ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟ ΜΟΝΑΧΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ

Μάρτιος 2016 ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ και ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔAΣ ΒΑΥΑΡΙΑΣ ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 1 από 21

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Α. ΒΑΥΑΡΙΑ... 3 Α-Ι. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΡΑΤΙΔΙΟΥ... 3 Α-ΙΙ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΡΑΤΙΔΙΟΥ (2015)... 4 A-IΙI. OIKONOMIKEΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ... 5 A-ΙV. ΕΞΑΓΩΓΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ... 7 Εξωστρέφεια γερμανικών επιχειρήσεων... 7 Eξαγωγές - Εισαγωγές κατά το 2015... 9 Επενδύσεις... 10 Β-Ι. ΕΞΑΓΩΓΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΑΥΑΡΙΑΣ... 11 Β-ΙΙ. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ...12 B-IΙΙ. ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΑΥΑΡΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ...13 B-ΙV. EKΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΑΥΑΡΙΑ...13 Γ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ...14 Γ Ι. ΤΡΟΦΙΜΑ - ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ...14 Προτάσεις...14 Δράσεις του Γραφείου ΟΕΥ Μονάχου...15 Βιολογικά τρόφιμα...15 Πρόταση...16 Γ ΙI. ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ...16 Δράσεις Γραφείου Ο.Ε.Υ. Μονάχου...16 Προτάσεις...17 Γ ΙΙΙ. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ... 17 Δράσεις Γραφείου Ο.Ε.Υ. Μονάχου...18 Προτάσεις...18 Γ ΙV. ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ...18 Γ V. EΚΘΕΣΙΑΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ...19 Δράσεις Γραφείου Ο.Ε.Υ. Μονάχου...19 Γ VI. ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ - AΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ...19 Επενδυτικό θεσμικό πλαίσιο...19 Δράσεις Γραφείου Ο.Ε.Υ. Μονάχου... 20 Γ VIΙ. ΛΟΙΠΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ... 20 Δ. ΕΠΙΛΟΓΟΣ...21 ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 2 από 21

Α. ΒΑΥΑΡΙΑ Α-Ι. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΡΑΤΙΔΙΟΥ Ονομασία κρατιδίου Τύπος διακυβέρνησης Πρωτεύουσα Έκταση Γεωγραφική θέση Πληθυσμός Σύνταγμα Πρωθυπουργός Διοικητικές περιφέρειες Freistaat Bayern. Ένα από τα 16 ομόσπονδα κρατίδια της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (Ο.Δ.Γ.), με τοπικό κοινοβούλιο 180 βουλευτών τεσσάρων κομμάτων. Μόναχο. 70.550 τ.χλμ. Βρίσκεται στη Ν. Γερμανία και συνορεύει βόρεια με το κρατίδιο της Θουριγκίας, Β.Α. με το κρατίδιο της Σαξωνίας ανατολικά με την Τσεχία, νότια και Ν.Α. με την Αυστρία, Ν.Δ. με το κρατίδιο της Εσσης και δυτικά με το κρατίδιο της Βάδης Βυρτεμβέργης. 12.744.475 άτομα (15,6% του συνολικού γερμανικού πληθυσμού στις 31.12.2015) εκ των οποίων 1.577.194 αλλοδαποί (12,3% του συνολικού βαυρικού πληθυσμού). Οι Ελληνες σύμφωνα με τη γερμανική στατιστική υπηρεσία ανήλθαν σε 72.027 άτομα ή 4,5% του συνολικού αλλοδαπού πληθυσμού στη Βαυαρία (έβδομη πληθυσμιακή ομάδα μετά τους Τούρκους, Ρουμάνους, Πολωνούς, Ιταλούς, Αυστριακούς και Κροάτες). Πληθυσμιακή πυκνότητα 179 άτομα / τ.χλμ. Ψηφίστηκε στις 26.10.1946, τέθηκε σε ισχύ στις 08.12.1946 και ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ Ο.Δ.Γ. και Βαυαρίας. Horst Seehofer από 15.09.2013. Επόμενες εκλογές το φθινόπωρο του 2018. Eπτά : Oberbayern(με διοικητικό κέντρο το Μόναχο), Niederbayern (Landshut), Oberpfalz (Regensburg), Oberfranken (Bayreuth), Mittelfranken (Ansbach), Unterfranken (Würzburg), Schwaben (Augsburg). Σε σύγκριση με τη Γερμανία 1 Η Βαυαρία αντιστοιχεί στο 19,7% της συνολικής γερμανικής επιφάνειας (είναι το μεγαλύτερο ομόσπονδο κρατίδιο). Το 15,6% του συνολικού γερμανικού πληθυσμού (δεύτερη θέση μεταξύ των ομόσπονδων κρατιδίων μετά τη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία) κατοικεί στη Βαυαρία. 1 Destatis ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 3 από 21

Α-ΙΙ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΚΡΑΤΙΔΙΟΥ (2015) Α.Ε.Π. (ονομαστικό) 549,19 δις ευρώ (έναντι 3.025,9 δις ευρώ στην Ο.Δ.Γ.). Δομή Α.Ε.Π. 65% από υπηρεσίες (εκ των οποίων 20% εμπόριο, 25,9% χρηματοοικονομικά και 19% από το Δημόσιο), 34,3% από μεταποίηση και 0,6% από τον πρωτογενή τομέα. Ρυθμός Αύξησης Α.Ε.Π. Α.Ε.Π./κάτοικο Πληθωρισμός Ανεργία +4,3% (έναντι του 2014, ονομαστική αξία). +2,1% (έναντι του 2014, καθαρή αξία). 43.092 ευρώ (έναντι 37.099 στην Ο.Δ.Γ.) +0,4% (έναντι +0,3% στην ΟΔΓ). 3,6% (έναντι 6,4% της Ο.Δ.Γ.). Χαμηλότερο παν-γερμανικά. Εξαγωγές 178,9 δις. ευρώ (+6,1% έναντι του 2014). Βασικά εξαγόμενα προϊόντα Εξαγωγικοί Εταίροι Οχήματα (38 δις και 21,15% μερίδιο επί συνόλου εξαγωγών), μηχανές (28 δις ευρώ και 15,7%), μέρη οχημάτων (με 14 δις ευρώ και 7,83%), συσκευές ηλεκτροπαραγωγής και ηλεκτροδιανομής (με 10,3 δις ευρώ και μερίδιο 5,77%), τρόφιμα ποτά (με 8,7 δις και 4,87%), συσκευές μέτρησης και ελέγχου (με 6,2 δις και 3,52%). Η.Π.Α. (με 23 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +16%), Ηνωμένο Βασίλειο (με 15 δις και ποσοστό αύξησης +22%), Κίνα (με 14 δις και ποσοστό μείωσης -12%), Αυστρία (με 14 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης 7%), Γαλλία (με 12 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +7%) και Ιταλία (με 11 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +6%). Εισαγωγές 161,3 δις ευρώ (+7,3% έναντι του 2014). Bασικά εισαγόμενα προϊόντα Εισαγωγικοί Εταίροι Μηχανές (με 17 δις ευρώ και μερίδιο 10,5% επί συνόλου εισαγωγών), μέρη οχημάτων (με 13 δις ευρώ και 7,96%), οχήματα (με 10,6 δις και 6,63%), πετρέλαιο και φυσικό αέριο (με 10,9 δις και 6,8% επί συνόλου εισαγωγών), ηλεκτρονικά εξαρτήματα (9,4 δις ευρώ και 5,87%), τρόφιμα ποτά (με 8,8 δις και 5,51%), μηχανές γραφείου και επεξεργασίας δεδομένων (με 6 δις και 3,78%). Αυστρία (με 15 δις ευρώ και μηδενικό ποσοστό αύξησης), Κίνα (με 15 δις ευρώ και ποσοστό αυξησης +21%), ΗΠΑ (με 12 δις ευρώ και +22%), Τσεχία (με 11 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +8%) και Ιταλία (με 11 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +1%). Πλεόνασμα εμπορικού ισοζυγίου 17,6 δις (μείωση κατά 5,8% έναντι του 2014) Σε σύγκριση με τη Γερμανία Το ονομαστικό Α.Ε.Π. της Βαυαρίας αντιστοιχούσε στο 18,1% του συνολικού γερμανικού (δεύτερη θέση μεταξύ των γερμανικών κρατιδίων μετά τη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία σε απόλυτα μεγέθη). Το κρατίδιο εξήγαγε το 14,9% του συνόλου των γερμανικών εξαγωγών και εισήγαγε το 16,9% του συνόλου των γερμανικών εισαγωγών. ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 4 από 21

