ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΑΥΞΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Transcript

1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΑΥΞΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

2 ΑΥΞΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ Στις προηγμένες οικονομίες, οι περισσότερες τιμές τείνουν να αυξάνονται, με την πάροδο του χρόνου. Αυτή η αύξηση στο γενικό επίπεδο των τιμών, ονομάζεται πληθωρισμός. Έχουμε ζήσει παραδείγματα υπερπληθωρισμού στην πρώην Γιουγκοσλαβία και στην Ζιμπάμπουε. Ο πληθωρισμός στη Γιουγκοσλαβία κινούταν με ρυθμό 5 τετράκις εκατομμύρια επί τις εκατό (το 5 και ακόμα 15 μηδενικά) μεταξύ Οκτωβρίου 1993 και Ιανουαρίου Ποιο είναι εκείνο το στοιχείο, που καθορίζει αν μια οικονομία θα έχει πληθωρισμό και αν ναι, πόσο; Ποιο ακριβώς όμως είναι το κόστος, που επιβάλλει σε μια κοινωνία ο πληθωρισμός;

3 Το επίπεδο των τιμών και η αξία του χρήματος Έστω ότι, για κάποια χρονική περίοδο, παρατηρείται μια δεκαπλάσια αύξηση στην τιμή ενός παγωτού. Τι συμπέρασμα εξάγουμε από το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν τόσα πολλά χρήματα, με αντάλλαγμα ένα παγωτό; Μπορεί οι άνθρωποι να έχουν συνηθίσει και να απολαμβάνουν τώρα περισσότερο το παγωτό. Ακόμα, όμως, κι αν η απόλαυση από το παγωτό έχει αυξηθεί, ένα μεγάλο μέρος της αύξησης της τιμής πιθανώς οφείλεται στο γεγονός, ότι με την πάροδο του χρόνου, το χρήμα, που χρησιμοποιείται για την αγορά παγωτού, έχει λιγότερη αξία. Πράγματι, το πρώτο πράγμα που μαθαίνουμε για τον πληθωρισμό, είναι ότι έχει μεγαλύτερη σχέση με την αξία του χρήματος (τα αγαθά και οι υπηρεσίες, που μπορούμε να λάβουμε για οποιοδήποτε χρηματικό ποσό), απ' ό,τι με την αξία των αγαθών.

4 Το επίπεδο των τιμών και η αξία του χρήματος Το γενικό επίπεδο τιμών της οικονομίας μπορεί να εξεταστεί από δύο πλευρές. Μέχρι τώρα, εξετάσαμε το επίπεδο τιμών ως την τιμή ενός καλαθιού αγαθών και υπηρεσιών. Όταν το επίπεδο τιμών αυξάνεται, οι άνθρωποι πρέπει να πληρώσουν περισσότερα χρήματα για τα αγαθά και τις υπηρεσίες, που αγοράζουν. Εναλλακτικά, μπορούμε να εξετάσουμε το επίπεδο τιμών ως ένα μέτρο της αξίας του χρήματος. Μια αύξηση στο επίπεδο τιμών, σημαίνει χαμηλότερη αξία του χρήματος, επειδή με κάθε μονάδα χρήματος αγοράζουμε τώρα μικρότερη ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών.

5 Το επίπεδο των τιμών και η αξία του χρήματος P είναι το επίπεδο τιμών, όπως μετριέται, για παράδειγμα, από το ΔΤΚ ή τον αποπληθωριστή του ΑΕΠ. Τότε, το P μετρά τον αριθμό των ευρώ, που απαιτούνται, για την αγορά ενός καλαθιού αγαθών και υπηρεσιών. Ας αντιστρέψουμε τώρα αυτήν την ιδέα: η ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών, που μπορούμε να αγοράσουμε με 1, ισούται με 1/Ρ. Με άλλα λόγια, αν: P είναι η τιμή αγαθών και υπηρεσιών, που μετριέται με όρους χρήματος, 1/Ρ είναι η αξία του χρήματος, που μετριέται με όρους αγαθών και υπηρεσιών. Επομένως, όταν αυξάνεται το γενικό επίπεδο τιμών, η αξία του χρήματος μειώνεται.

