14 ερωτήσεις - απαντήσεις για το νέο εμβόλιο Ενα νέο προληπτικό «όπλο» ενάντια στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας βρίσκεται πλέον στα χέρια των ειδικών και κυρίως των γυναικών. Ποιες είναι οι δυνατότητές του και ποια τα όριά του; Στα βασικά ερωτήματα τα οποία γεννά η έλευση του εμβολίου στις νέες γυναίκες και στους γονείς τους απαντά σήμερα «Το Βήμα» με τη βοήθεια των εγκρίτων ελλήνων ειδικών οι οποίοι συμμετείχαν στην Ειδική Γνωμοδοτική Επιτροπή που συγκροτήθηκε από το υπουργείο Υγείας προκειμένου να αποφασισθεί η ένταξη του εμβολίου στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού. 1. Τι είναι το Gardasil; Είναι ένα τετραδύναμο εμβόλιο που προστατεύει από τέσσερις υπότυπους του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων. Οπως αναφέρει ο κ. Εμμ. Διακομανώλης, καθηγητής Μαιευτικής-Γυναικολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογίας του Τραχήλου της Μήτρας (πρόκειται για τον επιστήμονα που ήταν ο πρόεδρος της Ειδικής Γνωμοδοτικής Επιτροπής), το εμβόλιο προσφέρει προστασία απέναντι σε δύο υπότυπους (16 και 18) του ιού HPV (human papilloma virus - ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) οι οποίοι ευθύνονται για τα δύο τρίτα (70%) των περιπτώσεων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αλλά και απέναντι σε δύο υπότυπους του ιού (6 και 11) που είναι υπεύθυνοι για το 90% των κονδυλωμάτων της πρωκτογεννητικής περιοχής. Το εμβόλιο χορηγείται σε τρεις δόσεις και σε συνολικό διάστημα έξι μηνών. 2. Σε ποιες ηλικίες χορηγείται το Gardasil; Ο κ. Διακομανώλης εξηγεί ότι το εμβόλιο έλαβε έγκριση κυκλοφορίας στις ΗΠΑ τον Ιούνιο του 2006 και στην ΕΕ τον Σεπτέμβριο του 2006 για χορήγηση σε κορίτσια ηλικίας 9-26 ετών και σε αγόρια ηλικίας 9-15 ετών (με στόχο στα τελευταία την προστασία από την εμφάνιση κονδυλωμάτων). Η γενική έγκριση αφορά τις συγκεκριμένες ηλικίες, καθώς σε αυτές προέκυψε ότι μπορεί να έχει αποτελεσματικότητα. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου αυξάνεται στα κορίτσια προεφηβικής ηλικίας, για δύο λόγους σύμφωνα με τον καθηγητή: κατά πρώτον, δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει σεξουαλικές επαφές, άρα δεν έχουν εκτεθεί στους ογκογόνους τύπους 16 και 18 τους οποίους καλύπτει το εμβόλιο και, κατά δεύτερον, πρόκειται για ηλικίες στις οποίες εμφανίζεται πολύ καλή ανοσογονικότητα, πολύ καλή απόκριση δηλαδή στον εμβολιασμό με τη δημιουργία αντισωμάτων. Ετσι ο εμβολιασμός σε αυτές τις ηλικίες έχει και τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. 3. Πόσο διάστημα απαιτείται προκειμένου να αναπτυχθούν αντισώματα; Απαιτούνται περίπου τρεις εβδομάδες μετά τη χορήγηση της πρώτης δόσης για την ανάπτυξη αντισωμάτων, δύο εβδομάδες μετά τη χορήγηση της δεύτερης δόσης και περίπου πέντε ημέρες μετά τη χορήγηση της τρίτης δόσης, όπως επισημαίνει ο κ. Α.
