SEA SUN + SCIENCE ΒΡΑΔΙΑ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ 24.09.2010 ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΧΑΡΟΥΠΟΜΥΛΟΙ ΛΑΝΙΤΗ ΛΕΜΕΣΟΣ

ΒΡΑΔΙΑ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ 24.09.2010 SEA SUN + SCIENCE ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΧΑΡΟΥΠΟΜΥΛΟΙ ΛΑΝΙΤΗ ΛΕΜΕΣΟΣ ΤΟ ΕΡΓΟ 3S ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ Ε.Ε. - Γ.Δ. ΕΡΕΥΝΑΣ

XAIΡΕΤΙΣΜΟΣ Αγαπητοί Φίλοι, Η εκδήλωση για τη «Βραδιά του Ερευνητή» αποτελεί πλέον θεσμό για τα ερευνητικά δρώμενα του τόπου μας καθώς διοργανώνεται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας (ΙΠΕ) για πέμπτη συνεχή χρονιά. Η εκδήλωση αποτελεί πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και γι αυτό παρόμοιες εκδηλώσεις διοργανώνονται απόψε σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Η εκδήλωση, που τελεί υπό την αιγίδα του Δημάρχου της Λεμεσού, κυρίου Ανδρέα Χρίστου, στοχεύει να συνδυάσει τα φυσικά χαρακτηριστικά της πόλης με την επιδίωξη να εξελιχθεί σε πανεπιστημιακό κέντρο και γι αυτό φέρει τον τίτλο «Θάλασσα, Ήλιος και Επιστήμη!». Κύριος στόχος της «Βραδιάς του Ερευνητή» είναι η ενίσχυση της δημόσιας εικόνας των ερευνητών και του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζουν στην κοινωνία και ταυτόχρονα η ενθάρρυνση νέων ατόμων να ακολουθήσουν επαγγελματική σταδιοδρομία στην έρευνα, μέσα από την καλλιέργεια της ερευνητικής κουλτούρας στις νεότερες γενιές. Σας προσκαλούμε, λοιπόν, να προσεγγίσετε και να γνωρίσετε τους ερευνητές της Κύπρου σε μια εορταστική και φιλική ατμόσφαιρα. Ο οδηγός αυτός θα σας ξεναγήσει στα Περίπτερα της φετινής μας εκδήλωσης. Σ αυτά μπορείτε να συναντήσετε ερευνητές του τόπου μας, οι οποίοι θα σας παρουσιάσουν τη δουλειά τους και θα σας ενημερώσουν για τη σημασία της έρευνας στους τομείς της «θάλασσας και του περιβάλλοντος», των «τροφίμων και της υγείας» και της «τεχνολογίας» καθώς και για τις πρακτικές εφαρμογές των ερευνητικών τους αποτελεσμάτων. Μη χάσετε την ευκαιρία να εμπλακείτε σε ερευνητικά πειράματα και να γίνετε και εσείς για μια βραδιά ερευνητές! Παράλληλα, επισκεφθείτε την «Ευρωπαϊκή Γωνιά» για να πάρετε ενημερωτικό υλικό για την έρευνα και την Ευρώπη γενικότερα, να μάθετε από τους ερευνητές για τις πετυχημένες ιστορίες τους και να δοκιμάσετε τις γνώσεις σας στο Διαγωνισμό γνώσεων EUROQUIZ. Επίσης, απολαύστε μια εναλλακτική μουσική και θεατρική πρόταση και εξερευνήστε το νυχτερινό ουρανό της Λεμεσού μέσα από τηλεσκόπια! Κλείνοντας, επιθυμώ να ευχαριστήσω το Δήμο Λεμεσού, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, το Πανεπιστήμιο Frederick, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου, το Ινστιτούτο Κύπρου, το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών και το Κέντρο για την Προώθηση της Έρευνας και Ανάπτυξης στην Τεχνολογία της Εκπαίδευσης (CARDET) που είναι συνεργάτες μας στην αποψινή βραδιά όπως, επίσης, και τους Χορηγούς Επικοινωνίας, την εφημερίδα Φιλελεύθερος και το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου. Σας ευχαριστούμε που μας τιμάτε με την παρουσία σας και ελπίζουμε να έχετε όλοι ένα όμορφο βράδυ, συντροφιά με τους ερευνητές της Κύπρου. Λεωνίδας Αντωνίου Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής Ιδρύματος Προώθησης Έρευνας

