Κοινι Αγροτικι Πολιτικι και οι περιβαλλοντικζσ προοπτικζσ Ιωάννθσ Φερμαντηισ Γεν. Γραμματεία Αγροτικισ Πολιτικισ και Διεκνϊν Σχζςεων New LIFE in AgroEnvironment Electra Palace Athens 1 θ Ιουνίου 2012
Περίλθψθ 2 Αναςκόπθςθ των μεταρρυκμίςεων τθσ ΚΑΠ Θ διαδικαςία των μεταρρυκμίςεων Τρζχουςα δομι τθσ ΚΑΠ Εργαλεία πολιτικισ Ενςωμάτωςθ περιβαλλοντικϊν κεμάτων ςτθν ΚΑΠ ΚΑΠ με ορίηοντα το 2020 Δθμόςια αγακά Πράςινθ ςυνιςτϊςα Τελικζσ Παρατθριςεισ
3 Κοινι Αγροτικι Πολιτικι Μια Ευρωπαϊκι πολιτικι μια ςυνεχισ μεταρρφκμιςθ
Κοινι Αγροτικι Πολιτικι 4 Θ Κοινι Αγροτικι Πολιτικι (ΚΑΠ) τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ είναι ζνα ςφςτθμα επιδοτιςεων και προγραμμάτων για τθ γεωργία Στόχοι τθσ αρχικισ ΚΑΠ: αφξθςθ παραγωγικότθτασ, υιοκετϊντασ τθν τεχνολογικι πρόοδο, εξαςφάλιςθ διακεςιμότθτασ αγακϊν, εξαςφάλιςθ ενόσ δίκαιου βιοτικοφ επιπζδου για τθν κοινωνία τθσ υπαίκρου, ςτακεροποίθςθ των αγορϊν, παροχι τροφίμων ςτουσ καταναλωτζσ ςε λογικζσ τιμζσ.
Κοινι Αγροτικι Πολιτικι 5 Επιτυχθμζνθ ωσ πολιτικι, αλλά : Πλεονάςματα Υψθλό κόςτοσ διατιρθςθσ τθσ πολιτικισ Διεκνείσ προςτριβζσ (προβλιματα με εμπόριο) Στρεβλϊςεισ ςτθν γεωργικι παραγωγι Ζντονθ πίεςθ ςτο περιβάλλον
Κοινι Αγροτικι Πολιτικι 6 Θ μεταρρφκμιςθ του 1992 (MacSharry) Βελτίωςθ ανταγωνιςτικότθτασ (ελεφκερθ αγορά) Στακεροποίθςθ γεωργικοφ ειςοδιματοσ Ζλεγχοσ/μείωςθ πλεοναςμάτων Διαςφάλιςθ φιλικότθτασ προσ το περιβάλλον
Κοινι Αγροτικι Πολιτικι 7 Θ μεταρρφκμιςθ του 1999 (Agenda 2000) Στακεροποίθςθ των δαπανϊν για τθ γεωργία Υιοκζτθςθ τθσ ςθμερινισ μορφισ των 2 πυλϊνων (I-Στιριξθ παραγωγισ, II-Αγροτικι ανάπτυξθ) Αγρο-περιβαλλοντικά προγράμματα υπό τον Πυλϊνα II
Κοινι Αγροτικι Πολιτικι 8 Θ μεταρρφκμιςθ του 2003 Μια κεμελιϊδθσ μεταρρφκμιςθ τθσ ΚΑΠ, με βάςθ τθν αποςφνδεςθ των επιδοτιςεων από τθν παραγωγι. Θ νζα ενιαία αποδεςμευμζνθ ενίςχυςθ βαςίηεται ςτθν ζκταςθ. Ειςαγωγι ενόσ νζου κακεςτϊτοσ που ονομάηεται πολλαπλι ςυμμόρφωςθ. Σφνδεςθ μεταξφ επιδοτιςεων και του ςεβαςμοφ του περιβάλλοντοσ, τθν αςφάλεια των τροφίμων και των προτφπων καλισ διαβίωςθσ των ηϊων και τισ απαιτιςεισ που ςε επίπεδο ΕΕ και ςε εκνικό επίπεδο.
