ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΤΑ ΤΟ 2013 ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 1
Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού τομέα i. Στήριξη της παραγωγής ασφαλών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων με συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως προϊόντα ποιοτικά, επώνυμα, τοπικά και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. ii. Αύξηση της προστιθέμενης αξίας των αγροτικών προϊόντων και τροφίμων, με έμφαση στη μεταποίηση, τυποποίηση και την πιστοποίηση του προϊόντος και της μεθόδου παραγωγής του και τη διαφοροποίηση προς καινοτόμα προϊόντα. iii. Αναδιάρθρωση του αγροτικού τομέα με έμφαση στην ενίσχυση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και τη δημιουργία οικονομιών κλίμακας. iv. Υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων της εφαρμοσμένης και προσανατολισμένης έρευνας στην αγροτική παραγωγή και στη μεταποίηση. v. Ενίσχυση της παραγωγής σε τομείς όπου η αυτάρκεια δεν είναι ικανοποιητική, στοχεύοντας κυρίως τόσο στην άρση της αρνητικής σχέσης ζωικής προς φυτική παραγωγή όσο και στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων ζωικής παραγωγής. vi. Αειφορική χρήση των φυσικών πόρων (συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) και αποδοτική χρήση των λοιπών αγροτικών εισροών, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας. vii. Προώθηση της αγροτικής επιχειρηματικότητας, με έμφαση στη βελτίωση των ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού, μέσω της δια βίου μάθησης, της επαγγελματικής κατάρτισης στη γεωργία, της παροχής εξειδικευμένων συμβουλών και της χρήσης τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ). viii. Βελτίωση της ηλικιακής σύνθεσης του αγροτικού πληθυσμού. ix. Αξιοποίηση και βελτίωση του εγχώριου γενετικού υλικού. x. Δράσεις στήριξης της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων συνδεόμενες άμεσα με το έλλειμμα του αγροδιατροφικού εμπορικού ισοζυγίου, με μέτρα και δραστηριότητες για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας προκειμένου να αποκτήσουν οι πολύ μικρές και οι μικρές επιχειρήσεις του αγροτικού τομέα επιχειρηματική αντίληψη. 2
Προώθηση της μεταφοράς γνώσεων και της καινοτομίας στη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη δασοπονία και τις αγροτικές περιοχές i. Ενίσχυση των δεσμών μεταξύ της εφαρμοσμένης και προσανατολισμένης έρευνας και των πραγματικών αναγκών των αγροτών του αγροδιατροφικού συστήματος και της δασοπονίας, μέσω δημιουργίας συνδετικών κρίκων και δικτύωσης όλων των εμπλεκόμενων φορέων. ii. Στήριξη συστήματος παροχής συμβουλών στους αγρότες και τις πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) στις αγροτικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των εμπλεκομένων στον τομέα της δασοπονίας, που θα τους βοηθούν να βελτιώνουν τις οικονομικές και περιβαλλοντικές τους επιδόσεις και θα τους ευαισθητοποιούν σε θέματα καινοτομίας. iii. Βελτίωση στοχευμένων, έγκυρων, διαρκώς επικαιροποιημένων γνώσεων και δεξιοτήτων, μέσω δράσεων κατάρτισης και ενημέρωσης, που θα λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες των αγροτών, της αγοράς, του ευρύτερου τομέα της δασοπονίας, του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου και θα δημιουργούν μία κουλτούρα αγροτικής καινοτομικής επιχειρηματικότητας. iv. Στήριξη διαφόρων μορφών συνεργασίας για την ταχύτερη και ευρύτερη μεταφορά και ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων στην πράξη, όπως είναι οι Ευρωπαϊκές Συμπράξεις Καινοτομίας (ΕΣΚ), οι συσπειρώσεις και τα δίκτυα, οι συλλογικές μορφές οργάνωσης, καθώς και μέσω της προώθησης πιλοτικών έργων, για τον έλεγχο της εμπορικής εφαρμογής των τεχνολογιών και των πρακτικών. v. Προώθηση δράσεων καινοτομίας και κατάρτισης για την ενίσχυση των τεχνικών και οικονομικών δυνατοτήτων των πολύ μικρών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) στην ύπαιθρο. Ενίσχυση της πρόσβασης και της χρήσης των τεχνολογιών πληροφορικής και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) στις αγροτικές περιοχές. 3
Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και στήριξη της επιχειρηματικότητας στις αγροτικές περιοχές i. Προώθηση και εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών, για τη βελτίωση των οικονομικών και περιβαλλοντικών επιδόσεων των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) των αγροτικών περιοχών, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων που σχετίζονται με τη συγκομιδή, εμπορία και μεταποίηση δασικών προϊόντων. Διασύνδεση της έρευνας με την τοπική επιχειρηματικότητα. ii. Ενίσχυση μορφών συνεργασίας και δικτύωσης για την προώθηση των τοπικών προϊόντων και σύνδεση με την τοπική αγορά. iii. Ενίσχυση ολοκληρωμένων δράσεων τουρισμού που να συνδέονται με την τοπική οικονομία, αξιοποιώντας τα συγκριτικά φυσικά, κοινωνικά και πολιτισμικά πλεονεκτήματα των περιοχών και την ποικιλομορφία του δασικού τοπίου για τη δημιουργία ενός αξιόλογου τουριστικού προϊόντος. iv. Ενίσχυση μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), καθώς και επενδυτικών σχεδίων διαχείρισης και εξοικονόμησης ΑΠΕ. v. Ανάπτυξη και διευκόλυνση της πρόσβασης και της χρήσης τεχνολογιών, πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) στις αγροτικές περιοχές με έμφαση στην υποστήριξη των επιχειρήσεων αγροδιατροφικού και αγροτουριστικού τομέα. vi. Ενίσχυση ομάδων πληθυσμού (νέοι, γυναίκες και ευπαθείς ομάδες πληθυσμού) που απειλούνται περισσότερο από κοινωνικό αποκλεισμό, με τη στήριξη της κοινωνικής οικονομίας και των κοινωνικών επιχειρήσεων. vii. Προώθηση ενεργειών κατάρτισης ανθρώπινου δυναμικού σε δεξιότητες που αφορούν επιχειρηματικές δραστηριότητες. viii. Αύξηση της προστιθέμενης αξίας των δασικών προϊόντων, με έμφαση στη μεταποίηση, τυποποίηση και την πιστοποίηση του προϊόντος και της μεθόδου παραγωγής του και τη διαφοροποίηση προς καινοτόμα προϊόντα. ix. Διασφάλιση και σταθεροποίηση του δασικού εισοδήματος, προσφέροντας νέες δυνατότητες για την αντιμετώπιση της έντονης μεταβλητότητας των αγορών των δασικών προϊόντων, των αυξανομένων περιβαλλοντικών κινδύνων ως συνέπεια της αλλαγής του κλίματος. 4
Βελτίωση της οργάνωσης της αλυσίδας τροφίμων i. Ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης και του μεριδίου των παραγωγών στην αλυσίδα τροφίμων μέσω στήριξης συστημάτων ποιότητας ή/και μέσω προώθησης οριζόντιων και κάθετων μορφών συνεργασίας, ii. Στήριξη των βραχείων αλυσίδων εφοδιασμού, των εναλλακτικών μορφών τους και των τοπικών αγορών. iii. Διασφάλιση και σταθεροποίηση του αγροτικού εισοδήματος, προσφέροντας νέες δυνατότητες για την αντιμετώπιση της έντονης μεταβλητότητας των αγορών των αγροτικών προϊόντων, των αυξανόμενων περιβαλλοντικών κινδύνων ως συνέπεια της αλλαγής του κλίματος, καθώς επίσης και των διατροφικών κρίσεων. 5
Διατήρηση, αποκατάσταση και ενίσχυση των οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από τη γεωργία και τη δασοπονία i. Εφαρμογή καλλιεργητικών πρακτικών που προστατεύουν τους φυσικούς πόρους και τα οικοσυστήματα με απόδοση της προστιθέμενης αξίας, μέσω της πιστοποίησης, της δικτύωσης και της σύνδεσης της παραγωγής με την αγορά. ii. Διατήρηση, αποκατάσταση, ενίσχυση και ανάδειξη των γενετικών πόρων και της βιοποικιλότητας των αγροτικών, των ημιφυσικών, των δασικών οικοσυστημάτων και των τοπίων ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τη χωρική