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ / ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΛΟΗΓΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ & ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ 18:00-24:00 ΔΕΞΙΩΣΗ 20:00-21:00 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ 20 21 22 ΧΩΡΟΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ 1. Καινοτομία στη Γεωργία 04 2. Εργαστήριο Τροφίμων (Grocery Lab) - 06 Ένα Αλλιώτικο Εργαστήριο! 3. «Μου Αρέσει να σε Βλέπω να Περπατάς» 07 19 ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΟΥΠΟΜΥΛΟΥ 4. Κυνήγι Θησαυρού 08 5. Αναλυτής Υφής Τροφίμων 09 6. Παρασκευή Παγωτού με Υγρό Άζωτο 10 17 7. Ασύρματα και Ρομποτικά Δίκτυα Αισθητήρων 11 8. Ευρωπαϊκή Γωνιά 13 9. Διερευνώντας και Εντοπίζοντας τις Ιδιαιτερότητες 14 των Ανθρώπων 10. Τηλεόραση του Μέλλοντος! 15 16 18 14 13 12 11 11. TAT - TNABAR Ethnic Group 16 12. Σχεδιάστε το Γενεαλογικό σας Δέντρο! 17 13. Ο Λαβύρινθος του Σέρλοκ Χόλμς 18 14. Το Οικοσύστημα 19 15. Ταυτοποίηση Ανθρώπινων Χρωμοσωμάτων 20 15 03 06 07 10 16. Ωκεανογραφικές Προβλέψεις 21 17. Εφαρμογές του Συστήματος Αυτόματης Αναγνώρισης 22 και Ταυτοποίησης μέσω Ραδιοσυχνοτήτων στην Υγεία 18. Συναρμολόγηση του Βιβλίου της Ζωής 23 19. Παιχνίδι για Παιδιά και Γονείς 24 ΧΩΡΟΣ ΔΕΞΙΩΣΗΣ 02 01 05 04 08 09 ΕΞΩΤΕΡΙΚOΣ ΧΩΡΟΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ 20. Τηλεχειριζόμενο Υποβρύχιο Όχημα 25 21. Αστρονομική Εταιρεία Κύπρου 26 22. Άσκηση Εκκένωσης Χώρου 27 ΕΙΣΟΔΟΣ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ 18:00-24:00 01. Στα Περίπτερα θα λειτουργούν ερευνητικά εργαστήρια και θα γίνονται επιδείξεις στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους. Το κοινό θα έχει τη δυνατότητα να συμμετέχει σε ερευνητικά πειράματα με την καθοδήγηση των ερευνητών, έχοντας έτσι την ευκαιρία να γνωρίσει από κοντά τους Κύπριους ερευνητές και το έργο τους. ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Στις τρεις δραστηριότητες θα παρουσιαστούν καινοτόμες εφαρμογές της τεχνολογίας στη γεωργία. α) Έκθεση Εντόμων του Ρυγχοφόρου των Φοινικοειδών Rhynchophorus Ferrugineus Olivier Σκοπός της δραστηριότητας είναι να παρουσιάσει την καταστροφική δράση του εντόμου αυτού στα φοινικόδεντρα αλλά ταυτόχρονα να εξηγήσει στους επισκέπτες τους τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου. Πιο συγκεκριμένα, το έντομο Rhynchophorus Ferrugineus Olivier (Coleoptera: Curculionidae), κοινώς Κόκκινος Ρυγχωτός Κάνθαρος ή Ρυγχοφόρος των Φοινικοειδών, θεωρείται σήμερα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) ως ο σημαντικότερος και πιο καταστρεπτικός εχθρός των φοινικοειδών με εξάπλωση σε χώρες της Ωκεανίας, της Ασίας και της Μεσογείου. Στην Κύπρο, διαπιστώθηκε η ύπαρξή του σε φοινικόδεντρα για πρώτη φορά το 2006. Το έντομο έχει εξαπλωθεί στις επαρχίες Λεμεσού, Λάρνακας, Αμμοχώστου και Πάφου. Όλα τα στάδια του βιολογικού κύκλου του εντόμου αυτού (αυγό, προνύμφη, νύμφη, ενήλικο), αναπτύσσονται στο εσωτερικό του φοινικόδεντρου και δεν μπορούν να αναπτυχθούν πουθενά αλλού. Τα θηλυκά γεννούν μέχρι 300 αυγά σε διάφορες οπές του φοινικόδεντρου ή σε πληγές που προκαλούνται κυρίως από τα κλαδέματα των φύλλων στη βάση τους. Για την πλήρη ανάπτυξη του εντόμου απαιτείται περίοδος 4 μηνών περίπου. Κατά τη διάρκεια του έτους μπορεί να αναπτύξει αρκετές αλληλοκαλυπτόμενες γενιές. Μέχρι σήμερα έχει καταστρέψει πολλές εκατοντάδες φοινικοειδών σε ολόκληρο το νησί. Η αντιμετώπισή του είναι πολύ δύσκολη και δαπανηρή και βασίζεται κυρίως σε φυτοϋγειονομικά και καλλιεργητικά μέτρα, την παγίδευση καθώς και στην επέμβαση με χημικά και βιολογικά σκευάσματα. β) Μοντέλο Ενός Μοντέρνου Υδροπονικού Θερμοκηπίου Η δραστηριότητα αυτή παρουσιάζει σε μικρογραφία τον τρόπο λειτουργίας ενός μοντέρνου θερμοκηπίου στο οποίο εφαρμόζεται υδροπονική καλλιέργεια. Τα φυτά καλλιεργούνται σε τεχνητά υποστρώματα και όχι στο έδαφος όπως συνήθως. Το μοντέλο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως εκπαιδευτικό εργαλείο δείχνοντας παραστατικά τον τρόπο λειτουργίας των επιμέρους συστημάτων του υδροπονικού θερμοκηπίου, όπως: Σύστημα θέρμανσης με αερόθερμο Κίνηση του αέρα στο θερμοκήπιο με ανακυκλωτές Εξαερισμός του θερμοκηπίου με εξαεριστήρες Σύστημα δροσισμού για μείωση της θερμοκρασίας του αέρα Αυτόματο άνοιγμα / κλείσιμο παραθύρων οροφής & πλευρικών παραθύρων Υδροπονικό σύστημα με τεχνητά υποστρώματα και ανακύκλωση του θρεπτικού διαλύματος άρδευσης των φυτών Οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να πάρουν ενεργά μέρος στη λειτουργία του θερμοκηπίου και να παρακολουθήσουν με κάθε λεπτομέρεια τα επιμέρους συστήματά του. γ) Σωλήνες με Μικρόφυτα Εσπεριδοειδών Σκοπός της δραστηριότητας είναι να εξηγήσει στους επισκέπτες τη διαδικασία παραγωγής μικρόφυτων εσπεριδοειδών μέσω σωλήνων. Για την παραγωγή φυτών εσπεριδοειδών χρησιμοποιούνται σπόροι ξινού πορτοκαλιού Swingle citrumelo, Troyer citrange, Carrizo citrange και γλυκού πορτοκαλιού Valencia. Αφαιρείται μηχανικά η φλούδα του σπόρου και οι σπόροι αποστειρώνονται. Κάτω από ασηπτικές συνθήκες οι σπόροι διατηρούνται σε πλαστικούς σωλήνες που περιέχουν διάφορες θρεπτικές ουσίες. Οι καλλιέργειες αφήνονται να επωάσουν στο σκοτάδι και σε θερμοκρασία 25 C, για 15-21 μέρες. Ακολούθως, μεταφέρονται σε θάλαμο ελεγχόμενων συνθηκών. Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (Βασίλης Βασιλείου, Πολύκαρπος Πολυκάρπου, Θεοδώρα Κάπαρη - Ησαΐα) ΣΕΛΙΔΑ 04 ΣΕΛΙΔΑ 05

2. 03. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΡΟΦΙΜΩΝ (GROCERY LAB) - ΕΝΑ ΑΛΛΙΩΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ! «ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΣΕ ΒΛΕΠΩ ΝΑ ΠΕΡΠΑΤΑΣ» Σκοπός των δραστηριοτήτων του Περιπτέρου αυτού είναι να έρθουν οι επισκέπτες και ιδιαίτερα τα παιδιά σε επαφή με τεχνικές, διεργασίες και φαινόμενα χαρακτηριστικά της βιολογίας των φυτών, των ζώων, των μικροοργανισμών και των τροφίμων. Πιο συγκεκριμένα, θα πραγματοποιηθούν μικροσκοπικές παρατηρήσεις του μικρόκοσμου της φυτικής, ζωικής και μικροβιακής βιολογίας. Παρασκευάσματα από φυτικούς και ζωικούς ιστούς και μικρόβια θα εκτίθενται σε μικροσκοπική παρατήρηση. Επιστήμονας της ομάδας θα δίνει σύντομη περιγραφή των εικόνων όπως και των τεχνικών μέσων με τα οποία γίνεται η απεικόνιση των παρασκευασμάτων. Σχετικό υλικό από επιπρόσθετες εικόνες που δεν είναι δυνατό να παρατηρηθούν επί τόπου θα παρουσιάζεται με σειρά διαφανειών. Άλλες δραστηριότητες που θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν οι επισκέπτες είναι η χρωματογραφία λεπτής στοιβάδας για την ανάλυση χρωστικών ουσιών από τρόφιμα, η μέτρηση των αντιμικροβιακών ιδιοτήτων διαφόρων αρωματικών φυτών (βασιλικός, θυμάρι, κρεμμύδι, σκόρδο κ.λπ.) και η απομόνωση DNA από μπανάνες, μήλα και κιμά με «σπιτικό τρόπο». Στο τελευταίο αυτό πείραμα, το DNA θα τοποθετείται σε γυάλινα φιαλίδια και θα δίνεται στα παιδιά σαν ενθύμιο. Τέλος, οι επισκέπτες μέσα από τα πειράματα θα κατανοήσουν το λόγο για τον οποίο ίδιες ουσίες μπορεί να μυρίζουν διαφορετικά στα διάφορα φρούτα και λαχανικά. Η δραστηριότητα έχει ως σκοπό να παρουσιάσει πειραματικά ερεθίσματα καθώς και τη διαδικασία προετοιμασίας τους. Ο στόχος είναι διττός: αφενός να εξηγήσουν οι ερευνητές στους επισκέπτες με τρόπο διασκεδαστικό κάποια από τα στάδια που εμπεριέχονται στην παραγωγή ψυχολογικών πειραμάτων, αφετέρου να παρουσιάσουν τις συγκεκριμένες έρευνες και τα αποτελέσματά τους συνοπτικά και καταδεικνύοντας πιθανές εφαρμογές τους. Η έρευνα εστιάζει στην αναζήτηση των πιο βασικών μεταβλητών στην αντιληπτική οργάνωση και ερμηνεία της ανθρώπινης κίνησης. Βασίζεται σε αφαιρετικά δείγματα βαδίσματος που ονομάζονται «κουκιδοφιγούρες» (point-light displays, Johansson, 1973). Αυτές προέρχονται από ειδικά επεξεργασμένο κινηματογραφικό φιλμ ανθρώπων που περπατούν ώστε να είναι ορατά μόνο φωτεινά σημάδια εκεί που αρχικά βρισκόταν οι αρθρώσεις. Οι κουκιδοφιγούρες αποτελούν για την έρευνα στην αντίληψη ένα πολύτιμο και ευέλικτο ερέθισμα γιατί εξυπηρετούν πολλαπλούς πειραματικούς σχεδιασμούς όπως θα αποδειχτεί μέσω των πειραματικών εφαρμογών κατά τη διάρκεια της βραδιάς. Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου (Αρετή Χουχουρέλου, Ελενίτσα Κιτρομηλίδου) Κάθε δραστηριότητα έχει έντονο το στοιχείο της διασκέδασης αλλά και της εμπέδωσης ότι πολλά από τα σύνθετα φαινόμενα της βιολογίας είναι στην πραγματικότητα τόσο απλά όσο η μαγειρική! Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (Δημήτρης Τσάλτας, Μιχάλης Χριστοφόρου, Ιάκωβος Παντελίδης) ΣΕΛΙΔΑ 06 ΣΕΛΙΔΑ 07