9 Τρζχουςα δομι τθσ ΚΑΠ Πολλαπλι Συμμόρφωςθ Αγροπεριβαλλοντικά Πυλϊνα II
Ετιςιοσ προχπολογιςμόσ Ε.Ε. 10 Φυςικοί πόροι ςφνολο: 43,6% Άμεςεσ ενιςχφςεισ και μζτρα ςτιριξθσ αγοράσ 33,2% Συνολικζσ διοικθτικζσ δαπάνεσ 6,2% Αγροτικι Ανάπτυξθ, Περιβάλλον, Αλιεία 10,4% Θ Ε.Ε. ωσ παγκόςμιοσ εταίροσ 5,5% Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γ.Δ. Προχπολογιςμοφ Υπθκοότθτα, ελευκερία, αςφάλεια και δικαιοςφνθ 1,1% Συνοχι και ανταγωνιςτικότθτα για τθν ανάπτυξθ και τθν απαςχόλθςθ 43,5% Σφνολο: 132.7 δισ ςε πιςτώςεισ πληρωμών για το 2012
Τα εργαλεία πολιτικισ τθσ ΚΑΠ 11 Πυλϊνασ Ι Πυλϊνασ ΙΙ Οι άμεςεσ πλθρωμζσ αποτελοφν ζνα δίχτυ αςφαλείασ για το ειςόδθμα των αγροτϊν και τα μζτρα αγοράσ αποτελοφν ζνα δίχτυ αςφαλείασ για τθ λειτουργία τθσ αγοράσ και των τιμϊν. Θ αυξανόμενθ ςθμαςία των προγραμμάτων αγροτικισ ανάπτυξθσ δείχνει τθν προςαρμογι τθσ γεωργίασ ςε ζνα πιο βιϊςιμο μοντζλο.
ΚΑΠ και περιβάλλον 12 Αρχι του ο ρυπαίνων πλθρϊνει Ο ρυπαίνων πρζπει να φζρει το κόςτοσ για τθν αποκατάςταςθ περιβαλλοντικϊν ηθμιϊν Αρχι του ο παρζχων λαμβάνει Ο παροχζασ αμείβεται για εκελοντικζσ περιβαλλοντικζσ δεςμεφςεισ που υπερβαίνουν τθ ςυνικθ πρακτικι Επίπεδο αναφοράσ Base Line Πολλαπλι Συμμόρφωςθ
Πολλαπλι Συμμόρφωςθ - Αγροπεριβαλλοντικά 13 Πολλαπλι Συμμόρφωςθ ζνασ μθχανιςμόσ που ςυνδζει τισ άμεςεσ ενιςχφςεισ ςτουσ αγρότεσ με τθ ςυμμόρφωςθ με τα βαςικά πρότυπα ςχετικά με το περιβάλλον, τθν αςφάλεια των τροφίμων, τθν υγεία των ηϊων και των φυτϊν και τθν καλι διαβίωςθ των ηϊων, κακϊσ και τισ απαιτιςεισ για διατιρθςθ τθσ γθσ ςε καλι γεωργικι και περιβαλλοντικι κατάςταςθ. Αγροπεριβαλλοντικό μζτρο Τα αγροπεριβαλλοντικά είναι εκελοντικζσ δράςεισ που προβλζπουν πλθρωμζσ ςε δικαιοφχουσ γεωργοφσ, που τθροφν δεςμεφςεισ που ςχετίηονται με τθν προςταςία του περιβάλλοντοσ και τθ διατιρθςθ τθσ υπαίκρου.
