ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ ΥΛΙΚΩΝ-ΛΙΘΟΔΟΜΕΣ-ΔΑΠΕΔΑ-ΚΕΡΑΜΙΔΙΑ Πρόκειται για στοιχεία συμπλήρωσης των σχεδίων, που σκοπό έχουν να μας δώσουν περισσότερες πληροφορίες όπως για παράδειγμα από τι υλικά είναι φτιαγμένες κάποιες επιφάνειες (εικ. Β. 13), το είδος της λιθοδομής ή της πλακόστρωσης κτλ. μικρό εξωκλήσι στη Νάξο. Τα σχέδια των όψεων καθώς και η βασική αποτύπωση του μικρού ναού έχουν γίνει από τους αρχιτέκτονες Γ. Αντωνακάκη και Αλ. Αντωνακάκη - Μονεμβασίτου Ο βαθμός λεπτομέρειας της σχεδίασης είναι ανάλογος με τις απαιτήσεις του ίδιου του χώρου, του σχεδίου και φυσικά της κλίμακας. Τα παραδείγματα που ακολουθούν αναφέρονται κυρίως σε υλικά σε προβολή. Είναι ενδεικτικά και σε καμία περίπτωση δεν εξαντλούν την ποικιλία των υλικών που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές
επίχρισμα κοινό τούβλο τοιχοποιίας κατά τη διάσταση 9 x 19 εκ. Τα τούβλα κυκλοφορούν σε ποικιλία τύπων (διάτρητα, συμπαγή, πυρότουβλα, διακοσμητικά, πυρίμαχα κτλ.) και διαστάσεων (6 x 9 x 19 εκ. κοινό τούβλο, 5 x 12 x 20 εκ. διακοσμητικό τούβλο, 20 x 20 x 31 διακοσμητικό τούβλο κτλ.) πλακάκια 20 x 20 εκ. υαλότουβλα 20 x 20 εκ Κυκλοφορούν σε διάφορες διαστάσεις (15 x 25 εκ., 10 x 20 εκ., 20 x 20 εκ., 30 x 30 εκ. κτλ.), τύπους, χρώματα κτλ. Και οι διαστάσεις των υαλότουβλων ποικίλλουν (10 x 10 εκ., 10 x 20 εκ., 20 x 20 εκ., 30 x 30 εκ. κτλ.). ξύλο Τα νερά του ξύλου είναι διαφορετικά, ανάλογα με το σημείο του κορμού του κλαδιού ή της ρίζας στο οποίο γίνεται η τομή αλλά και ανάλογα με τον τρόπο που αυτή γίνεται, εγκάρσια ή κατά μήκος. Λιθοδομές Οι λίθοι που χρησιμοποιούμε στις λιθοδομές μπορεί να είναι: I. ακατέργαστοι (λίθοι σε φυσική κυρίως μορφή). II. ημιλάξευτοι (λίθοι σχετικά επεξεργασμένοι). III. λαξευμένοι (λίθοι πλήρως επεξεργασμένοι).
I. Ακατέργαστες λιθοδομές 1. Ξερολιθιά ή ξερολιθοδομή (χτίζεται χωρίς συνδετικό κονίαμα) Oι ξερολιθικοί τοίχοι αποτελούν χαρακτηριστικό στοιχείο σε πολλά ελληνικά τοπία με έμφαση τις Κυκλάδες. Οι ξερολιθικοί τοίχοι είναι οι πολύτιμοι μάρτυρες μίας παραδοσιακής τεχνικής χτισίματος που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Oι τοίχοι αυτοί είχαν κατασκευασθεί χωρίς συνδετικό υλικό. Αυτή η ήπια τεχνική χτισίματος προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα. Οι ξερο λιθικοί τοίχοι είναι ένα θαυμάσιο παράδειγμα ανακύκλωσης άχρηστων υλικών, διότι κατασκευάζονται από τις πέτρες που μαζεύονται όταν γίνεται ο καθαρισμός των χωραφιών. Δεν παρουσιάζουν την ακαμψία των τοίχων από béton αλλά έχουν μια προσαρμόσιμη δομή: μπορούν να παραμορφώ νονται με την πάροδο των ετών χωρίς να υφίστανται ρωγμές. Έτσι δεν επηρεάζονται σχεδόν καθόλου από την παγωνιά, ακόμα κι όταν οι μεμονωμένες πέτρες σκάσουν σε μικρά κομμάτια. Η επιβίωση αυτής της αρχαίας με- θόδου χτισίματος επιβεβαιώνεται από την διατήρηση των τοίχων που είναι ζωντανοί ακόμη μάρτυρες αυτής της τεχνικής. Κατασκευή ξερολιθικού τοίχου διπλής όψης Ένας ξερολιθικός τοίχος αποτελείται από 5 είδη πέτρας 1. Πέτρες θεμελίωσης: Είναι πέτρες μεγάλες, σκληρές και επίπεδες. Παίζουν σημαντικό ρόλο γιατί θα δεχτούν όλο το βάρος του τοίχου 2. Πέτρες δόμησης: Είναι κοινές πέτρες με της οποίες χτίζεται ο τοίχος. Μια καλή δομική πέτρα πρέπει να έχει τουλάχιστον μία επίπεδη επιφάνεια και να μην έχει εξογκώματα. 