4. 05. ΚΥΝΗΓΙ ΘΗΣΑΥΡΟΥ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΥΦΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Σκοπός της δραστηριότητας είναι να παρουσιάσει τη χρησιμότητα της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία. Μέσω διαφόρων εφαρμογών οι συμμετέχοντες θα έχουν τη δυνατότητα να κατανοήσουν την εργασία ενός ερευνητή μέσω της δημιουργικής χρήσης υπολογιστών χειρός. Η δραστηριότητα είναι ένα Κυνήγι Θησαυρού για άτομα όλων των ηλικιών που συνδυάζει διασκέδαση και μάθηση με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας. Στο Κυνήγι Θησαυρού, άτομα από το κοινό χωρισμένα σε ζευγάρια θα πρέπει να συνεργαστούν στην προσπάθειά τους να κατανοήσουν τις μεθόδους και στρατηγικές συλλογισμού που εφαρμόζει ένας ερευνητής. Για τον σκοπό αυτό, θα είναι τοποθετημένοι στον εκθεσιακό χώρο φάκελοι με χρήσιμες πληροφορίες. Στην αρχή της δραστηριότητας θα παρουσιάζονται στους συμμετέχοντες φωτογραφίες τεσσάρων ατόμων με στόχο να ανακαλύψουν ποιος από τους τέσσερις είναι ο ερευνητής. Στη συνέχεια, θα δίνεται ένας υπολογιστής χειρός σε κάθε ζευγάρι μαζί με κάποιες βασικές οδηγίες για τη χρήση του καθώς και ένας χάρτης του εκθεσιακού χώρου. Αποστολή των ομάδων είναι να βρουν τους φακέλους που είναι κρυμμένοι στο χώρο, οι οποίοι περιέχουν πληροφορίες που θα τους βοηθήσουν να καταλάβουν ποιο από τα τέσσερα άτομα στις φωτογραφίες είναι στην πραγματικότητα ο ερευνητής. Κατά τη διάρκεια της αναζήτησής τους θα αποστέλλονται στους υπολογιστές χειρός μέσω bluetooth πληροφορίες για το που έχει τοποθετηθεί κάθε φάκελος. Με τη βοήθεια του χάρτη οι συμμετέχοντες θα πρέπει να αξιοποιήσουν τις πληροφορίες και να εντοπίσουν τους φακέλους που θα τους οδηγήσουν στο θησαυρό. Σκοπός της δραστηριότητας είναι να παρουσιάσει στους επισκέπτες τη σημασία της υφής των τροφίμων ως μία από τις πιο σημαντικές παραμέτρους της οργανοληπτικής εξέτασης και κατ επέκταση της ποιότητας των τροφίμων. Τα χαρακτηριστικά της υφής των τροφίμων διαμορφώνονται ανάλογα με το είδος του τροφίμου και τη σύστασή του, την επεξεργασία, το βαθμό ωρίμανσης κ.α. Πόσο σκληρό είναι ένα τυρί; Πόσο ζουμερό είναι ένα αχλάδι; Πόσο ελαστικό είναι το τυρί στην πίτσα; Πόσο εύκολα θρυμματίζεται ένα μπισκότο; Αυτές είναι μερικές από τις ερωτήσεις που θα απαντηθούν με τον αναλυτή τροφίμων ενώ παράλληλα οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε πειράματα μέτρησης όπως για παράδειγμα του «πολύ σκληρού» ή «καθόλου ελαστικού» και με τη βοήθεια των ερευνητών να κατανοήσουν τη σημασία των αναλύσεων αυτών στη βιομηχανία των τροφίμων! Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (Φώτης Παπαδήμας, Βλάσης Γούλας) Η δραστηριότητα αποτελεί μέρος ερευνητικού προγράμματος του CARDET το οποίο στοχεύει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων διερεύνησης στις φυσικές επιστήμες με τη χρήση των υπολογιστών χειρός στο δημοτικό σχολείο. Κέντρο για την Προώθηση της Έρευνας και Ανάπτυξης στην Τεχνολογία της Εκπαίδευσης (CARDET) (Μάρθα Βασιλειάδου, Χαράλαμπος Βρασίδας) ΣΕΛΙΔΑ 08 ΣΕΛΙΔΑ 09

