Πωσ αλλάζει τη Μεςόγειο το ενεργειακό παζλ

Transcript

1 Πωσ αλλάζει τη Μεςόγειο το ενεργειακό παζλ Τουσ τελευταύουσ μόνεσ κυοφορούνται εξελύξεισ προσ την κατεύθυνςη επύλυςησ διαφόρων ζητημϊτων που ταλανύζουν την ανατολικό Μεςόγειο και τη Μϋςη Ανατολό. Η παρατεταμϋνη εμφύλια ςύρραξη ςτη Συρύα ναι μεν ϋχει αποςταθεροποιόςει μεγϊλο μϋροσ τησ περιφϋρειασ, από την ϊλλη, όμωσ, κατϋςτηςε αναγκαύα τη ςυνεννόηςη μεταξύ εγχώριων και εξωτερικών δρώντων μπροςτϊ ςτο φϊςμα τησ πλόρουσ αςτϊθειασ. Σε αυτό τη ςύνθετη περιφερειακό εξύςωςη, τα (πρόςφατα) ευρόματα υδρογονανθρϊκων και οι τρόποι διϊθεςησ τουσ ςτην αγορϊ περιπλϋκουν την κατϊςταςη. Η ελληνικό ατζϋντα, ςτην παρούςα φϊςη, απλώνεται από τη διαμετακόμιςη, την αποθόκευςη και τη μεταπώληςη ϋωσ την παραγωγό, και από τον καθοριςμό του ενεργειακού μεύγματοσ και τη διεύρυνςη των προμηθευτών ϋωσ τη μεύωςη των τιμών για νοικοκυριϊ και βιομηχανύα. Ωσ προσ το τελευταύο, ενδεχόμενη ευτυχόσ κατϊληξη τησ διαπραγμϊτευςησ ΔΕΠΑ-Gazprom, η εξαςφϊλιςη 1 δισ κ.μ. αζϋρικου αερύου από το 2019 (που θα καλύπτει περύπου το ¼ τησ εγχώριασ κατανϊλωςησ) καθώσ και η ςυςτηματικοπούηςη τησ αναζότηςησ πηγών από κρϊτη, όπωσ το Ιρϊν, ςε ςυνϊρτηςη με τισ αναγκαύεσ διορθώςεισ των ςτρεβλώςεων τησ αγορϊσ, θα δημιουργόςουν τισ προώποθϋςεισ για μύα ανταγωνιςτικότερη τιμολογιακό πολιτικό. Από εκεύ και πϋρα, με δεδομϋνη τη ςυμβολό μασ ςτη μεταφορϊ αζϋρικου αερύου ςτην Ευρώπη μϋςω του Διαδριατικού αγωγού, 1