Κωνσταντόπουλος, καθηγητής Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας, ο οποίος επίσης συμμετείχε στην επιτροπή του υπουργείου. Ενα κορίτσι, σύμφωνα με τον καθηγητή, μπορεί να ξεκινήσει σεξουαλικές επαφές περίπου έναν μήνα μετά τη χορήγηση της πρώτης δόσης του εμβολίου. Ωστόσο είναι σημαντικό να γνωρίζει ότι το ποσοστό προστασίας αυξάνεται μόνο ως έναν βαθμό μετά τη χορήγηση της πρώτης δόσης. Ασφαλές θεωρείται το διάστημα για την έναρξη των σεξουαλικών επαφών μετά και τη χορήγηση της δεύτερης δόσης. 4. Γιατί το υπουργείο αποφάσισε χορήγηση με κάλυψη των ασφαλιστικών ταμείων στις ηλικίες 12-13 ετών και όχι από τα εννέα έτη, όπως προβλέπει η έγκριση της ΕΕ; Η απόφαση αυτή ελήφθη με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία που εξέθεσε η Επιτροπή και τα οποία δείχνουν τη μεγαλύτερη απόκριση του οργανισμού στο εμβόλιο στην προεφηβική ηλικία. Παράλληλα, σύμφωνα με τον κ. Διακομανώλη, τα εννέα έτη αποτελούν πολύ μικρή ηλικία για να είναι αναγκαίος ο εμβολιασμός σύμφωνα με τα δεδομένα της χώρας μας. Τι εννοούμε με αυτό; Στην Ευρώπη ο μέσος όρος ηλικίας έναρξης της σεξουαλικής ζωής τοποθετείται γύρω στα 15 έτη - με εξαιρέσεις βέβαια σε χώρες όπως η Ισλανδία, όπου ο σημαντικός αυτός «σταθμός» τοποθετείται στην ηλικία των 10 ετών ή και λιγότερο. Δεδομένου ότι οι τάσεις αυτές δείχνουν συνεχή μείωση, οι αρμόδιοι επιστήμονες έκριναν ότι τα 12-13 έτη είναι μια λογική ηλικία για τον εμβολιασμό. Σε αυτό προστίθεται το γεγονός ότι σύμφωνα με τους παιδιάτρους τα 12-13 έτη είναι και οι ηλικίες κατά τις οποίες γίνονται οι τελευταίοι παιδικοί εμβολιασμοί με βάση το Πρόγραμμα Εθνικών Εμβολιασμών, οπότε κρίθηκε πιο εύκολη η ανεύρεση και ο εμβολιασμός των κοριτσιών και για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. 5. Τι γίνεται με τις μεγαλύτερες ηλικίες; Ο εμβολιασμός συνιστάται και στις μεγαλύτερες ηλικίες - ως τα 26 έτη -, αν και, όπως προείπαμε, οι ειδικοί σημειώνουν ότι η αποτελεσματικότητα θα είναι μειωμένη. Βέβαια στις ηλικίες αυτές το πιθανότερο είναι να έχει ξεκινήσει και η σεξουαλική ζωή. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο κ. Θ. Αγοραστός, καθηγητής Μαιευτικής- Γυναικολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, ο οποίος επίσης συμμετείχε στην επιτροπή του υπουργείου, συνιστά πριν από τη χορήγηση του εμβολίου τον έλεγχο των γυναικών με τεστ Παπ και κολποσκόπηση. Στη συνέχεια ανάλογα με τα αποτελέσματα συνιστάται η διεξαγωγή ενός HPV DNA τεστ (πρόκειται για τεστ που διεξάγουν αρκετά μοριακά εργαστήρια και το κόστος του κυμαίνεται μεταξύ 80 και 150 ευρώ), το οποίο θα δείξει στη γυναίκα αν είναι φορέας του ιού και από ποιον τύπο του ιού πάσχει - έτσι, αν πάσχει από τους συγκεκριμένους τύπους του ιού τους οποίους στοχεύει το εμβόλιο, δεν θα υποβάλλεται σε αυτό. Επισημαίνεται ότι το εμβόλιο είναι προληπτικό και σύμφωνα με τον κ. Διακομανώλη δεν μπορεί να αναστείλει μια λοίμωξη που έχει εκδηλωθεί, δεν μπορεί να αναστείλει μια αλλοίωση στον τράχηλο που έχει ήδη σχηματιστεί. Πάντως ο κ. Διακομανώλης από την πλευρά του αναφέρει ότι έγκειται στη διακριτική ευχέρεια του κάθε γιατρού το πώς θα διεξαγάγει έλεγχο πριν από τη λήψη του εμβολίου στις μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες.