ταυτότητα τους. iii. Προστασία, διατήρηση και αποκατάσταση των εδαφικών και υδατικών πόρων στις γεωργικές περιοχές και στους βοσκότοπους με βάση τα υδατικά και εδαφικά χαρακτηριστικά τους. iv. Προστασία, διατήρηση και αποκατάσταση της βλάστησης, των εδαφικών και υδατικών πόρων στα δασικά οικοσυστήματα, στις παρόχθιες περιοχές & τα δέλτα ποταμών με βάση την καταγραφή των αναγκών των αντίστοιχων προστατευτικών λειτουργιών κατά περίπτωση. v. Ορθολογική διαχείριση των εδαφοϋδατικών πόρων, σε ένα πλαίσιο εφαρμογής ορθής τιμολογιακής πολιτικής για αγροτική χρήση, με την κατασκευή έργων υποδομής. vi. Ορθολογική διαχείριση οικοσυστημάτων και εδαφοϋδατικών πόρων με τη χρήση νέων τεχνολογιών, εφαρμογή καινοτόμων λύσεων (όπως γεωργία ακριβείας), κατάρτισης και δράσεων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. 6
Αποδοτικότερη χρήση των πόρων σε μια οικονομία με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και ανθεκτική στην κλιματική αλλαγή i. Αξιοποίηση βιομάζας, υπολειμμάτων και υποπροϊόντων των γεωργικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων, καθώς και της μεταποίησης με σκοπό την παραγωγή ενέργειας και εισροών στον πρωτογενή και στο δευτερογενή τομέα. ii. iii. iv. Αποδοτική χρήση των υδατικών πόρων κυρίως με ορθολογικό προγραμματισμό των αρδεύσεων, με εκσυγχρονισμό και βελτίωση των υποδομών, έργα τεχνητού εμπλουτισμού και αξιοποίηση των μη συμβατικών υδατικών πόρων. Αποδοτικότερη χρήση των εισροών (νερό, λίπασμα, φυτοπροστατευτικά) στις γεωργικές εκτάσεις και αειφορική διαχείριση του εδαφικού οικοσυστήματος αλλά και των δασικών οικοσυστημάτων για μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Προσαρμογή της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, της δασοπονίας και της χρήσης των φυσικών πόρων σε ξηροθερμικό περιβάλλον και στις νέες κλιματικές συνθήκες που δημιουργούνται λόγω της κλιματικής αλλαγής v. Πρόληψη, έγκαιρη αντιμετώπιση και αποκατάσταση δασών και δασικών εκτάσεων από φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές, ασθένειες, έντομα, πλημμύρες κ.α.). vi. vii. viii. ix. Αξιοποίηση και ορθολογική χρήση της δασικής βιομάζας και των υπολειμμάτων της υλοτομίας και της επεξεργασίας του ξύλου ως ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αξιοποίηση των δυνατοτήτων της γεωργίας και της δασοπονίας στη μείωση των εκπομπών/ δέσμευση αερίων του φαινόμενου του θερμοκηπίου. Προώθηση δράσεων καινοτομίας, κατάρτισης και ενημέρωσης για την αποδοτικότερη χρήση των πόρων, το μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν, την προστασία από τις πυρκαγιές, τις πλημμύρες, τη διάβρωση του εδάφους με σκοπό τη μείωση των περιβαλλοντικών πιέσεων από τις αγροτικές δραστηριότητες. Αειφορική διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων. 7
Ενίσχυση της ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου μέσω βελτίωσης του ανθρώπινου δυναμικού και της ποιότητας ζωής i. Παροχή και βελτίωση βασικών υπηρεσιών για την οικονομία και τον αγροτικό πληθυσμό που σχετίζονται με την ποιότητα της ζωής των κατοίκων της υπαίθρου. ii. Προστασία του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος μέσω της εισαγωγής ήπιων αναπτυξιακών δράσεων σε όλα τα επίπεδα. iii. Δημιουργία ή βελτίωση υποδομών μικρής κλίμακας για ενίσχυση της ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου και της βελτίωσης ποιότητας ζωής των κατοίκων της υπαίθρου. iv. Διατήρηση και αναβάθμιση της πολιτισμικής κληρονομιάς καθώς και της αισθητικής αναβάθμισης του φυσικού τοπίου και των οικισμών. v. Εφαρμογή δράσεων κατάρτισης, δια βίου μάθησης, εξειδικευμένης γνώσης και συμβουλευτικών υπηρεσιών, για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του αγροτικού χώρου. 8