτο πεδύο τησ κοινωνικόσ πρόνοιασ (π.χ. υπουργεύο Παιδεύασ, υπουργεύο Εργαςύασ). Ο τομϋασ τησ Πρόνοιασ με πρόςφατη νομοθετικό παρϋμβαςη μεταφϋρθηκε από το υπουργεύο Τγεύασ & Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ ςτο υπουργεύο Εργαςύασ & Κοινωνικόσ Προςταςύασ (Ν. 4052/2012, ϊρθρο 9, παρ.5). το υπουργεύο Τγεύασ & Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ υπϊγονται πλϋον μια ςειρϊ από εποπτευόμενα Νομικϊ Πρόςωπα Δημοςύου Δικαύου, καθώσ και το ώμα Επιθεωρητών Τπηρεςιών Τγεύασ Πρόνοιασ (.Ε.Τ.Τ.Π.). Μια προςεκτικό ματιϊ ςτο οργανόγραμμα του υπουργεύου Τγεύασ & Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ αποδεικνύει ότι η «κοινωνικό αλληλεγγύη» εύναι ςε «δεύτερο πλϊνο» ςε ςχϋςη με την υγεύα, καθώσ το 80% των μονϊδων ϋχουν αρμοδιότητεσ ςτο πεδύο τησ υγεύασ και μόνο το 20% προνοιακϋσ αρμοδιότητεσ, ποςοςτό που μειώνεται περαιτϋρω ςτο 18,5% αν ςυνυπολογιςθούν και οι οριζόντιεσ μονϊδεσ με ςαφό προςανατολιςμό υγεύασ. 30

ΑΣΚΗΣΗ ΡΟΝΟΙΑΚΗΣ ΡΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΡΟ ΦΟΕΙΣ ΤΗΣ ΡΕΙΦΕΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΟΡΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Ο δεύτεροσ μεγϊλοσ πυλώνασ τησ Κοινωνικόσ Προςταςύασ ςτην Ελλϊδα πϋρα από το υπουργεύο Τγεύασ & Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ και τισ Διοικόςεισ Τγειονομικών Περιφερειών εύναι η Σοπικό Αυτοδιούκηςη πρώτου και δεύτερου βαθμού. Η δυνατότητα των ΟΣΑ να αςκούν κοινωνικό πολιτικό εύναι θεςμοθετημϋνη. Ειδικότερα, οι ρυθμύςεισ του Κώδικα Δόμων και Κοινοτότων ςτον τομϋα τησ κοινωνικόσ πολιτικόσ προβλϋπουν, ςύμφωνα με το ϊρθρο 75 του Ν.3463, τα εξόσ: «Οι δημοτικϋσ και οι κοινοτικϋσ αρχϋσ διευθύνουν και ρυθμύζουν όλεσ τισ τοπικϋσ υποθϋςεισ, ςύμφωνα με τισ αρχϋσ τησ επικουρικότητασ και τησ εγγύτητασ, με ςτόχο την προςταςύα, την ανϊπτυξη και τη ςυνεχό βελτύωςη των ςυμφερόντων και τησ ποιότητασ ζωόσ τησ τοπικόσ κοινωνύασ». 31

ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΛΛΙΚΑΤΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΡΟΝΟΙΑ ύμφωνα με το νϋο αυτοδιοικητικό πλαύςιο (Ν. 3852/2010) που ιςχύει και εφαρμόζεται ςτη χώρα μασ από το ϋτοσ 2011, ςτη θϋςη των 13 κρατικών Διοικητικών Περιφερειών ςυγκροτούνται 7 Αποκεντρωμϋνεσ Διοικόςεισ, οι οργανιςμού τησ δευτεροβϊθμιασ αυτοδιούκηςησ, από τισ 53 N.A., και τα 19 επαρχεύα, δηλαδό ϋνα ςύνολο 79 διοικητικών ενοτότων, αναδιαρθρώνονται ςε 13 αιρετϋσ περιφϋρειεσ και οι οργανιςμού τησ πρωτοβϊθμιασ αυτοδιούκηςησ από 1034 δόμουσ και κοινότητεσ αναδιαρθρώνονται ςε 325 δόμουσ. Σον πρώτο και το δεύτερο αντύςτοιχα βαθμό τοπικόσ αυτοδιούκηςησ αποτελούν πλϋον οι Δόμοι και οι Περιφϋρειεσ. Για τισ αποκεντρωμϋνεσ υπηρεςύεσ του Κρϊτουσ ςυγκροτούνται οι Αποκεντρωμϋνεσ Διοικόςεισ και αςκούν γενικό αποφαςιςτικό αρμοδιότητα ςτισ κρατικϋσ υποθϋςεισ τησ περιφϋρειασ τουσ, ςύμφωνα με το ϊρθρο 101 του υντϊγματοσ. ύμφωνα με το νϋο Νόμο 3852/2010 οι δόμοι εύναι αυτοδιοικούμενα κατϊ τόπο νομικϊ πρόςωπα δημοςύου δικαύου και αποτελούν τον πρώτο βαθμό τοπικόσ αυτοδιούκηςησ. Οι περιφϋρειεσ ςχεδιϊζουν, προγραμματύζουν και υλοποιούν πολιτικϋσ ςε περιφερειακό επύπεδο ςτο πλαύςιο των αρμοδιοτότων τουσ, ςύμφωνα με τισ Αρχϋσ τησ αειφόρου ανϊπτυξησ και τησ κοινωνικόσ ςυνοχόσ τησ χώρασ, λαμβϊνοντασ υπόψη και τισ εθνικϋσ και ευρωπαώκϋσ πολιτικϋσ. Μεταξύ των δύο αυτών βαθών αυτοδιούκηςησ δεν υφύςτανται ςχϋςεισ ελϋγχου και ιεραρχύασ, αλλϊ ςυνεργαςύασ και ςυναλληλύασ, οι οπούεσ αναπτύςςονται βϊςει του νόμου, κοινών ςυμφωνιών, καθώσ και με το ςυντονιςμό κοινών δρϊςεων (ϊρθρο 4 Ν. 3852/2010) 32

ΑΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΡΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΗΜΩΝ τη μϋριμνα για την υγεύα, την πρόνοια και την παροχό κοινωνικών υπηρεςιών και γενικϊ τη φροντύδα ώςτε η λειτουργύα και ανϊπτυξη τησ περιοχόσ τησ δημοτικόσ κοινότητασ να αποβλϋπει ςτην καλύτερη εξυπηρϋτηςη των κατούκων τησ, την προςταςύα τησ δημόςιασ υγεύασ και την προςταςύα των κατούκων από την ηχορύπανςη, ςτουσ δόμουσ μεταβιβϊζονται αρμοδιότητεσ που αςκούνται από τισ Δ.Τ.Π.Ε. περιλαμβανομϋνων και αρμοδιοτότων των Μονϊδων Πρωτοβϊθμιασ Τγεύασ (Μ.Π.Τ.), καθώσ και αρμοδιότητεσ τοπικού χαρακτόρα του Τπουργεύου Τγεύασ και Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ υλοπούηςη προγραμμϊτων δημόςιασ υγιεινόσ που οργανώνονται από το Τπουργεύο Τγεύασ και Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ ό από ϊλλα Τπουργεύα, το κόςτοσ των οπούων βαρύνει απευθεύασ τον προώπολογιςμό του αντύςτοιχου Τπουργεύου, υλοπούηςη εκτϊκτων προγραμμϊτων δημόςιασ υγεύασ, τα οπούα εκτελούνται με ϋκτακτη χρηματοδότηςη, υλοπούηςη προγραμμϊτων δημόςιασ υγεύασ που χρηματοδοτούνται από πόρουσ τησ Ευρωπαώκόσ Ϊνωςησ. πληροφόρηςη των δημοτών για θϋματα δημόςιασ υγεύασ, οργϊνωςη τησ διενϋργειασ εμβολιαςμών, η τόρηςη κανόνων υγιεινόσ των δημόςιων και ιδιωτικών ςχολεύων, ο οριςμόσ ιατρών προσ εξϋταςη επαγγελματιών και εργαζομϋνων ςε καταςτόματα υγειονομικού ενδιαφϋροντοσ. 33

ΑΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΡΟΣΤΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ςυμμετοχό ςε δρϊςεισ που αποςκοπούν ςτην υποςτόριξη και κοινωνικό φροντύδα τησ βρεφικόσ και παιδικόσ ηλικύασ και τησ τρύτησ ηλικύασ, με την ύδρυςη και λειτουργύα νομικών προςώπων και ιδρυμϊτων όπωσ παιδικών και βρεφονηπιακών ςταθμών, βρεφοκομεύων, ορφανοτροφεύων, κϋντρων ανοικτόσ περύθαλψησ και ημερόςιασ φροντύδασ, ψυχαγωγύασ και αναψυχόσ ηλικιωμϋνων, γηροκομεύων κ.λπ. και τη μελϋτη και εφαρμογό ςχετικών κοινωνικών προγραμμϊτων ςυμμετοχό ςε δρϊςεισ και προγρϊμματα, που ςτοχεύουν ςτη μϋριμνα, υποςτόριξη και φροντύδα ευπαθών κοινωνικών ομϊδων με την παροχό υπηρεςιών υγεύασ και την προαγωγό ψυχικόσ υγεύασ, ( δημιουργύα δημοτικών και κοινοτικών ιατρεύων, κϋντρων αγωγόσ υγεύασ, υποςτόριξησ και αποκατϊςταςησ ατόμων με αναπηρύα, κϋντρων ψυχικόσ υγεύασ, ςυμβουλευτικόσ ςτόριξησ των θυμϊτων ενδοοικογενειακόσ βύασ και βύασ κατϊ ςυνοικούντων προςώπων και κϋντρων πρόληψησ κατϊ εξαρτηςιογόνων ουςιών μϋριμνα για τη ςτόριξη αςτϋγων και οικονομικϊ αδύνατων δημοτών, με την παραχώρηςη δημοτικών και κοινοτικών οικοπϋδων ςε αυτούσ ό με την παροχό χρηματικών βοηθημϊτων, ειδών διαβύωςησ και περύθαλψησ ςε κατούκουσ που αντιμετωπύζουν ςοβαρϊ προβλόματα διαβύωςησ κατϊ τισ προβλϋψεισ αυτού του Κώδικα, εφαρμογό προγραμμϊτων και πρωτοβουλιών για την πρόληψη τησ παραβατικότητασ ςτην περιφϋρειϊ τουσ, με τη δημιουργύα Σοπικών υμβουλύων Πρόληψησ Παραβατικότητασ. 34

35 Ε.Ο.Ρ.Υ.Υ. ΚΑΙ ΔΙΚΤΥΩΣΗ Προσ την κατεύθυνςη ςυνεργαςύασ και δικτύωςησ των υπηρεςιών Τγεύασ και Κοινωνικόσ Υροντύδασ ςυντεύνει ο νόμοσ 3918/2011 (ΥΕΚ 31) «Διαρθρωτικϋσ αλλαγϋσ ςτο ύςτημα Τγεύασ και ϊλλεσ διατϊξεισ. το πλαύςιο του νόμου αυτού ιδρύεται ο Εθνικόσ Οργανιςμόσ Παροχών Τπηρεςιών Τγεύασ (Ε.Ο.Π.Τ.Τ.) και ςτο ϊρθρο 18, παρ. 2, αναφϋρεται ςυγκεκριμϋνα: «Ο λειτουργικόσ ςυντονιςμόσ και η επύτευξη ςυνεργαςύασ μεταξύ των φορϋων που ςυνιςτούν το δίκτυο πρωτοβϊθμιασ φροντύδασ υγεύασ, δηλαδό των Κϋντρων Υγεύασ και των Περιφερειακών Ιατρεύων του Ε.Σ.Υ., των ιατρών υπόχρεων υπηρεςύασ υπαύθρου, των μονϊδων πρωτοβϊθμιασ περύθαλψησ των Οργανιςμών Τοπικόσ Αυτοδιούκηςησ (Ο.Τ.Α.), των μονϊδων παροχόσ υπηρεςιών υγεύασ του Ε.Ο.Π.Υ.Υ., κατϊ τα προβλεπόμενα ςτο ϊρθρο 23 και των ςυμβεβλημϋνων ιατρών του, καθώσ και ϊλλων οργανιςμών Ν.Π.Δ.Δ. ό Ν.Π.Ι.Δ.. Η ςυνεργαςύα πραγματοποιεύται με βϊςη τουσ όρουσ που καθορύζονται με απόφαςη του Συμβουλύου Συντονιςμού του ϊρθρου 31 του ν. 3863/2010 (ΦΕΚ 115 Α ). Με αποφϊςεισ του Συμβουλύου Συντονιςμού διαρρυθμύζεται επύςησ και ο χϊρτησ τησ πρωτοβϊθμιασ φροντύδασ υγεύασ με ςκοπό την καλύτερη και ςωςτό εξυπηρϋτηςη των τησ περύπτωςη α του παρόντοσ ϊρθρου δικαιούχων».