6. 07. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΠΑΓΩΤΟΥ ΜΕ ΥΓΡΟ ΑΖΩΤΟ ΑΣΥΡΜΑΤΑ & ΡΟΜΠΟΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΙΣΘΗΤΗΡΩΝ Στόχος της δραστηριότητας είναι να αποδείξει τη δυνατότητα του υγρού αζώτου (-196 C) να παγώνει άμεσα το γάλα και τα άλλα συστατικά, παρασκευάζοντας έτσι παγωτό σε μερικά μόλις λεπτά! Η ταχεία αυτή ψύξη επιφέρει πολύ μικρούς κρυστάλλους πάγου στο μείγμα με αποτέλεσμα το παγωτό που παρασκευάζεται να είναι λείο και κρεμώδες. Το υγρό άζωτο έχει την ιδιότητα να τροποποιεί τις φυσικές ιδιότητες και τη δομή των τροφίμων και γι αυτό το λόγο πολλοί μάγειρες χρησιμοποιούν το υγρό άζωτο ως μαγειρική τεχνική στην κουζίνα των εστιατορίων. Η τεχνική αυτή, που ονομάζεται μοριακή γαστρονομία, αποτελεί μία πρακτική εφαρμογή της επιστήμης της τεχνολογίας των τροφίμων στην κουζίνα! Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (Φώτης Παπαδήμας, Βλάσης Γούλας) Τα Ασύρματα Δίκτυα Αισθητήρων (ΑΔΑ) συνήθως αποτελούνται από ένα μεγάλο αριθμό ηλεκτρονικών συσκευών (μικρών υπολογιστών) που αναπτύσσονται σε μια γεωγραφική περιοχή και παρακολουθούν φυσικές ή άλλες παραμέτρους. Αυτοί οι μικροί υπολογιστές έχουν περιορισμένες δυνατότητες υπολογισμού και μεταφέρουν τις πληροφορίες τους σε μεγαλύτερες μονάδες επεξεργασίας δημιουργώντας μικρά αυτόνομα δίκτυα επικοινωνίας. Στις τρεις δραστηριότητες θα παρουσιαστούν διαφορετικές εφαρμογές των ασύρματων και ρομποτικών δικτύων αισθητήρων στην καθημερινή μας ζωή που αφορούν στο φυσικό περιβάλλον και οικοσυστήματα, στις σεισμικές και δομικές μετρήσεις, στους αυτοματισμούς, στην παρακολούθηση γεγονότων, στον έλεγχο κυκλοφορίας, σε στρατιωτικές και ιατρικές εφαρμογές. Στο μέλλον μικροσκοπικοί αισθητήρες θα είναι διάχυτοι στο χώρο, δηλαδή θα είναι ενσωματωμένοι σε μηχανές, κτίρια, ακόμη και στα ρούχα μας, χωρίς εμείς να τους αντιλαμβανόμαστε ή να χρειάζεται να τους ελέγξουμε. α) «Νιώσε και Επικοινώνησε!» Η συγκεκριμένη δραστηριότητα αφορά σε μια περιβαλλοντική εφαρμογή επιδεικνύοντας τη βασική λειτουργία των δικτύων αισθητήρων που είναι η μέτρηση παραμέτρων (όπως θερμοκρασία, υγρασία, πίεση κ.λπ.) ή η ανίχνευση κάποιου γεγονότος (π.χ. σεισμός, φωτιά) και η επικοινωνία και μεταφορά της πληροφορίας σε ένα σταθμό ελέγχου. Οι κόμβοι αισθητήρες που βρίσκονται στο Ερευνητικό Εργαστήριο Δικτύων του Πανεπιστημίου Κύπρου στη Λευκωσία θα παίρνουν μετρήσεις (θερμοκρασίας ή υγρασίας) και θα τις αποστέλλουν σε δικτυακή εφαρμογή στο χώρο του Περιπτέρου. Μια βιντεοκάμερα θα παρέχει και οπτικό υλικό από το εργαστήριο. Το σύστημα συμπεριλαμβάνει αμφίδρομη επικοινωνία με την οποία εντολές μπορούν να σταλούν πίσω στο δίκτυο (π.χ. για να σβήσουν τα φώτα). ΣΕΛΙΔΑ 10 ΣΕΛΙΔΑ 11

7. 08. ΑΣΥΡΜΑΤΑ & ΡΟΜΠΟΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΑΙΣΘΗΤΗΡΩΝ [ΣΥΝΕΧΕΙΑ] ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΓΩΝΙΑ β) «Χώροι Στάθμευσης» Στη συγκεκριμένη δραστηριότητα επιδεικνύεται ένα σύστημα το οποίο αναγνωρίζει τους κενούς χώρους σε ένα δημόσιο χώρο στάθμευσης και παρουσιάζει το συνολικό αριθμό και τη θέση τους σε μια οθόνη στην είσοδο του χώρου στάθμευσης. Η επέκταση αυτού του συστήματος προνοεί την καθοδήγηση των οδηγών σε προκαθορισμένο χώρο. Ένας αριθμός από αισθητήρες είναι τοποθετημένος σε ένα ομοίωμα χώρου στάθμευσης και μικρά ραδιοκατευθυνόμενα αυτοκινητάκια αναζητούν χώρο στάθμευσης. Ο κάθε κόμβος αντιλαμβάνεται τα αυτοκίνητα με έναν αισθητήρα φωτός και ανάλογα στέλνει την πληροφορία του στο σταθμό ελέγχου ο οποίος την παρουσιάζει στην οθόνη και καθοδηγεί τα αυτοκίνητα. Στην «Ευρωπαϊκή Γωνιά» θα αξιολογείται η επιτυχία της διοργάνωσης της εκδήλωσης μέσα από τη συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου ενώ οι επισκέπτες, μικροί και μεγάλοι, θα μπορούν να διασκεδάσουν δοκιμάζοντας τις γνώσεις τους στο διαδραστικό παιχνίδι EUROQUIZ. Οι επισκέπτες θα λαμβάνουν υλικό με έμφαση στην ευρωπαϊκή διάσταση της «Βραδιάς του Ερευνητή» ενώ θα έχουν και την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά και να συζητήσουν με ερευνητές για τις πετυχημένες ιστορίες τους στο χώρο της έρευνας. Αποτελέσματα Διαγωνισμού Αφίσας «Βραδιά του Ερευνητή 2009» γ) «Που είναι το Λιοντάρι;» Σε αυτή τη δραστηριότητα επιδεικνύεται η χρήση ρομποτικών κόμβων αισθητήρων χρησιμοποιώντας μια παραλλαγή «του Προβλήματος του Ταξιδεύοντος Πωλητή» (Travelling Salesman Problem). Το πρόβλημα είναι το ακόλουθο: δεδομένου ενός αριθμού από πόλεις και των αποστάσεων μεταξύ τους, αναζητείται η διαδρομή με τη μικρότερη απόσταση έτσι ώστε να επισκεφθούμε όλες τις πόλεις μόνο μία φορά και να επιστρέψουμε στην αρχική μας θέση. Στην περίπτωση μας, θεωρούμε ότι τα σημεία που θέλουμε να επισκεφτούμε είναι λιοντάρια που ζουν σε μια ζούγκλα και πρέπει να τα βρούμε για να συλλέξουμε πληροφορίες για τις συνθήκες διαβίωσής τους. Ο στόχος είναι να βρούμε το καλύτερο μονοπάτι για να μη χάσουμε χρόνο και ενέργεια. Ένας αριθμός από αισθητήρες είναι τοποθετημένος σε ένα ομοίωμα ζούγκλας ενώ ταυτόχρονα άλλοι αισθητήρες είναι τοποθετημένοι πάνω σε ρομπότ που επισκέπτονται όλους τους κόμβους στην περιοχή. Η υλοποίηση περιλαμβάνει στατική και δυναμική αναγνώριση της αρχικής τοποθεσίας. Το κοινό μπορεί να δημιουργήσει το δικό του μονοπάτι και να το συγκρίνει με αυτό του ρομπότ. 1 η Κατηγορία 6-12 ετών 1 ο Βραβείο: Ελένη Ηλία 2 η Κατηγορία 12-18 ετών 1 ο Βραβείο: Αλέξανδρος Παπαντωνίου Πανεπιστήμιο Κύπρου (Βάσος Βασιλείου, Ανδρέας Πιτσιλλίδης, Ζήνωνας Ζήνωνος, Μάριος Κούτρουλλος, Αντρέας Καμηλάρης, Μάριος Αγαθοκλέους) 3 η Κατηγορία 18 ετών & άνω 1 ο Βραβείο: Ευάγγελος Ντίνου 1 ο Βραβείο σε Πανευρωπαϊκό Επίπεδο Aleksandra Aleksic ΣΕΛΙΔΑ 12 ΣΕΛΙΔΑ 13

