1 ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ Β ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ Τ.Π.Ε. ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΣΕ ΜΟΥΔΑΝΙΩΝ Ν. ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ «Η ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ» ΤΑΞΗ: ΣΤ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΗΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΙΣΑΗΛΙΔΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΟΥΜΕΝΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ: ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΝΕΔΕΛΚΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΓΑΛΑΤΣΙΑΝΟΣ ΜΑΝΟΛΗΣ Φεβρουάριος 2012
2 ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΣΤ ΤΑΞΗ ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ «Η θέση και το φυσικό περιβάλλον της Ασίας» ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Γεωγραφία, Γλώσσα,Τ.Π.Ε. ΤΑΞΗ:ΣΤ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΔΕΠΠΣ ΚΑΙ ΑΠΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Το θέμα είναι απολύτως συμβατό με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ, εφόσον αποτελεί θέμα ενότητας της Γεωγραφίας της ΣΤ τάξης και οι στόχοι που τίθενται καλύπτουν πλήρως το αντίστοιχο αναλυτικό πρόγραμμα της Γεωγραφίας. Γεωγραφία: Διερεύνηση της θέσης και το περιβάλλον της Ασίας στη Γη και εντοπισμός των αντίστοιχων γεωγραφικών στοιχείων. Γλώσσα: Προφορικός λόγος, διαλογικές μορφές επικοινωνίας, διαχείριση πληροφορίας ΣΚΟΠΟΣ Να εξετάσουν τη θέση της Ασίας στη γη και να καλλιεργήσουν ερευνητικό και ομαδικό πνεύμα μέσα από συνεργατικές διαδικασίες και ανακαλυπτικές δραστηριότητες ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Οι μαθητές:
3 Γνώσεις Να εντοπίζουν την Ασία στη Γη. Να γνωρίζουν τη γεωμορφολογική θέση της Ασίας σε σχέση με τα ημισφαίρια της Γης, τον Ισημερινό και τον πρώτο μεσημβρινό κύκλο. Να εντοπίζουν τις ηπείρους και τις θάλασσες που βρίσκονται γύρω από την Ασία, και Να γνωρίζουν τα πλεονεκτήματα που απολαμβάνουν οι κάτοικοι της Ασίας και τα οποία απορρέουν από τη θέση της στη Γη. Δεξιότητες Να βρίσκουν την θέση της Ασίας σε σχέση με τα ημισφαίρια της Γης και τους παράλληλους και τους μεσημβρινούς κύκλους. Να εντοπίζουν στο χάρτη και σε ποια κράτη βρίσκονται το βορειότερο, το νοτιότερο, το ανατολικότερο και το δυτικότερο σημείο της Ασίας. Να υπολογίζουν τις αποστάσεις μεταξύ του βορειότερου και νοτιότερου, ανατολικότερου και δυτικότερου σημείου της ηπειρωτικής Ασίας. Να αναπτύξουν δεξιότητες χρήσης και αξιοποίησης του λογισμικού Google Earth και γενικότερα του Η/Υ. Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας, καθώς εργάζονται με τα συγκεκριμένα λογισμικά Google Earth και Hot Potatoes.