6 Προσφορά χρήματος, ζήτηση χρήματος και νομισματική ισορροπία Τι είναι αυτό, που καθορίζει την αξία του χρήματος; Ακριβώς όπως η προσφορά και η ζήτηση για μπανάνες καθορίζει την τιμή των μπανανών, η προσφορά και η ζήτηση χρήματος καθορίζει την αξία του χρήματος.

7 Προσφορά χρήματος, ζήτηση χρήματος και νομισματική ισορροπία Πρώτα θα μελετήσουμε την προσφορά χρήματος. Όταν η κεντρική τράπεζα πουλά ομόλογα σε συναλλαγές ανοιχτής αγοράς, εισπράττει χρήμα σε αντάλλαγμα και μειώνει την προσφορά χρήματος. Όταν η κεντρική τράπεζα αγοράζει κρατικά ομόλογα, δίνει χρήματα και αυξάνει την προσφορά χρήματος. Επιπλέον, αν μέρος αυτού του χρήματος κατατεθεί σετράπεζες, οι οποίες στη συνέχεια το διατηρούν ως ρευστά διαθέσιμα, αναλαμβάνει δράση ο πολλαπλασιαστής χρήματος. Αυτές οι συναλλαγές ανοιχτής αγοράς. μπορεί να έχουν ακόμα μεγαλύτερη επίδραση στην προσφορά χρήματος.

8 Προσφορά χρήματος, ζήτηση χρήματος και νομισματική ισορροπία Θα μελετήσουμε τη ζήτηση χρήματος, που αντανακλά κυρίως την ποσότητα πλούτου, που οι άνθρωποι θέλουν να διατηρούν σε ρευστή μορφή. Μια από τις κύριες μεταβλητές επηρεασμού της ζήτησης χρήματος, είναι το μέσο επίπεδο τιμών στην οικονομία. Οι άνθρωποι κρατούν χρήμα ως μέσο συναλλαγών, για να αγοράζουν αγαθά και υπηρεσίες. Συνεπώς, η ποσότητα χρήματος που κρατούν γι' αυτόν το σκοπό, εξαρτάται από τις τιμές αυτών των αγαθών και υπηρεσιών. Όσο υψηλότερες είναι οι τιμές, τόσο περισσότερο χρήμα απαιτεί μια συνηθισμένη συναλλαγή και τόσο περισσότερο χρήμα οι άνθρωποι θα επιλέξουν να κρατούν στις τσέπες και τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους. Αυτό σημαίνει ότι ένα υψηλότερο επίπεδο τιμών (μια χαμηλότερη αξία χρήματος), αυξάνει τη ζητούμενη ποσότητα χρήματος.

9 Προσφορά χρήματος, ζήτηση χρήματος και νομισματική ισορροπία Τι είναι αυτό, που εξασφαλίζει ότι η ποσότητα του χρήματος που προσφέρει η κεντρική τράπεζα, εξισορροπεί την ποσότητα του χρήματος, που ζητούν οιάνθρωποι; Η απάντηση, όπως αποδεικνύεται, εξαρτάται από το χρονικό ορίζοντα που εξετάζουμε. Στη μακροχρόνια περίοδο, το γενικό επίπεδο τιμών προσαρμόζεται στο επίπεδο, στο οποίο η ζήτηση χρήματος ισούται με την προσφορά χρήματος.