ΜΗ ΚΥΒΕΝΗΤΙΚΕΣ ΟΓΑΝΩΣΕΙΣ Η Παγκόςμια Σρϊπεζα δύνει τον εξόσ οριςμό για τισ Μ.Κ.Ο.: «ιδιωτικϋσ οργανώςεισ που αναλαμβϊνουν δρϊςη ςχετικϊ με την ανακούφιςη όςων υποφϋρουν, την προαγωγό των ςυμφερόντων των φτωχών, την προςταςύα του περιβϊλλοντοσ, την παροχό βαςικών κοινωνικών υπηρεςιών ό αναλαμβϊνουν την προώθηςη τησ κοινωνικόσ ανϊπτυξησ». 36

ΧΑΑΚΤΗΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΗ ΚΥΒΕΝΗΤΙΚΩΝ ΟΓΑΝΩΣΕΩΝ (1/2) Μια Μ.Κ.Ο. εύναι μύα μη-κερδοςκοπικό οργϊνωςη που προςανατολύζεται ςτην παροχό υπηρεςιών ό αναπτυξιακόσ βοόθειασ, εύτε προσ όφελοσ των μελών τησ εύτε ϊλλων ομϊδων του πληθυςμού Μια Μ.Κ.Ο. εύναι μύα οργϊνωςη ιδιωτών ατόμων που πιςτεύουν ςε ςυγκεκριμϋνεσ βαςικϋσ κοινωνικϋσ αρχϋσ και δομούν ϋτςι τισ δραςτηριότητϋσ τουσ προκειμϋνου να επιφϋρουν ανϊπτυξη ςτισ κοινότητεσ που υπηρετούν Μια Μ.Κ.Ο. εύναι μύα κοινωνικό οργϊνωςη ανϊπτυξησ που ςυμβϊλλει ςτην ιςχυροπούηςη του ανθρώπου (ενδυνϊμωςη) Μια Μ.Κ.Ο. εύναι μύα οργϊνωςη ό ομϊδα ανθρώπων που εργϊζονται ανεξϊρτητα Μια Μ.Κ.Ο. εύναι μύα ανεξϊρτητη δημοκρατικό οργϊνωςη που εργϊζεται για την ενύςχυςη οικονομικϊ ό κοινωνικϊ περιθωριοποιημϋνων ομϊδων Μια Μ.Κ.Ο. εύναι μύα οργϊνωςη που δεν εξαρτϊται από πολιτικϋσ παρατϊξεισ, που γενικϊ εργϊζεται για την παροχό βοόθειασ, ανϊπτυξησ και ευημερύασ ςτην κοινωνύα 37

ΧΑΑΚΤΗΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΗ ΚΥΒΕΝΗΤΙΚΩΝ ΟΓΑΝΩΣΕΩΝ (2/2) Μια Μ.Κ.Ο. εύναι μύα οργϊνωςη αφοςιωμϋνη ςτισ βαςικϋσ αιτύεσ των προβλημϊτων και προςπαθεύ να βελτιώςει την ποιότητα τησ ζωόσ των φτωχών των καταπιεςμϋνων και γενικϊ των περιθωριοποιημϋνων ςε επαρχιακϋσ ό και αςτικϋσ περιοχϋσ Μια Μ.Κ.Ο. εύναι μύα οργϊνωςη που ιδρύθηκε από και για την Κοινωνύα, χωρύσ ό με μικρό παρϋμβαςη από την κυβϋρνηςη. Δεν εύναι μόνο φιλανθρωπικού οργανιςμού, αλλϊ εμπλϋκονται επύςησ με κοινωνικϋσ οικονομικϋσ και πολιτιςτικϋσ δραςτηριότητεσ Μια Μ.Κ.Ο. εύναι μύα οργϊνωςη ευϋλικτη και δημοκρατικό ςτη δομό τησ που ςκοπεύει να υπηρετόςει τον ϊνθρωπο χωρύσ να ϋχει κϋρδοσ για την ύδια "Μη-Κυβερνητικόσ Οργανιςμόσ" εύναι οποιοςδόποτε οργανιςμόσ ό ύδρυμα που ϋχει οργανωθεύ για να αναλϊβει μύα ό περιςςότερεσ από τισ παρακϊτω δραςτηριότητεσ: ανθρωπιςτικό βοόθεια ό αποςτολϋσ ανακούφιςησ του ανθρώπινου πόνου, υπερϊςπιςη των ανθρωπύνων δικαιωμϊτων και ςυνειδητοπούηςη, κοινωνικό επανϋνταξη, φιλανθρωπικό ϋργο, δραςτηριότητεσ εκπαιδευτικϋσ, υγεύασ και πολιτιςτικϋσ, προςταςύα του περιβϊλλοντοσ, οικονομικό αναδόμηςη και ανϊπτυξη, προώθηςη των δημοκρατικών πρακτικών, κοινωνικό ανϊπτυξη, προώθηςη τησ ιςότητασ των φύλων ό οποιαδόποτε ϊλλη μη-κερδοςκοπικό δραςτηριότητα που υπηρετεύ το κοινό ςυμφϋρον 38