4 Στάσεις Διαμορφώνουν θετική στάση απέναντι στους Η/Υ, ως εργαλείο άντλησης και διαχείρισης πληροφοριών. Οικοδομούν την αξία της συνεργασίας, μέσω της επικοινωνίας και της κοινής προσπάθειας. ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Ως μοντέλο διδασκαλίας επιλέγεται η «συνεργατική καθοδηγούμενη ανακάλυψη», στα πλαίσια της οποίας οι μαθητές με συγκεκριμένες δραστηριότητες διερευνούν το διδακτικό υλικό και οικοδομούν συνεργατικά τη νέα γνώση. Η δυνατότητα των παιδιών στη συμμετοχική ανακάλυψη δεν είναι ανεξέλεγκτη αλλά μεθοδεύεται από συγκεκριμένες πληροφορίες και εξελίσσεται σε συγκεκριμένα στάδια, που το καθιστούν πρακτικά εφαρμόσιμο. Ο ρόλος του δασκάλου είναι να οργανώσει και να συντονίσει την ερευνητική πρωτοβουλία του μαθητή σύμφωνα με τα στάδια αυτά και με στόχο τη διερεύνηση νοητικών δομών, ώστε να καταστεί δυνατή η αφομοίωση της νέας γνώσης. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ &ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ Η δραστηριότητα θα διεξαχθεί στο εργαστήριο πληροφορικής, διότι εκεί υπάρχουν τα παρακάτω «εργαλεία» που έχουν επιλεγεί για την ανάπτυξη του σεναρίου: ηλεκτρονικοί υπολογιστές ευρυζωνική σύνδεση στο διαδίκτυο εκτυπωτής
5 Οι μαθητές χωρίζονται σε επτά ομάδες των τριών ατόμων. Σε κάθε ομάδα αντιστοιχεί ένας υπολογιστής. Στην ομάδα ορίζεται ένας χειριστής υπολογιστή, ένας εκφωνητής άσκησης και ένας υπεύθυνος για την καταγραφή παρατηρήσεων. Οι ρόλοι εναλλάσσονται ανά διδακτική ώρα. Κατά διαστήματα οι ομάδες σταματάνε να εργάζονται και γίνεται ανατροφοδότηση των ομάδων, δηλαδή συζητούν για τα στοιχεία τα οποία τους έκαναν εντύπωση ή τους δυσκόλεψαν και εξηγούν για ποιο λόγο. Μέσα από την συνεργασία των παιδιών σε ατομικό επίπεδο και έπειτα σε ομαδικό (ομάδα με ομάδα) προκύπτει το επιθυμητό αποτέλεσμα, δηλαδή η επίτευξη του σκοπού και των επιμέρους στόχων μας. ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Η διάρκεια του σεναρίου προσδιορίζεται σε έξι (6) διδακτικές ώρες. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ / ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Ο/Η εκπαιδευτικός έχει το ρόλο συντονιστή και εμψυχωτή των ομάδων. Λειτουργεί καθοδηγητικά όποτε χρειάζεται, παρεμβαίνει ως βοηθός της ομάδας όταν του ζητηθεί και λειτουργεί ενισχυτικά, ενορχηστρώνοντας διακριτικά τη διαδικασία. Έχει φροντίσει για τη σωστή και εύρυθμη λειτουργία του εργαστηρίου, την εγκατάσταση των λογισμικών σε όλους τους υπολογιστές, έχει αποθηκεύσει τα απαραίτητα αρχεία στην επιφάνεια εργασίας, έχει ετοιμάσει τα φύλλα εργασίας των ομάδων, έχει προβλέψει τυχόν απρόοπτα και απρόσμενες εξελίξεις κατά τη διεξαγωγή του μαθήματος. Στους Η/Υ απαιτείται : η εγκατάσταση των εκπαιδευτικών λογισμικών : Λογισμικό Google Earth και Hot Potatoes η σύνδεση στο διαδίκτυο
6 Οι μαθητές έχουν αναπτύξει από προηγούμενα μαθήματα τις βασικές δεξιότητες χρήσης του Η/Υ (χρήση του ποντικιού, φιλοσοφία λειτουργίας των windows κ.ά). Επίσης, οι μαθητές σε εισαγωγικό μάθημα έχουν εισαχθεί στην έννοια της «ηπείρου» και γνωρίζουν τις πέντε ηπείρους της Γης. Από προηγούμενο μάθημα γνωρίζουν επίσης τους μεσημβρινούς και τους παράλληλους κύκλους. ΛΟΓΟΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΩΝ ΛΟΓΙΣΜΙΚΩΝ Επιλέγουμε το συγκεκριμένο λογισμικό αντί της παραδοσιακής «υδρογείου σφαίρας» διότι η εμφάνιση της Γης στο Google Earth είναι πιο παραστατική (στα πλαίσια του Σύμπαντος). Επίσης, το λογισμικό μπορεί να επικεντρωθεί στην ερευνώμενη περιοχή, να την δουν τα παιδιά σε μεγέθυνση και να εμβαθύνουν σε συγκεκριμένα γεωγραφικά στοιχεία. Επιπλέον, ορισμένοι από τους στόχους που θέτουμε, όπως ο υπολογισμός της απόστασης μεταξύ του βορειότερου και νοτιότερου καθώς και ανατολικότερου και δυτικότερου σημείου της Ασίας, μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη χρήση του εν λόγω λογισμικού. Η επιλογή του Hot Potatoes έγινε για εξοικείωση και έλεγχο των γνώσεων που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια εφαρμογής του σεναρίου με παιγνιώδη τρόπο. ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Συνολικά όλο το σενάριο αποτελείται από επτά επιμέρους φάσεις: Προβληματισμός: Διατύπωση του προς διερεύνηση ερωτήματος Φύλλο εργασίας 1:Εκμάθηση του λογισμικού Google earth.