10 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10.1: Πώς η Προσφορά και η Ζήτηση για Χρήμα Καθορίζουν το Επίπεδο της Τιμής Ισορροπίας

11 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10.1: Πώς η Προσφορά και η Ζήτηση για Χρήμα Καθορίζουν το Επίπεδο της Τιμής Ισορροπίας Ο οριζόντιος άξονας δείχνει την ποσότητα του χρήματος. Ο αριστερός κάθετος άξονας δείχνει την αξία του χρήματος και ο δεξιός κάθετος άξονας δείχνει το επίπεδο των τιμών. Η καμπύλη προσφοράς χρήματος είναι κάθετη, επειδή η προσφερόμενη ποσότητα χρήματος διατηρείται σταθερή από την κεντρική τράπεζα. Η καμπύλη ζήτησης χρήματος έχει αρνητική κλίση, επειδή οι άνθρωποι θέλουν να κρατούν μεγαλύτερη ποσότητα χρήματος, όταν κάθε ευρώ αγοράζει μικρότερη ποσότητα. Στο σημείο ισορροπίας, το σημείο A, η αξία του χρήματος (στον αριστερό άξονα) και το επίπεδο των τιμών (στο δεξιό άξονα) προσαρμόζονται, ώστε να φέρουν την προσφερόμενη ποσότητα χρήματος και τη ζητούμενη ποσότητα χρήματος σεισορροπία.

12 Προσφορά χρήματος, ζήτηση χρήματος και νομισματική ισορροπία Αν το επίπεδο τιμών βρίσκεται πάνω από το επίπεδο ισορροπίας: Οι άνθρωποι θα θέλουν να κρατούν περισσότερο χρήμα, απ' όσοέχει δημιουργήσει η κεντρική τράπεζα. Άρα, το επίπεδο τιμών πρέπει να μειωθεί, ώστε να φέρει σε ισορροπία την προσφορά με τη ζήτηση χρήματος. Αν το επίπεδο τιμών βρίσκεται κάτω από το επίπεδο ισορροπίας: Οι άνθρωποι θέλουν να κρατούν λιγότερο χρήμα, απ' όσο έχει δημιουργήσει η κεντρική τράπεζα. Το επίπεδο τιμών πρέπει να αυξηθεί, για να φέρει σε ισορροπία την προσφορά με τη ζήτηση χρήματος.

13 Οι επιδράσεις μιας νομισματικής ενίσχυσης Η κεντρική τράπεζα αυξάνει την ποσότητα χρήματος της οικονομίας αγοράζοντας κρατικά ομόλογα από το κοινό, μέσω των συναλλαγών ανοιχτής αγοράς. Τι συμβαίνει μετά από μια τέτοια νομισματική ενίσχυση;

14 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10.2: Μια Αύξηση στην Προσφορά χρήματος

15 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10.2: Μια Αύξηση στην Προσφορά χρήματος Όταν η κεντρική τράπεζα αυξάνει την προσφορά χρήματος, η καμπύλη προσφοράς χρήματος μετατοπίζεται από τη θέση MS 1 στη θέση MS 2. Η αξία του χρήματος (στον αριστερό άξονα) και το επίπεδο των τιμών (στο δεξί άξονα) προσαρμόζονται, ώστε να ισορροπήσουν την προσφορά και τη ζήτηση. Η ισορροπία μετακινείται από το σημείο A στο σημείο B. Ως εκ τούτου, μια αύξηση στην προσφορά χρήματος αυξάνει το γενικό επίπεδο τιμών και κάνει κάθε ευρώ να έχει λιγότερη αξία.

16 Οι επιδράσεις μιας νομισματικής ενίσχυσης Αυτή η εξήγηση, για το πώς καθορίζεται το επίπεδο τιμών και το πώς μπορεί να μεταβληθεί στην πάροδο του χρόνου, ονομάζεται ποσοτική θεωρία του χρήματος. Σύμφωνα με την ποσοτική θεωρία του χρήματος: Η διαθέσιμη ποσότητα χρήματος στην οικονομία καθορίζει την αξία του χρήματος και Η αύξηση της ποσότητας χρήματος, είναι η κύρια αιτία του πληθωρισμού.