9. 10. ΔΙΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΚΑΙ ΕΝΤΟΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ! Στόχος της δραστηριότητας είναι να εμπλέξει άτομα διαφόρων ηλικιών στην παρατήρηση, διερεύνηση και καταγραφή των χαρακτηριστικών του ανθρώπου. Συγκεκριμένα, σε αυτή την ανθρωποκεντρική δραστηριότητα θα διερευνηθούν τα χαρακτηριστικά του ανθρώπου με βάση την εθνικότητα, την κουλτούρα, τη θρησκεία, τη γλώσσα, το φύλο, τις ικανότητες και την κοινωνική τάξη μέσα από φωτογραφικό υλικό που θα περιλαμβάνει ναούς, ήθη, έθιμα (πάγκος εργασίας 1), μουσική (πάγκος εργασίας 2), εκπαιδευτικό λογισμικό Multimedia Builder (πάγκος εργασίας 3) και ταινίες μικρού μήκους / βίντεο / ντοκιμαντέρ (πάγκος εργασίας 4). Αρχικά θα γίνει παρατήρηση, διερεύνηση και σύγκριση του υλικού στους διάφορους πάγκους εργασίας και ακολούθως θα γίνει καταγραφή των παρατηρήσεων. Η καταγραφή και αποτύπωση συναισθημάτων, σκέψεων και εντυπώσεων θα εκφραστεί μέσα από συγκεκριμένη δημιουργία, χρησιμοποιώντας ποικίλα υλικά (πάγκος εργασίας 5). Σε όλους τους πάγκους εργασίας θα ενθαρρύνεται η παρατήρηση μέσα από διάφορα ερωτήματα. Frederick University (Νικολέττα Χριστοδούλου, Νίκλεια Ετεοκλέους, Μαργαρίτα Σιαμπέττα, Νίκη Χαραλάμπους, Μαργαρίτα Ιωάννου και άλλοι) Ο σκοπός της δραστηριότητας είναι η εξοικείωση του κοινού με τις ερευνητικές δραστηριότητες του Ινστιτούτου Κύπρου που αφορούν στη χρήση νέων τεχνολογιών και συγκεκριμένα της τρισδιάστατης απεικόνισης για την έρευνα και την προβολή της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Θα παρουσιαστούν μερικές πρόσφατες εργασίες που έγιναν σε αυτό τον τομέα στην Κύπρο και συγκεκριμένα μια εργασία στην αρχαιολογία και την τρισδιάστατη απεικόνιση αρχαίων θησαυρών της Κύπρου. Τα αποτελέσματα των εργασιών αυτών θα παρουσιαστούν στο κοινό μέσα από μεγάλες οθόνες και εξειδικευμένες τεχνολογικές εγκαταστάσεις που θα επιτρέψουν στους θεατές να αλληλεπιδράσουν με τα τρισδιάστατα προϊόντα. Μια δεύτερη εγκατάσταση πολυμέσων θα παρουσιάσει μια νέα τεχνική τρισδιάστατης απεικόνισης μέσω μιας τηλεοπτικής οθόνης και της χρήσης τρισδιάστατων γυαλιών. Με την εγκατάσταση αυτή θα προβληθούν διάφορα κλιματικά φαινόμενα, όπως ο σχηματισμός νεφών πάνω από το νησί της Κύπρου και ένας τυφώνας, μια ταινία με θέμα το σχηματισμό ενός γαλαξία καθώς και αναπαραστάσεις μνημείων και αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομίας. Οι επισκέπτες θα ενημερωθούν για τον τρόπο με τον οποίο δημιουργήθηκαν τα τρισδιάστατα προϊόντα αλλά και για το σκοπό τους και τη συμβολή τους στην έρευνα για την Πολιτιστική Κληρονομιά της Κύπρου. Θα διατίθενται, επίσης, πληροφορίες σχετικά με τις κύριες ερευνητικές δραστηριότητες καθώς και τις γενικότερες δυνατότητες έρευνας στον τομέα της Κοινωνίας της Τεχνολογίας και Πληροφοριών του Ινστιτούτου Κύπρου. Ινστιτούτο Κύπρου (Ερευνητές των Εργαστηρίων STARC και CASTORC, Ρομπέρτος Γεωργίου) ΣΕΛΙΔΑ 14 ΣΕΛΙΔΑ 15

1. 12. TAT - TNABAR ETHNIC GROUP ΣΧΕΔΙΑΣΤΕ ΤΟ ΓΕΝΕΑΛΟΓΙΚΟ ΣΑΣ ΔΕΝΤΡΟ Οι TAT-TNABAR θα παίξουν ζωντανά κατά τη διάρκεια της «Βραδιάς του Ερευνητή». Η ομάδα, που αποτελείται από 10 ταλέντα, είναι πολύ γνωστή στους χώρους των κρουστών, του χορού, του θεάτρου και της μουσικής καθώς συνδυάζουν τα παραπάνω ξεφεύγοντας από τα συνηθισμένα μουσικά μονοπάτια και παίζοντας με όργανα που κατασκευάζουν οι ίδιοι από καθημερινά ή ανακυκλωμένα υλικά (κατσαρόλες, κουβάδες, βαρέλια, πλαστικούς σωλήνες, κ.λπ.) με πηγή έμπνευσης την αφρικάνικη μουσική ιστορία. Με την ιστορία, τη φιλοσοφία και τη μυθολογία, οι παραστάσεις τους αποτελούν αρχείο της ανθρώπινης παράδοσης. Οι TAT-TNABAR γράφουν μουσική για θέατρο, ταινίες και ντοκιμαντέρ, την οποία εκτελούν πάντα οι ίδιοι. Η μουσική τους έχει βραβευτεί στα βραβεία θεάτρου του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου (ΘΟΚ) ως η καλύτερη μουσική για τα έτη 2005/2006-2006/2007. Επίσης, κάνουν εμφανίσεις και δίνουν σεμινάρια με θέμα «η εξέλιξη του ρυθμού και του ήχου, από την παλαιολιθική εποχή, μέχρι τώρα που ζούμε στην ηλεκτρονική μουσική». Για τους σκοπούς της «Βραδιάς του Ερευνητή 2010», οι ευφάνταστοι TAT - TNABAR θα σκαρφιστούν ένα ιδιαίτερο πρόγραμμα με αναφορές στη θάλασσα, στον ήλιο και στην επιστήμη! TAT - TNABAR Ethnic Group Σκοπός της δραστηριότητας είναι παρουσιάσει τη σημασία που έχει η γνώση του γενεαλογικού μας δέντρου στην κατανόηση διαφόρων κληρονομικών χαρακτηριστικών αλλά και ασθενειών. Στα μέλη της οικογένειάς μας «κρύβονται» πληροφορίες - κλειδιά για το παρελθόν μας και στοιχεία για τη μελλοντική μας υγεία. Το σύνολο των χαρακτηριστικών μας είναι κληρονομούμενο αν και η εκδήλωσή τους ποικίλλει ανάλογα με τις πληροφορίες των γονέων και το περιβάλλον μας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα κληρονομικότητας είναι το χρώμα των ματιών, το ύψος κ.α. Κληρονομούμενα, επίσης, είναι και πολλά προβλήματα υγείας που οφείλονται σε γενετικές βλάβες. Υπάρχει, λοιπόν, κίνδυνος της εκδήλωσης τέτοιων προβλημάτων όπως η Μεσογειακή Αναιμία, η μυοπάθεια, καρδιολογικά προβλήματα, o διαβήτης και ορισμένοι τύποι καρκίνου. Μπορεί να έχουμε παρατηρήσει ότι ορισμένοι από τους συγγενείς μας είναι περισσότερο υγιείς και ζουν περισσότερο από άλλους συγγενείς μας. Μπορεί, επίσης, να έχουμε παρατηρήσει ότι ορισμένοι συγγενείς μας παρουσιάζουν τα ίδια προβλήματα υγείας. Συλλέγοντας πληροφορίες για το οικογενειακό μας ιστορικό μπορούμε να μάθουμε ποια νοσήματα έχουμε το μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουμε μελλοντικά και πως να μειώσουμε τον κίνδυνο αυτό. Για παράδειγμα, άτομα με αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση καρδιολογικών προβλημάτων μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο κόβοντας το κάπνισμα, κάνοντας τακτικά γυμναστική και ακολουθώντας μια δίαιτα. Ανακαλύπτοντας το οικογενειακό μας ιστορικό μπορούμε να ωφεληθούμε εμείς και οι συγγενείς μας... και στη «Βραδιά του Ερευνητή» μπορεί να γίνει και με τρόπο διασκεδαστικό! Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (Κυπρούλα Χριστοδούλου, Χριστίνα Βότση) ΣΕΛΙΔΑ 16 ΣΕΛΙΔΑ 17

