ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ (Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΖΩΗΣ) -Ζητούμενο: Παρακολούθηση διαχρονικών μεταβολών στο Κόστος Ζωής

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ (Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ΖΩΗΣ) -Ζητούμενο: Παρακολούθηση διαχρονικών μεταβολών στο Κόστος Ζωής - Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (CPI): Μέτρο του Συνολικού Κόστους των Αγαθών και Υπηρεσιών που αγοράζει το Μέσο Νοικοκυριό

Μεθοδολογία Υπολογισμού CPI και Ρυθμού Πληθωρισμού (1) Καθορισμός Σταθερού Καλαθιού Αγαθών (Βαρύτητα κάθε αγαθού για τον μέσο Καταναλωτή) (2) Εύρεση Τιμής των Αγαθών που περιλαμβάνονται στο Καλάθι (3) Υπολογισμός του Κόστους του Καλαθιού σε διαφορετικές Χρονικές Στιγμές (Έτη) (4) Επιλογή Έτους Βάσης και Υπολογισμός CPI για κάθε Έτος - CPI έτους X= [(Κόστος Καλαθιού κατά το έτος Χ) / (Κόστος Καλαθιού κατά το Έτος Βάσης)] 100 (5) Υπολογισμός Ρυθμού Πληθωρισμού (= Ποσοστιαία Μεταβολή του CPI σε σχέση με την προηγούμενη περίοδο) Ρυθμός Πληθωρισμού έτους X= = [(CPI έτους Χ CPI έτους Χ-1) / (CPI Έτους Χ-1)] 100

Παράδειγμα (1) Οι καταναλωτές αγοράζουν ετησίως 4 μον. Α και 2 μον. Β (σταθερό καλάθι αγαθών) (2) Έτος Τιμή Α Τιμή Β 2001 1 2 2002 2 3 2003 3 4 Έτος Βάσης (3) Κόστος Καλαθιού 2001 = (1 4) + (2 2) = 8 Κόστος Καλαθιού 2002 = (2 4) + (3 2) = 14 Κόστος Καλαθιού 2003 = (3 4) + (4 2) = 20 (4) CPI 2001 = (8 / 8) 100 = 100 CPI 2002 = (14 / 8) 100 = 175 CPI 2003 = (20 / 8) 100 = 250

Ρυθμός Πληθωρισμού 2002 = [(175-100)/100] 100 = 75% Ρυθμός Πληθωρισμού 2003 = [(250-175)/175] 100 = 42,86% - Κατηγορίες Αγαθών που περιλαμβάνονται στο Καλάθι (Δαπάνες για Στέγη, Τρόφιμα, Μεταφορές, Περίθαλψη, Ένδυση ) - Άλλοι Δείκτες Τιμών (Δείκτης Τιμών Παραγωγού)

Κατηγορίες Αγαθών που περιλαμβάνονται στο Καλάθι 16% Τρόφιμα και Ποτά 17% Μεταφορές 41% Στέγαση Εκπαίδευση 6% 6% 6% 4% 4% Περίθαλψη Ψυχαγωγία Ένδυση Άλλα αγαθά και Υπηρεσίες Copyright 2004 South-Western

Μειονεκτήματα CPI (1) Μεροληψία Υποκατάστασης (οι καταναλωτές υποκαθιστούν τα ακριβότερα αγαθά με άλλα σχετικά φθηνότερα αγαθά, ενώ το καλάθι παραμένει αμετάβλητο) (2) Εμφάνιση Νέων Αγαθών (Αύξηση ποικιλίας, ενώ το καλάθι παραμένει αμετάβλητο) (3) Μη Υπολογιζόμενη Μεταβολή Ποιότητας (1), (2), (3) => Ο CPI υπερεκτιμά την αύξηση του κόστους ζωής - Πρόταση: Συνεχής Αναθεώρηση του Καλαθιού Αγαθών

