Εκπαιδευτικός Οδηγός για το Εργαλείο Υποστήριξης της Πρόληψης Αποβλήτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Εκπαιδευτικός Οδηγός για το Εργαλείο Υποστήριξης της Πρόληψης Αποβλήτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Περιεχόμενα Περίληψη... 3 Abstract... 3 Εισαγωγή... 5 Λειτουργικότητα του WASP-Tool... 5 Γνώση που έχει εισαχθεί στο σύστημα... 5 Δείκτες που χρησιμοποιούνται... 6 Δράσεις πρόληψης αποβλήτων... 6 Εκτέλεση & Βήματα... 7 Βήμα Εισαγωγικό: Αρχική οθόνη... 7 Βήμα 1: Επιλογή Δήμου... 8 Βήμα 2: Στοιχεία Δήμου... 9 Βήμα 3: Σύσταση Αποβλήτων... 10 Βήμα 4: Επιλογή Υλικών Στόχων... 11 Βήμα 5: Δείκτες Αξιολόγησης... 12 Βήμα 6: Κατάταξη Στρατηγικών... 13 Βήμα 7: Αναφορά Αποτελεσμάτων... 14 Γιατί να επιλέξουμε το WASP-Tool;... 14

Περίληψη Το συγκεκριμένο παραδοτέο είναι ένας οδηγός εκπαίδευσης και χρήσης του διαδικτυακού εργαλείου WASP-Tool. Το WASP-Tool είναι ένα έμπειρο σύστημα για την πρόταση στρατηγικών πρόληψης αποβλήτων, το οποίο σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έργου LIFE+ WASP Tool (LIFE 10 ENV/GR/622 - Πλήρης τίτλος: Ανάπτυξη και Επίδειξη ενός Εργαλείου Υποστήριξης της Πρόληψης Αποβλήτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση»). Έχει ως στόχο να υποβοηθήσει τους υπεύθυνους σχεδιασμού του κάθε Δήμου στη λήψη αποφάσεων σχετικά με το ποιες στρατηγικές πρόληψης αποβλήτων είναι οι πιο κατάλληλες / συμφέρουσες, με βάση τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Το εργαλείο λαμβάνει υπόψη τόσο δημογραφικά δεδομένα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με τον επιθυμητό Δήμο εφαρμογής, όπως πληθυσμός και απόβλητα ανά κάτοικο, όσο και τις ανάγκες τις περιοχής όπως αυτές καθορίζονται από τους υπευθύνους σχεδιασμού, και εκφρασμένες ως βαρύτητες διαφορετικών δεικτών αξιολόγησης των στρατηγικών. Καθοδηγεί τους χρήστες βήμα βήμα και στο τέλος αξιολογεί και κατατάσσει και στρατηγικές πρόληψης αποβλήτων ανάλογα με την καταλληλότητά τους για τις τοπικές συνθήκες.. Βρίσκεται εγκατεστημένο σε υποδομές του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου και η πρόσβαση σε αυτό γίνεται μέσω της διεύθυνσης http://wasptool.hua.gr Abstract This deliverable is an educational and usage guide for the web-based system WASP-Tool. The design and the development of the web-based decision support tool, the WASP-Tool, was the core of the WASP Tool Project. LIFE+ WASP Tool (LIFE 10 ENV/GR/622 Full Title: Development and Demonstration of a Waste Prevention Decision Support Tool for Local Authorities). The WASP-Tool facilitated the selection and the implementation of the optimum waste prevention scheme for the participating LAs. The Tool features a webbased interface, in order to be easily accessible by LAs and an expert system backend reasoning core, which is employed as a decision-support module to determine and propose the best waste prevention strategies in each case, based on certain criteria. The Tool takes into account both local data, such as population and waste production per inhabitant, as well as LAs preferences concerning the overall design of their waste management policies and strategic goals. More specifically, it extracts characteristics and features of the waste prevention strategies, as identified in the previous analysis step of the project, models them, and applies multi-criteria evaluation techniques in order to facilitate decision making. It interacts with users to determine the significance of each evaluation factor and evaluates waste prevention activities accordingly. The

output of the system includes a ranking of the appropriate waste prevention activities, as well as estimated results for each activity, taking into account local demographics and waste parameters. The WASP-Tool has been developed in Greek to reflect Greek and Cypriot waste data, context and waste prevention potential. It is installed in Harokopio University infrastructure and can be accessed through the URL: http://wasptool.hua.gr