7 Φύλλο Εργασίας 2: Συνεργατική Διερεύνηση της θέσης της Ασίας στη Γη και εντοπισμός των γεωγραφικών οντοτήτων που την περιβάλλουν. Φύλλο Εργασίας 3: Συνεργατικός Εντοπισμός του βορειότερου, νοτιότερου, ανατολικότερου και δυτικότερου άκρου της ηπειρωτικής Ασίας και μέτρηση των μεταξύ τους αποστάσεων. Παιχνίδι γνώσεων με το HOT POTATOES. Παρουσίαση αποτελεσμάτων της έρευνας από τις ομάδες εργασίας-συζήτηση και Εξαγωγή συμπερασμάτων. Αξιολόγηση επίτευξης των στόχων Α. Προβληματισμός: Διατύπωση του προς διερεύνηση ερωτήματος Αρχικά, ρωτάμε τους μαθητές μήπως γνωρίζουν σε ποια ήπειρο βρίσκεται το Σινικό τοίχος. Προφανώς, η πλειοψηφία των παιδιών απαντά στην Κίνα. Στη συνέχεια, ύστερα από συζήτηση, καταλήγουμε με τα παιδιά ότι στο σημερινό μάθημα θα μιλήσουμε για την Ασία και συγκεκριμένα θα ψάξουμε να βρούμε: «Ποια είναι η θέση της Ασίας στη Γη και ποια είναι τα γεωγραφικά στοιχεία που απορρέουν από αυτήν τη θέση». Β. Φύλλο Εργασίας 1: Εκμάθηση λογισμικού Google earth. Μοιράζεται στις ομάδες το Φύλλο Εργασίας 1, το οποίο καλούνται οι μαθητές να ακολουθήσουν προκειμένου να εξοικειωθούν με τις δυνατότητες που προσφέρει το λογισμικό Google earth. Γ. Φύλλο Εργασίας 2: Συνεργατική Διερεύνηση της θέσης της Ασίας στη Γη. Οι μαθητές είναι χωρισμένοι σε ομάδες των τριών ατόμων. Κάθε ομάδα βρίσκεται μπροστά σε έναν Η/Υ. Μοιράζεται στους μαθητές το Φύλλο Εργασίας 2, το οποίο καλούνται οι μαθητές να ακολουθήσουν και να εκτελέσουν τις προτεινόμενες ερευνητικές δραστηριότητες :
8 Δ. Φύλλο Εργασίας 3: Συνεργατικός Εντοπισμός των άκρων της ηπειρωτικής Ασίας. Οι μαθητές είναι χωρισμένοι σε ομάδες των τριών ατόμων. Κάθε ομάδα βρίσκεται μπροστά σε έναν Η/Υ. Μοιράζεται στους μαθητές το Φύλλο Εργασίας 3, το οποίο καλούνται οι μαθητές να ακολουθήσουν και να εκτελέσουν τις προτεινόμενες ερευνητικές δραστηριότητες : Ε. Παιχνίδι γνώσεων με το HOT POTATOES Οι ομάδες παίζουν και διασκεδάζουν με το παιχνίδι γνώσεων του hot potatoes ανοίγοντας το αρχείο «Ασία» που βρίσκεται αποθηκευμένο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή. Ε. Παρουσίαση - Συζήτηση Εξαγωγή συμπερασμάτων. Οι ομάδες ανακοινώνουν στην ολομέλεια της τάξης αυτά που σημείωσαν στα Φύλλα Εργασίας. Ανταλλάσσουν απόψεις και συμφωνούν στην συναγωγή των κατάλληλων συμπερασμάτων. ΣΤ. Αξιολόγηση επίτευξης των στόχων Η αξιολόγηση