ΧΑΑΚΤΗΙΣΤΙΚΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΓΑΣΙΑΣ Αφορϊ εργαςύα/ απαςχόληςη, δηλαδό, ςυμβολό ςτην παραγωγό αγαθών ό παροχό υπηρεςιών ςε ϋνα δεδομϋνο χρονικό διϊςτημα (ωσ εργαςύα, ο εθελοντιςμόσ ςυνυπολογύζεται ςτη ςυνολικό παραγωγό) Εύναι εργαςύα μη αμειβόμενη, δηλαδό, διενεργεύται χωρύσ μιςθό/απολαβϋσ ό κϊποια ϊλλη ιςοδύναμη αποζημύωςη Εύναι μη υποχρεωτικό, δηλαδό, εύναι απόρροια ελεύθερησ επιλογόσ και όχι νομικόσ υποχρϋωςησ ό ϊλλου εύδουσ καταναγκαςμόσ Εύναι ϊμεςη ό ϋμμεςη με την ϊμεςη να αναφϋρεται ςτην παροχό εργαςύασ προσ όφελοσ ϊλλων νοικοκυριών και με την ϋμμεςη να αναφϋρεται ςτην παροχό εθελοντικόσ εργαςύασ μϋςω ςχετικών μη κερδοςκοπικών οργανιςμών ό ϊλλων ςυναφών οργανώςεων Δεν περιλαμβϊνει τη μη αμειβόμενη εργαςύα προσ όφελοσ μελών του ιδύου νοικοκυριού (αποκλεύεται δηλ. ο οικογενειακόσ εθελοντιςμόσ) και Δεν περιορύζεται ςε ϋναν ςυγκεκριμϋνο θεςμικό πλαύςιο, αλλϊ μπορεύ να παρϋχεται ςτισ Μ.Κ.Ο., ςτουσ κρατικούσ/ κυβερνητικούσ φορεύσ, ςτισ επιχειρόςεισ κ.ϊ. 39

ΕΓΟ ΤΩΝ Μ.Κ.Ο. Οι εθελοντικϋσ και οι Μη Κυβερνητικϋσ Οργανώςεισ παρϊγουν ςημαντικό ϋργο ςτουσ τομεύσ τησ Τγεύασ και τησ Πρόνοιασ παρϋχοντασ βοόθεια ςε ειδικϋσ κατηγορύεσ του πληθυςμού, όπωσ οι ανϊπηροι, οι μετανϊςτεσ, οι Ρομϊ και οι κακοποιημϋνεσ γυναύκεσ. Οριςμϋνεσ από αυτϋσ τισ οργανώςεισ εύναι πολύ δραςτόριεσ, εξαςφαλύζοντασ ςημαντικϊ ποςϊ χρηματοδότηςησ και δωρεών. Οι Μ.Κ.Ο., όπωσ οι Γιατρού του Κόςμου, η UNICEF, οι Γιατρού Φωρύσ ύνορα, η Ελληνικό Εταιρεύα Προςταςύασ και Αποκατϊςταςησ Αναπόρων Παύδων, ο Ερυθρόσ ταυρόσ, το Φαμόγελο του Παιδιού και η Praksis, ϋχουν ιδιαύτερη επιρροό ςε κοινωνικό και πολιτικό επύπεδο. υνόθωσ, διανϋμουν τουσ πόρουσ τουσ για υπηρεςύεσ και Προγρϊμματα Πρωτοβϊθμιασ Υροντύδασ, Πρόληψησ, καθώσ και για να χρηματοδοτόςουν τη λειτουργύα προνοιακών μονϊδων, ξενώνων ό νοςοκομειακών τμημϊτων που παρϋχουν περύθαλψη ςε ειδικϋσ ομϊδεσ, όπωσ ανϊπηρουσ, παιδιϊ με καρκύνο ό ϊτομα με νευρομυώκϊ προβλόματα. 40