Εισαγωγή Το WASP-Tool είναι ένα έμπειρο σύστημα για την πρόταση στρατηγικών πρόληψης αποβλήτων, το οποίο σχεδιάστηκε και αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έργου LIFE+ WASP Tool (LIFE 10 ENV/GR/622 - Πλήρης τίτλος: Ανάπτυξη και Επίδειξη ενός Εργαλείου Υποστήριξης της Πρόληψης Αποβλήτων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση»). Έχει ως στόχο να υποβοηθήσει τους υπεύθυνους σχεδιασμού του κάθε Δήμου στη λήψη αποφάσεων σχετικά με το ποιες στρατηγικές πρόληψης αποβλήτων είναι οι πιο κατάλληλες / συμφέρουσες, με βάση τις ανάγκες και ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής. Βρίσκεται εγκατεστημένο σε υποδομές του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου και η πρόσβαση σε αυτό γίνεται μέσω της διεύθυνσης http://wasptool.hua.gr Λειτουργικότητα του WASP-Tool Ο χρήστης εισάγει στο εργαλείο δημογραφικά στοιχεία για την περιοχή ενδιαφέροντος, καθώς και στοιχεία σύστασης αποβλήτων. Το εργαλείο είναι σχεδιασμένο για μη εξειδικευμένους χρήστες, επομένως σε κάθε βήμα υπάρχουν αποθηκευμένες προεπιλεγμένες βέλτιστες τιμές με βάση τις περιφέρειες, που μπορούν να τροποποιηθούν Στη συνέχεια, ο χρήστης μπορεί να επιλέξει βαρύτητα των δεικτών αξιολόγησης των διαφόρων στρατηγικών πρόληψης αποβλήτων. Αρχικά όλοι οι δείκτες έχουν την ίδια βαρύτητα, ο χρήστης μπορεί να δηλώσει εύκολα με γραφικό τρόπο ότι για την περιοχή του κάποιοι παράγοντες είναι πιο σημαντικοί. Το εργαλείο αξιολογεί και κατατάσσει τις στρατηγικές και προτείνει τις καταλληλότερες. Ο χρήστης του εργαλείου καθοδηγείται σε κάθε βήμα ως προς τι τι πρέπει να κάνει και τι επίδραση έχουν οι επιλογές του στην λειτουργία του εργαλείου, ενώ υπάρχουν κουμπιά εμφάνισης περισσότερων πληροφοριών και βοήθειας στα απαραίτητα σημεία του εργαλείου. Ο χρήστης πλοηγείται στα βήματα με κουμπιά «Επόμενο» και «Προηγούμενο», ενώ ανά πάσα στιγμή στην οθόνη του βλέπει την πρόοδο εκτέλεσης του εργαλείου και το βήμα στο οποίο βρίσκεται, με γραφικό τρόπο. Γνώση που έχει εισαχθεί στο σύστημα Στο σύστημα έχει εισαχθεί γνώση από ειδικούς σχετικά με την συμβολή της κάθε στρατηγικής πρόληψης στη μείωση των δεικτών αξιολόγησης που χρησιμοποιούνται και σε σχέση πάντα με τα υλικά στόχους της κάθε στρατηγικής. Επίσης, έχει εισαχθεί γνώση σχετικά με τη μετατροπή μεταξύ διαφορετικών συστάσεων αποβλήτων.

