ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ & ΑΡΧΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ

ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ & ΑΡΧΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ Κων/νος Μπαταργιάς Αναπληρωτής Καθηγητής Διάλεξη 1 η

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Η μελέτη της ζωής και των έμβιων όντων Μια διαρκής διερεύνηση της φύσης της ζωής ΖΩΟΛΟΓΙΑ Η μελέτη των ζώων προκειμένου να κατανοήσουμε: 1. Την ζωική ποικιλότητα 1. Γιατί υπάρχει; 2. Πως και υπό ποιες συνθήκες (που, πότε) δημιουργείται; 3. Πως διατηρείται και πως χάνεται; 2. Πως επιτελούνται οι βασικές διεργασίες της ζωής; 3. Πως προσαρμόζονται τα ζώα;

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ Νόμοι της Φυσικής και Χημείας Επιστημονική μεθοδολογία Υποθέσεις δεδομένα συμπεράσματα Οδηγούν σε βασικές αρχές Κληρονομικότητας Ποικιλομορφίας Εξέλιξης 5

Η Ζωολογία ως τμήμα της Βιολογίας Η Βιολογία είναι μελέτη των ζωντανών οργανισμών. Η Ζωολογία εστιάζεται στο Ζωικό Βασίλειο. Είναι η επιστημονική μελέτη των ζώων και προσπαθεί να κατανοήσει Την προέλευση της ζωικής ποικιλότητας. Πως τα ζώα επιτελούν τις βασικές διεργασίες της ζωής. Πως τα ζώα ζουν και αλληλεπιδρούν με τους διάφορους τύπους περιβαλλόντων. 8

1.5 δισ 2.5 δισ Ο 2 3-3.5 δισ 4 δισ 4.5 δισ Η Γη και η ζωή στον χρόνο 9 ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ ΧΡΟΝΟΥ

Η Γη και η ζωή στον χρόνο 3- - 3,5 δισ 1.5 δισ 4 δισ 4.5 δισ 2.5 δισ Ο 2 10 ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ ΧΡΟΝΟΥ

Η Γη και η ζωή στον χρόνο 11 ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ ΧΡΟΝΟΥ

Η Γη και η ζωή στον χρόνο 12 ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ ΧΡΟΝΟΥ

ΚΑΙΝΟΖΩΙΚΟΣ ΑΙΩΝΑΣ 13

1.5 δισ 2.5 δισ Ο 2 3-3.5 δισ 4 δισ 4.5 δισ Η Γη και η ζωή στον χρόνο 14 ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ ΧΡΟΝΟΥ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Τι είναι ζωή; 17

ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Τι είναι ζωή; Αποτυχία ορισμού Γιατί είναι δύσκολο να περιγραφεί με κάποιον απλό λακωνικό ορισμό Γιατί είναι δύσκολο να στηριχθεί σε κάποιες ιδιότητες (π.χ. αναπαραγωγή μορίων) 18

Τι είναι ζωή; Την ζωή την αναγνωρίζουμε από τις δραστηριότητες και τις διεργασίες που της αποδίδουμε Η ιστορία της ζωής χαρακτηρίζεται από συνεχή αλλαγή την οποία ονομάζουμε εξέλιξη. Η απάντηση στο τι είναι ζωή πρέπει να βασίζεται σε ένα γεγονός: την κοινή ιστορία της ζωής πάνω στη Γη 19

Ορισμένες Ιδιότητες της ζωής Ένα βενζινοκίνητο χλοοκοπτικό μηχάνημα είναι ζωντανό; Ποιες από τις παραπάνω ιδιότητες έχει; 21 Ποιες ιδιότητες δεν έχει;

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 1. Χημική μοναδικότητα 2. Πολυπλοκότητα & Ιεραρχική οργάνωση 3. Αναπαραγωγή 4. Γενετικός Προγραμματισμός 5. Μεταβολισμός 6. Ανάπτυξη 7. Αλληλεπίδραση με το περιβάλλον 8. Κίνηση 22

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 1 ΧΗΜΙΚΗ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ Μοναδική & Πολύπλοκη μοριακή οργάνωση Οι ζωντανοί οργανισμοί διαθέτουν μεγάλα μόρια -τα μακρομόρια- που είναι πολύ πιο πολύπλοκα από ότι στα μη έμβια όντα. Υπακούουν στους ίδιους νόμους (χημικούς και φυσικούς) της φύσης. 23

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ (συν) ΧΗΜΙΚΗ ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ Τέσσερις βασικές ομάδες μακρομορίων Νουκλεϊκά οξέα Πρωτεΐνες Υδατάνθρακες Λιπίδια Με τις αντίστοιχες Υπομονάδες (μονομερή) Χημικούς δεσμούς Δομή Ρόλο 1 Αυτές είναι και οι διαφορές των 4 βασικών ομάδων μακρομορίων 24

