H ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΟ ΕΤΟΣ 2008

Η Μ Ο Σ Θ Ε Σ Σ ΑΛ Ο Ν Ι Κ Η Σ H ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΟ ΕΤΟΣ 2008 Παπαγεωργόπουλος Βασίλειος ήµαρχος Θεσσαλονίκης ρ. Παπαγιαννόπουλος Νικόλαος Αντιδήµαρχος Περιβάλλοντος και Πρασίνου ήµου Θεσσαλονίκης ρ. Πετρακάκης Μάξιµος, ρ. Κελέσης Απόστολος, ρ. Τζουµάκα Παρασκευή Τµήµα Περιβάλλοντος Αντιδηµαρχία Περιβάλλοντος και Πρασίνου ήµος Θεσσαλονίκης Ιστοσελίδα Τµ. Περιβάλλοντος: www.envdimosthes.gr

ίκτυο Σταθµών Ελέγχου Ατµοσφαιρικής Ρύπανσης του ήµου Θεσσαλονίκης ΗΘεσσαλονίκη (40 ο 37 Ν, 22 ο 59 Ε),µετουλάχιστονέναεκατοµµύριοκατοίκους, στο πολεοδοµικό της συγκρότηµα, αναπτύσσεται στο µυχό του Θερµαϊκού κόλπου, κατά µήκος της βορειοανατολικής ακτής του. Στα βόρεια και ανατολικά της πόλης υπάρχει µια λοφοσειρά, µε υψόµετρο που κυµαίνεται από 300 µέχρι 1200m. Το κλίµα της Θεσσαλονίκης είναι τυπικά µεσογειακό, µε κρύους και υγρούς χειµώνες και θερµά και ξηρά καλοκαίρια. Η πόλη χαρακτηρίζεται από πυκνή δόµηση, µε υψηλά κτίρια, στενούς δρόµους και έλλειψη µεγάλων ακάλυπτων δηµόσιων χώρων. Ένα από τα σηµαντικότερα περιβαλλοντικά προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι αστικές, κυρίως, περιοχές είναι η ατµοσφαιρική ρύπανση. Η διαπίστωση αυτή οδήγησε το ήµο Θεσσαλονίκης στη δηµιουργία ενός ικτύου Σταθµών Ελέγχου Ατµο- σφαιρικής Ρύπανσης, µε βασικό στόχο την έγκαιρη και έγκυρη ενηµέρωση τωντοπικών αρχών, του τύπου και των πολιτών για τη διαχρονική και διαχωρική εξέλιξη των επιπέδων ατµοσφαιρικής ρύπανσης στην πόλη µας. Το ηµοτικό ίκτυο Ελέγχου Ατµοσφαιρικής Ρύπανσης αποτελείται από πέντε σταθµούς πεδίου και ένα πειραµατικό σταθµό. Όλοι οι σταθµοί του δικτύου είναι εξοπλισµένοι µε µετεωρολογικά αισθητήρια. Οι σταθµοί στη συµβολή των οδών Εγνατίας και Ι. ραγούµη,τηςοδού 25 ης ΜαρτίουκαιτηςοδούΛαγκαδάχαρακτηρίζονταιωςκυκλοφοριακοίσταθµοί,ενώτουΕπταπυργίουκαιτης Τούµπας (Μαλακοπή) ανήκουν στην κατηγορία των σταθµών αστικού υποβάθρου. Ο πειραµατικός σταθµός βρίσκεται στο δώµα του δηµοτικού κτιρίου της οδού Παπαρρηγοπούλου, όπου στεγάζονται και τα γραφεία του Τµήµατος Περιβάλλοντος. Ο σταθµός του Πεδίου του Άρεως, στο γεωγραφικό κέντρο της πόλης, είναι ένας πλήρως εξοπλισµένος µετεωρολογικός σταθµός. Η καταγραφή της ρύπανσης της ατµόσφαιρας της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του 1980. Ο πρώτος σταθµός του ήµου Θεσσαλονίκης άρχισε να λειτουργεί το Νοέµβριο του 1988. Από τότε, για λόγους διαφάνειας τα αποτελέσµατα του δηµοτικού δικτύου κοινοποιούνται σε καθηµερινή βάση στον τοπικό τύπο και όχι µόνο περιστασιακά σε περίπτωση επεισοδίου, όπως παλαιότερα είχε επικρατήσει από άλλους δηµόσιους φορείς. Η διαφάνεια και η ενηµέρωση επιτυγχάνεται σήµερα µέσω της ιστοσελίδας του τµήµατος Περιβάλλοντος στο διαδίκτυο (www.envdimosthes.gr). Οιελεγχόµενοιρύποιπεριλαµβάνουντοδιοξείδιοτουθείου (SO 2 ),τοµονοξείδιοτουάνθρακα (CO),τααιωρούµενασωµατίδια (PM 10, PM 2,5 ),ταοξείδιατουαζώτου (ΝΟ,ΝΟ 2 ),τοόζον (Ο 3 )καιτουςκυκλικούςαρωµατικούςυδρογονάνθρακες,βασικόςδείκτης των οποίων είναι το βενζόλιο (C 6 H 6 ). Το Τµήµα Περιβάλλοντος του ήµου Θεσσαλονίκης διαθέτει τις µεγαλύτερες χρονοσειρές δεδοµένωνγιατααιωρούµενασωµατίδια PM 10,οέλεγχοςτωνοποίων,γιαλόγουςυγειονοµικούενδιαφέροντος,προτιµήθηκεαπότα TSP (Ολικά Αιωρούµενα Σωµατιδια), τα οποία είχαν καθιερωθεί να ελέγχονται στην Ελλάδα από το Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε. πριν θεσπιστεί η οδηγίατηςε.ε. 1999/30/ΕΚ,πουεπέβαλετονέλεγχοτων PM 10 σεόλεςτιςχώρεςµέλητηςευρωπαϊκής Ενωσης.

