Οµιλία ηµάρχου Αµαρουσίου Γιώργου Πατούλη για την ε έτειο της 25 ης Μαρτίου. Μαρουσιώτισες και Μαρουσιώτες. Φίλες και φίλοι. Η Ελλάδα τιµά σήµερα την ε έτειο της ε ανάστασης του 1821, την έναρξη του εθνικοα ελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων ενάντια στην Οθωµανική Αυτοκρατορία, για την α οτίναξη ενός ζυγού ου βασάνιζε τον ελληνισµό για 400 ερί ου χρόνια. Για την ατρίδα µας η ε έτειος της Ε ανάστασης του 1821 α οτελεί µια αλιγγενεσία, µία αναβίωση του λαού µας, του ολιτισµού µας, του γένους µας. Είναι ένα σηµαντικό γεγονός στη µακραίωνη ιστορία του τό ου µας, µε το ο οίο είναι συνδεδεµένη η γέννηση του νεοελληνικού κράτους. Γι αυτό και γιορτάζουµε την ε έτειο αυτής της ε ανάστασης µε τόση λαµ ρότητα. Και γι αυτό οφείλουµε να τη γιορτάζουµε κάθε χρόνο και στο µέλλον. Γιατί σε αυτήν βρίσκονται οι ρίζες του σύγχρονου ελληνικού κράτους. 1
Κι όσο κι αν κά οιοι ε ιχειρούν να α οδοµήσουν τη σηµασία αυτής της ε ετείου, δεν θα καταφέρουν τί οτε. Είναι σηµαντικό να αντιληφθούµε ότι µε δύο τρό ους µ ορεί κά οιος να γνωρίσει ένα ιστορικό γεγονός: Ο ένας, είναι όταν τύχει να το ζήσει, να είναι µάρτυράς του, να το βιώσει. Ο άλλος, να το µελετήσει και να το ερευνήσει. Τιµώντας τον ξεσηκωµό των Ελλήνων α έναντι στον Οθωµανικό ζυγό αλλά και α έναντι στα γεράκια της Ιερής Συµµαχίας της τότε συντηρητικής Ευρώ ης ου έ νιγαν κάθε ε αναστατική φωνή ου εκδηλωνόταν, γιατί α ειλούσε την καθεστηκυία τάξη ου είχαν διαµορφώσει, υ ηρετούµε έναν µεγάλο σκο ό. Τη µελέτη και την έρευνα ενός σηµαντικού ιστορικού γεγονότος της Πατρίδας και του Γένους µας, γι αυτούς ου δεν το έζησαν. Οι εκδηλώσεις µνήµης και τιµής σηµαντικών εθνικών ιστορικών στιγµών ό ως η ε ανάσταση του 21 είναι συνυφασµένες µε στιγµές εξυψώσεως του έθνους µας, µε στιγµές ορόσηµα στην ιστορική συνέχιση του λαού µας. Η ανάγκη της συνέχισης καθιστά σηµαντικό, 2
να µην αρκούµαστε σε µια θεώρηση της συγκεκριµένης ε ετείου µόνον µέσα α ό το ρίσµα του αρελθόντος, αλλά κυρίως, µέσα α ό το ρίσµα του µέλλοντος. Ασφαλώς κι α οτελεί εθνική υ οχρέωση να θυµόµαστε άντα τι οφείλουµε σε όλους όσους έχυσαν το αίµα τους και ροσέφεραν και την ζωή τους για την ε ανάκτηση η την διατήρηση της ελευθερίας των Ελλήνων. Είναι έντονη και ανα όφευκτη η σύνδεση µε το ιστορικό αρελθόν. Αλλά αν µείνουµε όµως σε αυτή την µνηµειακή διάσταση, φτωχαίνουµε το νόηµα της ε ετείου, την εριορίζουµε, µε συνέ εια να µένουν αδιάφοροι εκείνοι οι ο οίοι δεν είναι εξοικειωµένοι µε το ιστορικό αρελθόν, ου δεν έχουν ούτε βιωµατική, αλλά δυστυχώς ούτε και ε αρκή εγκυκλο αιδική γνώση. Για εκείνους µια ε έτειος είναι δικαιολογηµένα ίσως, µια ε έτειος χωρίς νόηµα και ουσία, αφού δεν µ ορούν να αντιληφθούν σε όλη τη διάσταση ως το αρόν τους, συνδέεται µε το ιστορικό αρελθόν. 3