17 Μια σύντομη ματιά στη διαδικασία προσαρμογής Πώς περνά η οικονομία από την αρχική, στη νέα ισορροπία; Η άμεση επίδραση μιας νομισματικής ενίσχυσης είναι η δημιουργία πλεονάζουσας προσφοράς χρήματος. Οι άνθρωποι προσπαθούν να απαλλαγούν αυτήν την πλεονάζουσα προσφορά χρήματος, με διάφορους τρόπους. Μπορεί να αγοράσουν αγαθά και υπηρεσίες με την πλεονάζοντα ποσότητα χρήματος που διαθέτουν και Μπορεί να χορηγήσουν δάνεια σε άλλους, αγοράζοντας ομόλογα ή καταθέτοντας τα χρήματα σε αποταμιευτικούς τραπεζικούς λογαριασμούς. Σε κάθε περίπτωση, αυτή η ενίσχυση χρήματος αυξάνει τη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες. Ωστόσο, η ικανότητα της οικονομίας να προσφέρει αγαθά και υπηρεσίες δεν έχει αλλάξει.

18 Μια σύντομη ματιά στη διαδικασία προσαρμογής Έτσι, η μεγαλύτερη ζήτηση για αγαθά και υπηρεσίες προκαλεί αύξηση των τιμών για αγαθά και υπηρεσίες. Η αύξηση στο επίπεδο των τιμών για αγαθά και υπηρεσίες, με τη σειρά της, αυξάνει τη ζητούμενη ποσότητα χρήματος, επειδή οι άνθρωποι χρησιμοποιούν περισσότερα ευρώ, για κάθε τους συναλλαγή. Τελικά, η οικονομία φτάνει σε μια νέα ισορροπία, στην οποία η ζητούμενη ποσότητα χρήματος ισούται πάλι με την προσφερόμενη ποσότητα χρήματος. Μ' αυτόν τον τρόπο, το γενικό επίπεδο τιμών για αγαθά και υπηρεσίες προσαρμόζεται, ώστε να ισορροπήσει την προσφορά με τη ζήτηση χρήματος.

19 Η κλασική διχοτόμηση και η νομισματική ουδετερότητα Είδαμε ότι οι μεταβολές στην προσφορά χρήματος οδηγούν σε μεταβολές στο μέσο επίπεδο των τιμών αγαθών και υπηρεσιών. Πώς αυτές οι νομισματικές μεταβολές επηρεάζουν άλλες σημαντικές μακροοικονομικές μεταβλητές, όπως την παραγωγή, την απασχόληση, τους πραγματικούς μισθούς και τα πραγματικά επιτόκια;

20 Η κλασική διχοτόμηση και η νομισματική ουδετερότητα Ονομαστικές μεταβλητές: μεταβλητές που μετριούνται σε νομισματικές μονάδες. Πραγματικές μεταβλητές: μεταβλητές που μετριούνται σε φυσικές μονάδες. Κλασική διχοτόμηση: ο θεωρητικός διαχωρισμός των ονομαστικών από τις πραγματικές μεταβλητές

21 Η κλασική διχοτόμηση και η νομισματική ουδετερότητα Λέμε ότι η τιμή του καλαμποκιού είναι 2 το κιλό ή ότι η τιμή του σιταριού είναι 1 το κιλό. Τι είναι η σχετική τιμή η τιμή ενός προϊόντος, σε σχέση με ένα άλλο; Το δίδαγμα είναι ότι: Οι χρηματικές τιμές είναι ονομαστικές μεταβλητές, ενώ Οι σχετικές τιμές είναι πραγματικές μεταβλητές. Η έλλειψη συσχετισμού μεταξύ των νομισματικών μεταβολών και των πραγματικών μεταβλητών, ονομάζεται νομισματική ουδετερότητα.

22 Η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος Ερώτημα: πόσες φορές το χρόνο χρησιμοποιείται 1 για την αγορά ενός αγαθού ή υπηρεσίας, που μόλις παράχθηκε; Η απάντηση σ' αυτήν την ερώτηση δίνεται από μια μεταβλητή, που ονομάζεται ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος. Στην οικονομική επιστήμη, η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος αναφέρεται στο πόσο γρήγορα αλλάζει χέρια το χρήμα, καθώς κινείται μέσα στην οικονομία. Για να υπολογίσουμε την ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος, διαιρούμε την ονομαστική αξία παραγωγής (ονομαστικό ΑΕΠ) με την ποσότητα του χρήματος.