A-IΙI. OIKONOMIKEΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Η Βαυαρία ξεπέρασε γρήγορα την κρίση του 2009 (μείωση του Α.Ε.Π. κατά περίπου 4% έναντι του 2008) και έθεσε γερές βάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξή της. Το κρατίδιο φαίνεται να αντιμετωπίζει ικανοποιητικά τις πιέσεις που δέχεται από το διεθνές οικονομικο περιβάλλον. Το ΑΕΠ για το 2015 αυξήθηκε κατά 2,1% σε καθαρές τιμές έναντι του 2014 και αποτελεί την έκτη υψηλότερη ποσοστιαία αύξηση (μετά τη Βάδη Βυρτεμβέργη, το Βερολίνο, το Βραδεμβούργο, τη Βρέμη, και τη Σααρλάνδη). Σε επίπεδο Γερμανίας η αύξηση του ΑΕΠ ανήλθε σε 1,7%. Η σωρευτική αύξηση του ΑΕΠ από το 2010 ανήλθε σε 12,3% και ήταν η υψηλότερη μεταξύ των ομόσπονδων κρατιδίων (έναντι 7,9% σε επίπεδο Ομοσπονδίας). Σε απόλυτα μεγέθη το βαυαρικό ΑΕΠ είναι το δεύτερο υψηλότερο μετά τη Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία. Για το 2016 το βαυαρικό οικονομικό ινστιτούτο ifo προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά +1,8% ενώ η βαυαρική επενδυτική τράπεζα προβλέπει αύξηση +1,6%. Προϋποθέσεις για την ανάπτυξη, σύμφωνα με το βαυαρικό Υπουργείο Οικονομίας, είναι οι επενδύσεις, η στήριξη της καινοτομίας και η σταθερή χρηματοοικονομική βάση. Από έρευνα της Βαυαρικής Ενωσης Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων (ΒΙΗΚ) σε 3.700 επιχειρήσεις στις αρχές του 2016, σχετικά με την άποψή τους για την τρέχουσα οικονομική κατάσταση αλλά και τις προσδοκίες για το επόμενο 12μηνο, προέκυψαν τα κάτωθι συμπεράσματα : H τρέχουσα οικονομική κατάσταση κρίνεται από τους Βαυαρούς επιχειρηματίες ως «καλή» (σχεδόν το 50% των ερωτώμενων) και μόνο μία στις δέκα επιχειρήσεις θεωρεί πως η τρέχουσα οικονομική κατάσταση είναι «κακή». Θετικά επέδρασαν η ιδιωτική και δημόσια κατανάλωση, η αυξανόμενη απασχόληση, οι υψηλοί μισθοί, τα χαμηλά επιτόκια και οι μειωμένες τιμές πετρελαίου. Παράγοντες ανησυχίας είναι η μείωση της ζήτησης από πολλές αναπτυσσόμενες χώρες (εξαιτίας των μειωμένων εσόδων τους λόγω μειώσεων των τιμών πετρελαίου και πρώτων υλών), η πιθανότητα αύξησης των συνοριακών ελέγχων εντός Ευρώπης (η οποία θα δυσκολέψει τη μετακίνηση εμπορευμάτων και τουριστών) αλλά και θέματα εσωτερικής πολιτικής όπως η σύνταξη στα 63, η νομοθεσία περί κατώτατου μισθού, η αύξηση της γραφειοκρατίας, η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού και οι εξελίξεις σε θέματα ενεργειακά και αγοράς εργασίας. Για τους επόμενους δώδεκα μήνες το 25% των ερωτώμενων εκτιμά θετικά την επιχειρηματική του δραστηριότητα ενώ το 10% βλέπει με απαισιοδοξία το μέλλον. Τα επενδυτικά σχέδια των επιχειρήσεων εξελίσσονται με αργούς ρυθμούς παρά τις θετικές προσδοκίες για το μέλλον. Το 25% των ερωτώμενων δηλώνει ότι θα αυξήσει τις επενδύσεις του ενώ το 20% επιθυμεί τη μείωση ή τον τερματισμό των επενδυτικών του δράσεων. Η απασχόληση θα κυμανθεί σε θετικά επίπεδα, με το 17% των ερωτώμενων να εκτιμά οτι θα προβεί σε προσλήψεις και μόνο το 10% σε μειώσεις. Παράγοντες που κατά την άποψη των επιχειρηματιών θα μπορούσαν να αποτελέσουν κινδύνους στη θετική διαμόρφωση της οικονομικής κατάστασης εντός του επόμενου δωδεκαμήνου είναι η εσωτερική ζήτηση (48% των ερωτώμενων), η εσωτερική οικονομική πολιτική σε θέματα ενέργειας και αγοράς εργασίας (47%), η έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού (45%), το υψηλό κόστος εργασίας (39%) κλπ. Γενικά η κατάσταση εκ μέρους των επιχειρηματιών σκιαγραφείται θετική (η θετικότερη την τελευταία τετραετία) χωρίς όμως να συνοδεύεται από αύξηση των επενδύσεων με κύρια αιτιολογία την αδυναμία προγραμματισμού λόγω των αναταράξεων στις διεθνείς αγορές εξαιτίας της μείωσης των τιμών ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 5 από 21

πετρελαίου και πρώτων υλών αλλά και εσωτερικών πολιτικών αποφάσεων στις αγορές ενέργειας και εργασίας. Σύμφωνα με το ινστιτούτο ifo παρατηρείται επιβράδυνση της δυναμικής της βαυαρικής οικονομίας όμως η κατάσταση παραμένει θετική. Σύμφωνα με την επενδυτική τράπεζα του κρατιδίου η κατάσταση παραμένει θετική με υψηλές εξαγωγές και χαμηλές τιμές πετρελαίου (οι οποίες όμως με τη σειρά τους, πιθανώς να επηρεάσουν τις εξαγωγές εξαιτίας μειωμένων εσόδων σε πολλές αναπτύσσόμενες αγορές). Το διαθέσιμο εισόδημα το 2013 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) για κάθε Βαυαρό διαμορφώθηκε σε 22.586 ευρώ (+0,7% αύξηση έναντι του 2012) και ήταν το υψηλότερο μεταξύ των ομόσπονδων κρατιδίων. Σε επίπεδο Γερμανίας το διαθέσιμο εισόδημα ανήλθε σε 20.478 ευρώ ανά Γερμανό. Η Βαυαρία αποτελεί σημαντική αγορά εργασίας. Το 2015 είχε το χαμηλότερο ποσοστό ανέργων, ήτοι 3,6% έναντι 6,4% της Γερμανίας. Για το Μάρτιο 2016 καταγράφηκε στη Βαυαρία ποσοστό ανεργίας 3,9% έναντι 6,5% παν-γερμανικά και ήταν το χαμηλότερο μεταξύ των ομόσπονδων κρατιδίων. Επιπλέον ο αριθμός των απασχολουμένων το 2015 στο κρατίδιο αυξήθηκε κατά 1,2% έναντι του 2014 και ανήλθε σε 7,3 εκ. άτομα, καταλαμβάνοντας την δεύτερη θέση μεταξύ των ομόσπονδων κρατιδίων μετά το Βερολίνο (+2%). Η αύξηση της απασχόλησης σε ομοσπονδιακό επίπεδο το 2015 ηταν 0,8%.Σε απόλυτα μεγέθη η Βαυαρία είχε το δεύτερο υψηλότερο αριθμό εργαζομένων μετά τη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία (ή 16,8% του συνόλου των Γερμανών απασχολουμένων). Η Βαυαρία κατέχει ηγετική θέση μεταξύ των ομόσπονδων κρατιδίων όσον αφορά στην έρευνα και τεχνολογία. Το κρατίδιο, σύμφωνα με τα τελευταία δημοσιευμένα στοιχεία του 2013, είχε σύνολο δαπανών για έρευνα και τεχνολογία 3,26% επί του Α.Ε.Π. ήτοι 17,6 δις ευρώ (εκ των οποίων το 76% από τον ιδιωτικό τομέα), ποσοστό που αντιστοιχεί στο 22% των συνολικών γερμανικών δαπανών για έρευνα και τεχνολογία. Με το εν λόγω ποσοστό του 3,26%, η Βαυαρία δαπάνησε για έρευνα και τεχνολογία ως ποσοστό του ΑΕΠ περισσότερα από τις Η.Π.Α. (2,73%), την ΕΕ-28 (2,08%) και τη Γερμανία σε ομοσπονδιακό επίπεδο (2,85%). Οι κλάδοι της αυτοκινητοβιομηχανίας και της ηλεκτρονικής ήταν πρωτοπόροι όσον αφορά στις ερευνητικές δαπάνες. Στη Βαυαρία το 86,1% των δαπανών υλοποιήθηκε από επιχειρήσεις με περισσότερους από 500 απασχολουμένους. Η Βαυαρία συμμετέχει με το μεγαλύτερο ποσό στον μηχανισμό αλληλεγγύης μεταξύ των ομόσπονδων κρατιδίων. Για το 2015 συνεισέφερε το ποσό των 5,44 δις ευρώ (56,7% του συνολικού ποσού). Στο μηχανισμό από την πλευρά των κρατιδίων που συνεισφέρουν, συμμετείχαν ακόμη η Βάδη Βυρτεμβέργη με 2,3 δις ευρώ (24%), η Εσση με 1,7 δις ευρώ (17,8%) και το Αμβούργο με 111.εκ. ευρώ (1,5%). Ο εν λόγω μηχανισμός αναμένεται να αλλάξει τρόπο λειτουργίας με τη λήξη του, το 2019. Βασικoί στόχοι της βαυαρικής οικονομικής πολιτικής είναι η διατήρηση της αυξημένης βιομηχανικής παραγωγής (το 27% του βαυαρικού ΑΕΠ προέρχεται από τη μεταποίηση και περισσότερο από το 20% της απασχόλησης προέρχεται από τη μεταποιητική βιομηχανία), της προσέλκυσης επενδύσεων και της χαμηλής ανεργίας. Για τη διατήρηση και ενίσχυση του υφιστάμενου θετικού κλίματος, σύμφωνα με την Υπουργό Οικονομίας κα. Ιlse Aigner, είναι απαραίτητη η υποστήριξη της καινοτομίας, η προσέλκυση περισσότερων επενδύσεων και η ενίσχυση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας των βαυαρικών επιχειρήσεων. Στο Υπουργείο ανήκει το σύνολο των αρμοδιοτήτων του τομέα της έρευνας και τεχνολογίας και ο στόχος που έχει τεθεί είναι η αύξηση της δαπάνης στον εν λόγω τομέα να ανέλθει σε 3,6% επί του Α.Ε.Π., μέχρι το 2020 (από 3,26% το 2013). ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 6 από 21