ΑΤΥΡΑ ΔΙΚΤΥΑ ΦΟΝΤΙΔΑΣ Σα ϊτυπα δύκτυα φροντύδασ αποτελούν το λεγόμενο τϋταρτο πυλώνα τησ παροχόσ προςωπικών κοινωνικών υπηρεςιών. Η ςημαςύα των δικτύων αυτών εύναι ποςοτικό, αλλϊ και ποιοτικό. Η προςτιθϋμενη αξύα των ϊτυπων δικτύων κοινωνικόσ αλληλεγγύησ αναφϋρεται ςτα ακόλουθα: Παροχό εναλλακτικών υπηρεςιών, Καινοτομικό δρϊςη και ικανότητα, υνηγορύα υπϋρ περιθωριοποιημϋνων ομϊδων («οι αγνοημϋνεσ ομϊδεσ τησ πρόνοιασ»), Ευελιξύα και ανταποκριςιμότητα ςτισ κοινωνικϋσ ανϊγκεσ τησ γειτονιϊσ και περιοριςμϋνων χωρικών ενοτότων, Εγγύτητα με την τοπικό κοινότητα- καλύτερη πρόςβαςη, Διατόρηςη ριζοςπαςτικόσ ςτϊςησ ϋναντι κοινωνικών προβλημϊτων, Ενιςχυμϋνη αύςθηςη ςυμμετοχόσ, Ϊλλειψη γραφειοκρατύασ, Αναύρεςη/εξουδετϋρωςη του ςτύγματοσ του εξυπηρετούμενου και Μεγαλύτερεσ αντιςτϊςεισ τόςο ςτην ειςβολό του κρϊτουσ (θεςμοπούηςη) όςο και ςτην ειςβολό τησ αγορϊσ (εμπορευματοπούηςη). 41

ΡΛΑΙΣΙΟ ΣΥΝΕΓΑΣΙΑΣ ΥΡΗΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ Μ.Κ.Ο. Σο πλαύςιο για τη ςυνεργαςύα υπηρεςιών Τγεύασ και Μη Κυβερνητικών Οργανώςεων τϋθηκε ςτα ϊρθρα 11 και 12 του Ν.3868/2010 (ΥΕΚ 129) ωσ εξόσ: «Για την εφαρμογό των διατϊξεων των ϊρθρων 11 και 12 του παρόντοσ νόμου: α) "Εθελοντόσ υγεύασ - κοινωνικόσ φροντύδασ" εύναι το εγγεγραμμϋνο ςτο μητρώο εθελοντών φυςικό πρόςωπο που παρϋχει δωρεϊν τισ υπηρεςύεσ του, ςύμφωνα με εγκεκριμϋνο πρόγραμμα δρϊςησ εθελοντών υγεύασ -κοινωνικόσ φροντύδασ. β) "Εθελοντικό ομϊδα υγεύασ - κοινωνικόσ φροντύδασ" εύναι η ϋνωςη φυςικών προςώπων που ςυνιςτϊται με ςκοπό την παροχό εθελοντικόσ προςφορϊσ ϋργου και εγγρϊφεται ωσ τϋτοια ςτο μητρώο εθελοντών. Εθελοντικϋσ ομϊδεσ μπορεύ να ςυνιςτώνται και από νομικϊ πρόςωπα με απόφαςη τησ διούκηςησ τουσ. γ) "Εθελοντόσ υγεύασ - κοινωνικόσ φροντύδασ εκτϊκτων καταςτϊςεων" εύναι ο πιςτοποιημϋνοσ εθελοντόσ υγεύασ - κοινωνικόσ φροντύδασ που ϋχει δηλώςει την πρόθεςη του για ςυμμετοχό ςε ομϊδεσ, που ςυγκροτούνται ςε περιπτώςεισ ϋκτακτησ ανϊγκησ. δ) "Συντονιςτόσ φορϋασ" εύναι το εποπτευόμενο από το Υπουργεύο Υγεύασ και Κοινωνικόσ Αλληλεγγύησ νομικό πρόςωπο δημοςύου δικαύου που εγκρύνει, παρακολουθεύ και αξιολογεύ την υλοπούηςη των προγραμμϊτων δρϊςησ εθελοντών υγεύασ - κοινωνικόσ φροντύδασ. ε) "Πρόγραμμα δρϊςησ εθελοντών υγεύασ- κοινωνικόσ φροντύδασ" εύναι το εγκεκριμϋνο πρόγραμμα εθελοντών από το ςυντονιςτό φορϋα. ςτ) "Μητρώο εθελοντών - εθελοντικών ομϊδων" εύναι το μητρώο που τηρεύται ςε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επύπεδο και περιλαμβϊνει το ςύνολο των ενεργών εθελοντών υγεύασ -κοινωνικόσ φροντύδασ. ζ) "Χορηγού ό δωρητϋσ εθελοντικών προγραμμϊτων υγεύασ - κοινωνικόσ φροντύδασ" εύναι τα φυςικϊ ό νομικϊ πρόςωπα ιδιωτικού δικαύου που προτεύνουν και επιχορηγούν εθελοντικϊ προγρϊμματα υγεύασ - κοινωνικόσ φροντύδασ ό επιχορηγούν την υλοπούηςη και την ανϊπτυξη υφιςτϊμενων προγραμμϊτων. 42

