/ΝΣΗ ΠΕ.ΧΩ. ΚΑΙ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΑ Ν. ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΕΟ ΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Αγαπητοί Συνάδελφοι, Η Πολεοδοµική Υπηρεσία είναι ένας σύνθετος οργανισµός που βρίσκεται στη καρδιά της ηµόσιας ιοίκησης. Είναι η Υπηρεσία όπου καθηµερινά συγκρούονται κάθε λογής συµφέροντα µικρά και µεγάλα. Την απασχολούν από ιδιοκτησιακές διαφορές µεταξύ γειτόνων και συγγενών έως και αντιµαχόµενα οικονοµικά συµφέροντα µεταξύ ιδιοκτησιών ξενοδοχείων βιοµηχανιών µεγάλων καταστηµάτων και υπεραγορών.είναι η υπηρεσία που εγκρίνει αδειοδοτήσεις ρευµατοδοτήσεις ενώ διακυδεύεται η ένταξη ή όχι επενδύσεων σε κοινοτικά προγράµµατα και χρηµατοδότηση αυτών. Για να διαχειρισθεί όλα τα παραπάνω καλείται να εφαρµόσει ένα πολύπλοκο νοµοθετικό πλαίσιο. Το πλαίσιο αυτό και οι αρµοδιότητες έχουν αυξηθεί πολλαπλάσια τα τελευταία χρόνια και η εφαρµογή του αναγκαστικά αυξάνει την γραφειοκρατία και δηµιουργεί προβλήµατα διαχείρισης. Αυτά σε συνδυασµό µε την περιρρέουσα ατµόσφαιρα και το κλίµα που έχει δηµιουργηθεί γύρω από τις Πολεοδοµίες της χώρας δηµιουργούν επιτακτικά την ανάγκη αντιµετώπισης του θέµατος. Με το νέο θεσµικό του Ν. 3212/2003 προωθήθηκαν ρυθµίσεις για τον τρόπο έκδοσης οικοδοµικών αδειών µε σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη µε απλουστεύσεις και επιτάχυνση των διαδικασιών καθώς και ρυθµίσεις για τα αυθαίρετα µε σκοπό την αποτελεσµατικότερη υλοποίηση του Πολεοδοµικού Σχεδιασµού και των ρυθµίσεων για το περιβάλλον, φυσικό και δοµηµένο. Όµως οποιαδήποτε προσπάθεια βελτίωσης του τρόπου έκδοσης οικοδοµικών αδειών είναι καταδικασµένη να αποτύχει αν προηγουµένως δεν αντιµετωπισθούν βασικά ζητήµατα οργάνωσης των πολεοδοµικών γραφείων της χώρας που αποτελούν προαπαιτούµενο για κάθε περαιτέρω προσπάθεια. Τα προαπαιτούµενα αυτά είναι: 1) Μηχανοργάνωση Πολεοδοµικών Γραφείων 2) Στελέχωση µε τεχνικό επιστηµονικό δυναµικό 3) Κωδικοποίηση της νοµοθεσίας τάξη στο χάος 4) Κτηµατολόγιο 5) Σχέδια χρήσεων γης Αν δεν αντιµετωπισθούν σοβαρά και δεν επιλυθούν αυτές οι προϋποθέσεις δεν είναι δυνατόν να µιλάµε για κανένα αποτελεσµατικό θεσµικό πλαίσιο. Συνάδελφοι γνωρίζουµε όλοι εµείς που βρισκόµαστε καθηµερινά στην πρώτη γραµµή του πυρός αλλά και συγχρόνως στο µάτι του κυκλώνα την σηµασία των παραπάνω παραµέτρων. Αποτελούν την υποδοµή, τα θεµέλια του οικοδοµήµατος που λέγεται «παροχή υπηρεσιών από πολεοδοµικές υπηρεσίες». 1. Μηχανοργάνωση Όλοι γνωρίζετε τι σηµαίνει έλλειψη µηχανοργάνωσης. εν υπάρχει καµία δυνατότητα εντοπισµού οικοδοµικής αδείας ενός ακινήτου χωρίς το όνοµα του ιδιοκτήτη και χωρίς την χρονολογία έκδοσης οικοδοµικής αδείας. 1