Η ψηφιοποίηση της βαυαρικής οικονομίας είναι μεταξύ των δράσεων που θα ενισχύσουν την ελκυστικότητα του κρατιδίου ως τόπου εγκατάστασης παραγωγικών επενδύσεων. Το Υπουργείο ενισχύει την ψηφιακή παραγωγή, τη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών σε όλους τους οικονομικούς τομείς και προγραμματίζει δράσεις για την ενίσχυση της ασφάλειας των ψηφιακών δεδομένων. H ενεργειακή πολιτική του κρατιδίου περιστρέφεται γύρω από τους άξονες της αύξησης της παραγόμενης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, της εξασφάλισης της συνεχούς τροφοδοσίας του δικτύου με τις αναγκαίες ποσότητες και της διατήρησης προσιτών τιμών. Το θέμα της εξασφάλισης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού είναι μεταξύ των προτεραιοτήτων της οικονομικής πολιτικής, με πρόβλεψη την κάλυψή του είτε από χώρες της Ε.Ε. είτε από κινητοποίηση εγχώριων, μερικώς μέχρι σήμερα συμμετεχουσών πληθυσμιακών ομάδων (πχ. συνταξιούχοι, ΑΜΕΑ). Τέλος το θέμα των μεταναστευτικών ροών επηρεάζει ιδιαίτερα τη Βαυαρία, κυρίως λόγω συνόρων με την Αυστρία. Σε επίπεδο πολιτικής, στόχος είναι η μείωση των εισερχομένων μεταναστών. Σε επίπεδο οικονομίας, οι πρόσφυγες θα μπορούσαν να αποτελέσουν μία ακόμη δεξαμενή άντλησης εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού. Ο σύνδεσμος Βιομηχάνων Βαυαρίας σε συνεργασία με την κυβέρνηση του κρατίδιου και άλλους ομοσπονδιακούς φορείς στοχεύει στη δημιουργία 20.000 θέσεων μαθητείας μέχρι το τέλος του 2016 και 60.000 θέσεων μαθητείας μέχρι το τέλος του 2019. Συμπερασματικά, η Βαυαρία εκτιμά ότι θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία εφόσον μπορέσει να αντιμετωπίσει σημαντικές προκλήσεις όπως η ενεργειακή μεταστροφή, η προσέλκυση εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, η υλοποίηση υψηλών επενδύσεων για δημιουργία ευρυζωνικών υποδομών, η διαχείριση του υψηλού κόστους εργασίας σε συνδυασμό με διατήρηση και αύξηση της ποιότητας και της παραγωγικότητας και η έλλειψη πρώτων υλών. A-ΙV. ΕΞΑΓΩΓΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ Εξωστρέφεια γερμανικών επιχειρήσεων Σύμφωνα με μελέτη του 2015 για τα οφέλη που έχει αποκομίσει η Βαυαρία από τη λειτουργία της Κοινής Ευρωπαϊκής Αγοράς, η οποία εκπονήθηκε από τον Καθ. Gabriel Felbermayr του Πανεπιστημίου του Μονάχου για λογαριασμό του ΕΒΕ Μονάχου, προκύπτουν τα ακόλουθα σημαντικότερα συμπεράσματα : Η κοινή αγορά συνέβαλε τα μέγιστα στην αμοιβαία αναγνώριση κανόνων, standards και επαγγελματικών δεξιοτήτων, με σκοπό τη διευκόλυνση συμμετοχής των επιχειρήσεων στις δημόσιες προμήθειες αγαθών και υπηρεσιών εντός των κρατών μελών. Η σημασία της Ευρώπης για τις βαυαρικές εξαγωγές είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού μέχρι το 2009 περίπου το 60% αυτών, κατευθύνονταν προς τις χώρες μέλη της ΕΕ. Το εν λόγω υψηλό ποσοστό, αν και αναμένεται να εμφανίσει σταδιακά αργούς ρυθμούς μείωσης, εκτιμάται ότι θα επιτυγχάνεται και στο μέλλον. Η σημασία των γειτονικών χωρών (Αυστρία, Τσεχία, Ουγγαρία και Πολωνία) είναι καθοριστική, αφού οι επιχειρήσεις των χωρών αυτών διαμορφώνουν ένα ενιαίο δίκτυο με τη βαυαρική παραγωγή, κυρίως στον τομέα των οχημάτων, μέσω της διάθεσης ημιετοίμων προϊόντων σε ανταγωνιστική τιμή και ποιότητα. Χάρη στη συμμετοχή της Γερμανίας στην Ε.Ε., εκτιμάται ότι η ωφέλεια από τη μείωση του εμπορικού κόστους συνέβαλε σε αύξηση του καθαρού κατά κεφαλή εισοδήματος στη Βαυαρία κατά 1,5%. ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 7 από 21

Η στενή διασύνδεση μεταξύ βαυαρικών και λοιπών ευρωπαϊκών επιχειρήσεων έχει λειτουργήσει με θετικό τρόπο υπέρ των βαυαρικών επιχειρήσεων, αφού το ποσοστό των εξαγωγικών βαυαρικών επιχειρήσεων επί συνόλου επιχειρήσεων έχει αυξηθεί και είναι υψηλότερο απο τον ομοσπονδιακό μέσο όρο. Οφέλη έχουν προκύψει και για τους εργαζόμενους στις διεθνοποιημένες βαυαρικές επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τη μελέτη εκτιμάται ότι οι εργαζόμενοι σε αυτές λαμβάνουν 20% περίπου υψηλότερες αμοιβές σε σύγκριση με απασχολουμένους (ίδιων δεξιοτήτων και ηλικίας) σε μη διεθνοποιημένες επιχειρήσεις. Η αύξηση της έντασης του ανταγωνισμού στην Ε.Ε. από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έχει συμβάλλει στις μειωμένες τιμές που απολαμβάνει ο καταναλωτής. Σύμφωνα με άλλη μελέτη της Ενωσης Εμπορικών και Βιομηχανικών Επιμελητηρίων Βαυαρίας σε συνεργασία με το Οικονομικό Ινστιτούτο ifo, με θέμα την αποτύπωση των τάσεων στο παγκόσμιο εμπόριο, δεδομένου του ιδιαίτερα εξαγωγικού χαρακτήρα του κρατιδίου με σκοπό να υποβοηθηθούν οι βαυαρικές επιχειρήσεις κατά το σχεδιασμό των διεθνών επιχειρηματικών τους κινήσεων, προέκυψαν τα ακόλουθα, μεταξύ άλλων, συμπεράσματα : 1. Εξαιτίας του συνεχώς διαφοροποιούμενου παγκόσμιου περιβάλλοντος θα πρέπει να καταβληθεί ιδιαίτερη προσπάθεια για την εδραίωση των βαυαρικών επιχειρήσεων στις μελλοντικές αγορές της Ασίας και της Αφρικής. Οι εξαγωγικές πιστώσεις και δράσεις πολιτικής υποστήριξης από το κρατίδιο και την Ομοσπονδία κρίνονται αναγκαίες. 2. Μακροπρόθεσμα, ο σχεδιασμός για την επιλογή συγκεκριμένων αγορών στόχων για τις βαυαρικές εξαγωγές, πρέπει να λαμβάνει υπόψιν του και τις αγορές από τις οποίες προέρχονται αναγκαία ενδιάμεσα αγαθά, τα οποία χρησιοποιεί η βαυαρική βιομηχανία (πχ. Ρωσία, Βραζιλία, Καζακστάν, Ουκρανία, Λευκορωσία, Κίνα, Ινδία). 3. Οι συμφωνίες προστασίας και ασφάλισης επενδύσεων σε χώρες με δυναμική αύξηση του πληθυσμού σε ηλικία απασχόλησης (οι οποίες ταυτόχρονα χαρακτηρίζονται από υψηλό πολιτικό κίνδυνο) είναι ιδιαίτερα σημαντικές, ώστε να εξασφαλιστούν κατάλληλες συνθήκες για την υποστήριξη της βαυαρικής βιομηχανίας που εγκαθιστά την παραγωγή της σε αυτές (πχ. Ινδία, Νιγηρία, Αιθιοπία, Πακιστάν, Ινδονησία). 4. Η επιλογή των δυναμικών εξαγώγιμων βαυαρικών κλάδων θα πρέπει λαμβάνει υπόψιν της, πέραν της αύξησης της παγκόσμιας ζήτησης για τα αντίστοιχα προϊόντα και την αύξηση του κατά κεφαλή εισοδήματος στις αγορές στόχους (πχ. προϊόντα ένδυσης δέρματος, φαρμακευτικά). 5. Η υφιστάμενη πληθώρα συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου δημιουργεί ευκαιρίες για τη βαυαρική οικονομία και ταυτόχρονα υψηλό ανταγωνισμό. Η τάση αναμένεται να ενισχυθεί στο μέλλον. Ευκαιρίες θα προέλθουν ιδιαίτερα από τις εξαγωγές υπηρεσιών στη βάση πολυμερών συμφωνιών. 6. Eκτιμάται ότι στο μέλλον θα αυξηθεί η παγκόσμια νομισματική αστάθεια. Η αντιμετώπιση του εν λόγω κινδύνου ώστε να μην επιβαρυνθούν οι μικρομεσαίες βαυαρικές επιχειρήσεις, καθιστά αναγκαία την ενίσχυση του χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος στη Βαυαρία σχετικά με τις αγορές συναλλάγματος. 7. Tα εμπορικά πλεονάσματα της Βαυαρίας θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν, είτε για επενδύσεις στο εξωτερικό, οι οποίες όμως θα διασφαλίζουν υψηλή μελλοντική διατήρηση αξίας, είτε για ενίσχυση των επενδύσεων στην ημεδαπή. ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 8 από 21