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ & ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ 2 Οργάνωση Άβιας ύλης Άτομα μόρια Οργάνωση έμβιας ύλης Ιεραρχία επιπέδων με αύξουσα πολυπλοκότητα 29

(ΣΥΝΕΧΕΙΑ)

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ συν) 2 ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ & ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Κάθε ανώτερο επίπεδο βιολογικής οργάνωσης συνοδεύεται από νέες ιδιότητες Ανάδυση: η εμφάνιση νέων ιδιοτήτων σε ένα επίπεδο Αναδυόμενες ιδιότητες: οι νέες ιδιότητες ενός επιπέδου οφείλονται στις δομικές και λειτουργικές σχέσεις των επιμέρους συστατικών του επιπέδου Τα διάφορα επίπεδα ιεραρχίας και οι αναδυόμενες ιδιότητές τους είναι προϊόντα εξέλιξης 47

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ (συν) ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Αναπαραγωγή 2 Ποικιλομορφία Κληρονομικότητα 48

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ 3 Τα έμβια συστήματα αναπαράγονται Η ζωή προέρχεται από ζωή μέσω της αναπαραγωγής. Δεν υπάρχει αυτόματη γένεση. Αναπαραγωγή συμβαίνει σε κάθε επίπεδο βιολογικής ιεραρχίας Οι οργανισμοί αναπαράγονται αγενώς (μονογονικά) ή εγγενώς (αμφιγονικά) και παράγουν νέους απογόνους. 49

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ (συν) ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ 3 Συνδέεται με τα φαινόμενα της Κληρονομικότητας (σταθερότητα) Διαφοροποίησης (αλλαγή) Κληρονομικότητα + Διαφοροποίηση = Εξέλιξη 51

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Προσδίδει πιστότητα στη μεταβίβαση του κληρονομικού υλικού Νουκλεϊκά οξέα DNA Γενετικός κώδικας Πρωτεΐνες Οι δομές των πρωτεϊνών που είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη και τη λειτουργία του οργανισμού είναι κωδικοποιημένες στα 52 νουκλεϊκά οξέα 4

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 Γενετικός κώδικας Η αντιστοιχία μεταξύ της αλληλουχίας των βάσεων του DNA και της αλληλουχίας των αμινοξέων μιας πρωτεΐνης είναι γνωστή ως γενετικός κώδικας. Ο γενετικός κώδικας καθορίστηκε νωρίς κατά την εξελικτική ιστορία της ζωής και είναι ο ίδιος (με μικρές αλλαγές) από τα βακτήρια μέχρι τον άνθρωπο.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 5 Οι οργανισμοί συντηρούνται προσλαμβάνοντας θρεπτικές ουσίες από το περιβάλλον Καταβολισμός Πέψη θρεπτικών ουσιών, παραγωγή ενέργειας Αναβολισμός Σύνθεση μορίων και δομών 55

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 Παραγωγή ενέργειας

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 6 Οι οργανισμοί διανύουν ένα χαρακτηριστικό κύκλο Η ανάπτυξη περιγράφει τις χαρακτηριστικές αλλαγές από τις οποίες περνά ένας οργανισμός από την αρχική φάση (συνήθως γονιμοποίηση του ωαρίου) μέχρι τη τελική φάση του ενήλικου ατόμου. Κύριο στάδιο η μεταμόρφωση 58

ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΒΑΤΡΑΧΟΥ 60

ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΨΑΡΙΟΥ 61

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ 7 ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Όλα τα ζώα αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον, ανταλλάσοντας ύλη και ενέργεια (π.χ. δάσος = οικοσύστημα) 62

Διαδικασίες λειτουργίας οικοσυστήματος Ανακύκλωση θρεπτικών υλών Μονόδρομη ροή ενέργειας από τον ήλιο προς τους παραγωγούς και τους καταναλωτές

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΕΜΒΙΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΙΝΗΣΗ 8 Τα έμβια συστήματα και τα τμήματά τους επιδεικνύουν ακριβείς και ελεγχόμενες κινήσεις που προέρχονται από το ίδιο το σύστημα 66

Επόμενο Μέθοδοι επιστημονικής έρευνας και μελέτης της φύσης Προέλευση και χημεία της ζωής 69

ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ & ΑΡΧΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ Κων/νος Μπαταργιάς Αναπληρωτής Καθηγητής Διάλεξη 2 η

ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ 72

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Η μελέτη της ζωής και των έμβιων όντων Μια διαρκής διερεύνηση της φύσης της ζωής ΖΩΟΛΟΓΙΑ Η επιστημονική μελέτη των ζώων προκειμένου να κατανοήσουμε: 1. Την ζωική ποικιλότητα 1. Γιατί υπάρχει; 2. Πως και υπό ποιες συνθήκες (που, πότε) δημιουργείται; 3. Πως διατηρείται και πως χάνεται; 2. Πως επιτελούνται οι βασικές διεργασίες της ζωής; 3. Πως προσαρμόζονται τα ζώα;