Σε περίπτωση καταγγελίας αλλά και αυτεπάγγελτου ελέγχου δεν έχει την δυνατότητα η Πολεοδοµία να ελέγξει ένα κτήριο αφού δεν µπορεί να γνωρίζει πότε περίπου εκδόθηκε η άδεια του και σε ποιο όνοµα. Αν υπήρχε η µηχανοργάνωση θα είχαµε όλα τα στοιχεία ανά Ο.Τ., ανά δρόµο κ.λ.π. Επίσης όλοι γνωρίζουµε ότι η συσχέτιση των διαδικασιών του Τµήµατος Αυθαιρέτων µε το Τµήµα Οικοδοµικών Αδειών, Το Τµήµα Περιβάλλοντος, είναι προβληµατική και πολλές φορές αδύνατη χωρίς µηχανοργάνωση µε ολοκληρωµένο πληροφοριακό σύστηµα ειδικού λογισµικού µε βάση δεδοµένων το κάθε ακίνητο ώστε να επιτυγχάνεται η συσχέτιση των διαδικασιών, ο ανασχεδιασµός των αρχείων, η απλοποίηση του τρόπου πληροφόρησης και επικοινωνίας η εξασφάλιση των προϋποθέσεων για χορήγηση των όρων δόµησης. Στην /νσή µας κάναµε προσπάθειες για να προµηθευτούµε µόνοι µας το πρόγραµµα µηχανοργάνωσης. ιοργανώσαµε και σχετική ηµερίδα (Ιούλιος 2002 ) όπου έγινε παρουσία του προγράµµατος. Πλην όµως αντιµετωπίσαµε προβλήµατα χρηµατοδότησης. Είχαµε διαβεβαίωση από το Υπουργείο ότι θα προχωρήσει κεντρικά στην µηχανοργάνωση και προµήθεια των προγραµµάτων για όλες τις Πολεοδοµίες, ώστε να µπορούµε να λειτουργούµε και µεταξύ µας οι Πολεοδοµίες. Ερωτήµατα που υποβάλλονται καθηµερινά στο Υ.ΠΕ.ΧΩ. Ε. πιθανόν θα είχαν αποφευχθεί αν υπήρχε και οριζόντια σύνδεση µεταξύ των Πολεοδοµικών γραφείων µέσω ενός κεντρικού συστήµατος. Πρέπει να προχωρήσει πλέον άµεσα η µηχανοργάνωση όλων των Πολεοδοµικών Υπηρεσιών και η σύνδεσή τους µε Περιφέρειες και Υπουργείο καθώς και µε Συνήγορο του Πολίτη και Ελεγκτές ηµόσιας ιοίκησης. Να δοθεί περιθώριο εµπέδωσης και λειτουργίας του προγράµµατος ικανό διάστηµα και στη συνέχεια να ισχύσουν ρυθµίσεις για ταχεία έκδοση. 2. Κτηµατολόγιο Είναι δεδοµένο ότι ένα µεγάλο µέρος προβληµάτων που αφορούν την έκδοση οικοδοµικών αδειών αλλά και το τµήµα αυθαιρέτων προκύπτει από ιδιοκτησιακές διαφορές. Αν δεν καταφέρουµε να έχουµε επιτέλους ένα κτηµατολόγιο, τα προβλήµατα αυτά θα πέφτουν στις πλάτες της πολεοδοµικής Υπηρεσίας µε ότι στρεβλώσεις αυτό δηµιουργεί. Πλήθος καταγγελιών για ιδιοκτησιακά θέµατα, παραποµπή σε δικαστήρια κ.λ.π. 3. Κωδικοποίηση νοµοθεσίας. Πάγιο αίτηµα που δεν έχει αντιµετωπισθεί. αιδαλώδη νοµοθεσία, πλήθος αντιφατικών διατάξεων, αποφάσεων, εγκυκλίων, νόµων, αποφάσεων Συµβουλίου της Επικρατείας που η ερµηνεία τους πολλές φορές αποτελεί τον χρησµό της Πυθίας. Παράδειγµα : Χρήσεις σε οικισµούς προ του 23, σε οριοθετηµένους οικισµούς σε σχέση µε τις αποφάσεις του Συµβουλίου της Επικρατείας. Υπάρχουν σχετικά ερωτήµατα από την υπηρεσία µου τα οποία παραµένουν αναπάντητα.