Συμπερασματικά η Βαυαρία είναι μεταξύ των ιδιαίτερα ωφελημένων περιοχών από τη λειτουργία της Κοινής Ευρωπαϊκής Αγοράς. Η μελέτη προτείνει την περαιτέρω εμβάθυνση της αγοράς μεταξύ των κρατών - μελών. Οι εξαγωγές συμβάλλουν με το 50% των εσόδων επί του κύκλου πωλήσεων των επιχειρήσεων και εξασφαλίζουν το ¼ των βαυαρικών θέσεων απασχόλησης. Το 50% περίπου του βαυαρικού ΑΕΠ σχηματίζεται από εξωστρεφείς δραστηριότητες. Το κρατίδιο έχει μέχρι στιγμής αντιμετωπίσει επιτυχημένα τις διεθνείς κρίσεις. Η Ενωση Επιμελητηρίων Βαυαρίας επιθυμεί την υπογραφή συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου με τους σημαντικούς εμπορικούς εταίρους (κυρίως τη συμφωνία ΤΤIP με τις ΗΠΑ) προκειμένου να εξακολουθήσει να απολαμβάνει τα πλεονεκτήματα της παγκοσμιοποίησης. Το κοινό νόμισμα και η συμφωνία Schengen είναι ζωτικής σημασίας για τη βαυαρική και κατ επέκταση γερμανική οικονομία. Eξαγωγές - Εισαγωγές κατά το 2015 Το 2015 οι βαυαρικές εξαγωγές σημείωσαν αύξηση 6,1% έναντι του 2014 και διαμορφώθηκαν σε 178,9 δις. ευρώ. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν επίσης κατά 7,3% και διαμορφώθηκαν σε 161,3 δις ευρώ. Ο συνολικός όγκος εμπορίου ανήλθε σε 340,2 δις ευρώ και ήταν ο υψηλότερος μέχρι σήμερα. Το εμπορικό πλεόνασμα ανήλθε σε 17,6 δις ευρώ, μειωμένο κατά 5,8% έναντι του 2014. Οι βαυαρικές εξαγωγές αυξήθηκαν για πέμπτη συνεχή χρονιά με κύρια κατεύθυνση τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωζώνη αντισταθμίζοντας και ανατρέποντας τα αποτελέσματα από την πτώση των εξαγωγών προς Ρωσία, την μείωση των εξαγωγών προς Κίνα και Βραζιλία Οι σημαντικότερες χώρες προς τις οποίες κατευθύνθηκαν οι βαυαρικές εξαγωγές (μεγαλύτερες των 10 δις ευρώ ανά αγορά) ήταν οι Η.Π.Α. (με 23 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +16%), το Ηνωμένο Βασίλειο (με 15 δις και ποσοστό αύξησης +22%), η Κίνα (με 14 δις και ποσοστό μείωσης -12%), η Αυστρία (με 14 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +7%), η Γαλλία (με 12 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +7%) και η Ιταλία (με 11 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +6%). Η Ε.Ε. απορρόφησε το 55,3% (έναντι 53,4% το 2014) των συνολικών βαυαρικών εξαγωγών και η ευρωζώνη το 33,9% (έναντι 33,6% το 2014). Παρατηρείται ότι πέραν της Ε.Ε., οι Η.Π.Α. (για την οποία η Βαυαρία υπερθεματίζει σχετικά με την ολοκλήρωση της συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου) και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν σημαντικοί εμπορικοί εταίροι με την Κίνα να ακολουθεί, σημειώνοντας όμως σημαντική μείωση των εξαγωγών που δέχθηκε από Βαυαρία. Οι κλάδοι με τις σημαντικότερες εξαγωγές ήταν : οχήματα (38 δις και 21,15% μερίδιο επί συνόλου εξαγωγών), μηχανές (28 δις ευρώ και 15,7%), μέρη οχημάτων (με 14 δις ευρώ και 7,83%), συσκευές ηλεκτροπαραγωγής και ηλεκτροδιανομής (με 10,3 δις ευρώ και μερίδιο 5,77%), τρόφιμα ποτά (με 8,7 δις και 4,87%), συσκευές μέτρησης και ελέγχου (με 6,2 δις και 3,52%) κλπ. Το μείγμα των εξαγόμενων προϊόντων παρέμεινε το ίδιο όπως και το 2014. Οι βαυαρικές εισαγωγές το 2015 προήλθαν κυρίως από την Αυστρία (με 15 δις ευρώ και μηδενικό ποσοστό αύξησης), την Κίνα (με 15 δις ευρώ και ποσοστό αυξησης +21%), τις ΗΠΑ (με 12 δις ευρώ και +22%), την Τσεχία (με 11 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +8%) και την Ιταλία (με 11 δις ευρώ και ποσοστό αύξησης +1%). Το 59,7% (έναντι 59,9% το 2014) του συνόλου των βαυαρικών εισαγωγών για το 2015 προήλθε από την Ε.Ε. και το 34,9% (έναντι 36,3% το 2014) από την ευρωζώνη. Ιδιαίτερα επισημαίνουμε την πολύ μεγάλη αύξηση των εισαγωγών από τις ΗΠΑ. Οι κλάδοι με τις μεγαλύτερες εισαγωγές ήταν : μηχανές (με 17 δις ευρώ και μερίδιο 10,5% επί συνόλου εισαγωγών), μέρη οχημάτων (με 13 δις ευρώ και 7,96%), οχήματα (με 10,6 δις και 6,63%), πετρέλαιο και φυσικό αέριο (με 10,9 δις και 6,8% επί συνόλου εισαγωγών), ηλεκτρονικά εξαρτήματα (9,4 δις ευρώ και 5,87%), τρόφιμα ποτά (με 8,8 δις και 5,51%), μηχανές γραφείου και επεξεργασίας ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 9 από 21

δεδομένων (με 6 δις και 3,78%) κλπ. Το μείγμα των εισαγομένων προϊόντων παρέμεινε το ίδιο όπως και το 2014. Σε ομοσπονδιακό επίπεδο από τη Βαυαρία προήλθε το 2015 το 14,9% των συνολικών γερμανικών εξαγωγών (σχεδόν το ίδιο ποσοστό όσο και τα έτη 2011-2014) καταλαμβάνοντας την Τρίτη θέση μεταξύ των ομόσπονδων κρατιδίων μετά τη Βάδη Βυρτεμβέργη (16,2%) και τη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία (15,1%). Από πλευράς εισαγωγών το κρατίδιο εισήγαγε το 16,9% των συνολικών γερμανικών εισαγωγών (έναντι 16,3% τα έτη 2013 και 2014) καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση μετά τη Βόρεια Ρηνανία Βεστφαλία (21,7%). Επενδύσεις Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής γερμανικής Τράπεζας, μέχρι 31.12.2013 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) το σύνολο των βαυαρικών άμεσων και έμμεσων επενδύσεων στο εξωτερικό (αποθέματα) ανέρχονταν σε 191,5 δις ευρώ, έναντι συνόλου γερμανικών επενδύσεων στο εξωτερικό ύψους 918,9 δις (ήτοι 20,8% επί συνόλου). Το σύνολο των άμεσων και έμμεσων ξένων επενδύσεων στη Βαυαρία στις 31.12.2013 ανερχόνταν σε 92,6 δις έναντι συνόλου ξένων επενδύσεων στη Γερμανία 458,3 δις (20,2% επί συνόλου). Αναμένονται τα στοιχεία του Ιnvest in Bayern, τα οποία θα ανακοινωθούν τέλη Μαϊου 2016. ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 10 από 21

