Bιολογία γενικής παιδείας Α1. 1. δ 2. α 3. β 4. δ ΘΕΜΑ Α Α2. ΟΛΑ ΚΑΠΟΙΑ Τοξίνες + Πλασματική μεμβράνη + Κυτταρικό τοίχωμα + Αποικίες + Κάψα + Πλασμίδια + Μαστίγια + Ριβοσώματα + Πυρηνοειδές + Ενδοσπόρια + ΘΕΜΑ Β Β1. «Η ικανότητα του οργανισμού να διατηρεί..τα επίπεδα του CO2 στο αίμα» σελ.9 σχολ. βιβλίου. Επιπλέον ομοιοστατικός μηχανισμός του ανθρώπου είναι και το ανοσοποιητικό σύστημα το οποίο έχει την ικανότητα να αναγνωρίζει και να εξουδετερώνει τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Παράγοντες που μπορούν να διαταράξουν την ομοιόσταση του ανθρώπου είναι οι παθογόνοι μικροοργανισμοί, οι ακραίες μεταβολές των περιβαλλοντικών συνθηκών 1
(θερμοκρασία, ακτινοβολίες, διαθεσιμότητα οξυγόνου), ενώ συχνά είναι απόρροια του τρόπου ζωής (κάπνισμα, αλκοόλ κ.τ.λ) Β2. I. «Το γενετικό υλικό ενός ιού..υποχρεωτικά ενδοκυτταρικά παράσιτα» σελ. 18 σχολ. βιβλίου. II. «Ως προς το είδος του ξενιστή που προσβάλλουν..επιθηλιακά κύτταρα της αναπνευστικής οδού» Β3. Τα κύτταρα διακρίνονται σε προκαρυωτικά και ευκαρυωτικά. Στα προκαρυωτικά κύτταρα δηλαδή στα βακτήρια η πλασματική τους μεμβράνη περιβάλλεται από ένα σκληρό κυτταρικό τοίχωμα, ενώ σε ορισμένα από αυτά τα βακτήρια υπάρχει και ένα επιπλέον περίβλημα η κάψα. Τόσο το κυτταρικό τοίχωμα όσο και η κάψα δεν εντοπίζονται σε κανένα ευκαρυωτικό κύτταρο ( δηλαδή πρωτόζωο ή μύκητα) Στο εσωτερικό των προκαρυωτικών κυττάρων δεν υπάρχει οργανωμένος πυρήνας παρά μόνο το γενετικό τους υλικό (DNA) βρίσκεται κατά κανόνα σε μια συγκεκριμένη περιοχή, που ονομάζεται πυρηνική περιοχή ( πυρηνοειδές). Οργανωμένα πυρήνα διαθέτουν μόνο οι μύκητες και τα πρωτόζωα που είναι ευκαρυωτικοί οργανισμοί. Σε αντίθεση με τα προκαρυωτικά, τα ευκαρυωτικά κύτταρα διαθέτουν μεμβρανώδη οργανίδια ( π.χ μιτοχόνδρια) ενώ αντιθέτως δεν διαθέτουν πλασμίδια (επιπλέον μόρια γενετικού υλικού) που διαθέτουν όπως γνωρίζουμε μόνο τα βακτήρια. Τέλος τα προκαρυωτικά κύτταρα έχουν την ικανότητα να μετατρέπονται σε ενδοσπόρια την οποία όμως δεν διαθέτουν τα ευκαρυωτικά κύτταρα. ΘΕΜΑ Γ Γ1. Σελ.13 «Τα βακτήρια είναι προκαρυωτικοί οργανισμοί βάκιλοι). Βακτηριακή κάψα: Επιπλέον περίβλημα που φέρουν ορισμένα βακτήρια και περιβάλλει το κυτταρικό τοίχωμα. Πυρηνοειδές: Είναι η περιοχή που βρίσκεται συγκεντρωμένο το γενετικό υλικό του βακτηρίου (πυρηνική περιοχή). 2
Πλασμίδια: Συχνά διαθέτουν τα βακτήρια, επιπλέον μικρά μόρια γενετικού υλικού, τα πλασμίδια. Γ2. «Μικροοργανισμοί όπως η Ε. coli. Φυσιολογική μικροχλωρίδα για τον άνθρωπο». Σελ. 11 Ο ρόλος της φυσιολογικής μικροχλωρίδας είναι είτε να παράγει ουσίες που δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του ο οργανισμός όπως η βιταμίνη Κ, είτε να συμβάλλει στην άμυνα του ανθρώπινου οργανισμού. Σελ. 11 Ένα παράδειγμα είναι η E. coli. Γ3. Ξενιστής: Οργανισμός ή κύτταρο πάνω ή μέσα στον οποίο ζεί ένας άλλος οργανισμός (παράσιτο). Παράσιτο: Οργανισμοί που προκειμένου να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν, περνούν ένα μέρος ή ολόκληρη τη ζωή τους στο εσωτερικό κάποιου άλλου οργανισμού (ξενιστή) προκαλώντας του συχνά βλάβη ή ασθένεια. Διακρίνονται σε ενδοκυτταρικά (π.