Δείκτες που χρησιμοποιούνται Οι δείκτες που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των στρατηγικών πρόληψης αποβλήτων έχουν προκύψει από μελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας και είναι οι ακόλουθοι: Εκτιμώμενη ποσότητα αποβλήτων που εκτρέπεται ή αποτρέπεται (tn/year) Σπουδαιότητα του ρεύματος αποβήτων που στοχεύει η δράση Δυνητική μείωση εκπομπών CO 2 (kg/year) Το κόστος υλοποίησης της δράσης Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας Δυσκολία εφαρμογής Επίπεδο απαιτούμενης αλλαγής στη συμπεριφορά / συνήθειες των κατοίκων Καταλληλότητα και προσαρμοστικές δυνατότητες Εύκολη αναπαραγωγή στρατηγικής Δράσεις πρόληψης αποβλήτων Η knowledge base την οποία χρησιμοποιεί το WASP- Tool περιλαμβάνει στοιχεία σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των παρακάτω δράσεων πρόληψης: Οικιακή κομποστοποίηση (Βιοαπόβλητα) Δράση πρόληψης παραγωγής αποβλήτων τροφίμων (Βιοαπόβλητα) Ενθάρρυνση της επιστροφής και επαναχρησιμοποίησης συσκευασιών προϊόντων (Συσκευασίες) Προώθηση επαναχρησιμοποιούμενων μέσων μεταφοράς καταναλωτικών προϊόντων (μείωση της πλαστικής σακούλας) (Συσκευασίες) Μείωση της χρήσης χαρτιού στο γραφείο (Χαρτί) Μείωση της ανεπιθύμητης αλληλογραφίας (Χαρτί) Προώθηση επιδιόρθωσης και επαναχρησιμοποίησης επίπλων Επισκευή Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού Επαναχρησιμοποίηση/επιδιορθώσεις/δωρεές ενδυμάτων υποδημάτων

Εκτέλεση & Βήματα Μία γενική επισκόπηση της διαδρομής που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος για την εκτέλεση του εργαλείου WASP-Tool, παρουσιάζεται στην Εικόνα 1. Στη συνέχεια, ακολουθεί αναλυτικότερη παρουσίαση των βημάτων, με βάση ενδεικτικές οθόνες εκτέλεσης. Εικόνα 1: Τα κυριότερα βήματα για την εκτέλεση του WASP-Tool. Βήμα Εισαγωγικό: Αρχική οθόνη Για να οδηγηθείτε στην αρχική οθόνη, επισκέπτεστε την ιστοσελίδα του έργου WASP Tool (LIFE 10 ENV/GR/622) και απο το μενού επιλέγετε το tab WASP-Tool. Εικόνα 2: Βήμα Εισαγωγικό: Αρχική οθόνη.

Βήμα 1: Επιλογή Δήμου Επιλέγετε τη χώρα (Ελλάδα ή Κύπρος), την περιφέρεια και το Δήμο στον οποίο θέλετε να εφαρμόσετε δράσεις πρόληψης αποβλήτων. Στην περίπτωση που ο Δήμος που σας ενδιαφέρει δεν έχει καταχωρηθεί, επιλέξτε «Άλλος» και πληκτρολογήστε την ονομασία του. Εικόνα 3: Βήμα 1: Επιλογή Δήμου.

Βήμα 2: Στοιχεία Δήμου Εισάγετε τον πληθυσμό και τα παραγόμενα απόβλητα (σε kg ανά κάτοικο ανά έτος) που αντιστοιχούν στο Δήμο που επιλέξατε. Για τους καταχωρημένους Δήμους υπάρχουν ενδεικτικές τιμές. Εικόνα 4: Βήμα 2: Στοιχεία Δήμου.

Βήμα 3: Σύσταση Αποβλήτων Καθορίστε το ποσοστό επί τοις εκατό που καταλαμβάνει κάθε ένα από τα ρεύματα αποβλήτων στο σύνολο των παραγόμενων αποβλήτων του Δήμου. Για τους καταχωρημένους Δήμους, το σύστημα προσφέρει ενδεικτικές τιμές, τις οποίες ωστόσο, μπορείτε να αλλάξετε ανάλογα με την υπόθεση που θέλετε να ελέγξετε. Υπάρχουν επίσης ενδεικτικές τιμές ανά Περιφέρεια. Εικόνα 5: Βήμα 3: Σύσταση Αποβλήτων.

Βήμα 4: Επιλογή Υλικών Στόχων Επιλέγετε ποιο(-α) υλικό(-ά) επιθυμείτε να μειώσετε/εκτρέψετε από το κυρίως ρεύμα αστικών αποβλήτων, μεταξύ των: Βιοαπόβλητα οικιών (απόβλητα τροφών & τροφίμων, απόβλητα κήπου) Βιοαπόβλητα οικιών (απόβλητα τροφών & τροφίμων) Βιοαπόβλητα επιχειρήσεων εστίασης και διασκέδασης Μη επιστρεφόμενες φιάλες και δοχεία συσκευασίας προιόντων Πλαστική σακούλα Χαρτί γραφείου Διαφημιστικά έντυπα, χαρτί Έπιπλα Ηλεκτρικές / Ηλεκτρονικές συσκευές Ενδύματα, υποδήματα Βιβλία Σε κάθε επιλογή υλικού, θα διακρίνετε την ένδειξη βοήθειας με περισσότερες πληροφορίες για κάθε υλικό., η οποία είναι κουμπί Εικόνα 6: Βήμα 4: Επιλογή Υλικών Στόχων.

