ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Α ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ TΕΤΑΡΤΗ 16/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ Θουκυδίδου Ἱστορίαι (Βιβλίο 3, Κεφ. 75-76) ΚΕΙΜΕΝΟ [75.1] Τῇ δὲ ἐπιγιγνομένῃ ἡμέρᾳ Νικόστρατος ὁ Διειτρέφους Ἀθηναίων στρατηγὸς παραγίγνεται βοηθῶν ἐκ Ναυπάκτου δώδεκα ναυσὶ καὶ Μεσσηνίων πεντακοσίοις ὁπλίταις ξύμβασίν τε ἔπρασσε καὶ πείθει ὥστε ξυγχωρῆσαι ἀλλήλοις δέκα μὲν ἄνδρας τοὺς αἰτιωτάτους κρῖναι, οἳ οὐκέτι ἔμειναν, τοὺς δ' ἄλλους οἰκεῖν σπονδὰς πρὸς ἀλλήλους ποιησαμένους καὶ πρὸς Ἀθηναίους, ὥστε τοὺς αὐτοὺς ἐχθροὺς καὶ φίλους νομίζειν. [75.2] Καὶ ὁ μὲν ταῦτα πράξας ἔμελλεν ἀποπλεύσεσθαι οἱ δὲ τοῦ δήμου προστάται πείθουσιν αὐτὸν πέντε μὲν ναῦς τῶν αὐτοῦ σφίσι καταλιπεῖν, ὅπως ἧσσόν τι ἐν κινήσει ὦσιν οἱ ἐναντίοι, ἴσας δὲ αὐτοὶ πληρώσαντες ἐκ σφῶν αὐτῶν ξυμπέμψειν. [75.3] Καὶ ὁ μὲν ξυνεχώρησεν, οἱ δὲ τοὺς ἐχθροὺς κατέλεγον ἐς τὰς ναῦς. Δείσαντες δὲ ἐκεῖνοι μὴ ἐς τὰς Ἀθήνας ἀποπεμφθῶσιν καθίζουσιν ἐς τὸ τῶν Διοσκόρων ἱερόν. [75.4] Νικόστρατος δὲ αὐτοὺς ἀνίστη τε καὶ παρεμυθεῖτο. Ὡς δ' οὐκ ἔπειθεν, ὁ δῆμος ὁπλισθεὶς ἐπὶ τῇ προφάσει ταύτῃ, ὡς οὐδὲν αὐτῶν ὑγιὲς διανοουμένων τῇ τοῦ μὴ ξυμπλεῖν ἀπιστίᾳ, τά τε ὅπλα αὐτῶν ἐκ τῶν οἰκιῶν ἔλαβε καὶ αὐτῶν τινὰς οἷς ἐπέτυχον, εἰ μὴ Νικόστρατος ἐκώλυσε, διέφθειραν ἄν. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ [75.5] Ὁρῶντες δὲ οἱ ἄλλοι τὰ γιγνόμενα καθίζουσιν ἐς τὸ Ἥραιον ἱκέται καὶ γίγνονται οὐκ ἐλάσσους τετρακοσίων. Ὁ δὲ δῆμος δείσας μή τι νεωτερίσωσιν ἀνίστησί τε αὐτοὺς πείσας καὶ διακομίζει ἐς τὴν πρὸ τοῦ Ἡραίου νῆσον, καὶ τὰ ἐπιτήδεια ἐκεῖσε αὐτοῖς διεπέμπετο. [76] Τῆς δὲ στάσεως ἐν τούτῳ οὔσης τετάρτῃ ἢ πέμπτῃ ἡμέρᾳ μετὰ τὴν τῶν ἀνδρῶν ἐς τὴν νῆσον διακομιδὴν αἱ ἐκ τῆς Κυλλήνης Πελοποννησίων νῆες, μετὰ τὸν ἐκ τῆς Ἰωνίας πλοῦν ἔφορμοι οὖσαι, παραγίγνονται τρεῖς καὶ πεντήκοντα ἦρχε δὲ αὐτῶν Ἀλκίδας, ὅσπερ καὶ πρότερον, καὶ Βρασίδας αὐτῷ ξύμβουλος ἐπέπλει. Ὁρμισάμενοι δὲ ἐς Σύβοτα λιμένα τῆς ἠπείρου ἅμα ἕῳ ἐπέπλεον τῇ Κερκύρᾳ. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Νικόστρατος δὲ αὐτοὺς ἀνίστη... παραγίγνονται τρεῖς καὶ πεντήκοντα». ( 75.4-76) (μονάδες: 30) B1. Να διαγράψετε το ήθος του Αθηναίου στρατηγού Νικόστρατου όπως αυτό διαφαίνεται από τις ενέργειές του στο παραπάνω απόσπασμα του κειμένου. B2. Να σχολιάσετε την ενέργεια των δημοκρατικών Κερκυραίων να στρατολογήσουν στα πλοία που θα έδιναν ως αντάλλαγμα στον Νικόστρατο τους ολιγαρχικούς αντιπάλους τους και στη συνέχεια να καταγράψετε τα γεγονότα που επακολούθησαν μετά την αντίδραση των ολιγαρχικών. B3. Να αναφέρετε πού αποδίδει ο ιστορικός τα βαθύτερα αίτια του εμφυλίου πολέμου σύμφωνα με το μεταφρασμένο απόσπασμα που ακολουθεί. [82.1] «Σ αυτές τις ακρότητες έφτασε ο εμφύλιος πόλεμος και προκάλεσε μεγάλη εντύπωση, γιατί ήταν ο πρώτος που έγινε. Αργότερα μπορεί κανείς να πη ότι ολόκληρος ο Ελληνισμός συνταράχτηκε, γιατί παντού σημειώθηκαν εμφύλιοι σπαραγμοί. Οι δημοκρατικοί καλούσαν τους Αθηναίους να τους βοηθήσουν και οι ολιγαρχικοί τους Λακεδαιμονίους. Όσο διαρκούσε η ειρήνη δεν είχαν ούτε πρόφαση, αλλά ούτε την διάθεση να τους καλέσουν για βοήθεια. Με τον πόλεμο, όμως, καθεμιά από τις αντίπαλες