23 Η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος Αν P είναι το γενικό επίπεδο τιμών (ο αποπληθωριστής ΑΕΠ), Y η παραγόμενη ποσότητα προϊόντος (πραγματικό ΑΕΠ) και M η ποσότητα του χρήματος, τότε η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος είναι: V = (P x Y) / M Φανταστείτε μια απλή οικονομία, που παράγει μόνο πίτσα. Έστω ότι, σε ένα χρόνο παράγει 100 πίτσες, ότι κάθε πίτσα πωλείται για 10 και ότι η ποσότητα του χρήματος είναι 50, ποσό που αποτελείται από πενήντα κέρματα του 1. Τότε, η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος είναι: V = ( 10 x 100) / 50 V = 20 Κάθε κέρμα του ευρώ πρέπει να δαπανηθεί (δηλαδή ν' αλλάξει χέρια) κατά μέσο όρο 20 φορές, το χρόνο.

24 Η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος Με αλγεβρική αναδιάταξη, αυτή η εξίσωση γίνεται: M x V = P x Y Αυτή η εξίσωση δηλώνει ότι η ποσότητα του χρήματος (Μ) επί την ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος (V), ισούται με την τιμή εκροής (Ρ) επί την παραγόμενη ποσότητα προϊόντος (Υ). Ονομάζεται ποσοτική εξίσωση, επειδή συνδέει την ποσότητα του χρήματος (Μ) με την ονομαστική αξία της παραγωγής (Ρ x Υ). Η ποσοτική εξίσωση (η οποία είναι μια ταυτότητα), δείχνει ότι μια αύξηση στην ποσότητα του χρήματος σε μια οικονομία, πρέπει να αντανακλάται σε μία από τις άλλες τρεις μεταβλητές: Tο επίπεδο τιμών πρέπει να αυξηθεί, H παραγόμενη ποσότητα προϊόντος πρέπει να αυξηθεί ή H ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος πρέπει να μειωθεί.

25 Η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος Όλα τα στοιχεία, που είναι απαραίτητα εργαλεία, για να εξηγήσουμε το επίπεδο ισορροπίας των τιμών και τον ρυθμό του πληθωρισμού: 1. Δεχόμαστε ότι η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος είναι σχετικά σταθερή, στην πάροδο του χρόνου. 2. Επειδή η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος είναι σχετικά σταθερή, όταν η κεντρική τράπεζα μεταβάλλει την ποσότητα του χρήματος (Μ), προκαλεί ανάλογες μεταβολές στην ονομαστική αξία της παραγωγής (Ρ x Υ). 3. Η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών της οικονομίας (Υ) καθορίζεται κυρίως από τους παραγωγικούς συντελεστές (εργατικό δυναμικό, φυσικό κεφάλαιο, ανθρώπινο κεφάλαιο και φυσικοί πόροι) και τη διαθέσιμη τεχνολογία. Συγκεκριμένα, επειδή το χρήμα είναι ουδέτερο, δεν επηρεάζει την παραγωγή.

26 Η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος 4. Με την παραγωγή (Y) να καθορίζεται από τους παραγωγικούς συντελεστές και την τεχνολογία, όταν η κεντρική τράπεζα μεταβάλλει την προσφορά χρήματος (Μ), και προκαλεί ανάλογες μεταβολές στην ονομαστική αξία παραγωγής (Ρ x Υ), αυτές οι μεταβολές εκφράζονται ως μεταβολές στο επίπεδο τιμών (Ρ). 5. Επομένως, όταν η κεντρική τράπεζα αυξάνει την προσφορά χρήματος με γρήγορο ρυθμό, το αποτέλεσμα είναι υψηλός ρυθμός πληθωρισμού.