3. 14. Ο ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ ΤΟΥ ΣΕΡΛΟΚ ΧΟΛΜΣ ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι οι επισκέπτες να εντοπίσουν ίχνη βιολογικών ουσιών μέσα σε ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο που σύμφωνα με το υποθετικό σενάριο της δραστηριότητας έχει διαπραχθεί ένα «έγκλημα»! Ορισμένες βιολογικές ουσίες του ανθρωπίνου σώματος, κάτω από κάποιες συνθήκες όπως είναι η διέγερσή τους υπό υπεριώδη ακτινοβολία, εκπέμπουν φως το οποίο είναι ορατό μόνο με τη χρήση ειδικών γυαλιών. Οι υποψήφιοι σύγχρονοι Σέρλοκ Χόλμς για να εξιχνιάσουν το έγκλημα θα εισέρχονται μέσα σε ένα σκοτεινό χώρο (λαβύρινθος) φορώντας ειδικά γυαλιά και κρατώντας ειδικό φακό που εκπέμπει υπεριώδη ακτινοβολία συγκεκριμένου μήκους κύματος. Με τη βοήθεια των γυαλιών και του ειδικού φακού οι συμμετέχοντες θα πρέπει να εντοπίσουν όλες τις βιολογικές ουσίες που θα βρίσκονται μέσα στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο της δραστηριότητας. Η χρήση των γυαλιών και του ειδικού φακού που εκπέμπει υπεριώδη ακτινοβολία χρησιμοποιείται από τους ειδικούς της Αστυνομίας για την διερεύνηση χώρων όπου διαπράττονται αδικήματα με στόχο να εντοπισθούν ίχνη βιολογικών ουσιών που δε θα μπορούσαν να εντοπισθούν με γυμνό μάτι. Ο εντοπισμός βιολογικών ουσιών στη σκηνή ενός αδικήματος μπορεί να προσφέρει τεκμήρια τα οποία τελικά να βοηθήσουν στην εξιχνίασή του. Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (Μάριος Καριόλου, Μαριλένα Χατζηβασιλείου, Παύλος Πολυκάρπου, Βάσω Stribley, Παναγιώτης Μανώλη) Στόχος της δραστηριότητας είναι οι συμμετέχοντες να εξοικειωθούν με τον τρόπο λειτουργίας των οικοσυστημάτων και συγκεκριμένα να μελετήσουν δύο οικοσυστήματα: μιας λίμνης γλυκού νερού και μιας αλυκής. Με τον τρόπο αυτό θα αντιληφθούν ότι πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις για να μπορεί να υπάρξει ένα υγιές και ισορροπημένο οικοσύστημα. Θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία τόσο των βιοτικών όσο και των αβιοτικών παραγόντων που πρέπει να υπάρχουν για τη λειτουργία των οικοσυστημάτων και επίσης θα δοθούν κατανοητά παραδείγματα για να αντιληφθούν τις επιπτώσεις από τη μη ύπαρξη ισορροπίας στο οικοσύστημα αλλά και τη ρύπανση από τοξικές ουσίες. Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να εμπλακούν άμεσα στα πειράματα και με την καθοδήγηση των ερευνητών να δημιουργήσουν το δικό τους οικοσύστημα κολλώντας σε ένα φύλλο που θα συμβολίζει ένα υδάτινο σώμα όλους τους μικροοργανισμούς που πιστεύουν ότι χρειάζονται για να επιβιώσει αυτό το οικοσύστημα. Θα επεξηγηθούν ποια είναι τα κυριότερα τροφικά επίπεδα σε κάθε οικοσύστημα και από ποια είδη αποτελούνται. Επίσης, θα επεξηγηθεί η σχέση θηρευτή - θηράματος και πόσο σημαντική είναι αυτή για να διατηρείται το οικοσύστημα ισορροπημένο. Επιπλέον, μέσω πρακτικών εφαρμογών θα τονιστούν οι επιπτώσεις των τοξικών ουσιών στο οικοσύστημα και το φαινόμενο της βιοσυσσώρευσης στην τροφική αλυσίδα. Τέλος, θα εξεταστεί πως ένας αβιοτικός παράγοντας μπορεί να επηρεάσει την ισορροπία ενός οικοσυστήματος. Θα μελετηθούν οι επιπτώσεις από αλλαγές στη θερμοκρασία, την αλατότητα, το ρη, το οξυγόνο, τα θρεπτικά συστατικά και το φως στο οικοσύστημα. Για την καλύτερη κατανόηση αυτών των επιπτώσεων θα διεξαχθούν πειράματα με τους οργανισμούς δύο καρκινοειδών τη Daphnia magna και την Artemia salina καθώς και ενός φύκου Selenastrum capricornutum. Επίσης, για την καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας του ρη θα διεξαχθούν πειράματα χρησιμοποιώντας δείκτες (ρη strips) που αλλάζουν χρώμα ανάλογα με το ρη και θα μετρηθεί το ρη διαφόρων διαλυμάτων όπως είναι η χλωρίνη, ένα απορρυπαντικό, το πόσιμο νερό, κ.α. Πανεπιστήμιο Κύπρου (Δέσπω Φάττα-Κάσινου, Ευρούλα Χαπέσιη, Μάρλεν Βάσκες, Αντιγόνη Αχιλλέως, Ειρήνη Μιχαήλ, Λήδα Ιωάννου) ΣΕΛΙΔΑ 18 ΣΕΛΙΔΑ 19