Β. ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΒΑΥΑΡΙΑΣ Β-Ι. ΕΞΑΓΩΓΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΑΥΑΡΙΑΣ 2 Kατά το 2015 οι βαυαρικές εξαγωγές προς Ελλάδα ανήλθαν σε 511,4 εκ. ευρώ (σημειώνοντας μείωση έναντι του 2014 κατά 1,78%) και οι εισαγωγές της Βαυαρίας από Ελλάδα ανήλθαν σε 385,5 εκ. ευρώ (σημειώνοντας αύξηση κατά 25,31%, επιβεβαιώνοντας τα στοιχεία του εξαμήνου 2015 τα οποία έδειχναν αύξηση των ελληνικών εξαγωγών προς Βαυαρία. Για δεύτερη συνεχή χρονιά παρατηρείται αφενός μεν αύξηση του συνόλου των εισαγωγών από Ελλάδα (ήτοι 3,68% το 2014 και 25,31% το 2015) και αφετέρου αύξηση του μεριδίου των τελικών προϊόντων στο σύνολο των εισαγωγών από Ελλάδα. Σημειώνουμε ότι επί συνόλου γερμανικών εισαγωγών από Ελλάδα, το 21,1% (έναντι 17,8% το 2014) κατευθύνθηκε προς τη Βαυαρία. Επί συνόλου γερμανικών εξαγωγών προς Ελλάδα, το 10,9% (έναντι 10,5% το 2014) προήλθε από τη Βαυαρία. Επί συνόλου βαυαρικών εισαγωγών, οι εισαγωγές από Ελλάδα το 2015 αντιστοιχούσαν στο 0,2% (όπως και τα έτη 2010-2014), ενώ επί συνόλου βαυαρικών εξαγωγών οι εξαγωγές προς Ελλάδα αντιστοιχούσαν στο 0,2% (έναντι 0,4% το 2011 και 0,3% τα έτη 2012-2014). Τα εν λόγω μερίδια δείχνουν τα τεράστια περιθώρια που έχει η Ελλάδα για αύξηση της παρουσίας των ελληνικών προϊόντων σε ένα από τα πιο πλούσια κρατίδια της Ο.Δ.Γ. αλλα ταυτόχρονα είναι δηλωτικά της μεγάλης προσπάθειας που πρέπει να καταβληθεί για αλλαγή της υφιστάμενης σχεδόν παγιωμένης κατάστασης. Eξαγωγικό εμπόριο Βαυαρίας - Ελλάδας 2011-2015, σε χιλ. ευρώ 2011 2012 % 2012 / 2011 2013 % 2013 / 2012 2014 % 2014 / 2013 2015 % 2015 / 2014 Εξαγωγές 594.232 528.1 07-1 1,1 3% 554.81 6 5,06% 520.7 36-6,1 4% 51 1.457-1,7 8% Βαυαρίας Εισαγωγές 368.862 308.454-1 6,38% 296.7 91-3,7 8% 307.7 05 3,68% 385.589 25,31% Βαυαρίας Εμπ ορικό 225.37 0 21 9.653-2,54% 258.025 1 7,47 % 21 3.031-1 7,44% 1 25.868-40,92% Ισοζύγιο Πηγή : στατιστική υπηρεσία Βαυαρίας 2 Στατιστικά στοιχεία Βαυαρίας ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 11 από 21

Tα βασικότερα προϊόντα που εισήγαγε η Βαυαρία το 2015 από Ελλάδα ήταν τα φρέσκα φρούτα (11,01% επί συνόλου και μείωση έναντι του 2014 κατά 13,4%), φρέσκα λαχανικά (5,38% και μείωση κατά 15,93% έναντι του 2014), φαρμακευτικά (9,55% και αύξηση κατά 6,67% έναντι του 2014), ημιέτοιμα προϊόντα αλουμινίου (7,01% και αύξηση 794,7% έναντι του 2014 αφορά αύξηση αξίας από 3 εκ. ευρώ σε 27 εκ. ευρώ), συσκευές ηλεκτροπαραγωγής και ηλεκτροδιανομής (9,89% και αύξηση 145,3% - αφορά αύξηση αξίας από 15 εκ. ευρώ σε 38 εκ. ευρώ). Το 31,31% του συνόλου των εισαγομένων προϊόντων από Ελλάδα αφορούσε τρόφιμα (μειωμένο κατά 1,04% έναντι του 2014) και το 45,29% τελικά προϊόντα (αυξημένο κατά 54,19% έναντι του 2014). Η αύξηση της συμμετοχής των τελικών προϊόντων στη συνολική διάρθρωση των ελληνικών εξαγωγών έχει σημασία και κατά την άποψή μας υποδηλώνει αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής παραγωγής. Η εν λόγω τάση παρατηρείται τα έτη 2014 και 2015 αλλά δεν μπορεί ακόμη να αποτελέσει ασφαλές συμπέρασμα και μένει να αποδειχθεί κατά τα επόμενα έτη. Προϊόντα που συνέβαλλαν στην εν λόγω αύξηση σημειώνοντας τριψήφια ποσοστιαία αύξηση των εξαγωγών τους ήταν πχ. προϊόντα χάρτου (+108,41% και αξία 2,4 εκ. ευρώ), αρώματα και προϊόντα περιποίησης σώματος (+300,17% και αξία 138.000 ευρώ), ιατρικές συσκευές (525,65% και αξία 104.000 ευρώ), συσκευές μέτρησης (+202,22% και αξία 1,7 εκ. ευρώ), ποδήλατα (+107,55% και αξία 832.000 ευρώ). Υπάρχουν και άλλα προϊόντα με τριψήφια ποσοστιαία αύξηση των εξαγωγών τους αλλά με μικρή ακόμα συνολική αξία εξαγωγών. Η Βαυαρία εξήγαγε προς την Ελλάδα το 2015 κυρίως οχήματα (17,72% επί συνόλου και αυξημένο κατά 36,61% έναντι του 2014), τυρί (7,88% και μειωμένο κατά 19,19% έναντι του 2014), κρέατα και προϊόντα αυτών (4,48% και μειωμένο κατά 0,8%) και ηλεκτροτεχνικά προϊόντα (4,80% και μειωμένο κατά 4,97% έναντι του 2014). Η διάρθρωση των βαυαρικών εξαγωγών παρέμεινε η ίδια όπως και τα έτη 2011-2014. Συνολικά οι εξαγωγές τροφίμων αντιστοιχούσαν στο 24,8% (μείωση κατά 13,81% έναντι του 2014) και οι εξαγωγές ετοίμων προϊόντων στο 63,82% (αύξηση κατά 5,83%). Β-ΙΙ. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Σύμφωνα με τα στοιχεία του Enterprise Greece για το 2012 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία), το απόθεμα των ελληνικών επενδύσεων στη Γερμανία φαίνεται να ανέρχονταν σε 400 εκ. ευρώ, με 50 εταιρείες να δραστηριοποιούνται επενδυτικά στη Γερμανία. Το 42,5% του εν λόγω επενδεδυμένου κεφαλαίου αντιστοιχεί στον τομέα της βιομηχανίας, το 40% στο τομέα των εταιρειών Holding, τo 2% στον τομέα του εμπορίου και το 15,56% σε λοιπούς κλάδους. Στην Βαυαρία μεταξύ των σημαντικών ελληνικών επενδύσεων συγκαταλέγονται η Αlco Group (γερμανική εταιρεία : Hermann Gutmann Werke παραγωγή προϊόντων αλουμινίου), η Marfin Financial Group SA (Fai Αsset Management GmbH για παροχή υπηρεσιών), η Korres natural products (με την District two GmbH, εμπορία φυσικών καλλυντικών), η Sunlight SA (με τη SunLight Germany GmbH) κλπ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της κεντρικής γερμανικής τράπεζας για το 2013, το σύνολο των γερμανικών άμεσων και έμμεσων επενδύσεων στην Ελλάδα ανερχόταν σε 2,9 δις ευρώ, εκ των οποίων 431 εκ. ευρώ από τη Βαυαρία ήτοι 14,4% επί συνόλου γερμανικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Αντίστροφα το ύψος των ελληνικών άμεσων και έμμεσων επενδύσεων στη Γερμανία ανέρχονταν σε 207 εκ. ευρώ, εκ των οποίων 9 εκ. στη Βαυαρία (0,4% επί συνόλου). ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 12 από 21

B-IΙΙ. ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΑΥΑΡΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ Η Βαυαρία είναι το κρατίδιο με το μεγαλύτερο αριθμό αδελφοποιήσεων (συνολικά 12) μεταξύ ελληνικών και βαυαρικών Δήμων. Το εν λόγω εργαλείο θα μπορούσε να αποβεί ιδιαίτερα χρήσιμο, όσον αφορά στην προώθηση ελληνικών προϊόντων, υπηρεσιών, τουρισμού κλπ. και έχει το σημαντικό πλεονέκτημα της δημιουργίας απευθείας επαφών σε τοπικό επίπεδο. Ελληνική Αρχή Τοπικής Αυτοδιοίκησης Πάργα Τρίκαλα Λέρος Πρέβεζα Ξυλόκαστρο Ολυμπία Δράμα Ζαρός Ηράκλειο Καβάλα Ναύπλιο Καλαμπάκα Γερμανική Αρχή Τοπικής Αυτοδιοίκησης Abensberg Amberg Aschheim Bad Kötzting Fürth Grossostheim Lauf a.d.pegnitz Mainburg Mühldorf a. Inn Nürnberg Ottobrunn Schwabach B-ΙV. EKΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΑΥΑΡΙΑ Το πλήρες εκθεσιακό πρόγραμμα της Γερμανίας, καταχωρημένο ανά έτος, κλάδο και κρατίδιο είναι διαθέσιμο στη βάση δεδομένων της ιστοσελίδας www.auma.de, όπου με την εισαγωγή κατάλληλων κριτηρίων αναζήτησης διευκολύνεται ο εντοπισμός της αντίστοιχης έκθεσης. Στατιστική ανάλυση των χαρακτηριστικών των σημαντικότερων εμπορικών εκθέσεων της Βαυαρίας για τα έτη 2016-2018, έχει δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του Γραφείου ΟΕΥ www.agora.mfa.gr/de63. Στην ίδια ιστοσελίδα έχει δημοσιευτεί κατάλογος των εκθέσεων της Βαυαρίας για τα έτη 2016 2017, στις οποίες οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις μπορούν να προβούν σε απευθείας πώληση των προϊόντων τους. ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 13 από 21