27 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10.3: Η Ταχύτητα της Κυκλοφορίας του χρήματος,

28 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10.3: Η Ταχύτητα της Κυκλοφορίας του χρήματος, Η ταχύτητα της κυκλοφορίας σ' αυτό το διάγραμμα είναι ο λόγος του ΑΕΠ των ΗΠΑ, την περίοδο , προς το μέτρο Μ2 της ΟμοσπονδιακήςΤράπεζας των ΗΠΑ, για την προσφορά χρήματος.

29 Ο φόρος πληθωρισμού Αν ο πληθωρισμός μπορεί να εξηγηθεί τόσο εύκολα, γιατί σε πολλές χώρες υπάρχει υπερπληθωρισμός; Δηλαδή, γιατί οι κεντρικές τράπεζες αυτών των χωρών επιλέγουν να τυπώσουν τόσο πολύ χρήμα, του οποίου η αξία είναι βέβαιο ότι θα μειωθεί πολύ γρήγορα, με την πάροδο του χρόνου; Η απάντηση είναι ότι οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών χρησιμοποιούν τη δημιουργία χρήματος, για να πληρώνουν τις δαπάνες τους. Όταν το κράτος συγκεντρώνει έσοδα εκτυπώνοντας χρήμα, λέμε ότι επιβάλλει φόρο πληθωρισμού. Ο φόρος πληθωρισμού είναι πιο έμμεσος.

30 Το φαινόμενο Fisher Σύμφωνα με την αρχή της νομισματικής ουδετερότητας, μια άνοδος στο ρυθμό αύξησης του χρήματος: Αυξάνει το ρυθμό πληθωρισμού, αλλά Δεν επηρεάζει καμία πραγματική μεταβλητή. Μια σημαντική εφαρμογή αυτής της αρχής αφορά την επίδραση του χρήματος στα επιτόκια. Το ονομαστικό επιτόκιο είναι το επιτόκιο που σας δίνει η τράπεζα. Το πραγματικό επιτόκιο διορθώνει το ονομαστικό επιτόκιο, ως προς τον πληθωρισμό, ώστε να σας δείξει πόσο γρήγορα θα αυξηθεί η αγοραστική δύναμη του αποταμιευτικού λογαριασμού σας, με την πάροδο του χρόνου. Πραγματικό επιτόκιο = Ονομαστικό επιτόκιο Ποσοστό πληθωρισμού

31 Το φαινόμενο Fisher Αν η τράπεζα ανακοινώνει ονομαστικό επιτόκιο 7% το χρόνο και ο ρυθμός πληθωρισμού είναι 3% το χρόνο, τότε η πραγματική αξία των καταθέσεων αυξάνεται κατά 4% το χρόνο. Πώς η αύξηση στην προσφορά χρήματος επηρεάζει τα επιτόκια; Στη μακροχρόνια περίοδο, όταν το χρήμα είναι ουδέτερο, μια αύξηση της προσφοράς του χρήματος δεν θα πρέπει να επηρεάζει το πραγματικό επιτόκιο. Το πραγματικό επιτόκιο είναι άλλωστε μια πραγματική μεταβλητή. Προκειμένου το πραγματικό επιτόκιο να μην επηρεαστεί, το ονομαστικό επιτόκιο πρέπει να μεταβάλλεται σε αναλογία ένα προς ένα, με τις μεταβολές στο ρυθμό πληθωρισμού.

32 Το φαινόμενο Fisher Ως εκτούτου, όταν η κεντρική τράπεζα αυξάνει το ρυθμό αύξησης του χρήματος, το αποτέλεσμα είναι: Ένας υψηλότερος ρυθμός πληθωρισμού και Ένα υψηλότερο ονομαστικό επιτόκιο. Φαινόμενο Fisher: η προσαρμογή του ονομαστικού επιτοκίου κατά το ρυθμό πληθωρισμού. Το φαινόμενο Fisher δεν ισχύει στη βραχυχρόνια περίοδο, αν ο πληθωρισμός είναι απρόσμενος.