ΕΠΙΣΤΗΜΗ Τι είναι επιστήμη; Είναι ένας τρόπος να υποβάλλουμε ερωτήσεις και να παίρνουμε ακριβείς απαντήσεις. Ποια τα χαρακτηριστικά της επιστήμης; Καθοδηγείται από τους φυσικούς νόμους. Πρέπει να δίνει ερμηνείες χρησιμοποιώντας τους φυσικούς νόμους. Να ελέγχεται βάσει παρατηρήσεων του φυσικού κόσμου. Τα συμπεράσματα πρέπει να θεωρούνται προσωρινά και δεν αποτελούν απαραίτητα την τελική θέση. Είναι δυνατή η διάψευση. (Δικαστής Overton: Creationists vs Evolutionists, 1981)

Η ζωολογία ως επιστήμη Οι πολυάριθμες ερωτήσεις που έχουν τεθεί σχετικά με το κόσμο των ζώων από την εποχή του Αριστοτέλη μέχρι σήμερα μπορούν να διακριθούν σε 2 κατηγορίες: Ερωτήσεις που προσεγγίζουν εγγύτατες ή άμεσες αιτίες. (Καθορίζουν τη λειτουργία των βιολογικών συστημάτων στο χώρο και το χρόνο) Ερωτήσεις που αφορούν στις απώτερες αιτίες που δημιούργησαν τα βιολογικά συστήματα και τα χαρακτηριστικά τους κατά τη διάρκεια του εξελικτικού χρόνου. 75

Η ζωολογία ως επιστήμη Άμεσες αιτίες Οι ερωτήσεις σχετικά με τις άμεσες αιτίες, που θεωρητικά καθορίζουν τη λειτουργία των βιολογικών συστημάτων στο τόπο και το χρόνο μπορούν να προσεγγιστούν μέσω της «επιστημονικής μεθόδου». Πως τα ζώα διενεργούν τις μεταβολικές, φυσιολογικές και ηθολογικές τους λειτουργίες; Τι προκαλεί τη διαίρεση των κυττάρων και την παραγωγή νέων; Πως η πυκνότητα των πληθυσμών επηρεάζει τη φυσιολογία και τη συμπεριφορά των οργανισμών; 76

Η ζωολογία ως επιστήμη Απώτερες αιτίες Ορισμένοι επιστήμονες θέτουν ερωτήσεις σχετικά με τις απώτερες αιτίες που αφορούν τη δημιουργία των βιολογικών συστημάτων. Οι επιστήμες που θέτουν τέτοιου είδους ερωτήματα, χαρακτηρίζονται ως εξελικτικές επιστήμες και χρησιμοποιούν την συγκριτική μέθοδο και λιγότερο τη πειραματική. Οι εξελικτικές επιστήμες στηρίζονται σε δεδομένα πειραματικών επιστημών που τα χρησιμοποιούν ως σημείο εκκίνησης Συγκριτική Βιοχημεία Μοριακή Εξέλιξη Φυλογενετική συστηματική 77

ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Βασικά χαρακτηριστικά της επιστήμης και της επιστημονικής γνώσης Καθοδηγείται από τους φυσικούς νόμους Πρέπει να δίνει ερμηνείες χρησιμοποιώντας τους φυσικούς νόμους Ελέγχεται βάσει παρατηρήσεων του φυσικού κόσμου Τα συμπεράσματά της πρέπει να θεωρούνται προσωρινά δεν αποτελούν την τελική θέση Είναι δυνατόν να διαψευσθεί 78

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ Περιγραφική Περιγράφει τις φυσικές δομές με τη μέγιστη ακρίβεια Π.χ. περιγραφή του κυττάρου Υποθετική Επαγωγική μέθοδος Συχνά βασίζεται στην περιγραφική επιστήμη Θέτει υποθέσεις Κάνει προβλέψεις Επιβεβαιώνει με δοκιμές 79

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ Υποθετική Επαγωγική μέθοδος Παρατήρηση Ερώτηση Υπόθεση Εμπειρική δοκιμασία (πείραμα) Συμπεράσματα Δημοσίευση Θεωρία 80

Ερώτηση Μηδενική Υπόθεση: Δημιουργείται με τέτοιο τρόπο που επιτρέπει στα δεδομένα να την απορρίψουν εάν είναι λανθασμένη 81

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 82

Μηδενική Υπόθεση Ο ρυθμός αύξησης των προνυμφών των καβουριών είναι ίδιος Σχεδιασμός Δειγματοληψίας Ερώτηση Δειγματοληψία Ρύποι όχι ρύποι Διαφέρει ο ρυθμός αύξησης των προνυμφών των καβουριών; Στατιστική επεξεργασία 83