Γ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ Οι δυνατότητες εμβάθυνσης και διεύρυνσης της διμερούς συνεργασίας έχουν μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης, χωρίς να λησμονούνται οι σημαντικές δυσκολίες που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία έτη, λόγω της χρηματοοικονομικής κρίσης, των προσφυγικών ροών και των ποικίλων δημοσιευμάτων Τύπου. Μεταξύ των βασικότερων πλεονεκτημάτων που έχει η Ελλάδα στη Βαυαρία, είναι ο υψηλός βαθμός γνώσης και κατανόησης της ελληνικής πραγματικότητας (πληθώρα Βαυαρών σε υψηλές διοικητικές και πολιτικές θέσεις διαθέτει ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα), η γνώση της γερμανικής γλώσσας (ιδιαίτερα στην Β. Ελλάδα), οι καλές σχέσεις των Βαυαρών με τους περίπου 72.000 Ελληνες κατοικούντες στη Βαυαρία, οι οποίοι λειτουργούν ως αγγελιοφόροι ελληνικών θέσεων, ελληνικού τρόπου ζωής και διατροφής. Οι σημαντικότεροι κλάδοι για συνεργασία μεταξύ Ελλάδας Βαυαρίας παρουσιάζονται στη συνέχεια : Γ Ι. ΤΡΟΦΙΜΑ - ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα τρόφιμα και ιδιαίτερα τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, βιολογικά τρόφιμα, delicatessen και γενικότερα ποιοτικά τρόφιμα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Σημειώνεται πως στη Βαυαρία το 31,31% των εισαγωγών από Ελλάδα αλλά και το 24,8% των εξαγωγών προς Ελλάδα το 2014 αφορούσε τρόφιμα. Προτάσεις Σύμφωνα με την τρέχουσα κατάσταση και τις εκτιμήσεις του Γραφείου μας, τα ελληνικά τρόφιμα (πχ. ελαιόλαδο, μέλι, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, Π.Ο.Π.-Π.Γ.Ε. κλπ.) υπερέχουν όσον αφορά στην ποιότητά τους, στη γεύση τους και στη διατροφική τους αξία έναντι του ανταγωνισμού, αδυνατούν όμως να εισέλθουν στο κανάλι του λιανεμπορίου. Κυριότερος λόγος γι αυτήν την κατάσταση, είναι ο έντονος ανταγωνισμός, ο οποίος διαθέτει πλέον παγιωμένη θέση στα κανάλια διανομής. Οι υπεύθυνοι αγοραστές δεν αλλάζουν τους προμηθευτές τους, εκτός και αν έχουν συγκεκριμένο λόγο να το κάνουν (πχ. κακή συνεργασία, προβληματικός εφοδιασμός κλπ). Βασικό κανάλι για τα τρόφιμα ειναι το super market, στο οποίο φαίνεται να επικρατεί κατάσταση ολιγοψωνίου (λίγοι αγοραστές σε κεντρικό επίπεδο, οι οποίοι διανέμουν τα προϊόντα σε μεγάλο αριθμό φαινομενικά διαφορετικών καταστημάτων). Στα παραπάνω προστίθενται οι αδυναμίες της μικρής ελληνικής παραγωγής (πχ. για βιολογικά και Π.Ο.Π.), η έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων εμπορίας, marketing και διαπραγμάτευσης τιμών εκ μέρους των ελληνικών εξαγωγικών εταιρειών (πχ. φρέσκα φρούτα και λαχανικά), χρηματοοικονομικά προβλήματα (χαμηλή ρευστότητα, ανάγκη άμεσης πληρωμής) κλπ. Το θέμα των ελληνικών εξαγωγών τροφίμων είναι πολύπλοκο με πολλές διαφορετικές παραμέτρους. Σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση διευκόλυνσης των ελληνικών τροφίμων για την είσοδό τους στο κανάλι διανομής (push strategy), θα ήταν ο συντονισμός των ελληνικών προσπαθειών σε κεντρικό επίπεδο, ώστε να προωθηθούν απευθείας επαφές μεταξύ ενός συντονιστικού φορέα στην Ελλάδα με τους επικεφαλείς προμηθειών τροφίμων των μεγάλων λιανικών αλυσίδων, οι οποίοι θα μπορούσαν να κινητοποιηθούν προς την κατεύθυνση της διευκόλυνσης της εισόδου ελληνικών τροφίμων στα ράφια τους με παροχή συγκεκριμένων κινήτρων. Ενδεικτικές δράσεις με στόχο τον τελικό καταναλωτή (pull strategy) θα ήταν : α. Δωρεάν διανομή δειγμάτων ελληνικών τροφίμων σε super markets, ώστε οι Γερμανοί ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 14 από 21

καταναλωτές να τα γνωρίσουν ή να τα ξαναθυμηθούν, ή σε συνδυασμό με την προώθηση του τουριστικού προϊόντος δωρέαν διανομή μικρών συσκευασιών (μινιατούρες) τροφίμων σε Γερμανούς τουρίστες κατά την άφιξη ή αναχώρησή τους από τα ελληνικά αεροδρόμια. β. Ανάληψη δράσης για θεματική παρουσίαση ελληνικών τροφίμων πχ. της κρητικής διατροφής, η οποία λόγω των πλεονεκτημάτων της αλλά και της ευαισθητοποίησης των Γερμανών σε θέματα διατροφής, μπορεί σε μεσοπρόθεσμο διάστημα να βοηθήσει τις εξαγωγές του συνόλου των ελληνικών τροφίμων. Δράσεις του Γραφείου ΟΕΥ Μονάχου Το Γραφείο μας συνέδραμε την ελληνική εταιρεία olive joy στην προσπάθεια εισόδου των προϊόντων της στη βαυαρική αγορά, αποστέλλοντας πληθώρα προσκλήσεων σε εισαγωγικές εταιρείες ελαιολάδου υποστηρίζοντας εκδήλωση παρουσίασης των προϊόντων της (11.05.2015). Υποστήριξε επίσκεψη αξιωματούχων από την Καβάλα στη Νυρεμβέργη, στα πλαίσια προγράμματος αδελφοποίησης μεταξύ των δύο πόλεων, με σκοπό τη μεταφορά τεχνογωσίας σε πληθώρα τομέων (προγράμματα επιχορήγησης, τουρισμός, επιχειρηματική στήριξη, εξωστρέφεια κλπ.). Η επικεφαλής του Γραφείου ενημέρωσε τα μέλη της αποστολής για θέματα εξαγωγών τροφίμων στη Γερμανία (09.10.2015). Συνέβαλε ενεργά στην ενημέρωση Γερμανών επιχειρηματιών για πληθώρα εκθέσεων που πραγματοποιούνται στην Ελλάδα (Αrtoza - Horeca, Εκθεση Γούνας Καστοριάς, Defensys, Detrop, Infacoma, Meat Days, Philoxenia, Promexpo, κλπ) αποστέλλοντας για κάθε έκθεση σημαντικό αριθμό προσκλήσεων σε εξειδικευμένους φορείς και χονδρέμπορους εισαγωγείς. Ενημέρωσε πληθώρα γερμανικών εταιρειών για την συμμετοχή ελληνικών εταιρειών σε εκθέσεις της Γερμανίας (bau, Biofach, food and life, Inhorgenta, slow food κλπ) προκειμένου να συμβάλλει στην αύξηση της επισκεψιμότητας στα ελληνικά περίπτερα και να συνδράμει την εξαγωγική τους προσπάθεια. Το Γραφείο μας συνέχισε την επί τρία χρόνια επικοινωνία του με τους υπεύθυνους αγορών των μεγάλων γερμανικών αλυσίδων Νorma, Netto, Βasic (bio), Lidl και Hamberger (με έδρα στη γεωγραφική αρμοδιότητα του Γραφείου μας δηλ. Βαυαρία και Βάδη Βυρτεμβέργη), αφουγκραζόμενο αίτημα πολλών ελληνικών εξαγωγικών εταιρειών περί δυσκολίας τους να προσεγγίσουν τους υπεύθυνους αγοραστές. Τα τμήματα προμηθειών προϊόντων των αλυσίδων είναι πολυάριθμα, καθώς για κάθε ομάδα προϊόντων υπάρχει άλλος υπεύθυνος. Βιολογικά τρόφιμα Τα βιολογικά αποτελούν σημαντική υποκατηγορία των τροφίμων, με ρυθμό αύξησης του κύκλου πωλήσεων για το 2015 περίπου 11%. Κατά την τελευταία 10ετία, ο κύκλος πωλήσεων του χονδρεμπορίου σημείωνε κατά μέσο όρο περισσότερο από 10% ετήσια αύξηση. Εκτιμάται επίσης ότι το 2% - 5% της ετήσιας αύξησης του κύκλου πωλήσεων των βιολογικών προϊόντων αφορά στην κατηγορία vegan. Η αγορά βιολογικών προϊόντων εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται κυρίως λόγω της ευαισθητοποίησης του Γερμανού καταναλωτή σε θέματα διατροφής και υγείας, ο οποίος είναι διατεθειμένος, σύμφωνα με έρευνες, να πληρώσει υψηλότερη τιμή, εφόσον πεισθεί για την αυθεντικότητα, την τοπική προέλευση, τη σήμανση του προϊόντος με τo χαρακτηριστικό «Fairness», τη προστασία του περιβάλλοντος, τη φροντισμένη εκτροφή του ζώου, τη γεύση, φρεσκάδα και τη συμβολή του βιολογικού προϊόντος στην υγεία του. Βέβαια στον εν λόγω τομέα τα πράγματα δυσκολεύουν λόγω των σχετικών πρωτοβουλιών που έχουν αναληφθεί σε εθελοντική βάση από τους Γερμανούς εμπλεκόμενους, με σκοπό την ενίσχυση της ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 15 από 21