33 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10.4: Το Ονομαστικό Επιτόκιο και ο Ρυθμός Πληθωρισμού στη Μεγάλη Βρετανία

34 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10.4: Το Ονομαστικό Επιτόκιο και ο Ρυθμός Πληθωρισμού στη Μεγάλη Βρετανία Αυτό το διάγραμμα χρησιμοποιεί ετήσια στοιχεία από το 1976, για να δείξει το ονομαστικό επιτόκιο σε τρίμηνα έντοκα γραμμάτια δημοσίου της Μεγάλης Βρετανίας (μετριέται ως το ετήσιο μέσο προεξοφλητικό επιτόκιο) και το ρυθμό πληθωρισμού (όπως μετριέται από το δείκτη τιμών λιανικής). Η στενή σχέση αυτών των δύο μεταβλητών, αποτελεί απόδειξη του φαινομένου Fisher: όταν ο ρυθμός πληθωρισμού αυξάνεται, το ίδιο συμβαίνει και στο ονομαστικό επιτόκιο.

35 Πτώση στην αγοραστική δύναμη; Το Λάθος του πληθωρισμού Όταν οιτιμές αυξάνονται: Οι αγοραστές αγαθών και υπηρεσιών πληρώνουν περισσότερα, για ό,τι αγοράζουν. Οι πωλητές αγαθών και υπηρεσιών, παράλληλα όμως, εισπράττουν περισσότερα, για ό,τι πουλάνε. Επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι κερδίζουν τα εισοδήματά τους πουλώντας τις υπηρεσίες τους, όπως την εργασία τους, ο πληθωρισμός στα εισοδήματα συμβολίζει τον πληθωρισμό στις τιμές. Ως εκ τούτου, ο πληθωρισμός αυτός καθαυτός δεν μειώνει άμεσα την πραγματική αγοραστική δύναμη των ανθρώπων.

36 Πτώση στην αγοραστική δύναμη; Το Λάθος του πληθωρισμού Αν τα ονομαστικά εισοδήματα τείνουν να ακολουθούν το ρυθμό αύξησης με των τιμών, τότε γιατί να είναι πρόβλημα ο πληθωρισμός; Αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχει μία μόνο σωστή απάντηση σ' αυτήν την ερώτηση. Αντίθετα, οι οικονομολόγοι έχουν αναγνωρίσει αρκετές συνέπειες του πληθωρισμού και καθεμία παρουσιάζει κάποιον τρόπο, με τον οποίο η διαρκής αύξηση στην προσφορά χρήματος επιδρά πράγματι τις πραγματικές μεταβλητές.

37 Κόστος Σόλας Παπουτσιών Πώςμπορεί κάποιος να αποφύγει το φόρο πληθωρισμού; Μέσω της παρακράτησης λιγότερων χρημάτων, όπου ένας τρόπος να το κάνετε είναι να επισκέπτεστε την τράπεζα πιο συχνά. Για παράδειγμα, αντί να αποσύρετε 400 κάθε τέσσερις εβδομάδες, μπορείτε νααποσύρετε 100 μία φορά την εβδομάδα. Με αυτό τον τρόπο, θα μπορέσετε να διατηρείτε : Μεγαλύτερο μέρος του πλούτου σας στον έντοκο αποταμιευτικό λογαριασμό σας και Λιγότερο στην τσέπη σας, εφόσον ο πληθωρισμός μειώνει την αξία του. Το κόστος της μείωσης των ρευστών διαθεσίμων ονομάζεται κόστος σόλας παπουτσιών του πληθωρισμού, επειδή η πραγματοποίηση πιο συχνών επισκέψεων στην τράπεζα, φθείρει πιο γρήγορα τα παπούτσια σας.

38 Κόστος νέων τιμοκαταλόγων Οι επιχειρήσεις αλλάζουν τις τιμές σπάνια, ώστε να αποφύγουν το κόστος της αλλαγής των τιμών. Το κόστος της αναπροσαρμογής των τιμών ονομάζεται κόστος νέων τιμοκαταλόγων ένας όρος, που προέρχεται από τα έξοδα που κάνει ένα εστιατόριο, όταν πρέπει να τυπώσει ένα καινούριο μενού.