Σταθµοί Ελέγχου Ατµοσφαιρικής Ρύπανσης και Μετεωρολογικών Παραµέτρων.Θ (Κυκλοφοριακοί Σταθµοί )

Σταθµοί Ελέγχου Ατµοσφαιρικής Ρύπανσης και Μετεωρολογικών Παραµέτρων.Θ (Σταθµοί Αστικού Υποβάθρου)

ίκτυο Σταθµών Ελέγχου Ατµοσφαιρικής Ρύπανσης και Μετεωρολογικών Παραµέτρων Σ.Α.Υ. ΓΛΓ EΠ ΕΓ ΠΡ ΜΛ ΜΡ Σ.Α.Υ. Μ.Σ K.Σ. K.Σ. K.Σ. Γραφεία Τµ. Περιβάλλοντος(Server) Πειραµατικός Σταθµός Κ.Σ.: Κυκλοφοριακός Σταθµός Σ.Α.Υ.: Σταθµός Αστικού Υποβάθρου Μ.Σ.: Μετεωρολογικός Σταθµός Εσωτερικό Σταθµού

ιοξείδιο του Θείου SO 2 Πρωτογενείς αέριοι ρύποι εκπέµπονται άµεσα από τις πηγές Αιωρούµενα Σωµατίδια PM 10 Μονοξείδιο του Άνθρακα CO

ευτερογενείς αέριοι ρύποι δηµιουργούνται στην ατµόσφαιρα ως προϊόντα χηµικών αντιδράσεων ιοξείδιο του Αζώτου NO 2 Όζον O 3

Σύγχρονοι Ρύποι Η Ε.Ε. έχει θεσπίσει πρόσφατα Ανώτατες επιτρεπτές τιµές Αιωρούµενα Σωµατίδια PM 2,5 Βενζόλιο C 6 H 6

ΙΟΞΕΙ ΙΟ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ SO 2 Οδηγία 1999/30/ΕΚ (Αρχή εφαρµογής 2005) Μέση Ηµερήσια Συγκέντρωση < 125 µg/m 3 Επιτρεπτός αριθµός υπερβάσεων 3 φορές το χρόνο