Πρόγραμμα Αγροτικισ Ανάπτυξθσ 2007-2013 14 390.266.275 290.000.000 60.000.000 6% 1% 8% 37% 1.725.943.587 48% 2.265.076.885 Άξονασ 1 Άξονασ 2 Άξονασ 3 Άξονασ 4 Τεχνικι Βοικεια
15 ΚΑΠ με ορίηοντα το 2020 Θ αντιμετϊπιςθ των μελλοντικϊν προκλιςεων όςον αφορά ςτθ διατροφι, ςτουσ φυςικοφσ πόρουσ και ςτο ζδαφοσ
16
Ακόμα μια μεταρρφκμιςθ; 17 Απαραίτθτθ για τθν αντιμετϊπιςθ των νζων προκλιςεων Οικονομικζσ προκλιςεισ Επιςιτιςτικι αςφάλεια Διακφμανςθ τιμϊν Οικονομικι κρίςθ Αυξθμζνο κόςτοσ παραγωγισ Παγκοςμιοποίθςθ (αφξθςθ ανταγωνιςμοφ) Περιβαλλοντικζσ προκλιςεισ Κλιματικι Αλλαγι (εκπομπζσ GHG) Υποβάκμιςθ εδαφών Ποιότθτα νεροφ/αζρα Βιοποικιλότθτα και βιότοποι Εδαφικζσ προκλιςεισ Ηωτικότθτα αγροτικϊν περιοχϊν Ποικιλομορφία ευρωπαϊκισ γεωργίασ Ευρωπαϊκό γεωργικό μοντζλο Συμβολι ςτθ ςτρατθγικι «Ευρώπθ 2020»
Κλιματικι αλλαγι - πικανζσ επιπτϊςεισ 18 Κίνδυνοσ πλθμμυρϊν Θερμότερα και ξθρότερα καλοκαίρια Στάκμθ τθσ κάλαςςασ Κίνδυνοσ για τισ καλλιζργειεσ από επιβλαβείσ οργανιςμοφσ, αςκζνειεσ Απόδοςθ καλλιεργειϊν, κτθνοτροφικϊν φυτϊν Υγεία και καλι διαβίωςθ των ηϊων Θερινζσ βροχοπτϊςεισ Χειμερινζσ καταιγίδεσ, πλθμμφρεσ Διάρκεια καλλιεργθτικισ περιόδου, αποδόςεισ Κατάλλθλεσ γεωργικζσ εκτάςεισ Επιβλαβείσ οργανιςμοί, κίνδυνοι αςκενειϊν Διακζςιμοι υδατικοί πόροι Κίνδυνοσ ξθραςίασ, καφςωνεσ Κίνδυνοσ διάβρωςθσ του εδάφουσ Καλλιεργθτικι περίοδοσ, απόδοςθ καλλιεργειϊν Βζλτιςτεσ καλλιεργοφμενεσ εκτάςεισ Πηγή: ΓΔ Γεωργίασ και Αγροτικήσ Ανάπτυξησ, με βάςη εκθζςεισ του ΕΟΠ, μελζτεσ του ΚΚΕρ καθώσ και κάποιεσ ακαδημαϊκζσ μελζτεσ των ΚΜ. Χειμερινζσ βροχοπτϊςεισ, πλθμμφρεσ Θερινζσ βροχοπτϊςεισ Κίνδυνοσ ξθραςίασ, λειψυδρία Κίνδυνοσ διάβρωςθσ του εδάφουσ Αποδόςεισ, φάςμα καλλιεργειϊν
Δθμόςια αγακά 19 Πωσ μπορεί να δικαιολογθκεί θ δαπάνθ ενόσ ςθμαντικοφ ποςοφ για τθν ςτιριξθ τθσ γεωργίασ ςτθν Ευρϊπθ; Δθμόςια αγακά Ζνασ όροσ από τθν οικονομικι κεωρία - δεν χρθςιμοποιείται πάντα κατά τρόπο ςυνεπι ςε ςτο πλαίςιο τθσ δθμόςιασ πολιτκισ Ζνα αγακό το οποίο είναι: Μθ ανταγωνίςιμο: αν το αγαθό καταναλωθεί από ζνα άτομο δεν μειώνεται η ποςότητα που είναι διαθζςιμη ςε άλλουσ Μθ εξαιρετζο: αν το αγαθό είναι διαθζςιμο ςε ζνα άτομο, δεν αποκλείονται και άλλοι από τα οφζλη που παρζχει
Δθμόςια αγακά ςτθ γεωργία 20 Γεωργικι βιοποικιλότθτα (ανάςχεςθ τθσ απϊλειασ τθσ βιοποικιλότθτασ) Γεωργικά τοπία Ποιότθτα νεροφ (μείωςθ τθσ ρφπανςθσ των υδάτων) Διακεςιμότθτα νεροφ (αειφόροσ χριςθ των υδάτινων πόρων) Λειτουργικότθτα του εδάφουσ (βιϊςιμθ διαχείριςθ του εδάφουσ) Στακερότθτα κλίματοσ - αποκικευςθ άνκρακα Στακερότθτα κλίματοσ - εκπομπζσ αερίων κερμοκθπίου Ποιότθτα αζρα Προςαρμογι τθσ γθσ ςε αφξθςθ του κινδφνου πλθμμυρϊν Πθγι: Cooper, T., Hart, K. and Baldock, D. (2009) The Provision of Public Goods Through Agriculture in the European Union, Report for DG Agriculture and Rural Development, Contract No 30-CE-0233091/00-28, Institute for European Environmental Policy: London.