Βήμα 5: Δείκτες Αξιολόγησης Επιλέγετε τη βαρύτητα που επιθυμείτε να έχει ο κάθε περιβαλλοντικός, οικονομικός και κοινωνικός/θεσμικός δείκτης στη λήψη μέτρων πρόληψης αποβλήτων. Για να καθορίσετε τη βαρύτητα, μετακινείτε τη μπάρα προς τα αριστερά ή τα δεξιά. Το (-) αντιπροσωπεύει την ελάχιστη βαρύτητα και το (+) τη μέγιστη. Αρχικά, όλοι οι δείκτες έχουν την ίση βαρύτητα. Έτσι, αν δεν μετακινήσετε τις μπάρες, το σύστημα θεωρεί ότι όλοι οι δείκτες έχουν την ίδια βαρύτητα για εσάς. Εικόνα 7: Βήμα 5: Δείκτες Αξιολόγησης.

Βήμα 6: Κατάταξη Στρατηγικών Παρουσιάζονται οι καταλληλότερες δράσεις πρόληψης για το Δήμο που επιλέξατε, βάσει της σύστασης των αποβλήτων, των υλικών στόχων και των δεικτών βαρύτητας. Οποιαδήποτε μεταβολή των παραμέτρων, μπορεί να αλλάξει σε μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό, την κατάταξη και τη βαθμολογία των δράσεων πρόληψης. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι τα μεγέθη που δίνονται στην αναφορά είναι εκτιμώμενα και όχι απόλυτα. Εικόνα 8: Βήμα 6: Κατάταξη Στρατηγικών.

Βήμα 7: Αναφορά Αποτελεσμάτων Για την εμφάνιση της παραγόμενης τελικής αναφοράς των αποτελεσμάτων του εργαλείου πρέπει να έχετε εγκατεστημένο στον υπολογιστή σας τον Adobe Reader ή κάποιο άλλο πρόγραμμα ανάγνωσης αρχείων pdf. Η αναφορά περιέχει τη «βαθμολογία» που λαμβάνει κάθε δράση με βάση κάθε δείκτη. Για την καλύτερη παρουσίαση των αποτελεσμάτων τα εκτιμώμενα μεγέθη έχουν στρογγυλοποιηθεί. Στην περίπτωση που κάποιο μέγεθος είναι μικρότερο από τη μονάδα, παρουσιάζεται με δύο δεκαδικά στοιχεία (χρησιμοποιείται τελεία αντί για υποδιαστολή, σύμφωνα με το διεθνές σύστημα των δεκαδικών αριθμών). Γιατί να επιλέξουμε το WASP-Tool; Το εργαλείο υποστήριξης αποφάσεων για την πρόληψη αποβλήτων WASP-Tool που δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έργου WASP Tool (LIFE10 ENV/GR), είναι διαθέσιμο μέσω του διαδικτύου για να βοηθήσει την Τοπική Αυτοδιοίκηση να εφαρμόσει το καταλληλότερο για τις τοπικές συνθήκες πρόγραμμα πρόληψης αποβλήτων, αλλά και να προετοιμάσει τη δική της Στρατηγική Πρόληψης Αποβλήτων. Το WASP-Tool χρησιμοποιεί πληροφορίες και αναλύσεις από τη διεθνή βιβλιογραφία και δράσεις πρόληψης που αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα και την Κύπρο. Έχει αναπτυχθεί στα Ελληνικά, δίνοντας βαρύτητα στην ευκολία χρήσης. Το εργαλείο αναπτύχθηκε κυρίως από την ομάδα του Χαροκοπείου, με τη συμβολή όλων των εταίρων του έργου, αξιοποιώντας στοιχεία από τα χαρακτηριστικά των αποβλήτων, τις διαχειριστικές πρακτικές, τις τοπικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες.

Το έργο WASP Tool (LIFE10 ENV/GR/622) υλοποιήθηκε με τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος LIFE+ της ΕΕ http://wasptool.hua.gr Harokopio University