επίσης θέµατα που σχετίζονται µε τις κεραίες κινητής τηλεφωνίας, άδειες σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθµούς που πραγµατικά δεν γνωρίζουµε τι να πράξουµε όταν βρισκόµαστε καθηµερινά αντιµέτωποι από τη µία µε τις αιτήσεις και τα παράπονα πολιτών, σχολείων νοσοκοµείων δήµων που ζητούν να µην εγκρίνουµε την κατασκευή κεραίας σε απόσταση αναπνοής από αυτούς και από την άλλη εξώδικα και οι µηνύσεις που υποβάλλονται εναντίον µας απ τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Εποµένως άµεσα θα πρέπει να προχωρήσει τόσο η κωδικοποίηση της νοµοθεσίας Όσο και η κάλυψη νοµοθετικών κενών ώστε να είναι εύκολα προσβάσιµη κατανοητή και εφαρµόσιµη τόσο από τους υπαλλήλους όσο και από τους ιδιώτες µηχανικούς στους οποίους µεταφέρεται µεγάλη ευθύνη για τη σωστή τοποθέτηση του κτηρίου και εφαρµογή όρων δόµησης. 4. Χρήσεις γης Η σωστή έκδοση οικοδοµικών αδειών, οι καταγγελίες για αυθαίρετα και για το περιβάλλον περνούν µέσα από την χωροταξία. 2
Όσο µας λείπουν τα σχέδια χρήσεων γης, όσο ο καθένας θα κτίζει όπου θέλει, ότι θέλει, τα προβλήµατα θα διογκώνονται. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αναφέρω τη Μάνη σε περιοχή εκτός σχεδίου ιδιαίτερου φυσικού κάλους και Ιστορικής φυσιογνωµίας όπου όλη η Μάνη είναι ένα µνηµείο προσπαθούν να συνυπάρξουν το ελαιοτριβείο µε τις οσµές του και την όχληση του, το ξενοδοχείο µε τις απαιτήσεις ηρεµίας που δηµιουργεί, το bar µε τον θόρυβο που προϋποθέτει η λειτουργία του και µε το ξυλουργείο πιο δίπλα. Όλα αυτά προκαλούν στην Πολεοδοµία πλήθος καταγγελιών όπου ο ένας προσπαθεί και απαιτεί να διακόψει την λειτουργία ου άλλου χρησιµοποιώντας οποιοδήποτε µέσο, οποιαδήποτε διάταξη Νόµου, ιδιοκτησιακό πρόβληµα ενώ η ουσία είναι απλά δεν είναι δυνατόν να συνυπάρχουν όλα αυτά. Η χωροταξική µελέτη της Μάνης πήγαινε και ερχόταν 10 χρόνια από γραφείο σε γραφείο και τελικά δεν προχώρησε ποτέ γιατί δεν υπήρξε η πολιτική βούληση γι αυτό. Τα περίφηµα ΣΧΟΑΠ του Ν. 2508/97 που θα δώσουν λύση στο πρόβληµα χρήσεων γίνονται αποσπασµατικά από ορισµένους ήµους χωρίς το συντονιστικό όργανο του νοµού που προβλέπει το άρθρο 6 αφού δεν έχει εκδοθεί το Π.. για τη συγκρότησή του, και χωρίς την επίβλεψη ή έστω τη συνεργασία των Πολεοδοµικών Γραφείων µε αποτέλεσµα συµπυκνωµένη εµπειρία και γνώση που προκύπτουν από την καθηµερινή ενασχόληση να µένουν αναξιοποίητα. 4. Στελέχωση Είναι γνωστό η έλλειψη εξειδικευµένου προσωπικού στις Πολεοδοµίες. Με ένα τοπογράφο που διαθέτει η Υπηρεσία µου για όλο το νοµό, για έλεγχο οικοδοµικών γραµµών, για πράξεις αναλογισµού για διανοίξεις δρόµων, για πράξεις εφαρµογής πως θα µπορέσει να επιτευχθεί ο στόχος της γρήγορης έκδοσης αδειών Πως θα επιτευχθεί ο έλεγχος τοπογραφικού σε 3 ηµέρες που απαιτεί ο νέος νόµος; 6. Νοµική υποστήριξη Πολλές εργατοώρες, ώρες δηµιουργικές, χάνονται στα γραφεία τα ανακριτικά. Σε πάρα πολλά θέµατα υπεισέρχεται ο παράγοντας κρίση Πολεοδοµικής Υπηρεσίας ο οποίος όµως στην συνέχεια ποινικοποιείται. Κρίση για το εύλογο διάστηµα ανάκλησης αδείας, κρίση για το αν η έκδοση βλάπτει το δηµόσιον συµφέρον. Τι ακριβώς είναι το δηµόσιον συµφέρον; Όµως στη συνέχεια έρχονται οι µηχανισµοί ελέγχου Ελεγκτές ηµόσιας ιοίκησης, Συνήγορος του Πολίτη, Εισαγγελέας που λογοδοτείς για την κρίση σου Θα έπρεπε εκτός από όλους τους µηχανισµούς ελέγχου να υπάρχει και µηχανισµός υποστήριξης νοµικής. Πόσες φορές αισθανόµαστε εγκλωβισµένοι ότι όποια λύση και να ακολουθήσουµε θα βρεθούµε κατηγορούµενοι από τη µια ή την άλλη πλευρά. ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ Η υπόθεση των αυθαιρέτων ταλανίζει την Ελλάδα µεταπολεµικά. υστυχώς οι εκάστοτε Κυβερνήσεις δεν τόλµησαν να αντιµετωπίσουν το πρόβληµα φοβούµενοι να αναλάβουν το πολιτικό κόστος. Τα πρόστιµα ήταν απαράδεκτα χαµηλά αφού η σχέση απόδοση ακινήτου προστίµου ήταν σαφώς δυσανάλογη και προκαλούσε και ενίσχυε την παραγωγή αυθαιρέτων. Οι ρυθµίσεις για τα αυθαίρετα του Ν. 3212 /2003 κινούντο σε θετική κατεύθυνση αφού για πρώτη φορά συνδέουν τον υπολογισµό της αξίας του αυθαιρέτου και του προστίµου ανέγερσης µε την αντικειµενική αξία του ακινήτου. Τα πρόστιµα που προκύπτουν πλέον είναι απαγορευτικά και η πράξη έδειξε ότι σπεύδουν να τα κατεδαφίσουν µε το που µαθαίνουν την ύπαρξη καταγγελίας πριν καν προλάβει η Υπηρεσία να προβεί σε αυτοψία. Με τον τρόπο αυτό και από την στιγµή που θα γίνει ευρέως γνωστός ο νέος τρόπος υπολογισµού των προστίµων θα είχαµε ραγδαία µείωση των αυθαιρέτων. 3
Αντιθέτως το σύστηµα που υπήρχε µέχρι σήµερα µε τα απαράδεκτα χαµηλά πρόστιµα προκαλούσε τον αυθαιρετούντα για την διατήρησή τους µε δεδοµένη την πολιτική βούληση της διοίκησης είτε σε νοµαρχιακό είτε σε περιφερειακό επίπεδο να µην προβαίνει σε κατεδαφίσεις. Ένα άλλο ζήτηµα είναι ότι η πολεοδοµία µε δεδοµένη την ελλιπή στελέχωσή της ήταν αναγκασµένη να προβαίνει σε εκθέσεις αυτοψίας και να απασχολεί αυτό το ελάχιστο προσωπικό της µε επουσιώδη αυθαίρετα όπως ήταν οι πέργκολες, οι αντικαταστάσεις στεγών, µερικές εσωτερικές διαρρυθµίσεις και να µην έχει τον χρόνο και την ευχέρεια να αντιµετωπίσει αποτελεσµατικά και να προλαβαίνει την αυθαίρετη δόµηση σε δάση, αιγιαλούς, παραλίες και περιοχές που χρήζουν ιδιαίτερη προστασίας. Υπό αυτό το πρίσµα η απόφαση 5219/3-2-04 περί εργασιών µικρής κλίµακας κινούντο σε θετική κατεύθυνση πλην όµως άφηνε αδιευκρίνιστα κάποια θέµατα. Σχετικά µε την εφαρµογή της ως άνω απόφασης έχουµε καταθέσει τους προβληµατισµούς µας σε σχετικό έγγραφό µας προς την /νση ΟΚΚ. Ιδιαίτερα θέλουµε να επισηµαίνουµε τον κίνδυνο από την δυνατότητα περίφραξης γηπέδου σε εκτός σχεδίου περιοχές χωρίς τοπογραφικό και χωρίς έγκριση από ασαρχείο. Ιδίως σε γήπεδα που έχουν πρόσωπο σε εθνικές, επαρχιακές, κοινοτικές οδούς όπου υπάρχουν όρια απαλλοτρίωσης, η γήπεδα µε πρόσωπο στην θάλασσα ή σε ρέµατα κ.