περιλαμβάνει: Τη διαμορφωτική αξιολόγηση που θα διεξαχθεί κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας μέσω παρατήρησης της συμμετοχής και του ενδιαφέροντος των μαθητών, μέσω των ερωτήσεών τους και γενικότερα μέσω παρατήρησης της εργασίας τους στην ομάδα, Την τελική αξιολόγηση στο τέλος της διδασκαλίας με το κατάλληλο φύλλο αξιολόγησης. Ενδεικτικά θα μπορούσε να δοθεί στους μαθητές το παρακάτω φύλλο αξιολόγησης:
9 Φύλλο Εργασίας 1 1. Εκκινήστε το λογισμικό Google Earth από το αντίστοιχο εικονίδιο της επιφάνειας εργασίας και θα βρεθείτε στην παρακάτω εικόνα της γης. 9 2.Κάντε κλικ στα εικονίδια του μενού, αρχείο, επεξεργασία, προβολή, προσθήκη, βοήθεια και δείτε προσεχτικά τις δυνατότητες που σας παρέχει(εικ.1). εικ.1 3. Περάστε το δείκτη του ποντικιού πάνω από τα εικονίδια(εικ. 2) και διαβάστε με προσοχή τα αναδυόμενα παράθυρα. εικ.2 4. Τσεκάρετε στην πλευρική εργαλειοθήκη τις επιλογές που θέλετε να εμφανιστούν (εικ.3) εικ.3
10 5. Η πλοήγηση μπορεί να γίνει πολύ εύκολα με το ποντίκι, το πληκτρολόγιο ή με το αντίστοιχο χειριστήριο. α) Χειριστήριο(εικ.4): 1. Δείχνει το Βορρά. Αν πατήσουμε πάνω στο Ν τότε επαναφέρει το χάρτη στον αρχικό προσανατολισμό. 2. Αλλάζεις τον προσανατολισμό περιστρέφοντας την εικόνα. 3. Αλλάζει τη γωνία από την οποία βλέπουμε την εικόνα. 4. Τα βέλη δηλώνουν την κατεύθυνση στην οποία θέλουμε να μετακινηθεί η εικόνα. εικ.4 5. Μπορείτε τώρα να πειραματιστείτε με τα κουμπιά του χειριστηρίου β) Ποντίκι Με πατημένο το αριστερό κουμπί του ποντικιού μπορούμε να κινηθούμε δεξιά αριστερά. Με πατημένο το δεξί κουμπί αλλάζουμε την κλίμακα του χάρτη. Με πατημένο το μεσαίο κουμπί μπορούμε να αλλάξουμε οπτική γωνία και να περιστρέψουμε την εικόνα. Αν κάνουμε διπλό αριστερό κλικ σε κάποιο σημείο του χάρτη τότε γίνεται αυτόματη πλοήγηση σε αυτό.
11 Μπορείτε τώρα να πειραματιστείτε με τα κουμπιά του ποντικιού γ) Πληκτρολόγιο Πατήστε τα βελάκια του πληκτρολογίου στην αρχή μόνα τους και μετέπειτα πατώντας ταυτόχρονα με τα βελάκια το πλήκτρο Shift ή το πλήκτρο Ctrl και πειραματιστείτε κάνοντας πλοήγηση πάνω στην υδρόγειο σφαίρα. 6. Στην επιφάνεια του Google Earth και στην αριστερή στήλη(εικ.5) πληκτρολογήστε τη λέξη Ελλάδα και πατήστε το κουμπί «έναρξη αναζήτησης». εικ.5 Συζητήστε στην ομάδα σας και γράψτε τι παρατηρείτε ότι συμβαίνει στην εικόνα της Γης.