39 Η μεταβλητότητα των σχετικών τιμών και η άνιση κατανομή πόρων Επειδή οι τιμές αλλάζουν σε αραιά διαστήματα, ο πληθωρισμός προκαλεί περισσότερη μεταβλητότητα στις σχετικές τιμές απ ό,τι διαφορετικά. Όταν ο πληθωρισμός αλλοιώνει τις σχετικές τιμές, οι αποφάσεις του καταναλωτή επίσης αλλοιώνονται και οι αγορές δεν έχουν πολύ καλά αποτελέσματα στην κατανομή των πόρων.

40 Φορολογικές στρεβλώσεις που οφείλονται στον πληθωρισμό Πολλοί φόροι γίνονται ακόμα πιο προβληματικοί, σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό. Ο λόγος είναι ότι οι πολιτικοί συχνά παραβλέπουν τον πληθωρισμό, όταν ψηφίζουν φορολογικούς νόμους. Οι οικονομολόγοι, που μελετούν το φορολογικό σύστημα, συμπεραίνουν ότι ο πληθωρισμός τείνει να αυξάνει τη φορολογική επιβάρυνση στο εισόδημα, που έχουν οι πολίτες από τις αποταμιεύσεις τους.

41 ΠΙΝΑΚΑΣ 10.1: Πώς ο Πληθωρισμός Αυξάνει τη Φορολογική Επιβάρυνση στην Αποταμίευση

42 Φορολογικές στρεβλώσεις που οφείλονται στον πληθωρισμό Μία λύση στο πρόβλημα είναι η τιμαριθμοποίηση του φορολογικού συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι οι φορολογικοί νόμοι θα πρέπει να μεταρρυθμιστούν και να λαμβάνουν υπόψη τις επιδράσεις του πληθωρισμού.

43 Αποπληθωρισμός Το αντίθετο του πληθωρισμού είναι ο αποπληθωρισμός, όπου το επίπεδο τιμών στην πραγματικότητα υποχωρεί. Κάποιος πληθωρισμός σε οποιοδήποτε οικονομία είναι επιθυμητός, επειδή είναι ένα σημάδι ότι υπάρχει ζήτηση, ότι υπάρχουν λόγοι για παραγωγή και επένδυση και ότι θα εξακολουθούν να υπάρχουν κέρδη από την επιχειρηματικότητα. Για κάποια χρόνια, την πρώτη δεκαετία του 21 ου αιώνα, τα επιτόκια στην Ιαπωνία παρέμεναν στο μηδέν, σε μια απόπειρα τόνωσης της καταναλωτικής δαπάνης. Όπως συμβαίνει με οποιαδήποτε τιμή, σε οποιαδήποτε αγορά, το επιτόκιο ενεργεί ως σήμα και ως τέτοιο, παρέχει κίνητρα που κατανέμουν τους σπανίζοντες πόρους.

44 Αποπληθωρισμός Όταν τα επιτόκια είναι μηδενικά, δεν υπάρχουν κίνητρα ώστε τα πιστωτικά ιδρύματα να δανείσουν χρήμα. Για τις επιχειρήσεις, είναι καλό να μπορούν να συγκεντρώσουν κεφάλαια τόσο φθηνά, ώστε να τα επενδύσουν, αλλά πού να τα επενδύσουν; Ένα μέρος του προβλήματος του αποπληθωρισμού στην Ιαπωνία, είναι ότι οι καταναλωτές δεν δαπανούσαν στα επίπεδα που θα μπορούσαν να δώσουν λόγους για νέες επενδύσεις. Γιατί να ξοδέψεις ή να επενδύσεις σήμερα, όταν περιμένεις ότι οι τιμές θαείναι χαμηλότερες αύριο; Αν οι καταναλωτές μειώνουν τη δαπάνη, οι επιχειρήσεις βλέπουν συρρίκνωση των παραγγελιών, με αποτέλεσμα να μειώνουν την παραγωγή και να απολύουν προσωπικό. Οι κεντρικές τράπεζες επιφορτίζονται με το καθήκον να διατηρούν τον πληθωρισμό περίπου στο 2%.