6. Υπάρχει περίπτωση στο μέλλον το εμβόλιο να συνιστάται και σε γυναίκες άνω των 26 ετών; Οι έρευνες συνεχίζονται και, όπως υπογραμμίζει ο κ. Αγοραστός, υπάρχουν δημοσιευμένες μελέτες που δείχνουν προστασία ως έναν βαθμό και για πολύ μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες. Κατά τον καθηγητή είναι πιθανό στο μέλλον η σύσταση εμβολιασμού και οι ενδείξεις του εμβολίου να διευρυνθούν ακόμη και για γυναίκες ως την ηλικία των 55 ετών - ωστόσο αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ατράνταχτα στοιχεία στα χέρια μας που να δικαιολογούν κάτι τέτοιο. 7. Για πόσο διάστημα παρέχει προστασία το εμβόλιο; Με τα μέχρι στιγμής στοιχεία που προήλθαν από τις κλινικές δοκιμές, οι ειδικοί έχουν δει ότι το εμβόλιο παρέχει προστασία για τουλάχιστον πέντε έτη. Ωστόσο ο κ. Κωνσταντόπουλος επισημαίνει ότι εκτιμάται πως γύρω στη δεκαετία θα απαιτείται αναμνηστική δόση του εμβολίου. Προς το παρόν πάντως, δεδομένου ότι μιλάμε για ένα νέο σκεύασμα, όλα αυτά μένει να αποδειχθούν. 8. Χρειάζεται μετά τον εμβολιασμό να γίνεται τεστ Παπ; Απαραιτήτως. Το εμβόλιο δεν αποτελεί πανάκεια ενάντια στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, και αυτό το σημειώνουν όλοι οι ειδικοί. Ακόμη και αν, όπως τα στοιχεία δείχνουν, προσφέρει προστασία ενάντια στα δύο κύρια στελέχη - τα 16 και 18 - που ενοχοποιούνται για την εμφάνισή του, υπάρχουν περί τους δεκαπέντε άλλους ογκογόνους τύπους του ιού HPV τους οποίους δεν καλύπτει (αν και ευθύνονται για πολύ μικρότερο ποσοστό περιπτώσεων). Παράλληλα και άλλοι τύποι του ιού συνδέονται με πρόκληση κονδυλωμάτων πλην των 6 και 11 που καλύπτει το εμβόλιο. 9. Γιατί δεν κρίθηκε απαραίτητος και ο εμβολιασμός των αγοριών; Αν και υπάρχουν ορισμένα επιστημονικά στοιχεία που δίνουν θετικά αποτελέσματα από τον εμβολιασμό και των αγοριών ως την ηλικία των 15 ετών, οι έλληνες ειδικοί τα έκριναν ως ελλιπή σε αυτή τη φάση για να προχωρήσουν σε σύσταση. Οπως επισημαίνει ο κ. Κωνσταντόπουλος, από τις 35.000 άτομα που συμμετείχαν συνολικά στις δοκιμές του εμβολίου - σημειώνεται ότι υπήρξαν και ελληνίδες εθελόντριες - μόνο 1.071 ήταν αγόρια. Ο αριθμός αυτός δεν κρίθηκε ικανός, παρ' ότι το εμβόλιο έχει πάρει κεντρική έγκριση και για χορήγηση στα αγόρια, ώστε να περιληφθούν και αυτά σε ετούτη τη φάση στο πρόγραμμα των εμβολιασμών. 10. Δεν υπάρχει επιβάρυνση του οργανισμού από τον εμβολιασμό σε τόσο μικρές ηλικίες; «Οχι» είναι η απάντηση του κ. Κωνσταντόπουλου, ο οποίος σημειώνει ότι ακόμη και αν μετρούσαμε την επιβάρυνση απ' όλα τα εμβόλια που γίνονται στα παιδιά, αυτά στο σύνολό τους θα «απασχολούσαν» μόνο το 0,1% του ανοσοποιητικού συστήματος. 11. Υπάρχουν παρενέργειες από το εμβόλιο; Με τα μέχρι στιγμής στοιχεία το εμβόλιο εμφανίζεται ασφαλές, και αυτό είναι επόμενο σύμφωνα με τον κ. Διακομανώλη. Οπως λέει, τα εμβόλια είναι ουσιαστικώς