Διαφορές CPI Αποπληθωριστή του ΑΕΠ (1) Ο Αποπληθωριστής του ΑΕΠ αντανακλά τις τιμές όλων των αγαθών που παράγονται εγχωρίως, ενώ o CPI αντανακλά τις τιμές όλων των αγαθών που αγοράζονται από τους καταναλωτές (είτε εισαγόμενα είτε εγχωρίως παραγόμενα) (2) Ο CPI συγκρίνει την τιμή ενός σταθερού καλαθιού αγαθών με την τιμή αυτού του καλαθιού στο έτος βάσης, ενώ ο Αποπληθωριστής του ΑΕΠ συγκρίνει την τιμή των αγαθών που παράγονται στην τρέχουσα περίοδο με την τιμή των ίδιων αγαθών κατά το έτος βάσης (αυτόματη προσαρμογή των αγαθών)

Αποπληθωριστής του ΑΕΠ και CPI (Παράλληλες Πορείες) Percent per Year 15 CPI 10 5 GDP deflator 0 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 Copyright 2004 South-Western

Σύγκριση Χρηματικών Ποσών που αναφέρονται σε Διαφορετικές Χρονικές Στιγμές - Μετατροπή χρηματικού ποσού παρελθόντος έτους (t-n) σε χρηματικές μονάδες του παρόντος έτους (t): CPI έτους t Ποσό έτους (t-n) σε $ έτους t = Ποσό σε $ έτους (t-n) CPI έτους t-n Παράδειγμα Έτος Αποδοχές Προέδρου ΗΠΑ CPI 1931 75,000 8,7 1995 200,000 107,6 Αποδοχές του 1931 σε $ 1995 = 75000 (107,6 / 8,7) = 987.586,21

- Τιμαριθμοποίηση: Αυτόματη Προσαρμογή χρηματικού ποσού σύμφωνα με τον Πληθωρισμό, όπως προβλέπεται από σχετικό νόμο ή σύμβαση Ονομαστικά και Πραγματικά Επιτόκια - Ονομαστικό Επιτόκιο: (Ετήσιος) Ρυθμός με τον οποίο αυξάνεται ένα χρηματικό ποσό που έχει κατατεθεί. - Πραγματικό Επιτόκιο: Ρυθμός με τον οποίο αυξάνεται η αγοραστική δύναμη ενός χρηματικού ποσού που έχει κατατεθεί. Πραγματικό Επιτόκιο = Ονομαστικό Επιτόκιο Ρυθμός Πληθωρισμού

Διαχρονική Εξέλιξη Ονομαστικών και Πραγματικών Επιτοκίων (ΗΠΑ) Interest Rates (percent per year) 15 10 Nominal interest rate 5 0 5 1965 Real interest rate 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 Copyright 2004 South-Western

ΑΝΕΡΓΙΑ - Κατάταξη Ενηλίκων σε τρεις κατηγορίες: Απασχολούμενοι- Εργαζόμενοι, Άνεργοι, μη ενταγμένοι στο εργατικό Δυναμικό (Άνεργος: δεν έχει εργασία, αλλά έχει δηλώσει ότι επιθυμεί και είναι διαθέσιμος να εργαστεί) Εργατικό Δυναμικό = Αρ. Απασχολουμένων + Αρ. Ανέργων Ποσοστό Ανεργίας = (Αρ. Ανέργων / Εργατικό Δυναμικό) 100 Ποσοστό Συμμετοχής στο Εργ. Δυναμικό = = (Εργατικό Δυναμικό / Πληθυσμός Ενηλίκων) 100 - Σύνθεση Ανεργίας (κατά ηλικία, φύλο κλπ)

Ροές στην Αγορά Εργασίας Νέες Προσλήψεις, Ανακλήσεις Εργαζόμενοι Συνταξιοδοτούμενοι, Προσωρινά αποχωρούντες Απολύσεις, Παραιτήσεις Άνεργοι Απογοητευμένοι Εργάτες Αποδοχή Θέσεων Εργασίας Εκτός Εργατικού Δυναμικού Επανεισερχόμενοι, Νεοεισερχόμενοι