2 επιζητούμε -εδώ και τουλϊχιςτον τρύα χρόνια- την εμπλοκό μασ ςτη διαμετακόμιςη αερύου από πηγϋσ τησ Ανατολικόσ Μεςογεύου ςτη Γηραιϊ Ήπειρο. Εύτε μϋςω υποθαλϊςςιου αγωγού, εύτε με ςταθμούσ αεριοπούηςησ υγροποιημϋνου φυςικού αερύου ςτη Βόρεια Ελλϊδα και κατόπιν αποςτολόσ του ςτην ΝΑ Ευρώπη μϋςω του εν εξελύξει αγωγού IGB (Intercoonector Greece-Bulgaria). Εςχϊτωσ δε η Ουγγαρύα, μετϊ την ψυχρολουςύα με τον Nabucco West, επιδιώκει την επϋκταςη του IGB μϋχρι την Ανατολικό Ευρώπη. Εκ πρώτησ όψεωσ, η πρόταςη τησ φαντϊζει ενδιαφϋρουςα, εντούτοισ, θα πρϋπει να εξετϊςουμε όλα τα δεδομϋνα αλλϊ και τισ δυνατότητεσ του IGB ώςτε να μην εμπλακούμε εκ νϋου ςε ϋνα ςχϋδιο που θα μεύνει επύ χϊρτου. Ακόμη μύα προοπτικό εύναι η ανϊπτυξη και κατόπιν διαςύνδεςη του ελληνικού δικτύου με την Ιταλύα για την τροφοδοςύα αυτόσ αλλϊ κατ επϋκταςη και τησ Κεντρικόσ Ευρώπησ με αϋριο τησ Ανατολικόσ Μεςογεύου, όπωσ και η αλλαγό του καθεςτώτοσ του αγωγού Transit, που μασ τροφοδοτεύ μϋςω Ουκρανύασ με ρωςικό αϋριο, ςε αντύςτροφησ ροόσ, γεγονόσ που διευκόλυνε καθοριςτικϊ τη διαςύνδεςη των ενδοευρωπαώκών δικτύων. Σε αυτό την περύπτωςη, θα πρϋπει να διερευνόςουμε και τα περιθώρια μετεξϋλιξόσ μασ ςε μεταπωλητό του προώόντοσ, από τη ςτιγμό που η Ευρωπαώκό Επιτροπό απαγορεύει τισ ςυμφωνύεσ με τουσ προμηθευτϋσ (destination closures) λόγω δεςπόζουςασ θϋςησ, ςτοιχεύο που μασ δύνει τη δυνατότητα να εμπορευόμαςτε φυςικό ϊεριο χωρύσ να απαιτεύται ςυνεννόηςη με τον προμηθευτό. Από την ϊλλη, η πρόθεςη των Βρυξελλών να «ςπϊςουν» τα μονοπώλια και ολιγοπώλια, καθώσ και να «διορθώςουν» τισ εξαρτόςεισ από τουσ 2

3 προμηθευτϋσ τησ, αντανακλϊ τόςο ςτην εξαγορϊ του ΔΕΣΦΑ από την αζϋρικη SOCAR όςο και ςτο πϊγωμα τησ ιδιωτικοπούηςησ τησ ΔΕΠΑ. Δεδομϋνου ότι η αγορϊ ενϋργειασ επιζητϊ αξιοπιςτύα και προβλεψιμότητα, οι πολιτικϋσ των κρατών πρϋπει να κινούνται ςτην κατεύθυνςη εποικοδομητικών προτϊςεων που θα ενςωματώνουν, δεν θα περιθωριοποιούν. Το ύδιο ιςχύει και ςτην περύπτωςη τησ ανατολικόσ Μεςογεύου. Όςο προχωρούν οι διαδικαςύεσ εξαγωγόσ, κϊτι που ςημαύνει πωσ παρϊλληλα θα ενεργοποιούνται κανϊλια διαλόγου μεταξύ των περιςςοτϋρων κρατών ςε αναζότηςη των αποδοτικότερων λύςεων, τόςο πιο ελκυςτικό θα γύνεται η εμπλοκό επιπλϋον κρατών. Όςο δε πιο πλουραλιςτικϋσ εύναι οι περιφερειακϋσ ςυμμαχύεσ, με δεδομϋνη την ανϊγκη ςτόριξησ (πολιτικόσ ό επιχειρηματικόσ) ιςχυρών διεθνών δρώντων, τόςο πιο δύςκολο θα εύναι για οποιονδόποτε θϋλει να αμφιςβητόςει το νϋο ενεργειακό status quo, να το επιχειρόςει. Προϋχει, βϋβαια, να προχωρόςουν το ταχυτϋρο δύνατο οι πιο ώριμεσ (ωσ προσ το χρόνο παραγωγόσ) και πλϋον πρόθυμεσ (ωσ προσ τη ςυνεργαςύα) χώρεσ, δημιουργώντασ τισ ςυνθόκεσ για να ακολουθόςουν και ϊλλεσ. Ωσ Δύςη, εφόςον προςβλϋπουμε ςτα αποθϋματα τησ Ανατολικόσ Μεςογεύου, οφεύλουμε να θωρακύςουμε τα ςυμφϋροντα μασ με αυτϊ τησ Κύπρου και του Ιςραόλ ωσ των πιο ώριμων αλλϊ και ςταθερών παραγωγών. Πϊντωσ, λόγω των δυςκολιών πιθανόν και ςυνεπαγόμενων καθυςτερόςεων- αλλϊ και εξαιτύασ του ότι οι τελικϋσ επιλογϋσ δεν επαφύονται αποκλειςτικϊ ςε εμϊσ, η αξιοπούηςη των όποιων ύδιων πόρων αποκτϊ ιδιαύτερη αξύα, 3