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΡΟΓΑΜΜΑΤΩΝ ΔΑΣΗΣ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΦΟΝΤΙΔΑΣ α) φροντύδα αςθενών, παιδιών και ηλικιωμϋνων β) διευκόλυνςη πρόςβαςησ εξυπηρετούμενων ατόμων με αναπηρύα γ) διευκόλυνςη πρόςβαςησ αλλόγλωςςων ςτισ υπηρεςύεσ Υγεύασ - Πρόνοιασ δ) δημιουργικό απαςχόληςη παιδιών - ψυχαγωγύα αςθενών ε) εκδηλώςεισ για υποςτόριξη μονϊδων Υγεύασ - Πρόνοιασ ςτ) κινητϋσ μονϊδεσ πρόληψησ ζ) ενημερωτικϋσ εκςτρατεύεσ - εκςτρατεύεσ διενϋργειασ προληπτικών ελϋγχων η) διευκόλυνςη του αςθενούσ ςε διοικητικϋσ διαδικαςύεσ θ) παροχό - διανομό ςυςςιτύου ι) ςυμμετοχό ςε δρϊςεισ ϋκτακτησ ανϊγκησ. 43

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ύμφωνα με μια περιεκτικό διατύπωςη, το κοινωνικό κεφϊλαιο περιλαμβϊνει όλεσ τισ υπϊρχουςεσ ό δυνητικϋσ πηγϋσ αγαθών και υπηρεςιών που πραγματικϊ προςφϋρονται και ενςωματώνονται μϋςα ςε κοινωνικϊ δύκτυα ό κοινωνικϋσ ομϊδεσ προσ όφελοσ των μελών τουσ. 44

45 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ Σο κοινωνικό κεφϊλαιο ςτο χώρο τησ υγεύασ και τησ κοινωνικόσ φροντύδασ ϋχει ουςιαςτικό περιεχόμενο και ϋκφραςη με την ανϊλογη ςυγκρότηςη και λειτουργύα εξειδικευμϋνων κοινωνικών δικτύων, όπου ανόκουν ό προςεγγύζουν τα ϊτομα εύτε ωσ δότεσ εύτε ωσ ωφελούμενοι. Ιδιαύτερη ςημαςύα ϋχει η αποτύπωςη του εύδουσ και τησ εμβϋλειασ των κοινωνικών δικτύων που προςφϋρουν κοινωνικό υποςτόριξη ςτα ϊτομα, με ςτόχο να αποφύγουν ό να περιορύςουν τα προβλόματα υγεύασ ςτην καθημερινό ζωό τουσ. Πολυμεταβλητϋσ αναλύςεισ που επιχειρόθηκαν ϋδειξαν ότι το κοινωνικό κεφϊλαιο ϋχει ϊμεςη επύδραςη ςτην υγεύα και την ενδυναμώνει πολύ περιςςότερο από το προςωπικό κεφϊλαιο που διαθϋτει κϊθε ϊτομο. Επιπλϋον, η ςυχνό επαφό με ςυγγενεύσ, φύλουσ, ςυναδϋλφουσ ό μϋλη ςυλλόγων φαύνεται να θωρακύζει καλύτερα την υγεύα. Ωτομα που ανόκουν ςε καλϊ οργανωμϋνα κοινωνικϊ δύκτυα εύναι καλύτερα προετοιμαςμϋνα να αντιμετωπύςουν επώδυνεσ καταςτϊςεισ. υναφεύσ ϋρευνεσ ϋχουν δεύξει τη ςημαντικό επύδραςη των ςταθερών κοινωνικών δικτύων ςτην καλό κατϊςταςη τησ υγεύασ ολόκληρων πληθυςμών.