χ. ιοί) ή εξωκυτταρικά (π.χ. βακτήρια). Kαψίδιο: Περίβλημα πρωτεϊνικής σύστασης με χαρακτηριστική γεωμετρία που περιβάλλει το γενετικό υλικό του ιού. Ενδοσπόριο: Ανθεκτικές μορφές αφυδατωμένων βακτηρίων με παχιά κυτταρικά τοιχώματα και χαμηλούς μεταβολικούς ρυθμούς, ικανά να αντέχουν σε αντίξοες περιβαλλοντικές συνθήκες. Έλυτρο: Περίβλημα λιποπρωτεϊνικής σύστασης που περιβάλλει το καψίδιο μερικών ιών. Eκβλάστημα: Εξόγκωμα, το οποίο αναπτύσσεται σε κάποιο σημείο του αρχικού μύκητα κατά τη διαδικασία της εκβλάστησης. Θερμουποδοχείς: Ειδικά νευρικά σωμάτια στο δέρμα, που ανιχνεύουν τις μεταβολές της θερμοκρασίας στο περιβάλλον. Υφές: Δομές νηματοειδούς φύσης που αποτελούν χαρακτηριστικούς σχηματισμούς των πολυκύτταρων μυκήτων. 3
ΘΕΜΑ Δ Δ1. Ι. Το άτομο αρχικά βρίσκεται σε περιβάλλον με θερμοκρασία μεγαλύτερης των 36,6οC και αυτό φαίνεται από την διάμετρο των αγγείων που αυξάνεται (διαστολή των αιμοφόρων αγγείων), ενώ σταδιακά μετά την 3η ώρα αρχίζει το άτομο να βρίσκεται ξανά σε φυσιολογικές θερμοκρασίες. Στη συνέχεια μετά την 4 η ώρα βρίσκεται σε ψυχρό περιβάλλον με αποτέλεσμα τα αγγεία να συστέλλονται. ΙΙ. Ψυχρότερο περιβάλλον: 6 η ώρα. Θερμότερο περιβάλλον: στις 2,5 ώρες. ΙΙΙ. Το διάγραμμα Β. Καθώς στην αρχή εκκρίνεται ιδρώτας (υψηλή θερμοκρασία) και στη συνέχεια σταματά η έκκριση του ιδρώτα. Δ2. α. Η καμπύλη που αντιστοιχεί στον μικροοργανισμό Α παρατηρούμε ότι μετά τους 20 o C αρχίζει να αυξάνεται, ενώ όταν η θερμοκρασία αυξηθεί και άλλο ο αριθμός του μικροοργανισμού αρχίζει να μειώνεται μέχρι να μηδενιστεί τελείως ο πληθυσμός του στους 40 ο C. Aντίθετα η καμπύλη που αντιστοιχεί στον μικροοργανισμό Β στους 30 ο C αρχίζει να αυξάνεται ενώ σε πιο υψηλές θερμοκρασίες ο οργανισμός αρχίζει να μειώνεται χωρίς όμως να μειώνεται τελείως ο πληθυσμός του. Πιο συγκεκριμένα παρατηρούμε ότι από τους 40 ο C και πάνω ο πληθυσμός του Β παραμένει σταθερός. Μπορούμε επομένως να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι την περίπτωση του μικροβίου Β σχηματίζονται ενδοσπόρια επομένως το μικρόβιο Β είναι βακτήριο ενώ το Α είναι μύκητας. β. Για το μικροοργανισμό Α η άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης είναι oι 30 ο C ενώ για το μικροοργανισμός Β δηλαδή το βακτήριο η άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης είναι οι 40 o C. Σε αυτές τις θερμοκρασίες οι αντίστοιχοι μικροοργανισμοί εμφανίζουν την άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης γιατί φαίνεται από το διάγραμμα ότι έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό μικροοργανισμών. Δ3. α.vibrio cholerae: Είναι βακτήριο και αναπαράγεται μονογονικά με διχοτόμηση. β. Η Candida albicans: Μύκητας. Αναπαράγεται μονογονικά με απλή διχοτόμηση ή με εκβλάστηση 4
γ. Escherichia coli: Βακτήριο. Μονογονικά με απλή διχοτόμηση. Σε ευνοϊκές συνθήκες διαιρείται κάθε 20 λεπτά. δ. Τριχομονάδες: Πρωτόζωο. Μονογονικά με απλή διχοτόμηση. 5