Παρατήρηση για χρώμα νυχτοπεταλούδων Βιομηχανικές περιοχές σκούρο χρώμα Δάση & καθαρές περιοχές ανοιχτό χρώμα Ρύποι όχι ρύποι Αυξάνει η % αναλογία των ανοιχτόχρωμων πεταλούδων στις περιοχές που απορρυπαίνονται; Ερώτηση Μηδενική Υπόθεση Το % επιβίωσης μεγαλύτερο όταν προσομοιάζουν στο περιβάλλον τους και έτσι γίνονται δυσδιάκριτες στα πουλιά Υπόθεση της Φυσικής επιλογής για την εξήγηση της ποικιλομορφίας των βρετανικών νυχτοπεταλούδων Σχεδιασμός Δειγματοληψίας Δειγματοληψία Στατιστική επεξεργασία 84

ΙΣΧΥΡΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ - Καθοδηγούν εκτενή έρευνα - Καλούνται Δόγματα ή Θεωρητικά Πλαίσια Ισχυρές Θεωρίες Δόγματα στη Ζωολογία ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑΣ 86

Δαρβινισμός Επιμέρους Θεωρίες 1. Συνεχής Αλλαγή 2. Κοινή Καταγωγή 3. Πολλαπλασιασμός των ειδών 4. Βαθμιαίες μεταβολές 5. Φυσική επιλογή 88

ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΣ Συνεχής Αλλαγή 1 Ο έμβιος κόσμος δεν παραμένει σταθερός αλλά βρίσκεται σε συνεχή αλλαγή Οι ιδιότητες των οργανισμών υφίστανται τροποποιήσεις από γενιά σε γενιά 89

ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΣ Κοινή καταγωγή Όλες οι μορφές ζωής προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο μέσω διακλαδώσεων των εξελικτικών γραμμών 2 ΦΥΛΟΓΕΝΕΣΗ 90

ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΣ Πολλαπλασιασμός των ειδών 3 Η διαδικασία της εξέλιξης παράγει νέα είδη με το διαχωρισμό και τη μετατροπή των παλαιότερων ειδών Είδη: Αναπαραγωγικά απομονωμένοι πληθυσμοί που συνήθως διαφέρουν και μορφολογικά Δεν διασταυρώνονται μεταξύ τους 92

ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΣ Βαθμιαίες αλλαγές - διαβαθμισμός Οι διαφορές στα ανατομικά γνωρίσματα, που χαρακτηρίζουν τα διαφορετικά είδη, προέρχονται από τη συσσώρευση πολλών μικρών σταδιακών αλλαγών κατά τη διάρκεια του χρόνου (γεωλογικού μεγάλο αριθμό γενιών) 4 93

ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΣ Φυσική επιλογή απαιτεί 5 1.Να υπάρχει ποικιλομορφία μεταξύ των ατόμων ενός πληθυσμού ή είδους 2.Η ποικιλομορφία, εν μέρει, να κληρονομείται με αποτέλεσμα οι απόγονοι να τείνουν να μοιάσουν στους γονείς 3.Άτομα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά να αναπαράγονται και να δίνουν περισσότερους απογόνους από άτομα με άλλα χαρακτηριστικά 95

ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΣ Φυσική επιλογή 5 Συσσώρευση πολλών αλλαγών + μεγάλες χρονικές περίοδοι = ΕΙΔΟΓΕΝΕΣΗ Συσσώρευση των πιο ευνοϊκών από τα χαρακτηριστικά που παρατηρούνται σε ένα πληθυσμό = ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ 96

ΝΕΟ -ΔΑΡΒΙΝΙΣΜΟΣ Είναι η ένωση των προηγούμενων πέντε θεωριών συνεχείς αλλαγές, κοινή καταγωγή, πολλαπλασιασμός ειδών, βαθμιαίες μεταβολές, φυσική επιλογή με την χρωμοσωμική θεωρία της κληρονομικότητας Που περιλαμβάνει τους νόμους του Mendel 98

Η εργασία του Mendel Διασταύρωση «καθαρών» ατόμων/πληθυσμών Μελέτη 7 χαρακτήρων Δημιουργία και Διασταύρωση υβριδίων Συμπεράσματα Η επίδραση του κληρονομικού παράγοντα καλύπτεται στα υβρίδια Τα χαρακτηριστικά καθορίζονται από ζεύγη κληρονομικών παραγόντων Στους γαμέτες αυτοί διαχωρίζονται 99

Η Κυτταρική Βιολογία Αποκάλυψε τα χρωμοσώματα τις διαδικασίες της μίτωσης και της μείωσης πώς κληρονομούνται τα γονίδια 100