5. 16. ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΩΝ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ Στόχος της δραστηριότητας είναι να κατανοήσουν οι επισκέπτες τις βασικές λειτουργίες των ανθρώπινων χρωμοσωμάτων. Με τη βοήθεια των χρωμοσωμάτων και κατ επέκταση του καρυότυπου αναλύουμε, μελετούμε τη δομή και τη μορφολογία του DNA των ασθενών και αναγνωρίζουμε τυχόν λάθη τα οποία οδηγούν σε γενετικές παθήσεις, νοητική καθυστέρηση, πολλαπλές αποβολές, δυσμορφίες, στείρωση κ.λπ. Οι συμμετέχοντες θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με τη δομή, τη μορφολογία και την εμφάνιση των χρωμοσωμάτων και του καρυότυπου. Θα μάθουν με ποια ακριβώς διαδικασία καταλήγουμε να βλέπουμε και να μελετούμε αυτή τη μορφή του DNA σε ασθενείς. Μέσω ενός προγράμματος στον υπολογιστή θα προσπαθήσουν μόνοι τους να αναγνωρίσουν τα χρωμοσώματα και να φτιάξουν ένα καρυότυπο με τη βοήθεια ενός ήδη υπάρχοντος καρυότυπου. Τέλος, θα πραγματοποιηθεί διαγωνισμός μεταξύ των παιδιών που συμμετείχαν στην αναγνώριση των ανθρώπινων χρωμοσωμάτων. Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (Έλενα Παναγιώτου) Σκοπός των δραστηριοτήτων του Περιπτέρου αυτού είναι να γνωρίσουν οι επισκέπτες το Ωκεανογραφικό Κέντρο και να κατανοήσουν τις δραστηριότητές του και τα πρακτικά αποτελέσματα των ερευνητικών του δραστηριοτήτων. α) «Που να Πάμε για Μπάνιο;» Μέσω της χρήσης της ιστοσελίδας του Ωκεανογραφικού Κέντρου οι επισκέπτες θα κατανοήσουν τη διαδικασία με την οποία γίνονται οι προβλέψεις για το πως θα είναι η θάλασσα τις επόμενες μέρες, που θα είναι πιο ζεστή για μπάνιο, που θα έχει κύματα κ.λπ. β) «Πόσο Επικίνδυνη Είναι η Πετρελαιοκηλίδα;» Με τα μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί στο Ωκεανογραφικό Κέντρο υπάρχει η δυνατότητα να γίνει πρόβλεψη της κίνησης και της διασποράς μιας πετρελαιοκηλίδας στη θάλασσα. Στο πείραμα αυτό ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να δοκιμάσει διάφορα πιθανά σενάρια επιλέγοντας την περιοχή, το χρόνο και την ποσότητα του πετρελαίου που έχει χυθεί στη θάλασσα. γ) «Εντοπίστε το Ναυαγό» Οι επισκέπτες θα μπορούν να μαντέψουν μέσω μοντέλων του Ωκεανογραφικού Κέντρου που θα βρίσκεται ο ναυαγός μετά από τρεις ή πέντε ώρες υπολογίζοντας την κίνησή του καθώς παρασύρεται από τα ρεύματα και έχοντας ως μόνες πληροφορίες το χρόνο και τον τόπο του ναυαγίου! Ωκεανογραφικό Κέντρο, Πανεπιστήμιο Κύπρου (Δανιήλ Χέις, Γιώργος Ζωδιάτης, Γιώργος Γεωργίου, Γιάννα Σαμουήλ-Rhoads, Γρηγόρης Κονναρής, Ξένια Παναγίδου, Σταύρος Στυλιανού) ΣΕΛΙΔΑ 20 ΣΕΛΙΔΑ 21

7. 18. ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΥΤΟΜΑΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΥΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕΣΩ ΡΑΔΙΟΣΥΧΝΟΤΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Σκοπός της δραστηριότητας είναι να παρουσιάσει τα Συστήματα Αυτόματης Αναγνώρισης και Ταυτοποίησης μέσω Ραδιοσυχνοτήτων (Simple systems regarding Radio Frequency Identification, RFID). Τα συστήματα RFID κατατάσσονται στις πλέον σύγχρονες τεχνολογίες οι οποίες επιτρέπουν την εξ αποστάσεως αναγνώριση αντικειμένων. Ο εντοπισμός των αντικειμένων γίνεται με τη χρήση χαμηλής ισχύος ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων σε διάφορες συχνότητες. Τα ραδιοκύματα αυτά αντανακλώνται από τις παθητικές ετικέτες RFID και αποσπούν συγκεκριμένες πληροφορίες οι οποίες είναι αποθηκευμένες σε μικροτσίπ. Οι πληροφορίες αυτές μπορεί να είναι κάποιος κωδικός ταυτοποίησης του συγκεκριμένου αντικειμένου, ημερομηνία κατασκευής, ημερομηνία λήξης, προέλευση αντικειμένου, κ.λπ. Οι ετικέτες RFID είναι κάτι παρόμοιο με τα barcodes τα οποία διαβάζονται με υπέρυθρη ακτινοβολία. Η μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο τεχνολογιών είναι το γεγονός ότι οι ετικέτες RFID μπορεί να διαβαστούν από αρκετά μεγαλύτερη απόσταση, υπάρχει η δυνατότητα αποθήκευσης πληροφοριών εκτός του αριθμού ταυτοποίησης του προϊόντος, ενώ το πιο σημαντικό απ όλα είναι ότι το λογισμικό του μπορεί να διαβάσει εκατοντάδες ετικέτες σε πιο μικρό χρονικό διάστημα από ένα δευτερόλεπτο. Συστήματα RFID μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διάφορες εφαρμογές όπως στη φαρμακοβιομηχανία, στα νοσοκομεία, στα αεροδρόμια, στα ταχυδρομεία, στα λιμάνια, στα καταστήματα λιανικής πώλησης, κ.α. Το σύστημα αυτό μπορεί για παράδειγμα να χρησιμοποιηθεί σε νοσοκομεία ώστε να γίνεται αυτόματη καταμέτρηση των φαρμάκων στις αποθήκες, εντοπισμός ληγμένων φαρμάκων ή φαρμάκων σε μικρές ποσότητες, αυτόματος εντοπισμός και αναγνώριση ασθενών και νοσηλευτικού προσωπικού χωρίς την παραμικρή πιθανότητα λάθους, όπως και εντοπισμός απαραίτητου και ουσιαστικού νοσηλευτικού εξοπλισμού στο νοσοκομειακό χώρο για την ασφάλεια και σωστή εξυπηρέτηση των ασθενών. Στόχος της δραστηριότητας είναι να κατανοήσουν οι επισκέπτες το μοντέλο του DNA, δηλαδή του Βιβλίου της Ζωής! Μέσα στον πυρήνα κάθε κυττάρου υπάρχουν 23 ζευγάρια δομών, τα χρωμοσώματα. Αυτά αποτελούνται από μια ουσία που λέγεται DNA και που μέσα της είναι γραμμένα όλα τα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου. Κάθε περιοχή του DNA που αναφέρεται σε ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό ονομάζεται γονίδιο. Το DNA βρίσκεται μέσα στον πυρήνα του κάθε κυττάρου μπλεγμένο σαν κουβάρι και αποτελείται από 4 βάσεις: την αδενίνη (A), τη θυμίνη (T), τη γουανίνη (G) και την κυτοσίνη (C). Το 1953 οι James Watson και Francis Crick, δυο ερευνητές που εργάζονταν στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, παρουσίασαν το μοντέλο της δομής του DNA, γνωστό ως το μοντέλο της διπλής έλικας. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό το μόριο του DNA αποτελείται από δύο πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες σε μορφή δύο αντιτακτών κλώνων που σχηματίζουν δεξιόστροφη διπλή έλικα. Η ανακάλυψη της διπλής έλικας του DNA θεωρείται ως μια από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις του 20 ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια της «Βραδιάς του Ερευνητή» οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν για τη βασική δομή και να κατασκευάσουν το τρισδιάστατο μοντέλο του DNA. Με τη δημιουργία της τρισδιάστατης μορφής του DNA, οι επισκέπτες όχι μόνο θα φρεσκάρουν τις γενικές τους γνώσεις, αλλά θα εξασκήσουν ταυτόχρονα και τις καλλιτεχνικές τους δεξιότητες! Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου (Μαρία Λοϊζίδου, Ιωάννα Νεοφύτου) Στην εκδήλωση θα παρουσιαστούν συστήματα RFID που θα μπορούσαν να υιοθετηθούν σε νοσοκομειακό περιβάλλον με απώτερο σκοπό την καλύτερη περίθαλψη των ασθενών. Πανεπιστήμιο Λευκωσίας (Αναστάσης Πολυκάρπου, Γιώργος Γρηγορίου, Ιωάννης Σάχαλος, Άγγελος Μπλέτσας, Αντώνης Δημητρίου, Λοΐζος Παπαλοΐζου, Παναγιώτης Πολυκάρπου) ΣΕΛΙΔΑ 22 ΣΕΛΙΔΑ 23