κατανάλωσης τοπικά παραγόμενων βιολογικών τροφίμων, που ικανοποιούν το κριτήριο της δίκαιης τιμής για τον παραγωγό και θέτουν μια σειρά από standards. Παρόλα αυτά η εγχώρια παραγωγή δεν αρκεί για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση, αφού η ένταξη νέων εκτάσεων γης για βιολογική παραγωγή γίνεται με αργούς ρυθμούς. Η συνολική ζήτηση για βιολογικά προϊόντα εκτιμάται ότι θα καλυφθεί από αυξανόμενες εισαγωγές και άρα υπάρχουν σοβαρά περιθώρια για την αύξηση των ελληνικών εξαγωγών βιολογικών προϊόντων. Τα παραπάνω στοιχειοθετούν ευκαιρία για την Ελλάδα. Τα εκ φύσεως χαρακτηριστικά των ελληνικών βιολογικών προϊόντων είναι ικανά να καλύψουν τις ανάγκες της γερμανικής αγοράς, απευθυνόμενα σε καταναλωτές υψηλού διαθέσιμου εισοδήματος, διατεθειμένους να καταβάλλουν υψηλότερο τίμημα. Σημαντικό εμπόδιο αποτελεί η πολυδιασπασμένη ελληνική παραγωγή βιολογικών τροφίμων. Πρόταση Είναι απαραίτητη, κατά την άποψή μας, η άμεση εκπόνηση πιλοτικού επιχειρησιακού σχεδίου προώθησης των ελληνικών βιολογικών προϊόντων στη γερμανική αγορά, σε μικρή καταρχήν κλίμακα. Τα βιολογικά προϊόντα προκειμένου να διατηρήσουν το πλεονέκτημά τους, εκ των πραγμάτων προσφέρονται σε περιορισμένες ποσότητες, γεγονός που με τη σειρά του ενδυναμώνει το χαρακτήρα αποκλειστικότητάς τους και ενισχύει την ταυτότητά τους. Η περιορισμένη ποσότητα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με οικονομικούς όρους το κοστολόγιο αποθήκευσης, διανομής και marketing, το οποίο αδυνατούν να αναλάβουν μεμονωμένοι παραγωγοί εξαγωγείς των εν λόγω προϊόντων. Βασικό στοιχείο του πιλοτικού επιχειρησιακού σχεδίου θα ήταν η δημιουργία στη Γερμανία χώρου παραλαβής και διανομής των ελληνικών βιολογικών προϊόντων (οιονεί αποθήκη), λαμβάνοντας υπόψιν και τα στοιχεία περί του τρόπου εφοδιασμού των γερμανικών καταστημάτων λιανεμπορίου. Την εν λόγω υπηρεσία θα μπορούσε να προσφέρει έναντι συμβολαίου μεγάλη υφιστάμενη εταιρεία logistics, το κόστος της οποίας θα μπορούσε να μεριστεί μεταξύ των συμμετεχόντων, οι οποίοι θα χρησιμοποιούν την εν λόγω αποθήκη για να εισέλθουν στη γερμανική αγορά. Το προτεινόμενο εγχείρημα θα έπρεπε να συνδυαστεί και με δράσεις marketing των ελληνικών βιολογικών προϊόντων είτε προς τον τελικό καταναλωτή είτε προς τα ενδιάμεσα κανάλια διανομής, ώστε σε μεταγενέστερο στάδιο η δράση να είναι σε θέση να λάβει χαρακτήρα δημιουργίας ελληνικού brand name βιολογικών προϊόντων. Γ ΙI. ΕΝΕΡΓΕΙΑ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Η Βαυαρία (αλλά και Βάδη Βυρτεμβέργη), λόγω λήψης πολιτικής απόφασης από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση για τη σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας μέχρι το 2023 και την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών από άλλες πηγές, αντιμετωπίζουν έντονο πρόβλημα σταθερής και συνεχούς ενεργειακής τροφοδότησης των δικτύων τους για την κάλυψη των βιομηχανικών και οικιακών αναγκών. Στη Βαυαρία τo 2023 εκτιμάται ότι το έλλειμμα μεταξύ παραγωγής ρεύματος και ζήτησης θα ανέλθει σε περίπου 40 ΤWh ενώ το έλλειμμα μεταξύ της υψηλότερης δυνατής ζήτησης και της εξασφαλισμένης παραγωγικής δυναμικότητας εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 5 GW. Οι βαυαρικές θέσεις στα πλαίσια της γερμανικής ενεργειακής πολιτικής, ειναι η συμφωνία επέκτασης του δικτύου διανομής αλλά μέχρι του βαθμού που χρειάζεται η Βαυαρία, η προώθηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας, η ενίσχυση των ΑΠΕ αλλά με ταυτόχρονη εφαρμογή κριτηρίων αγοράς και δυνατότητας του δικτύου να απορροφήσει τα πλεονάσματα, η ενίσχυση της έρευνας για τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ κλπ. Δράσεις Γραφείου Ο.Ε.Υ. Μονάχου ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 16 από 21

Το Γραφείο μας διοργάνωσε στις 20.01.2015 στο Μόναχο ενημερωτική ημερίδα για το θέμα των επιχειρηματικών ευκαιριών στο βαυαρικό τομέα της ενεργειακής αποκατάστασης κτιρίων, στην οποία συμμετείχαν 44 εκπρόσωποι ελληνικών εταιρειών από τον κλάδο των κατασκευών. Συμμετείχε σε εκδήλωση του ομοσπονδιακού Υπουργείου Οικονομίας στη Στουτγάρδη με θέμα τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στον τομέα του ελληνικού τουρισμού, στην οποία συμμετείχαν 14 γερμανικές εταιρείες. Η επικεφαλής του Γραφείου παρουσίασε ομιλία με θέμα τρέχουσα οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα. (01.12.2015). Προτάσεις Τομείς στους οποίους η Ελλάδα θα μπορούσε να συνεργαστεί με τη Βαυαρία Βάδη Βυρτεμβέργη στους τομείς ενέργειας - κατασκευών είναι : ο τομέας της έρευνας και ανάπτυξης των δυνατοτήτων αποθήκευσης ρεύματος που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές. Οι θετικές εξελίξεις στον εν λόγω τομέα θα διαμορφώσουν εντελώς διαφορετικές συνθήκες στην αγορά ρεύματος σε ευρωπαϊκό και περαιτέρω επίπεδα. Ο ρόλος των ελληνικών ερευνητικών ινστιτούτων προς την κατεύθυνση κρίνεται καίριος. Η Βαυαρία επιθυμεί την περαιτέρω αύξηση της παραγόμενης ποσότητας ρεύματος από ΑΠΕ αλλά θεωρεί καθοριστική την άμεση ανάπτυξη τεχνολογιών αποθήκευσης ρεύματος. Το κρατίδιο χρηματοδοτεί την εν λόγω έρευνα με το ποσό των 50 εκ. ευρώ από το 2013 και ζητεί από την Ομοσπονδία την ενίσχυση της έρευνας. Το θέμα είναι υψηλής σημασίας και για το κρατίδιο της Βάδης Βυρτεμβέργης, το οποίο επιθυμεί να τοποθετηθεί στην κορυφή του καταλόγου των ομόσπονδων κρατιδίων σε θέματα αποθήκευσης ενέργειας από ΑΠΕ. Σχετικά με το θέμα, το Γραφείο μας διοργάνωσε το Νοέμβριο 2012 ημερίδα στη Στουτγάρδη, παρουσιάζοντας τις ελληνικές ερευνητικές δραστηριότητες στον εν λόγω τομέα με σκοπό την προώθηση της διμερούς συνεργασίας μεταξύ ελληνικών και γερμανικών ερευνητικών ινστιτούτων. ο τομέας της ενεργειακής αποκατάστασης κτιρίων ως μέτρο εξοικονόμησης ενέργειας είναι ιδιαίτερα υποσχόμενος για τη δραστηριοποίηση ελληνικών κατασκευαστικών εταιρειών. Η βαυαρική πλευρά επιδιώκει το φιλόδοξο στόχο της διατήρησης της καταναλισκούμενης ποσότητας ρεύματος μέχρι το 2023 σε σταθερό επίπεδο, παρά την αύξηση του πληθυσμού και των ενεργειακών συνδέσεων και προτείνει μια σειρά από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, το σημαντικότερο εκ των οποίων για τα ελληνικά ενδιαφέροντα, είναι η ενεργειακή αποκατάσταση των υφιστάμενων κτιρίων στη Βαυαρία και ζητεί από την Ομοσπονδία την λήψη μέτρων κυρίως φορολογικών ελαφρύνσεων, ώστε το κόστος της ενεργειακής αποκατάστασης να γίνει οικονομικότερο. Σημειώνεται ότι το γερμανικό οικονομικό ινστιτούτο DIW εκτιμά ότι οι εργασίες ενεργειακής αποκατάστασης κτιρίων μέχρι το 2030 θα συνεισφέρουν μέχρι το 75% επί του κύκλου εργασιών του κατασκευαστικού κλάδου. Γ ΙΙΙ. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 17 από 21