4 καθότι αν αποδειχθεύ ότι διαθϋτουμε ικανϊ κοιτϊςματα αυτό θα εύναι η αςφαλϋςτερη και χωρύσ εξαρτόςεισ- επιλογό. Επιταχύνοντασ τισ διαδικαςύεσ αναφορικϊ με τα δικϊ μασ αποθϋματα, θα γνωρύζουμε εγκαύρωσ αν η εμπλοκό μασ ςτην ανατολικό Μεςόγειο ωσ δυνητικού διαμετακομιςτό θα εύναι ςυμπληρωματικό ό η μοναδικό προκειμϋνου να αναδειχθούμε ςε ρυθμιςτό των περιφερειακών ενεργειακών εξελύξεων. Εν ςυνεχεύα, και ανϊλογα τα δεδομϋνα, θα ορύςουμε τισ προτεραιότητϋσ μασ, προτϊςςοντασ το γεγονόσ ότι η Ελλϊδα «κουμπώνει» με αρκετϋσ από τισ εναλλακτικϋσ τροφοδοςύασ τησ Γηραιϊσ Ηπεύρου, προςφϋροντασ μεγαλύτερη φερεγγυότητα, ϊρα και αςφϊλεια ςε ςχϋςη με ϊλλεσ επιλογϋσ. Και εδώ βρύςκεται το κλειδύ τησ επιτυχύασ. Η αντιπαραβολό μασ με δυνϊμεισ που πλϋον νοούνται ωσ λιγότερο υπεύθυνεσ, κυρύωσ λόγω τησ μαξιμαλιςτικόσ και διευρυμϋνησ τουσ ατζϋντασ, που τισ αποςταςιοποιεύ από τη Δύςη (ύςωσ και την πραγματικότητα). Όπλο μασ η δεδομϋνη ανϊγκη περιφερειακόσ ομαλοπούηςησ με το κλεύςιμο μετώπων (μεταξύ ϊλλων και μϋςω τησ ενϋργειασ), αδύναμο ςημεύο τουσ οι κινόςεισ αποςταθεροπούηςησ που δεν ςυμβαδύζουν με τισ αδόριτεσ πραγματικότητεσ που διαμορφώνονται ςτην περιοχό, και οι οπούεσ επιτϊςουν την αναζότηςη κοινών παρανομαςτών προσ όφελοσ τησ αποκλιμϊκωςησ, όχι τη δημιουργύα νϋων εςτιών ϋνταςησ. Κοντολογύσ, η κατϊςταςη ςε ότι αφορϊ τη διπλωματύα των αγωγών χαρακτηρύζεται από ρευςτότητα ςτο εςωτερικό πολλών κρατών, αβεβαιότητεσ ςτισ περιςςότερεσ εμπλεκόμενεσ περιοχϋσ, ςοβαρϋσ προκλόςεισ και ϋντονουσ ανταγωνιςμούσ που θα ενταθούν με την εύςοδο ςχιςτολιθικού αερύου αλλϊ και την πιθανό ολικό επιςτροφό 4

5 του Ιρϊν ςτισ αγορϋσ. Ωςτόςο, προκύπτουν και θετικϋσ προοπτικϋσ, τισ οπούεσ η Αθόνα πρϋπει να εντοπύςει εγκαύρωσ και κατόπιν να αξιοποιόςει με την ανϊπτυξη εποικοδομητικού ρόλου ενόσ χρόςιμου εταύρου, που ςυν τω χρόνω δύναται να κεφαλαιοποιηθεύ ςε θεματικϋσ που ϊπτονται των εθνικών μασ ςυμφερόντων, και ο οπούοσ θα μασ επαναφϋρει, ϋςτω και θεματικϊ, ςτο επύκεντρο των ευρωπαώκών διεργαςιών. 5