SO 2 60 Η Μ Ο Σ Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΣΗ: ΜΕΙΩΣΗ ΤΙΜΩΝ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ. Το SO 2 έπαψε να αποτελεί στόχο πρώτης γραµµής επειδή οι τιµές του έπαψαν να υπερβαίνουν τις οριακές τιµές. M.O.(1989-1999) M.O.(2000-2006) ΕΤΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 2008 3 50 48,4 µ SO2 (µg/m 3 ) 2 40 30 SO (g/m) 20 10 23,1 16,6 10,6 25,4 25,5 19,8 19,1 14,8 15,8 11,2 7,5 12,2 17,2 13,1 7,3 17,2 12,2 11,8 6,2 Κυκλ. Σταθµοί 0 ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ Η µείωση µεταξύ δεκαετιών ( 90-00) οφείλεται: α) Βελτίωση ποιότητας καυσίµων β)ανανέωση στόλου αυτοκινήτων γ) Λειτουργία περιφερειακής οδού ΛΑΓΚΑ Α ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ ΤΟΥΜΠΑΣ Σταθ. Αστ Υπ. Η µείωση µεταξύ ετών ( 07-08) πιθανώς οφείλεται: α) Ηπιότητα του χειµώνα ( 08-09) β) ιείσδυση φυσικού αερίου. γ) Μείωση βιοµηχανικής δραστηριότητας.

ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙ ΙΑ PM 10 (Εισπνεύσιµα Σωµατίδια) Οδηγία 1999/30/ΕΚ (Αρχή εφαρµογής 2005) Μέση ηµερήσια τιµή: < 50µg/m 3 Ανεκτές υπερβάσεις 35 φορές το έτος Μέση ετήσια τιµή: < 40µg/m 3

µg/m 3 ) PM10 (µ PM 10 100 90 80 70 60 50 40 30 20 Η Μ Ο Σ Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ 89,7 65,4 M.O.(1989-1999) M.O.(2000-2006) ΕΤΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 2008 70,6 ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΣΗ: ΜΕΙΩΣΗ ΤΙΜΩΝ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΘΕΣΕΙΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ Υπερβάσεις ηµερήσιας οριακής τιµής σε όλες τις θέσεις µέτρησης 250 68,5% 62,4 ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ ΕΤΟΣ 2008 62,1 56,3 87 23,8% 46,3 41,5 ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ ΕΤΟΣ 2008 66,7 53,6 141 38,6% 47,9 47,7 ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ ΕΤΟΣ 2008 68 18,6% ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ ΕΤΟΣ 2008 46,8 47,6 53 14,5% 41,2 40,8 36,0 35,4 36,7 33,0 Ανεκτές Υπερβάσεις 35 Μέση ηµερήσια τιµή Ε.Ε. Μέση Ετήσια τιµή Ε.Ε 10 0 0 Κυκλ. Σταθµοί ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ ΛΑΓΚΑ Α ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ ΤΟΥΜΠΑΣ Tα αιωρούµενα σωµατίδια PM 10 αποτελούν σήµερα το σηµαντικότερο πρόβληµα του ατµοσφαιρικού περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης Σταθ. Αστ Υπ.

3 ΜΟΝΟΞΕΙ ΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ CO Οδηγία 2000/89/ΕΚ (Αρχή εφαρµογής 2005) Μέγιστη ηµερήσια 8ωρη τιµή < 10 mg/m 3

CO 5,0 Η Μ Ο Σ Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΣΗ:Πτωτική τάση (αύξηση στο Στ. της Λαγκαδά, λόγω σύνδεσης µε Εγνατία). Καµία υπέρβαση οριακής τιµής σε όλα τα σηµεία ελέγχου M.O.(1989-1999) M.O.(2000-2006) ΕΤΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 2008 4,0 3,77 CO (mg/m 3 ) 3,0 2,0 1,0 1,67 1,52 1,33 Επίπεδο δρόµου Μείωση 50% 0,67 Οροφή 0,59 κτιρίου 2,28 1,12 0,77 0,65 0,70 1,52 1,30 0,93 1,00 Επίπεδο υποβάθρου 0,30 0,0 ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ ΗΜ. ΩΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ ΛΑΓΚΑ Α ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ Η ραγδαία µείωση του CO τη δεκαετία του 1990 οφείλεται στην απόσυρση γηρασµένων και ρυπογόνων οχηµάτωνκαι την εµφάνιση των καταλυτικών αυτοκινήτων στις αρχές της δεκαετίας του 90.