πολιτικές ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ παρατάξεις μπορούσε εύκολα να βρη ευκαιρία να προκαλέση εξωτερική επέμβαση για να καταστρέψη τους αντιπάλους της και να ενισχυθή η ίδια για ν ανατρέψη το πολίτευμα. [82.2] Οι εμφύλιες συγκρούσεις έφεραν μεγάλες κι αμέτρητες συμφορές στις πολιτείες, συμφορές που γίνονται και θα γίνωνται πάντα όσο δεν αλλάζει η φύση του ανθρώπου, συμφορές που μπορεί να είναι βαρύτερες ή ελαφρότερες κ έχουν διαφορετική μορφή ανάλογα με τις περιστάσεις. Σε καιρό ειρήνης και όταν ευημερή ο κόσμος και οι πολιτείες, οι άνθρωποι είναι ήρεμοι γιατί δεν τους πιέζουν ανάγκες φοβερές. Αλλ όταν έρθη ο πόλεμος που φέρνει στους ανθρώπους την καθημερινή στέρηση, γίνεται δάσκαλος της βίας κ ερεθίζει τα πνεύματα του πλήθους σύμφωνα με τις καταστάσεις που δημιουργεί». B4. Τι γνωρίζετε για τις δημηγορίες του Θουκυδίδη; Γ1. α. ναυσί, οἰκιῶν: να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού. Γ1.β. βοηθῶν, ὁπλισθείς: να γράψετε τη γενική ενικού και την ονομαστική πληθυντικού των μετοχών στο γένος και στο χρόνο που βρίσκονται. Γ1.γ. τοὺς αἰτιωτάτους: να γράψετε τους υπόλοιπους βαθμούς του επιθέτου στο ίδιο γένος, αριθμό και πτώση. (μονάδες: 1) Γ2.α. Ὁρῶντες: να γράψετε το ρήμα στο γ ενικό όλων των εγκλίσεων του ενεστώτα. Γ2.β. ἔλαβε: να κλίνετε την προστακτική του αορίστου β. Γ2.γ. διεπέμπετο: να γράψετε το ρήμα στο ίδιο πρόσωπο της οριστικής μέσου μέλλοντα και παρακειμένου. (μονάδα: 1) ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Δ.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις ακόλουθες λέξεις ως σωστές ή λανθασμένες: ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ ἐχθροὺς καὶ φίλους: κατηγορούμενο στο αὐτοὺς ἐκ σφῶν αὐτῶν: εμπρόθετος προσδιορισμός της συνοδείας στο ξυμπέμψειν δείσας: τελική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος τρεῖς καὶ πεντήκοντα: επιθετικός προσδιορισμός στο νῆες (Μονάδες: 2) Δ.β. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους: βοηθῶν: είναι. στο... καταλιπεῖν: είναι. στο... ἱκέται: είναι. στο... ἐς τὴν νῆσον (α τύπος): είναι. στο... Δ.γ. Να χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά τις παρακάτω δευτερεύουσες προτάσεις (είδος, εισαγωγή, εκφορά, χρήση). «ὅπως ἧσσόν τι ἐν κινήσει ὦσιν οἱ ἐναντίοι» «μὴ ἀποπεμφθῶσιν ἐς τὰς Ἀθήνας» Ε.α. Να βρείτε μία λέξη του κειμένου που να συνδέεται ετυμολογικά με τις ακόλουθες: αγωγός, βατήρας, άπρακτος, πλήρωμα, διάνοια, πομπός (μονάδες: 6) ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Ε.β. ἐπέτυχον : να σχηματίσετε ομόρριζες λέξεις (απλές ή σύνθετες) στη νέα ελληνική χρησιμοποιώντας τις παρακάτω παραγωγικές καταλήξεις..-ος (πρόσωπο που ενεργεί).-η (ενέργεια)..-μα (αποτέλεσμα ενέργειας).-τήριο (τόπος) ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους) 1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνωπάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μην γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και ΜΟΝΟ για πίνακες, διαγράμματα κλπ.. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: δύο (2) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 13:00 KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