3. Πέτρες πλήρωσης: Χρησιμεύουν για το γέμισμα των κοιλωμάτων ανάμεσα και κάτω από τις μεγάλες πέτρες. Πρόκειται για μικρές πέτρες ακατάλληλες για άλλη χρήση. 4. Πέτρες σύνδεσης: Αυτές επιτρέπουν τη σύνδεση των δύο επιφανειών των τοίχων, πράγμα που αυξάνει τη σταθερότητα ανά τρέχον μέτρο τοίχου. 5. Πέτρες επικάλυψης: Είναι πέτρες μικρού πάχους επίπεδες και χρησιμεύουν για τη στέψη του τοίχου. Τοποθετούνται με διάφορους τρόπους, όρθιες ή στρωμένες.
2. Aργολιθοδομή (λίθοι στη φυσική μορφή τους ή με ελαφρά επεξεργασία) Πλακολιθοδομή (από σχιστολιθικές συνήθως πλάκες) II. Ημιλάξευτες λιθοδομές Βασικές προϋποθέσεις για τη χρήση των λίθων σε σxέση με την αντοχή τους: 1. Μήκος ή πλάτος του λίθου το πολύ το 5πλάσιο του πάχους του. 2. Αποφυγή των κυρτών ή κοίλων. 3. Κατά το χτίσιμο γίνεται διαμόρφωση ίσων στρώσεων. 4. Ως γωνιόλιθοι χρησιμοποιούνται ογκωδέστεροι λίθοι από το ίδιο πέτρωμα και σε κανονικές αποστάσεις προβλέπονται οπωσδήποτε μπατικοί λίθοι και μικρά σφηνοειδή λιθάρια. 5. Η κατασκευή γίνεται με οριζόντια ράμματα ή πήχεις για την εξασφάλιση αντίστοιχης κατεύθυνσης των αρμών έδρασης σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μήκος. 6. Οι λιθοδομές του τύπου αυτού λόγω της αισθητικά άρτιας εμφάνισης μπορούν να μην επιχριστούν. (λίθοι με μερική επεξεργασία κυρίως στις εμφανείς επιφάνειες) Οι λίθοι προέρχονται συνήθως από ομοιογενή πετρώματα ώστε να λαξεύονται με σκευχέρεια και να δίνεται μορφή ορθογωνική. Η επεξεργασία επεκτείνεται επιμελέστερα στις όψεις ή στις κεφαλές των λίθων και σε βάθος 0,10 μέτρα για τις υπόλοιπες έδρες από τις ακμές των όψεων. Περαιτέρω γίνεται μόνον υποτυπώδης λάξευση (ήτοι αφαίρεση προεξοχών). Πολυγωνική λιθοδομή (Μωσαϊκή). Ημιλάξευτη τοιχοποιία δομούμενη με λίθους μορφής πολυεδρικού πρίσματος. Δηλαδή λίθοι διαμορφωμένοι με γωνίες μεγαλύτερης της ορθής, οπότε απαιτείται περισσότερη εργασία λάξευσης.
Στις λιθοδομές με ημιλάξευτους λίθους, ανήκει και η μικτής μορφής (ορθογωνίων και πρισματικών) η λεγόμενη «κυκλώπεια» λόγω της ομοιότητας που παρουσιάζει με την αντίστοιχη λιθοδομή των οχυρωματικών ή αναλημματικών τοίχων αρχαίων πόλεων. Διαφέρει όμως με την αντίστοιχη σημερινή ως προς το μέγεθος των λίθων και τη χρήση κονιάματος (οι αρχαίες τοιχοποιίες ηταν δομημένες εν ξηρώ). III. Λαξευτές λιθοδομές (τις συναντάμε σπανιότερα, γιατί έχουν μεγάλο κόστος). ισόδομο σύστημα (ορθογώνιες παραλληλόγραμμες πέτρες με το ίδιο ύψος κατά στρώσεις). ψευδοϊσόδομο σύστημα (ορθογώνιες παραλληλόγραμμες πέτρες με διαφορετικό ύψος, σε κάθε στρώση). ψευδοϊσόδομο σύστημα Βυζαντινού τύπου ανισόδομο σύστημα (οι αρμοί έδρασης είναι οριζόντιοι, ενώ οι υπόλοιποι όχι απαραίτητα κατακόρυφοι με μεγίστη απόκλιση 60 ).