9. 20. ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΓΟΝΕΙΣ ΤΗΛΕΧΕΙΡΙΖΟΜΕΝΟ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ ΟΧΗΜΑ Η δραστηριότητα αυτή έχει ως στόχο να βοηθήσει μικρά παιδιά να κατανοήσουν τον εαυτό τους αλλά και τον κόσμο γύρω τους. Οι πρωταγωνιστές του πειράματος θα είναι οι ίδιοι οι γονείς με τα παιδιά τους που μαζί, θα αποτελέσουν τις ομάδες εργασίας και αλληλοεπίδρασης. Η βασική φιλοσοφία της δραστηριότητας εδράζεται στην άποψη του Vygotsky, ότι δηλαδή το θεμέλιο της μάθησης, της γνώσης και της συμπεριφοράς είναι η επιτυχία που πραγματώνεται μέσα από συνεργασίες μεταξύ του ενήλικα και του παιδιού, θεωρώντας το ρόλο του ενήλικα κρίσιμο στη διανοητική εξέλιξη του παιδιού. Η ομάδα παιχνιδιού για γονείς και παιδιά που θα παρουσιαστεί στη «Βράδια του Ερευνητή», αποτελεί μέρος ενός ολοκληρωμένου προγράμματος που διαρκεί 12 εβδομάδες και που έχει τους πιο κάτω στόχους: Τα παιδιά να δοκιμάσουν νέες δεξιότητες με παιχνίδια κατάλληλα για την ηλικία τους έχοντας την υποστήριξη των γονέων τους και του παιδοψυχολόγου της ομάδας, να συναντήσουν άλλα παιδιά της ηλικίας τους και να αναπτύξουν κατάλληλες κοινωνικές δεξιότητες, να απολαύσουν ένα φιλικό προς αυτά παιδιά περιβάλλον με τη συμμετοχή τους σε απλά παιχνίδια, να περάσουν ποιοτικό χρόνο με τους γονείς τους. Οι γονείς να μάθουν παιχνίδια που θα μπορούν να παίζουν και στο σπίτι με τα παιδιά, να γνωρίσουν άλλους γονείς για ανταλλαγή εμπειριών, να μάθουν να επικοινωνούν σωστά με τα παιδιά, να μάθουν πως και πόση ανεξαρτησία πρέπει να επιτρέψουν στα παιδιά τους. Στόχος της δραστηριότητας είναι να παρουσιάσει μια πρότυπη τεχνολογική εφαρμογή, την κατασκευή ενός Τηλεχειριζόμενου Υποβρύχιου Οχήματος (ROV) το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε στην ακτή (σε νερά χαμηλού βάθους), είτε από βάρκα σε νερά με πιο μεγάλο βάθος. Το όχημα αυτό κατασκευάζεται με υλικά που μπορούν να εξασφαλιστούν εύκολα και με εξαιρετικά χαμηλό κόστος και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν πρότυπο για την ανάπτυξη μεγαλύτερων οχημάτων με περισσότερες δυνατότητες για καθαρά ερευνητικούς σκοπούς. To ROV Sea Perch έχει αναπτυχθεί από ερευνητές του Τμήματος Ναυτομηχανικής του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (ΜΙΤ) και εδώ και αρκετά χρόνια χρησιμοποιείται σε παιδαγωγικές δραστηριότητες σε σχολεία και πανεπιστήμια της Αμερικής. Είναι ένα απλό υποβρύχιο όχημα το οποίο είναι ειδικά σχεδιασμένο ώστε να μπορεί να κατασκευαστεί από υλικά που είναι εύκολο να εξευρεθούν σε καταστήματα πρώτων υλών και το κόστος κατασκευής του να είναι όσο το δυνατόν πιο χαμηλό. Επιπλέον, το ROV μπορεί να εφοδιαστεί με διάφορους αισθητήρες για θερμοκρασία, πίεση, ηλεκτρική αγωγιμότητα και μπορεί να μεταφέρει και αριθμό δοχείων για συλλογή δειγμάτων νερού από διάφορα βάθη. Στη «Βραδιά του Ερευνητή» θα εκτίθεται ένα από αυτά τα οχήματα, το οποίο θα μπορεί να ελέγχεται και να καθοδηγείται από τους συμμετέχοντες στην εκδήλωση μέσα σε φορητή πισίνα / δεξαμενή που θα υπάρχει στο χώρο. Ινστιτούτο Κύπρου (Παύλος Τσιάρτας) Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου (Μόνικα Σιακού, Ηλιάδα Σπύρου) ΣΕΛΙΔΑ 24 ΣΕΛΙΔΑ 25

1. 22. ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΥΠΡΟΥ ΑΣΚΗΣΗ ΕΚΚΕΝΩΣΗΣ ΧΩΡΟΥ Οι επισκέπτες προσκαλούνται για αυτοπαρατήρηση, ενημέρωση περί ερασιτεχνικής αστρονομίας, αλλά και παρακολούθηση οπτικοακουστικού υλικού. Μέλη της Αστρονομικής Εταιρείας Κύπρου θα διαθέσουν τηλεσκόπια και άλλο εξοπλισμό για την παρατήρηση διαθέσιμων ουράνιων αντικειμένων και, μεταξύ άλλων, θα ενημερώνουν το κοινό για την ερασιτεχνική αστρονομία. Επίσης, θα προβάλλεται οπτικοακουστικό υλικό σχετικό με την αστρονομία και το διάστημα. Αστρονομική Εταιρεία Κύπρου Το μοντέρνο αστικό, δομημένο περιβάλλον εξελίσσεται και γίνεται περιπλοκότερο. Στατικοί κανόνες και οικοδομικοί κώδικες που σχεδιάστηκαν στο παρελθόν δεν ανταποκρίνονται πλέον στα νέα υλικά, στις νέες γεωμετρικές και σχεδιαστικές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Ο υπάρχων εφαρμοσμένος αστικός σχεδιασμός ασφάλειας γίνεται με βάση πληροφορίες και οδηγίες που πηγάζουν από ασκήσεις και πειράματα που τοποθετούνται στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο σκοπός της άσκησης αυτής είναι - λαμβάνοντας υπ όψιν τους περιορισμούς χώρου και χρόνου - να διερευνήσει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων κατά την πορεία στο χώρο με βάση ψυχο-φυσιολογικά κριτήρια. Οι επισκέπτες της «Βραδιάς του Ερευνητή» θα εισέρχονται σε ένα μίνι-λαβύρινθο, έχοντας πολλαπλές επιλογές πορείας. Κατά τη σύντομη διάρκεια της διαδρομής τους θα μετράται ο χρόνος πορείας και η καρδιακή λειτουργία (ώστε να μπορεί να μετρηθεί το επίπεδο άγχους). Στο τέλος της διαδρομής, οι επισκέπτες θα συμπληρώνουν ένα σύντομο ερωτηματολόγιο το οποίο θα εστιάζει στην ψυχολογική πλευρά της λήψης αποφάσεων. Στις περιόδους αιχμής της βραδιάς, θα γίνεται προσπάθεια να εισέρχονται ομάδες επισκεπτών ώστε να διερευνηθεί η δυναμική και η αλληλεπίδραση της ομάδας. Τα αποτελέσματα αυτής της άσκησης θα χρησιμεύσουν για το σχεδιασμό μεγαλύτερης κλίμακας ασκήσεων τα αποτελέσματα των οποίων θα βοηθήσουν στον ασφαλή σχεδιασμό του μοντέρνου αστικού περιβάλλοντος. Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου (Γιώργος Μπούστρας, Γιώργος Παναγιώτου, Κλέλια Πέτρου) ΣΕΛΙΔΑ 26 ΣΕΛΙΔΑ 27

ΤΟ ΕΡΓΟ 3S ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ Ε.Ε. - Γ.Δ. ΕΡΕΥΝΑΣ D-TALES DESIGN STUDIO