Πάνω σε αυτή τη θεώρηση στηρίζονται όσοι υ οστηρίζουν, ή υ οστήριζαν µέχρι ρότινος, ότι ήρθε ο καιρός να καταργηθούν οι αρελάσεις και ο εορτασµός των εθνικών µας ε ετείων. Αν όµως συνδέσουµε τον εορτασµό τους µε το µέλλον, θα α οδοµήσουµε κάθε τους ε ιχείρηµα και θα α οδώσουµε την ραγµατική διάσταση της ε ετείου. Κι αυτή είναι η ουσιαστική διάσταση. Η διάσταση υ ό το ρίσµα του µέλλοντος, η ο οία δεν γίνεται άντα αντιλη τή, γιατί είναι συµβολική. Σε αντίθεση µε το ιστορικό γεγονός, ου είναι ένα ραγµατικό γεγονός ου δεν µ ορεί να αµφισβητηθεί, η ε έτειος αυτού του γεγονότος µ ορεί να είναι µόνον συµβολική. Και ως συµβολική, δεν µ ορεί αρά να αφορά το µέλλον. Η ε ανάσταση του 1821 υ ό το ρίσµα του µέλλοντος κι όχι του ένδοξου αρελθόντος, α οτελεί ένα ισχυρό εθνικό σύµβολο. Αντι ροσω εύει ιδέες, άυλες αξίες. 4
Τις άυλες αυτές αξίες ου ρίζωσαν για ρώτη φορά στην ελληνική γη και για τις ο οίες έχουν θυσιαστεί στο διάβα των αιώνων χιλιάδες έλληνες. Αντι ροσω εύει τις αξίες της ελευθερίας, Της εθνικής ανεξαρτησίας, Της Κοινωνικής ικαιοσύνης. Της ίστης στο Θεό, και της αγά ης ρος την ατρίδα. Της αξιο ρέ ειας και της τιµής. Αυτές οι αξίες, ροσδίδουν στον εορτασµό της εθνικής µας ε ετείου το δυναµικό της χαρακτήρα. Α οτελούν ισχυρό σύµβολο. Και το σύµβολο είναι δύναµη, δύναµη ου ωθεί ρος τα εµ ρός, δύναµη για συνέχιση, για αγώνες, για διατήρηση των αξιών η την ε ανάκτησή τους. Και αυτή η δύναµη αναζωογονείται κάθε φορά, µε τον εορτασµό της εθνικής ε ετείου του 1821. 5
Ο εορτασµός συντηρεί την ιστορική µνήµη και κουβαλά µηνύµατα, ου αραδίδονται χρόνο µε το χρόνο α ό γενιά σε γενιά. Και η αράδοση α οτελεί µια σηµαντική διάσταση. Μας στρέφει στο µέλλον. Αφορά τις ε ερχόµενες γενιές. εν αραδίδουµε αξίες σε όσους έρασαν, αλλά σε όσους έρχονται. Η Ε έτειος του 1821 είναι φορέας εθνικής αράδοσης και αφύ νισης. Αυτή την αράδοση χτυ ούµε, όταν κωφεύουµε στο νεύµα της εθνικής ε ετείου, όταν ορισµένοι είτε ε ι όλαια και αβίαστα, είτε εσκεµµένα και υ ονοµευτικά για την ιστορική συνέχιση του έθνους και την εθνική αυτογνωσία, ζητούν την κατάργησή της, την νέκρωση δηλαδή της ιστορικής συνειδήσεως. Ο εορτασµός της ε ετείου της 25 ης Μαρτίου α οτελεί ολύτιµο κοµµάτι της αυτογνωσίας των Ελλήνων. Αντιλαµβανόµαστε τον ισχυρό συµβολισµό της. Στο στίχο του Πινδάρου, 6