12 Φύλλο Εργασίας 2 1. Εκκινήστε το λογισμικό Google Earth από το αντίστοιχο εικονίδιο της επιφάνειας εργασίας. Στην επιφάνεια του Google Earth και στην αριστερή στήλη πληκτρολογήστε τη λέξη Ασία και πατήστε το κουμπί. Συζητήστε στην ομάδα σας και γράψτε τι παρατηρείτε ότι συμβαίνει στην εικόνα της Γης; 2. Παρατηρήστε την Ασία έτσι όπως εμφανίζεται στη Γη της οθόνη σας. Σε ποια κλιματική ζώνη βρίσκεται; Επίσης, συζητήστε στην ομάδας σας και γράψτε με ποιες ηπείρους ενώνεται η Ασία; 3. Χρησιμοποιήστε τα κουμπιά Ctrl+L από το μενού Προβολή του Google Earth για να ενεργοποιηθεί το πλέγμα και παρατηρήστε την εικόνα της Γης στην παρακάτω θέση:
13 Συζητήστε στην ομάδα σας και γράψτε σε ποια ημισφαίρια βρίσκεται η Ασία. 4. Πατήστε το συνδυασμό των κουμπιών Ctrl+Alt+M στο πληκτρολόγιο για να γυρίσετε το Google Earth σε Google Maps και παρατηρήστε τον παρακάτω χάρτη της Ασίας όπως και το χάρτη της σελίδας 115 του βιβλίου σας. Συζητήστε, και βρείτε τις ηπείρους και τις θάλασσες που βρίσκονται γύρω από την Ασία καθώς και τα κράτη και τις πρωτεύουσες της Ασίας:
14 Γ. Φύλλο Εργασίας 3 1. Παρατηρήστε την Ασία στη Γη, έτσι όπως εμφανίζεται στην οθόνη του υπολογιστή σας. Προσπαθήστε να εντοπίσετε τα σημεία της ηπειρωτικής Ασίας που είναι στο βορειότερο, το νοτιότερο, το ανατολικότερο και το δυτικότερο άκρο της, χρησιμοποιώντας το κουμπί με την πινέζα που βρίσκεται πάνω από την τρισδιάστατη εικόνα της Γης ( ) και ακολουθώντας την παρακάτω διαδικασία. Αφού επισημάνετε τα σημεία αυτά, όπως φαίνονται στην παραπάνω εικόνα, βρείτε στον χάρτη του βιβλίου σας στη σελίδα 115 σε ποιες χώρες ανήκουν: 2. Χρησιμοποιήστε το κουμπί με το χάρακα που βρίσκεται πάνω από την τρισδιάστατη εικόνα της Γης και μετρήστε την απόσταση μεταξύ του δυτικότερου με του ανατολικότερου καθώς και του βορειότερου με το νοτιότερο άκρο της Ασίας. Όπως στις παρακάτω εικόνες.
15 Συζητήστε στην ομάδα σας και γράψτε τα αποτελέσματα της μέτρησής σας. 3. Παρατηρήστε στον τρισδιάστατο χάρτη του υπολογιστή σας πόσο κοντά βρίσκεται η Ασία με την Αφρική και την Ευρώπη. Συζητήστε στην ομάδα σας και γράψτε μερικές σκέψεις για τα πλεονεκτήματα της θέσης της Ασίας στη Γη, κυρίως σε ότι αφορά την επικοινωνία των ανθρώπων και την ανάπτυξη του εμπορίου.
16 ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 1.Ανοίξτε το αρχείο «Ασία» πού είναι αποθηκευμένο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας και θα βρεθείτε στο παρακάτω περιβάλλον εργασίας 2.Απαντήστε κάνοντας κλικ στην απάντηση που θεωρείτε σωστή. Αν απαντήσετε λάθος θα εμφανιστεί το μήνυμα Τότε κάνετε κλικ στο «εντάξει» και επιλέγετε άλλη απάντηση. 3. Για να προχωρήσετε στην επόμενη ερώτηση κάνετε κλικ στη επιλογή 4.Πολλές φορές όταν απαντήσετε σωστά εμφανίζονται φωτογραφίες από τις περιοχές που αναφέρονται στην ερώτηση. 5.Όταν τελειώσετε μπορείτε να δείτε το αποτέλεσμα που συγκεντρώσατε.
17 Φύλλο Αξιολόγησης 1. Γράψε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες. Γράψε «Σ» για τη σωστή και «Λ» : Α) Η Ασία βρίσκεται στο νότιο και στο ανατολικό ημισφαίριο. Β) Η Ασία ανήκει στο βόρειο και ανατολικό ημισφαίριο. Γ) Η Ασία ανήκει στο βόρειο ημισφαίριο. Δ) Η Μεσόγειος θάλασσα χωρίζει την Ασία από την Ευρώπη. Ε) Στην Ασία ανήκει η Κίνα και η Ιαπωνία. 2. Με τη βοήθεια του χάρτη της Ασίας στον υπολογιστή σου ή στο βιβλίο, καθόρισε τα σύνορα της: 3. Έχοντας συζητήσει με τους συμμαθητές σου τα πλεονεκτήματα που απορρέουν από τη θέση της Ασίας, γράψε μερικά από αυτά.