Αιτίες και Τύποι Ανεργίας (1) Ανεργία Αναζήτησης - Αναζήτηση Εργασίας: Διαδικασία συνδυασμού εργαζομένων με κατάλληλες εργασίες βάσει των προτιμήσεων και των προσόντων τους (1α) Ανεργία Τριβής (μετακίνηση από μια θέση εργασίας σε άλλη) (1β) Δομική (Διαρθρωτική) Ανεργία (αλλαγές στη σύνθεση της ζήτησης εργασίας, κλαδικές μετατοπίσεις) - Ρόλος Κυβερνητικής Πολιτικής: (i) Διευκόλυνση εύρεσης εργασίας (παροχή πληροφόρησης, προγράμματα εκπαίδευσης) (ii) Επίδομα Ανεργίας => Συνέπειες Αρνητικές και Θετικές (μείωση προσπάθειας-αναζήτησης, καλύτερος συνδυασμός εργαζομένων με θέσεις εργασίας)

(2) Ανεργία λόγω Ακαμψίας των Μισθών (Κλασική Ανεργία) (2α) Νομοθεσία για Κατώτατους Μισθούς - Ο καθορισμός κατώτατου μισθού μεγαλύτερου από το μισθό ισορροπίας δημιουργεί πλεονάζουσα προσφορά εργασίας (ανεργία). - Εμπειρικά Στοιχεία: Οι νόμοι για τους κατώτατους μισθούς εξηγούν την ανεργία μόνο για ειδικές κατηγορίες εργαζομένων (νέοι εργαζόμενοι, εργαζόμενοι με χαμηλά προσόντα)

Ανεργία λόγω μισθού που βρίσκεται πάνω από το επίπεδο ισορροπίας Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning Μισθός Κατώτατος Μισθός Πλεονάζουσα Προσφορά Εργασίας = Ανεργία Προσφορά Εργασίας W E Ζήτηση Εργασίας 0 L D L E L S Ποσότητα Εργασίας

(2β) Εργατικά Σωματεία και Συλλογικές Διαπραγματεύσεις - Εργατικό Σωματείο (Συνδικάτο): Ένωση Εργαζομένων που διενεργεί συλλογικές διαπραγματεύσεις με τον εργοδότη για τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας - Συλλογικές Διαπραγματεύσεις => Συμφωνία συνδικάτουεργοδότη ως προς τους όρους απασχόλησης - Απεργία: Αναστολή της εργασίας στην επιχείρηση - Επιχείρηση: συμφωνεί να πληρώσει μισθούς υψηλότερους από το επίπεδο ισορροπίας => Ανεργία (βλ. Διάγραμμα) - Σύγκρουση ανάμεσα σε δύο κατηγορίες εργαζομένων (insiders και outsiders) - Επικριτές Σωματείων: Το σωματείο ως καρτέλ (διατήρηση υψηλών μισθών, αναποτελεσματική κατανομή εργασίας) - Υποστηρικτές Σωματείων: Απαραίτητο αντίδοτο για να εξισορροπείται η μονοπωλιακή Δύναμη της Επιχείρησης

(2γ) Η Θεωρία των Μισθών Αποδοτικότητας - Μισθοί Αποδοτικότητας (efficiency wages): Μισθοί πάνω από το επίπεδο ισορροπίας, οι οποίοι καταβάλλονται από τις επιχειρήσεις ώστε να αυξηθεί η παραγωγικότητα των εργαζομένων. Τέσσερεις Τύποι της Θεωρίας των Μισθών Αποδοτικότητας (i) Σύνδεση Μισθού Υγείας Εργαζομένων - Εφαρμογή μόνο στις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες (π.χ. Αφρική) (ii) Σύνδεση Μισθού Ροής Ανανέωσης Εργαζομένων (labor turnover) - Αύξηση Μισθών => Μείωση Συχνότητας παραιτήσεων, μείωση κόστους προσλήψεων και εκπαίδευσης νέων εργαζομένων