ΙΟΞΕΙ ΙΟ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ 3 ΝO 2 Οδηγία 85/2003/ΕΟΚ, 1999/30/ΕΚ (Αρχή εφαρµογής 2010) Μέση ωριαία τιµή: < 200µg/m 3 Επιτρεπτός αριθµός υπερβάσεων: 18 το χρόνο Έτήσιο Όριο: < 40 µg/m 3

NO 3 2 (µg/m ) ΝO 2 120 100 80 60 40 20 Η Μ Ο Σ Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Σ 89,7 81,3 ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΣΗ: Υπερβάσεις της ωριαίας οριακής τιµή παρατηρούνται µόνο στο σταθµό του ηµαρχείου (κέντρο πόλης). Στους κυκλοφοριακούς σταθµούς παρατηρείται υπέρβαση της ετήσιας οριακής τιµής. Ανεκτές 100,3 97,7 M.O.(1989-1999) M.O.(2000-2006) ΕΤΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 2008 11 Υπερβάσεις Ωριαίας Οριακής Τιµής ΕΤΟΣ 2008 0 0 0 0 50,6 52,6 48,2 49,2 48,4 44,5 45,6 44,0 38,5 36,9 37,7 33,5 33,7 35,6 34,0 34,7 Υπερβάσεις 18 Οριακή τιµή Ε.Ε 0 ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ ΛΑΓΚΑ Α ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ ΤΟΥΜΠΑΣ Η αύξηση στο Στ. ηµ. οφείλεται σε: Αλλαγή θέσης Σταθµού ηµαρχείου υσµενέστερες συνθήκες κυκλοφορίας (έργα µετρό).

Η Μ Ο Σ Θ Ε Σ Σ ΑΛ Ο Ν Ι Κ Η Σ ΟΖΟΝ O3 Οδηγία 2002/3/ΕΟΚ, ΚΥΑ Η.Π. 38638/2016 Ε.Κ. 1334, 21/9/2005 Μέγιστη ηµερήσια τιµή κυλιόµενου 8ώρου : < 120 µg/m3 Επιτρεπτός αριθµός υπερβάσεων : 25 το χρόνο Οδηγία 2008/50/EK Όριο Ενηµέρωσης: 1ώρα 180 µg/m3 Όριο Συναγερµού: 1ώρα 240 µg/m3 Καµιά πηγή ρύπανσης δεν παράγει Ο3 ΟΖΟΝ O3 Ο ΡΥΠΟΣ ΤΩΝ ΚΑΘΑΡΩΝ ΠΡΟAΣΤΙΩΝ Παραγωγή πρόδροµων ρύπων στο κέντρο της πόλη Παραγωγή Οζοντος στις παρυφές της πόλης.

O 3 100 ΓΕΝΙΚΗ ΤΑΣΗ: Παρατηρούνται αυξηµένες τιµές κυρίως στους Σταθµούς Αστικού Υποβάθρου τους θερινούς µήνες. Η µεγάλη ηλιοφάνεια αποτελεί εξωγενή επιβαρυντικό παράγοντα M.O.(1989-1999) M.O.(2000-2006) ΕΤΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 2008 0 ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ Ορίου Ενηµέρωσης 0 0 6 2 O 3 3 (µg/m ) 80 60 40 44 39 0 Οροφή 35 35 κτιρίου 36 ΥΠΕΡΒΑΣΕΙΣ Οριακής Τιµής κυλιώµενου οκτώρου > 120 µg/m 3 έτος 2008 37 35 44 20 0 80 112 56 53 52 47 40 41 40 41 39 40 39 39 Ανεκτές Υπερβάσεις 25 20 Επίπεδο δρόµου 0 ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ ΠΑΠΑΡ. ΩΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ ΛΑΓΚΑ Α ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ ΤΟΥΜΠΑΣ Εάν δεν ληφθούν προληπτικά µέτρα, το φωτοχηµικό νέφος µε τη δυναµική που διαθέτει θα αποτελέσει το µεγάλο πρόβληµα για το ατµοσφαιρικό περιβάλλον της Θεσσαλονίκης του ΑΥΡΙΟ!!!