Ο τουρισμός είναι από τους πλέον ελπιδοφόρους τομείς για την υποβοήθηση της ελληνικής οικονομίας προκειμένου να εξέλθει από την κρίση, αφού κατάλληλες τουριστικές δράσεις μπορούν να επιφέρουν θετικά αποτελέσματα όχι μόνο στην αύξηση της τουριστικής κίνησης αλλά εμμέσως και σε άλλους τομείς όπως πχ. τα τρόφιμα. Το υψηλό διαθέσιμο εισόδημα των Βαυαρών, οι ιστορικοί δεσμοί μεταξύ Ελλάδας και Βαυαρίας αποτελούν θετική βάση εκκίνησης για την ελληνική πλευρά χωρίς να παραγνωρίζονται οι τρέχουσες δυσκολίες (κυρίως λόγω προσφυγικών ροών). Δράσεις Γραφείου Ο.Ε.Υ. Μονάχου Συνέδραμε τη συμμετοχή της περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας στη διεθνή έκθεση τουρισμού free, αποστέλλοντας εκατοντάδες προσκλήσεων σε επιλεγμένους αποδέκτες (18-22.02.2015). Υποστήριξε το Γεν. Προξενείο Μονάχου κατά την προετοιμασία τουριστικής επίσκεψης Βαυαρών βουλευτών του κοινοβουλευτικού κόμματος SPD στην Κρήτη (Μάϊος 2015). Υποστήριξε διήμερη εκδήλωση προσέλκυσης τουριστών της Περιφέρειας Κρήτης στο εμπορικό κέντρο ΟΕΖ του Μονάχου, τόσο κατά το στάδιο της προετοιμασίας όσο και κατά το στάδιο της δημοσιότητας, αποστέλλοντας πληθώρα ενημερωτικού υλικού σε εκατοντάδες αποδέκτες (11-12.11-2015). Επιπλέον σε κάθε εκδήλωση που διοργανώνει το Γραφείο μας, διατίθεται πάντα ανάλογο τουριστικό υλικό (φυλλάδια, χάρτες, ελληνικά λογοτεχνικά βιβλία μεταφρασμένα στη γερμανική κλπ.). Προτάσεις Είναι απαραίτητες οι δράσεις δημοσίων σχέσεων και διαφήμισης στη Γερμανία αλλά και στη Βαυαρία ιδιαίτερα, με πληθώρα ενεργειών που θα τονίζουν τους διαχρονικούς δεσμούς φιλίας μεταξύ δύο πλευρών και ταυτόχρονα θα προωθούν εξειδικευμένες μορφές τουρισμού όπως ο τουρισμός ευεξίας, τουρισμός για άτομα με ειδικές ανάγκες, τουρισμός για ηλικιωμένα άτομα, τουρισμός για πολιτιστικούς λόγους, γαστρονομικός τουρισμός κλπ. πάντα σε συνδυασμό με τις φυσικές ομορφιές, τη φιλοξενία και την καλοκαιρία στην Ελλάδα. Η συμμετοχή του ΕΟΤ με ελληνικό περίπτερο στην ετήσια διεθνή έκθεση free είναι μεταξύ των δράσεων που θα μπορούσαν να συνεισφέρουν πολλαπλά στην τουριστική ανάδειξη της χώρας, ιδιαίτερα αν σε κάθε συμμετοχή υπήρχε ένα συγκεκριμένο θεματικό αφιέρωμα (πχ. γαστρονομία). Το Γραφείο Ε.Ο.Τ. Μονάχου διέκοψε τη λειτουργία του το 2011. Εκτοτε θέματα τουριστικού περιεχομένου αντιμετωπίζονται από το Γραφείο μας, σε αγαστή συνεργασία με το Γραφείο Ε.Ο.Τ. της Φραγκφούρτης. Γ ΙV. ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ O εν λόγω τομέας είναι από τους πλέον αναπτυγμένους στη Ν. Γερμανία (Βαυαρία και Βάδη Βυρτεμβέργη). Ενας από τους σημαντικότερους λόγους της οικονομικής ευμάρειας των δύο κρατιδίων είναι η υψηλή επενδυτική δαπάνη σε αυτούς. Η Βαυαρία το 2013 δαπάνησε το 3,26% του ΑΕΠ της σε δράσεις έρευνας και τεχνολογίας. Η συνεργασία με την Ελλάδα υφίσταται, αλλά τα περιθώρια δεν έχουν εξαντληθεί. Ιδιαίτερα ενδείκνυνται ο τομέας της ενέργειας και της ψηφιοποίησης της παραγωγής κλπ. ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 18 από 21

Γ V. EΚΘΕΣΙΑΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ Το εργαλείο των εκθέσεων είναι ζωτικής σημασίας στα πλαίσια του εξωτερικού εμπορίου, ιδιαίτερα για χώρες όπως η Γερμανία, οι οποίες χαρακτηρίζονται από παγιωμένες σχέσεις σε επίπεδο καναλιών διανομής, συνθήκες ώριμου ανταγωνισμού (για πολλές κατηγορίες ελληνικών εξαγώγιμων προϊόντων) και ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο εκ μέρους των υπευθύνων αγοραστών για δημιουργία νέων επαφών. Δράσεις Γραφείου Ο.Ε.Υ. Μονάχου Υποστήριξε τη συμμετοχή επτά ελληνικών επιχειρήσεων στην έκθεση δειγματισμού και παραγγελιών γυναικείου και ανδρικού ενδύματος supreme στο Μόναχο, αποστέλλοντας προσκλήσεις σε δυνητικούς αγοραστές και ενημερώνοντας τις συμμετέχουσες επιχειρήσεις για τον τομέα της ένδυσης στη Γερμανία (14-17.02.2015). Υποστήριξε έκθεση κοσμημάτων Ελληνίδων σχεδιαστριών, στα πλαίσια της διεθνού έκθεσης Munich Jewellery Week, αναλαμβάνοντας δράσεις δημοσιοποίησης της έκθεσης και αποστολής προσκλήσεων για την εκδήλωση (11-17.03.2015). Συνέβαλε ενεργά στην ενημέρωση Γερμανών επιχειρηματιών για πληθώρα εκθέσεων που πραγματοποιούνται στην Ελλάδα (Αrtoza - Horeca, Εκθεση Γούνας Καστοριάς, Defensys, Detrop, Infacoma, Meat Days, Philoxenia, Promexpo, κλπ) αποστέλλοντας για κάθε έκθεση σημαντικό αριθμό προσκλήσεων σε εξειδικευμένους φορείς και χονδρέμπορους - εισαγωγείς, προσκαλώντας τους να επισκεφθούν τις εν λόγω εκθέσεις. Ενημέρωσε πληθώρα γερμανικών εταιρειών για την συμμετοχή ελληνικών εταιρειών σε εκθέσεις της Γερμανίας (bau, Biofach, food and life, Inhorgenta, slow food κλπ) προκειμένου να συμβάλλει στην αύξηση της επισκεψιμότητας στα ελληνικά περίπτερα και να συνδράμει την εξαγωγική τους προσπάθεια. Συνέταξε τέσσερις καταλόγους εκθέσεων (δύο για τη Βαυαρία και δύο για τη Βάδη Βυρτεμβέργη) στους οποίους κατέγραψε τις σημαντικότερες εμπορικές και καταναλωτικές εκθέσεις για κάθε κρατίδιο. Οι κατάλογοι είναι προσβάσιμοι στην ιστοσελίδα του Γραφείου www.agora.mfa.gr/de63, για την περίοδο 2016-2018. Γ VI. ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ - AΠΟΚΡΑΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ Ευκαιρίες παρουσιάζονται και στον τομέα της προσέλκυσης επενδύσεων κυρίως στους κλάδους της ενέργειας (παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές), του τουρισμού, της υγείας, του ορυκτού πλούτου, των ακινήτων κλπ. αλλά και των αποκρατικοποιήσεων. Επενδυτικό θεσμικό πλαίσιο Οι συνεχείς αλλαγές του ελληνικού θεσμικού επενδυτικού πλαισίου καθιστούν αναγκαία την παρουσίαση και γνωστοποίησή του προς το γερμανικό επενδυτικό κοινό, το οποίο επιθυμεί να ενημερωθεί. Παράγοντες όπως η σταθερότητα φορολογικού πλαισίου είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για τη δραστηριοποίηση Γερμανών επενδυτών στην Ελλάδα. Σύμφωνα με επιχειρηματικούς κύκλους, η βαυρική πλευρά αναμένει να δει ελληνικές επενδύσεις στην Ελλάδα προκειμένου και η ίδια να κινητοποιηθεί προς την ίδια κατεύθυνση. ΧΣ - C:\Users\mitroo2\AppData\Local\Temp\OikonomikesKaiEmporikesSesisGermanias_4550EE.docx σελ. 19 από 21