Ασύμμετρη Πληροφόρηση: υπάρχει σε μια συναλλαγή όταν το ένα εκ των συναλλασσόμενων μερών γνωρίζει περισσότερα από το άλλο Δύο Τύποι Προβλημάτων Ασύμμετρης Πληροφόρησης (1) Ηθικός Κίνδυνος (Moral Hazard): - Ένα άτομο (φορέας Αgent) εκτελεί μια εργασία εκ μέρους ενός άλλου ατόμου (εντολέα Principal) - Eπειδή ο P δεν μπορεί να παρατηρήσει με ακρίβεια τη συμπεριφορά του A, o A τείνει να καταβάλλει λιγότερη προσπάθεια απ όση επιθυμεί ο P. => Εφαρμογή Προβλήματος Ηθικού Κινδύνου στη Θεωρία των Μισθών Αποδοτικότητας (Σύνδεση Μισθού-Προσπάθειας)

(iii) Σύνδεση Μισθού Προσπάθειας Εργαζομένων - Επιχείρηση: P, Εργαζόμενος: Α, Ηθικός Κίνδυνος: πειρασμός εργαζομένων να λουφάρουν, εφόσον η επιτήρηση είναι ατελής - Αντίδραση Επιχείρησης: Πληρωμή μισθών υψηλότερων από το επίπεδο ισορροπίας (=> Ανεργία) => Οι εργαζόμενοι παρακινούνται να καταβάλλουν υψηλότερη προσπάθεια ώστε να διατηρήσουν τη θέση εργασίας (αύξηση κόστους απόλυσης) - Μαρξ: Η ανεργία ευνοεί τους εργοδότες ( εφεδρικός στρατός ανέργων )

(2) Αντίστροφη Επιλογή (Adverse Selection) -Ένα άτομο γνωρίζει περισσότερα για τα χαρακτηριστικά (την ποιότητα) ενός αγαθού από ένα άλλο άτομο - Το απληροφόρητο άτομο αντιμετωπίζει τον κίνδυνο να αγοράσει ένα αγαθό χαμηλής ποιότητας - Παράδειγμα: Αγορά Μεταχειρισμένων Αυτοκινήτων, Αγορά ασφαλιστηρίων Υγείας => Εφαρμογή προβλήματος Αντίστροφης Επιλογής στη Θεωρία των Μισθών Αποδοτικότητας (Σύνδεση Μισθών Ποιότητας Εργαζομένων)

(iv) Σύνδεση Μισθού Ποιότητας Εργαζομένων - Η επιχείρηση θέλει να προσλάβει έναν εργαζόμενο, αλλά δεν μπορεί να παρατηρήσει με ακρίβεια την ποιότητα των υποψηφίων (κίνδυνος να προσλάβει έναν εργαζόμενο χαμηλής ποιότητας) - Αντίδραση επιχείρησης: Προσφορά Μισθών υψηλότερων από το επίπεδο ισορροπίας (=> Ανεργία) => Μεγαλύτερη πιθανότητα να προσελκύσει εργαζόμενο υψηλής ποιότητας -Αν η επιχείρηση προσφέρει τον (χαμηλό) μισθό ισορροπίας, προσελκύει μόνο υποψηφίους χαμηλής ποιότητας - Αν η επιχείρηση προσφέρει υψηλότερο μισθό, προσελκύει (άρα είναι πιο πιθανό να προσλάβει) και υποψηφίους υψηλής ποιότητας.

(3) Ανεργία λόγω Ανεπάρκειας της Ζήτησης (Κεϋνσιανή Ανεργία) - Μια πτώση της συνολικής ζήτησης οδηγεί σε μείωση του προϊόντος και της απασχόλησης (ανεργία) στη μεταβατική περίοδο μέχρι να προσαρμοστούν οι μισθοί Σχέση Μεταξύ Συνολική Ζήτησης, Απασχόλησης και Ανεργίας (i) Μια δεδομένη αύξηση της ζήτησης (μέσω κυβερνητικής παρέμβασης) προκαλεί μικρότερη αύξηση της απασχόλησης Οι επιχειρήσεις επιλέγουν να επεκτείνουν το χρόνο της βάρδιας ή να αυξήσουν την υπερωριακή απασχόληση (ii) Μιαδεδομένηαύξησητωνθέσεωναπασχόλησηςπροκαλεί μικρότερη μείωση του αριθμού των ανέργων Πολλοί αποθαρρυμένοι εργάτες επιστρέφουν στο εργατικό δυναμικό και αρχίζουν πάλι να αναζητούν εργασία (αύξηση ανέργων)