Η Μ Ο Σ Θ Ε Σ Σ ΑΛ Ο Ν Ι Κ Η Σ ιεισδυτικότητα των Αιρουµένων Σωµατιδίων στο αναπνευστικό σύστηµα του ανθρώπου ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙ ΙΑ PM2.5 ( Αναπνεύσιµα Σωµατίδια) Οδηγία 2008/50/ΕΚ (Αρχή εφαρµογής 2010 ως τιµή στόχος) Οριακή τιµή EPA (USA) <15 µg/m3 Μέση τιµή έτους: < 25 µg/m3 Οριακή τιµή Έτος 2015 < 25 µg/m3 Ενδεικτική Οριακή τιµή για έτος 2020 < 20 µg/m3 Λόγω της µεγαλύτερης διεισδυτικότητας στο αναπνευστικό σύστηµα του ανθρώπου τα µικρότερα σωµατίδια είναι τα πλέον επικίνδυνα Τραχεία Βρόγχοι Βρογχιόλια Κυψελίδες

PM 2.5 50 Μία πρώτη εκτίµηση για τα PM 2,5 δείχνει υπέρβαση της οριακής τιµής για το σταθµό κυκλοφορίας στο κέντρο της πόλης και συµµόρφωση µε το όριο για το σταθµό αστικού υποβάθρου στην Άνω Πόλη. ΕΤΟΣ 2005 ΕΤΟΣ 2006 ΕΤΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 2008 (µg/m 3 ) PM2,5 (µg/m 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Επίπεδο δρόµου (hotspot) ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ Επίπεδο αστικού υποβάθρου (background) ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟΥ Οριακή τιµή Ε.Ε Η παρατηρούµενη αύξηση στο Σταθ. ηµ. οφείλεται: Αλλαγή θέσης Σταθµού ηµαρχείου 2006 υσµενέστερες συνθήκες κυκλοφορίας (έργα µετρό)

ΒΕΝΖΟΛΙΟ* C 6 H 6 Οδηγία 2000/69/ΕΚ Αρχή εφαρµογής 2010 Μέση τιµή έτους: < 5 µg/m 3 Το Βενζόλιο (C 6 H 6 ) µαζί µε άλλους αρωµατικούς υδρογονάνθρακες όπως το τολουόλιο και το ξυλένιο χρησιµοποιείται ως πρόσθετο στην βενζίνη για την αύξηση του αριθµού οκτανίου. Το Βενζόλιο θεωρείται καρκινογόνο για τον άνθρωπο (µακροχρόνια έκθεση). (*) Το C 6 H 6 συµπεριλαµβάνεται στη λίστα των VOC (Πτητικές Οργανικές Ενώσεις) που πρέπει να ελέγχονται ως πρόδροµες ουσίες του Όζοντος.

C 6 H 6 Μία πρώτη εκτίµηση για τo C 6 H 6 δείχνει υπέρβαση της οριακής τιµής για τους σταθµούς κυκλοφορίας (επίπεδο δρόµου) και συµµόρφωση µε το θεσµοθετηµένο όριο για τις µετρήσεις σε επίπεδο οροφής κτιρίου σε ιδιαίτερα επιβαρυµένη περιοχή. της πόλης. 10,0 ΕΤΟΣ 2005 ΕΤΟΣ 2006 ΕΤΟΣ 2007 ΕΤΟΣ 2008 Μ.Ο.(2003-05) 7,5 Επίπεδο δρόµου (hotspot) 3 ) C6H6 (µg/m 5,0 Οροφή κτιρίου Επίπεδο δρόµου Οριακή τιµή Ε.Ε 2,5 0,0 ΗΜΑΡΧΕΙΟΥ ΠΑΠΑΡ. ΩΜΑ ΜΑΡΤΙΟΥ Μακροχρόνια έκθεση σε Βενζόλιο έχει σηµαντικές επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου και κυρίως στο αιµοποιητικό και ανοσοποιητικό σύστηµα του ανθρώπου.

Ο ήµος Θεσσαλονίκης εισηγείται τα παρακάτω µέτρα για την αντιµετώπιση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης Eνθάρρυνση για χρήση των µέσων δηµόσιας συγκοινωνίας. Εφαρµογή αεριοκίνησης στα λεωφορεία. Προτεραιότητα στην κίνηση πεζών και ποδηλάτων. Αυστηρός έλεγχος κάρτας καυσαερίων -Απόσυρση γηρασµένων και ρυπογόνων οχηµάτων. Πάταξη της νοθείας στον τοµέα των καυσίµων. Ενθάρρυνση χρήσης φυσικού αερίου. Θέσπιση µέτρων για τον περιορισµό της εργοταξιακής σκόνης. Εξοικονόµηση ενέργειας και χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Ενθάρρυνση για κατασκευή βιοκλιµατικών κτιρίων. Αύξηση φυτοκάλυψης, ποιοτική αναβάθµιση χώρων πρασίνου.