«Θνάσκει καλόν έργον, σιγαθέν», δηλαδή τα καλά έργα εθαίνουν σαν τα σκε άσει η σιω ή, κρύβεται η ουσία του εορτασµού των εθνικών ε ετείων. Όταν σιγούν όλα. Όταν το καλό έργο λησµονείται. Όταν οι νεκροί και οι θυσίες ξεχνιούνται, Τι µέλλον µ ορεί να υ άρξει για ένα Έθνος; Η εθνική ε έτειος λοι όν του 1821 ως θύµηση ζωντανεύει το αρελθόν, ως σύµβολο καταξιώνει το αρόν, και ως αράδοση εδραιώνει το µέλλον. Τα τρία αυτά στοιχεία µαζί συνιστούν την ουσία της εθνικής µας ταυτότητας. Και άνω σε αυτά τα στοιχεία θα ρέ ει να δοµήσουµε το νέο ατριωτισµό, ου έχουµε ανάγκη ως χώρα και λαός, για να ξε εράσουµε τα σηµερινά µας ροβλήµατα. Υ άρχουν ε οχές της Ιστορίας του Ελληνισµού, ου η έννοια ατριωτισµός και η στάση ου συνε αγόταν η υ ηρέτηση της έννοιας αυτής ήταν ροφανής. Για τους Έλληνες του 1821 ως ατριωτισµός οριζόταν η ε ανάσταση και η αντίσταση στον Οθωµανό κατακτητή. 7
Ο αγώνας για την δηµιουργία του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. εν ήταν όµως ατριωτισµός ο διχασµός ου εκδηλώθηκε µεταξύ των Ελλήνων, κατά τη διάρκεια της ε ανάστασης και ολύ ερισσότερο, αµέσως µετά την α ελευθέρωση. Το νέο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος και το τότε ολιτικό σύστηµα αραδόθηκε σχεδόν αυτοβούλως και µε σκο ό την εξυ ηρέτηση ξένων αλλά και ροσω ικών, ιδιοτελών συµφερόντων, στους ξένους ροστάτες. Παραδοθήκαµε και τότε, ό ως έχουµε αραδοθεί και σήµερα, στους ξένους τοκογλύφους. Τα λόγια του Μακρυγιάννη ηχούν σήµερα τόσο ε ίκαιρα στα αυτιά όλων µας: «Και λευτερωθήκαµεν α ό τους Τούρκους και σκλαβωθήκαµεν εις ανθρώ ους κακορίζικους, ό ου ήταν η ακαθαρσία της Ευρώ ης». Πολλές φορές στην ιστορία της χώρας µας, η λέξη ατριωτισµός κακο οιήθηκε βάναυσα, αφού ως έννοια έφτασε αντί να ενώνει, να διχάζει τους Έλληνες. Ενώ σε εριόδους οικονοµικής ευδαιµονίας, τέθηκε ολλάκις εκτός του αξιακού µας κώδικα. 8
Πιστέψαµε αφελώς ότι η Πατρίδα µας δεν χρειαζόταν τον ατριωτισµό µας, τα κατάφερνε καλά και µόνη της, ενόσω εµείς ασχολούµαστε µε την οικονοµική µας ευµάρεια, στηριγµένη στον εύκολο και φθηνό ό ως ιστεύαµε δανεισµό, µε την αύξηση της οικογενειακής µας εριουσίας, την µε κάθε τρό ο α οµύζηση των δηµόσιων ταµείων, µε την α οθέωση του όσα, σε βάρος του ως. Και µετά ήρθαν τα δύσκολα, Ήρθε