ΑΤΥΡΑ ΥΡΟΣΤΗΙΚΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο ΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ την Ελλϊδα η οικογϋνεια διατηρεύ ακόμη τη ςυνοχό τησ και ςυχνϊ λειτουργεύ ωσ εκτεταμϋνη με ςχϋςεισ αλληλεγγύησ και κοινωνικό-ψυχολογικόσ ςτόριξησ των μελών τησ. Όπωσ επιςημαύνεται, ςτουσ τομεύσ τησ υγεύασ, τησ φροντύδασ των ηλικιωμϋνων, τησ εκπαύδευςησ, τησ κατοικύασ, τησ φύλαξησ των παιδιών η οικογϋνεια υποκαθιςτϊ το κρϊτοσ με ϋντονεσ, βϋβαια, πρόςθετεσ επιβαρύνςεισ, ιδύωσ για τη γυναύκα. Όπωσ διαπιςτώνεται ςε ϊλλη μελϋτη, η ύπαρξη ϊτυπων δικτύων ςτόριξησ ςτο πλαύςιο τησ ελληνικόσ οικογϋνειασ εύχε ωσ αποτϋλεςμα να διαμϋνει ςε δομϋσ κλειςτόσ φροντύδασ ποςοςτό κϊτω από 1% των ηλικιωμϋνων, ενώ ςε ϊλλεσ ευρωπαώκϋσ χώρεσ το αντύςτοιχο ποςοςτό εύναι δεκαπλϊςιο. Ϊχει διαπιςτωθεύ ότι τα ϊτομα που ζουν απομονωμϋνα, χωρύσ κοινωνικό υποςτόριξη, όπωσ οι διαζευγμϋνοι/ χόροι, εμφανύζουν αυξημϋνο κύνδυνο ςτεφανιαύασ νόςου, ενώ καλύτερα προςτατεύονται τα ϊτομα που ϋχουν κοινωνικό υποςτόριξη από την οικογϋνεια, φύλουσ ό από ςυμμετοχό ςε ομαδικϋσ δραςτηριότητεσ. 46

ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΓΙΑ ΔΙΚΤΥΟΥ Η ΡΕΙΡΤΩΣΗ ΔΗΜΙΟΥΓΙΑΣ ΣΟΨΥ ΣΤΗΝ ΡΕΙΦΕΕΙΑ ΒΟΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Πρώτο βήμα: υνειδητοπούηςη τησ ανϊγκησ δημιουργύασ δικτύου από τισ δημόςιεσ υπηρεςύεσ ψυχικόσ υγεύασ τησ περιοχόσ ό τουλϊχιςτον από μερύδα των επαγγελματιών ψυχικόσ υγεύασ. Δεύτερο βήμα: Αναζότηςη ηγετών μϋςα από την ομϊδα ςτόχου (λόπτεσ υπηρεςιών ψυχικόσ υγεύασ και οι φροντιςτϋσ τουσ) ςτα πλαύςια ατομικών ςυναντόςεων προκειμϋνου να μεταλαμπαδευτεύ η ιδϋα ςε ατομικό επύπεδο. Σρίτο βήμα: Δημιουργύα ενόσ πυρόνα ευαιςθητοπούηςησ από την ομϊδα ςτόχου. Σέταρτο βήμα: Αναζότηςη χώρου για τακτικϋσ ςυναντόςεισ με τα μϋλη του πυρόνα (ςυνεργαςύα με την Σοπικό Αυτοδιούκηςη ό την Εκκληςύα). Πέμπτο βήμα: Ενδυνϊμωςη των ςυμμετεχόντων προκειμϋνου να δρϊςουν αυτόνομα προσ τη δημιουργύα κατευθύνςεων (ςκοπόσ και ςτόχοι του δικτύου) και δραςτηριοτότων (ανϊπτυξη προγραμμϊτων). Έκτο βήμα: Δημιουργύα επιτελικόσ ομϊδασ από τουσ ύδιουσ τουσ ςυμμετϋχοντεσ προκειμϋνου να προςελκύςουν και ϊλλα μϋλη από την ομϊδα ςτόχου, καθώσ και εθελοντϋσ από την Κοινότητα, που θα τουσ βοηθόςουν ςτην ανϊπτυξη δρϊςεων. Έβδομο βήμα: Προςπϊθεια να δοθεύ νομικό υπόςταςη ςτην όλη προςπϊθεια μϋςω τησ ςύνταξησ καταςτατικού και όλων των απαραύτητων ενεργειών για την αναγνώριςη του από τισ επύςημεσ αρχϋσ. Όγδοο βήμα: Δικτύωςη με αντύςτοιχουσ υλλόγουσ ςτην Ελλϊδα και αναζότηςη τεχνογνωςύασ. Ένατο βήμα: Δημιουργύα ιςτοςελύδασ για την προβολό του ϋργου ςτην Κοινότητα. Δέκατο βήμα: Εξαςφϊλιςη τησ βιωςιμότητασ του υλλόγου μϋςα από την αναζότηςη πόρων εύτε από τα ύδια τα μϋλη εύτε από τισ πηγϋσ βοόθειασ τησ Κοινότητασ. 47