λ. π. Γι αυτό θεωρούµε ότι αυτή η εργασία η περίφραξη εκτός σχεδίου µε δεδοµένη την ανυπαρξία κτηµατολογίου δεν θα έπρεπε να περιλαµβάνεται στις εργασίες δόµησης µικρής κλίµακας. Επίσης οι εργασίες που περιλαµβάνονται στο κατάλογο εργασιών µικρής κλίµακας µε αριθµούς 2,3,4,6,16 δεν συσχετίζονται µε την νοµιµότητα των υφισταµένων κατασκευών, σε αντιδιαστολή µε τις διατάξεις του άρθρου 22 του ΓΟΚ, όπου όλες οι εργασίες που εκτελούνται χωρίς την έκδοση οικ. αδείας περιορίζονται στα νοµίµως υφιστάµενα κτήρια. ύνεται η δυνατότητα στο αιτούντα να δηλώνει κατ εκτίµηση και µε δική του ευθύνη εάν το γήπεδό του δεν βρίσκεται σε δάσος, σε ρέµα, στον αιγιαλό, στη παραλία. Η ανεξέλεγκτη υποβολή στοιχείων µε ευθύνη αποκλειστικά των ιδιοκτητών επιτείνει το πρόβληµα που υπάρχει στη αυθαίρετη δόµηση. Γι αυτό θεωρούµε ότι για ορισµένες εργασίες θα έπρεπε να απαιτείται η παρουσία του ιδιώτη µηχανικού µε την ανάλογη βεβαίως αµοιβή του χωρίς την υποχρέωση φορολογικών επιβαρύνσεων υπέρ του ηµοσίου. Εντοπισµός αυθαιρέτου Με δεδοµένη την ανυπαρξία µηχανοργάνωσης καθώς και το γεγονός ότι αρχεία οικοδοµικών αδειών τηρούνται µε το όνοµα του ιδιοκτήτη και την χρονολογία έκδοσης της αδείας είναι αδύνατος ο έλεγχος ενός κτίσµατος ιδίως σε περιοχές εκτός σχεδίου και όταν αυτά κατοικούνται εποχιακά από αλλοδαπούς. Καταγγελίες παραµένουν αναπάντητες, ούτε βεβαίως αυτεπάγγελτος έλεγχος σε περιπτώσεις που η αυθαιρεσία είναι εµφανέστατη ( π. χ. τριώροφα εκτός σχεδίου) µπορεί να γίνει µε αποτέλεσµα να κατηγορούµαστε και να λοιδορούµαστε από την κοινωνία γιατί είναι αδιανόητη να σκεφτεί κανείς ότι η Πολεοδοµία δεν γνωρίζει τον αριθµό οικοδοµικής αδείας του κάθε κτηρίου. Σε κάθε κτήριο θα έπρεπε να υπήρχε ένα κουτί στο οποίο υποχρεωτικά να υπάρχουν τα σχέδια και το έντυπο της οικοδοµικής αδείας. Αυτό θα βοηθούσε ακόµα και σε περίπτωση σεισµού και άλλων ατυχηµάτων όπου είναι απαραίτητη η γνώση της κάτοψης του κτηρίου και των φερόντων στοιχείων του. Αγαπητοί συνάδελφοι όσο τα παραπάνω δεν αντιµετωπίζονται σε βάθος το µόνο που θα καταφέρει ένας νόµος που δεν θα µπορεί άµεσα να εφαρµοστεί εάν δεν έχουν καλυφθεί προηγουµένως οι προϋποθέσεις που αναφέραµε είναι να καλλιεργεί προσδοκίες και απαιτήσεις στους πολίτες στις οποίες οι Πολεοδοµικές Υπηρεσίες της χώρας δεν θα µπορούν να ανταποκριθούν µε αποτέλεσµα να µειώνεται το κύρος 4
της ιοίκησης, να αυξάνεται η δυσαρέσκεια και να ενισχύεται το κλίµα απαξίωσης που υπάρχει γι αυτήν. Εκτός αν πιστέψουµε ότι µέσα απ αυτήν την αταξία που συντηρείται σήµερα εξυπηρετούνται διαπλοκές και σκοπιµότητες και διαχέονται οι ευθύνες προς όλους τους εµπλεκόµενους, πολίτες, µηχανικούς, υπηρεσίες, υπουργείο και σε κανένα ταυτόχρονα. Είναι επιτακτική λοιπόν η ανάγκη να δροµολογηθεί άµεσα η κάλυψη των προϋποθέσεων που θα οδηγήσουν σε µία εύρυθµη λειτουργία των πολεοδοµικών υπηρεσιών µε σαφή καταµερισµό αρµοδιοτήτων και ευθυνών όλων των εµπλεκοµένων. Καλαµάτα 12/5/2004 Η ΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΑΓΡΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ 5