Δθμόςια αγακά ςτθ γεωργία 21 Λαμβάνοντασ υπόψθ τα χαρακτθριςτικά γνωρίςματα των δθμόςιων αγακϊν, θ παροχι τουσ δεν μπορεί να εξαςφαλιςτεί μζςω των αγορϊν. Αυτό ςυμβαίνει επειδι θ μθ-ανταγωνιςιμότθτα και θ μθ-εξαίρεςθ ςτθν κατανάλωςθ ςθμαίνουν ότι οι χριςτεσ δεν πλθρϊνουν για τα δθμόςια αγακά, που ςυχνά οδθγεί ςε υπερεκμετάλλευςθ. Από τθν πλευρά τθσ προςφοράσ, οι αγρότεσ ζχουν ελάχιςτα κίνθτρα για να παρζχουν δθμόςια αγακά, επειδι δεν πλθρϊνονται για να το πράξουν. Ανάγκη για τη δημόςια παρζμβαςη Για να επιτευχθεί ζνα επιθυμητό επίπεδο των δημόςιων αγαθών
Φψοσ άμεςθσ ενίςχυςθσ Φψοσ άμεςθσ ενίςχυςθσ Ιςόρροπθ ςτοχευόμενθ και βιϊςιμθ ςτιριξθ 22 Πυλώνασ Ι Μζχρι το 2013 Μετά το 2013 Ειδικι ςυνδεδεμζνθ ενίςχυςθ Συνδεδεμζνθ ενίςχυςθ Φυςικά μειονεκτιματα Greening Ενιαία ενίςχυςθ Βαςικι ενίςχυςθ
Ιςόρροπθ ςτοχευόμενθ και βιϊςιμθ ςτιριξθ 23 Πυλώνασ ΙΙ Οι αγροπεριβαλλοντικζσ και κλιματικζσ ενιςχφςεισ πρζπει να εξακολουκιςουν να διαδραματίηουν εξζχοντα ρόλο ςτθ ςτιριξθ τθσ βιϊςιμθσ ανάπτυξθσ των αγροτικϊν περιοχϊν και ςτθν αντιμετϊπιςθ τθσ αυξανόμενθσ ηιτθςθσ τθσ κοινωνίασ για περιβαλλοντικζσ υπθρεςίεσ. Κάκε κ-μ οφείλει να διακζςει τουλάχιςτον το 25 % τθσ ςυνολικισ ςυνειςφοράσ του ΕΓΤΑΑ για τον μετριαςμό τθσ αλλαγισ του κλίματοσ, τθν προςαρμογι και τθ διαχείριςθ γθσ, μζςω των αγροοπεριβαλλοντικϊν και κλιματικϊν ενιςχφςεων, των ενιςχφςεων ςτθ βιολογικι γεωργία και των ενιςχφςεων ςε περιοχζσ που αντιμετωπίηουν φυςικά ι άλλα ειδικά μειονεκτιματα.
Θ απουςία τθσ Κοινισ Αγροτικισ Πολιτικισ 24 Ζλλειψθ ςτιριξθσ ειςοδιματοσ για τουσ παραγωγοφσ Εντατικοποίθςθ των μεκόδων παραγωγισ για να αντιςτακμιςτεί θ ζλλειψθ ςτιριξθσ ι / και εγκατάλειψθ τθσ γεωργίασ Συνολικά: μικρότερθ παροχι δθμόςιων αγακϊν και δυςκολία αντιμετϊπιςθσ τθσ κλιματικισ αλλαγισ
Περιςςότερεσ πλθροφορίεσ 25 Τομείσ πολιτικήσ: Γεωργία http://europa.eu/pol/agr/index_en.htm Η ΚΑΠ μετά το 2013 http://ec.europa.eu/agriculture/cap-post-2013/index_en.htm Statistical factsheets - Agriculture in the EU and the Member States http://ec.europa.eu/agriculture/analysis/perspec/background/index_en.htm