ιόμορφα σωματίδια τα οποία όταν ενίονται προκαλούν τη δημιουργία αντισωμάτων. Ωστόσο δεν περιέχουν DNA του ιού, με αποτέλεσμα αυτός που λαμβάνει το εμβόλιο να είναι αδύνατον να νοσήσει. Την ίδια στιγμή ο καθηγητής σημειώνει ότι οι κλινικές δοκιμές σε χιλιάδες γυναίκες έχουν δείξει πως το εμβόλιο δεν προκαλεί παρενέργειες πέραν κάποιων τοπικών ερεθισμών και ελαφρού πυρετού (συμπτώματα με τα οποία συνδέονται όλα τα εμβόλια). Πάντως όλοι οι επιστήμονες τονίζουν ότι και το νέο εμβόλιο αποτελεί ένα φάρμακο και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι, όπως όλα τα φάρμακα, είναι πιθανό να δείξει παρενέργειες, τώρα που θα χορηγηθεί σε μεγάλο εύρος του πληθυσμού. 12. Ποιο είναι το κόστος του εμβολίου; Το κόστος του ανέρχεται σε 555 ευρώ, ενώ με βάση τον τρόπο χορήγησής του - σε τρεις δόσεις - το κόστος της κάθε δόσης καθορίζεται στα 185 ευρώ. 13. Γιατί είναι τόσο υψηλό το κόστος του εμβολίου; Εκτός από το κόστος του ίδιου του εμβολίου ως σκευάσματος, η τιμή του διαμορφώνεται διαφορετικά από χώρα σε χώρα. Για παράδειγμα, σημειώνεται ότι στις ΗΠΑ κοστίζει 360 δολάρια, ενώ σύμφωνα με την Παιδιατρική Εταιρεία της Αυστρίας το κόστος του στο συγκεκριμένο κράτος ανέρχεται σε 220 ευρώ (και γίνονται συζητήσεις για μείωσή του στα 150 ευρώ). Οι γνωρίζοντες τα του χώρου αναφέρουν ότι στη χώρα μας το τελικό κόστος διαμορφώνεται με βάση τα έξοδα μεταφοράς (πρόκειται για εισαγόμενο προϊόν), αλλά και τα «καπέλα» φαρμακαποθηκών και φαρμακείων. Ο υπουργός Υγείας πάντως σημείωσε αυτή την εβδομάδα ότι θα προχωρήσει σε συζητήσεις επαναδιαπραγμάτευσης της αρχικής τιμής του εμβολίου. 14. Τι συμβαίνει στις άλλες χώρες όσον αφορά την κάλυψη του κόστους του εμβολίου; Ο κ. Αγοραστός αναφέρει ότι μέχρι στιγμής δεν έχει αποφασιστεί από καμία άλλη χώρα της ΕΕ κάλυψη κόστους του εμβολίου. Στις ΗΠΑ πλην ελαχίστων εξαιρέσεων - όπως η πρόσφατη απόφαση του κυβερνήτη της Πολιτείας του Τέξας να διεξαγάγει εμβολιασμούς σε όλα τα 11χρονα και 12χρονα κορίτσια - το ζήτημα είναι ακόμη υπό συζήτηση. Στην Ευρώπη το εμβόλιο δεν κυκλοφορεί ακόμη σε Ισπανία και Ιταλία, ενώ άλλες χώρες, όπως η Ισλανδία, εμφανίζονται αντίθετες στη χρήση του. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Γερμανίας, όπου το Gardasil έχει μετατραπεί σε κύριο «όπλο» μάρκετινγκ από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Προκειμένου να προσελκύσουν νέο κοινό, δίνουν με κάθε ασφαλιστήριο συμβόλαιο σε μικρά κορίτσια και ένα... τσίμπημα δώρο. Ποιος είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας * Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας σκοτώνει μία γυναίκα στην Ευρώπη κάθε 18 λεπτά.
* Πρόκειται για τον δεύτερο συχνότερα εμφανιζόμενο καρκίνο στις γυναίκες ηλικίας κάτω των 45 ετών * Ο μέσος όρος ηλικίας ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι το τέλος της δεκαετίας των 30 - στο απόγειο δηλαδή της παραγωγικότητάς τους από κάθε άποψη. * Αποτελεί την 3η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες, μετά τους καρκίνους του μαστού και του πνεύμονος. * Δεν είναι κληρονομική μορφή καρκίνου αλλά προκαλείται από τα ογκογόνα στελέχη του εύκολα μεταδιδόμενου ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). * Ο ιός HPV απειλεί όλες τις σεξουαλικώς ενεργές γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Το ΒΗΜΑ, 11/02/2007, Σελ.: H03 Κωδικός άρθρου: B14988H031 ID: 283643