Το Φυσικό Ποσοστό Ανεργίας -Ακούσια Ανεργία: Το άτομο θα δεχόταν μια προσφερόμενη θέση εργασίας με το μισθό που επικρατεί στην αγορά, αλλά δε βρίσκει δουλειά. - Εκούσια Ανεργία: Το άτομο δεν αποδέχεται μια προσφερόμενη θέση εργασίας με το μισθό που επικρατεί στην αγορά. (ανεργία τριβής, διαρθρωτική ανεργία) - Φυσικό Ποσοστό Ανεργίας: περιλαμβάνει μόνο την εκούσια ανεργία.

Φυσικό Ποσοστό Ανεργίας (Διαγραμματική Παρουσίαση) Πραγματικός Μισθός w* E AJ F LF Αριθμός Εργαζομένων LD LD: Ζήτηση Εργασίας LF: Μέγεθος Εργατικού Δυναμικού AJ: Αρ. εργαζομένων που είναι πρόθυμοι να δεχτούν μια θέση εργασίας AJ: αριστερά της LF διότι κάποια μέλη του LF έχουν φύγει από μια εργασία και αναζητούν άλλη, ενώ άλλα περιμένουν μια καλύτερη προσφορά εργασίας N* N 1 Ισορροπία: w*, N* (σημείο Ε) ΗαπόστασηEF είναι το φυσικό ποσοστό ανεργίας

Κυβερνητικές Πολιτικές για τη Μείωση του Φυσικού Ποσοστού Ανεργίας (Οικονομική Θεωρία της Προσφοράς) - Ανεργία και Φορολογική Πολιτική: Επίδραση Μείωσης των Φόρων Οριακός Φορολογικός Συντελεστής (t): ποσοστό κάθε πρόσθετης μονάδας εισοδήματος που παρακρατείται από την κυβέρνηση ως φόρος εισοδήματος. Ακαθάριστος Μισθός: w => Καθαρός Μισθός: w- tw = w(1-t)

Μείωση των Φόρων και Ανεργία Πραγματικός Μισθός w 1 w 2 w 3 B A AJ(t) E AJ C F LF LD Με φόρο t, ισορροπία στο A. - Απασχόληση: Ν1 - Ακαθάριστος Μισθός: W1 - Καθαρός Μισθός: W3=W1(1-t) - Φυσικό Επίπεδο Ανεργίας: ΒC Αν καταργηθεί ο φόρος, η AJ(t) μετατοπίζεται δεξιά σε AJ (και μειώνεται η κλίση της) ΝέαισορροπίαστοΕ, με: - Απασχόληση: Ν2 > Ν1 - Καθαρός Μισθός: W2 > W3 N 1 N 2 Αριθμός Εργατών - Ανεργία: ΕF < BC H απόσταση EF είναι μικρότερη από BC εξαιτίας των σχετικών κλίσεων της LF και της AJ, αλλά οι διαφορές μπορεί να μην είναι σημαντικές

- Οι επιπτώσεις από μια μείωση του φόρου στο ποσοστό ανεργίας μπορεί να μην είναι σημαντικές, διότι το αποτέλεσμα υποκατάστασης (υποκατάσταση ελεύθερου χρόνου με εργασία λόγω αύξησης του καθαρού μισθού) αντισταθμίζεται από το αποτέλεσμα εισοδήματος (δυνατότητα διατήρησης σταθερού βιοτικού επιπέδου με λιγότερες ώρες εργασίας) - Παράδειγμα: Μείωση φόρων από την κυβέρνηση Θάτσερ τη δεκαετία του 80 => Ασήμαντη αύξηση των προσφερόμενων ωρών εργασίας - Παρατήρηση: Μια παρόμοια διαγραμματική ανάλυση μπορεί να δείξει τις επιπτώσεις από μια μείωση του επιδόματος ανεργίας (ή μια μείωση των εισφορών προς τους ασφαλιστικούς οργανισμούς εκ μέρους των επιχειρήσεων και των εργαζομένων).