η ε οχή ου η τα είνωση διαδεχόταν η µια την άλλη. Που κά οιοι εκµεταλλεύθηκαν τα δικά µας λάθη και την αλαζονεία ου ε ιδεικνύαµε, και θέλησαν να µας ε ιβάλλουν µια δουλο ρε ή στάση, ου δεν συνάδει ούτε µε την ευρω αϊκή ολιτική και ολιτιστική αράδοση, ούτε µε την κουλτούρα της συνεργασίας και της συνύ αρξης στην ο οία στηρίζεται το ευρω αϊκό οικοδόµηµα. Κι ούτε φυσικά µε το ιαφωτισµό και τον ευρω αϊκό ουµανισµό, ου α οτέλεσαν τους ισχυρούς νευµατικούς θεµέλιους λίθους ου στήριξε η Ευρώ η την έξοδό της α ό το Μεσαίωνα, αλλά και την ισχυρή ιδεολογική βάση του φιλελληνικού κινήµατος κατά τη διάρκεια της ε ανάστασης του 1821, 9
Σε αυτή τη βαρβαρική συµ εριφορά, έχουµε µόνο µια ε ιλογή. Σε εριόδους κρίσης σαν αυτή ου βιώνουµε ως Έθνος, οφείλουµε να αντιδράσουµε µε νηφαλιότητα αλλά και α οφασιστικότητα. Να ενώσουµε τις δυνάµεις µας, ξεφεύγοντας α ό τα σύνδροµα του οθωµανικού ραγιαδισµού ου εξακολουθούν να µας κατατρέχουν, αλλά α ορρί τοντας αράλληλα την αντίληψη του εριούσιου λαού και τα µυθεύµατα των φανταστικών εχθρών ου διαρκώς µας ε ιβουλεύονται. εν είναι ατριωτισµός οι µεγάλες κουβέντες, τα φραστικά υροτεχνήµατα, η α οδοχή κάθε λανθασµένης συµ εριφοράς κι αντίληψης, ο διαχωρισµός των λαών σε καλούς Έλληνες και κακούς ευρω αίους. Αυτή η ροσέγγιση οδηγεί σε έναν τυφλό κι εκδικητικό εθνικισµό και στο τέλος, στην εριθωριο οίηση µας. Πατριωτισµός σήµερα είναι η αγά η για µια ζωντανή ραγµατικότητα, η ο οία, ε ειδή είναι ζωντανή, µ ορεί και να αλλάξει και να ανανεωθεί, να βελτιωθεί εν θα άψουµε να αγα άµε την Πατρίδα µας ε ειδή είναι γερασµένη και κατα ονηµένη α ό τις δοκιµασίες. 10
Αντίθετα, θα αγωνιστούµε για να την αναγεννήσουµε. Ανατρέ οντας όσα µας οδήγησαν στη σηµερινή αδιέξοδη κατάσταση. Κι έχοντας άντοτε στο µυαλό µας ότι ο Έλληνας µεγαλουργεί όταν είναι εξωστρεφής, γεµάτος αυτο ε οίθηση και ρεαλιστής, όχι όταν κά οιοι τον καλούν σε ψευδε ίγραφους αγώνες εναντίον φανταστικών εχθρών, χαϊδεύοντάς του τα αυτιά. Έχουµε, άλλωστε, δει ού καταλήγει συνήθως αυτού του τύ ου η εθνική τύφλωση. Έχουµε λοι όν µια ε ιλογή, να σταθούµε ξανά όρθιοι στα όδια µας, χωρίς δανεικές ατερίτσες, µε ίστη στις δυνάµεις µας, αφήνοντας ανοιχτή την όρτα της συνεργασίας κι ε ιδιώκοντας τη συνύ αρξη µε λαούς µε τους ο οίους συµβιώνουµε ε ί αιώνες. Η θέση της Ελλάδος είναι στην Ευρώ η, στην Ευρώ η των λαών, στην Ευρώ η της αξιο ρέ ειας και του σεβασµού στην ιστορική κληρονοµιά του κάθε λαού της. 11