Κατά τη σχεδίαση χρήσιμο είναι να προσέχουμε, ώστε: 1. να δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στη διαμόρφωση των γωνιών και των ανοιγμάτων με επιλεγμένους και περισσότερο επεξεργασμένους λίθους (1) 2. να γίνεται σύμπλεξη των αρμών και να μη συμπίπτουν παραπάνω από δύο κατακόρυφοι αρμοί. 3. οι λίθοι να εδράζονται κατά τη μεγαλύτερή τους διάσταση (2) (3) 4. κάθε ένα με ενάμισι μέτρο να προβλέπονται οριζόντιοι αρμοί σε όλο το μήκος της λιθοδομής 5. οι αρμοί έδρασης να είναι οριζόντιοι (4) (5)
Πλακοστρώσεις (δάπεδα από φυσικούς λίθους). Ανάλογα με τη μορφή των λίθων και τον τρόπο τοποθέτησής τους διακρίνουμε διάφορα είδη όπως ορθογωνικής διατομής (κανονικής ή ασύμμετρης), πολυγωνικές, με αρμό ή χωρίς αρμό, σε λωρίδες, σε ελεύθερη σύνθεση κτλ. ορθογωνικές πλάκες σε ελεύθερη σύνθεση ασύμμετρη ορθογωνική τετράγωνες πλάκες κανονική ορθογωνική λωρίδες σε διάφορα μήκη
ελεύθερη σύνθεση με αρμό πολυγωνικές πλάκες σωστό πολυγωνικές πλάκες λάθος
Βυζαντινά κεραμίδια Στη σχεδίαση οι πραγματικές διαστάσεις αλλοιώνονται και είναι ανάλογες με την κλίση της στέγης. τα βυζαντινά κεραμίδια αποτελούνται από δύο στοιχεία, τους στρωτήρες ή λούκια και τους καλυπτήρες ή καπάκια. Στα παλιά βυζαντινά κεραμίδια τα λούκια είναι χαρακτηριστικά μεγαλύτερα από τα καπάκια.
Ενδεικτική μέθοδος σχεδιασμού κεραμιδιών βυζαντινού τύπου σε όψη:
Ενδεικτική μέθοδος σχεδιασμού κεραμιδιών βυζαντινού τύπου σε πλάγια όψη:
Ρωμαικά κεραμίδια Στα ρωμαϊκά κεραμίδια, το λούκι έχει μετασχηματιστεί σε επίπεδο και έχει ενσωματωθεί στο καπάκι Σχιστόπλακες
Τζάμι Καμπύλες επιφάνειες Σημειώσεις για το μάθημα "Γραμμικό Σχέδιο" ΙΕΚ Σπάρτης (2015-2016) Τμήμα : Συντήρηση Έργων Τέχνης και Αρχαιοτήτων Μαρούλη Ευαγγελία, Αρχιτέκτων Μηχανικός Κουλογεωργίου Μαρία, Αρχιτέκτων Μηχανικός Βιβλιογραφία Αθανασόπουλος Χρ. (1997), Κατασκευή κτιρίων σύνθεση και τεχνολογία, Πίνακας 38. «Γραμμικό Σχέδιο, Β τάξη Γενικού Λυκείου», Αλέκα Μονεμβασίτου, Γεώργιος Παυλίδης, Άννα Παυλίδου, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων «Γραμμικό Σχέδιο 2, για υποψηφίους Αρχιτέκτονες και φοιτητές πολυτεχνλειου», Παυλίδης Ιορδάνης, Εκδόσεις Ζήτη, 1997. Λυκογιάννη Π. Νίτη Α. Στεφανάκη Μ. /ΥΠΕΠΘ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (1999), Οικοδομική, ΤΕΕ / Τομέας Κατασκευών, 2ος κύκλος, Αθήνα: ΟΕΔΒ., σχ. 5.23, σελ. 205. «Τεχνικό Σχέδιο, Β τάξη Γενικού Λυκείου, Τεχνολογική Κατεύθυνση» Ευάγγελος Γράψας, Αριστείδης Δασκαλάκης, Ιωάννης Καραβέλης, Σωτηρία Λαζάρου και Θρασύβουλος Σκίπης. Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων Φουρναράκος Γρ. (1977), Οικοδομική, σχήματα 405-408, σελ. 158.