ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: «Ανάπτυξη Μαθημάτων για εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση με τη χρήση του Συστήματος Διαχείρισης Μαθημάτων Μ οοό^» Μ*Ί η>'>: Τητ»ι ο»;! Τ«ύ/^«Μ*Γ Τν Λ* *Λ** ι** *4* **τ<»» * η β ί Μ «ν» β Ελ*λ» Λ ί>«ητι>β ΙΒ Ε α ιι*» *«*«* τιίλ>*, *ε^ηλ~'μ* Α Μ «η< Ι Λ Λ Ί ί Υπό Σπουδαστριών Βουγιουκλή Ελισάβετ Α.Ε.Μ. 893 Τουρατζόγλου Βασιλική Α.Ε.Μ. 855 Επιβλέπων Καθηγητής Dr. Κυραναστάσης Γ εώργιος ΚΑΒΑΛΑ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2007

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 2

Περιεχόμενα Λίστα Σχημάτων - Εικόνων...7 Πρόλογος... 13 1ο Κεφάλαιο...14 1.0 Εισαγωγή... 15 1.1 Ο υπολογιστής στην εκπαίδευση... 15 1.2 Τι ονομάζουμε Τηλεκπαίδευση (E-learning)... 17 1.3 Τι είναι τα Συστήματα Διαχείρισης Μαθημάτων(CMS)... 18 1.4 Τι είναι το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα... 20 1.5 Εμπορικά και ανοικτού κώδικα CMS... 21 1.6 Δομή της πτυχιακής εργασίας... 22 1.7 Ανακεφαλαίωση... 23 1.8 Αναφορές... 24 2ο Κεφάλαιο... 25 2.0 Εισαγωγή... 26 2.1 Τι είναι το Moodle;... 26 2.2 Γιατί το Moodle είναι μοναδικό;... 27 2.3 Η φιλοσοφία του Moodle... 29 2.4 Σύγκριση Χαρακτηριστικών... 31 2.5 Τα εργαλεία του Moodle... 32 2.6 Δυνατότητες - Πλεονεκτήματα του Moodle... 34 2.7 Κατηγορίες χρηστών... 35 2.8 Εισαγωγή - Εγγραφή στην πλατφόρμα... 37 2.9 Περιβάλλον Moodle... 37 2.9.1 Blocks... 38 2.9.2 Δραστηριότητες... 43 2.9.3 Πόροι... 48 2.10 Ανακεφαλαίωση... 49 2.11 Αναφορές... 50 3ο Κεφάλαιο... 51 3.0 Εισαγωγή... 52 3.1 Απαιτήσεις του Moodle... 53 3.2 Οδηγίες Εγκατάστασης του Xampp 1.6.1... 54 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 3

3.3 Οδηγίες Εγκατάστασης του Moodle... 56 3.4 «Ανέβασμα» του Moodle στον server... 63 3.5 Ανακεφαλαίωση... 66 3.6 Αναφορές... 67 4ο Κεφάλαιο... 68 4.0 Εισαγωγή... 69 4.1 Απαιτήσεις και Προδιαγραφές αρχικής σελίδας του Moodle... 69 4.2 Απαιτήσεις και Προδιαγραφές των μαθημάτων... 71 4.3 Ανακεφαλαίωση... 72 5ο Κεφάλαιο... 73 5.0 Εισαγωγή... 74 5.1 Το Περιβάλλον του Moodle... 74 5.5.1 Θέματα - Themes... 75 5.5.2 Δημιουργία ενός νέου θέματος... 76 5.2 Γλωσσικό περιβάλλον... 77 5.3 Αρχεία Βοηθείας... 77 5.4 Δημιουργώντας έναν λογαριασμό... 78 5.5 Προφίλ Χρήστη... 79 5.6 Επεξεργασία... 80 5.7 Προσθήκη Μαθήματος... 81 5.8 Επεξεργασία μαθήματος... 90 5.8.1 Προσθήκη πηγής πληροφοριών... 91 5.8.1.1 Πρόσθεση μιας ετικέτας... 91 5.8.1.2 Σύνθεση κειμένου... 91 5.8.1.3 Σύνθεση ιστοσελίδας... 92 5.8.1.4 Σύνδεση με ένα αρχείο ή ιστοσελίδα... 93 5.8.1.5 Εμφάνιση ενός καταλόγου... 95 5.8.2 Προσθήκη δραστηριότητας... 96 5.8.2.1 Hot Potatoes Quiz... 96 5.8.2.2 Wiki... 97 5.8.2.3 Βάση Δεδομένων... 100 5.8.2.4 Ενότητα... 101 5.8.2.5 Εργασίες... 106 5.8.2.6 Quiz... 107 5.8.2.7 Λεξικό... 111 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 4

5.8.2.8 Ομάδα συζήτησης...115 5.9 Ανακεφαλαίωση...118 5.10 Αναφορές...119 6ο Κεφάλαιο...120 6.0 Εισαγωγή... 121 6.1 Διαμόρφωση μαθήματος - Ρυθμίσεις... 121 6.2 Διαμόρφωση Θεωρίας... 124 6.3 Διαμόρφωση Εργαστηρίου... 132 6.4 Ανακεφαλαίωση... 135 Παράρτημα Α '... 136 Εγχειρίδιο Χρήσης Καθηγητή... 136 Παράρτημα Β '... 157 Εγχειρίδιο Χρήσης Σπουδαστή... 157 Παράρτημα Γ '... 169 Hot Potatoes... 170 Παράρτημα Δ '... 176 Αναβάθμιση του Moodle... 177 Μελλοντική Εργασία... 178 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 5

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 6

Λ ίστα Σχημάτων Εικόνων Εικόνα 1. Moodle... 26 Εικόνα 2. Κοινωνία Moodle... 28 Εικόνα 3. Στατιστικά των Moodle Sites... 29 Εικόνα 4. Πίνακας - Σύγκριση Χαρακτηριστικών... 31 Εικόνα 5. Μενού «Blocks»... 37 Εικόνα 6. Blog Μενού... 38 Εικόνα 7. Block «Global Search»... 38 Εικόνα 8. Block «Άτομα»... 39 Εικόνα 9. Block «Μαθήματα»... 39 Εικόνα 10. Block «Ημερολόγιο»... 40 Εικόνα 11. Block «Αναζήτηση στα Φόρουμ»... 40 Εικόνα 12. Block «Δραστηριότητες»... 40 Εικόνα 13. Block «Είσοδος»... 40 Εικόνα 14. Block «Επικείμενα γεγονότα»... 41 Εικόνα 15. Block «Μηνύματα»... 41 Εικόνα 16. Block «Πρόσφατη δραστηριότητα»... 41 Εικόνα 17. Block «Συνδεδεμένοι Χρήστες»... 41 Εικόνα 18. Block «Τελευταία νέα»... 42 Εικόνα 19. Block «Ενότητες»... 42 Εικόνα 20. Block «Περιγραφή Μαθήματος»...42 Εικόνα 21. Block «ΔιαχείρισηςΣπουδαστή»...42 Εικόνα 22. Block «Διαχείρισης Καθηγητή»...43 Εικόνα 23. Μενού «Δραστηριότητες»... 43 Εικόνα 24. Μενού «Πηγές Πληροφοριών»... 48 Εικόνα 25. Κεντρική Ιστοσελίδα Xampp... 53 Εικόνα 26. Εγκατάσταση Xampp - Μέρος α '...54 Εικόνα 27. Εγκατάσταση Xampp - Μέρος β '... 54 Εικόνα 28. Εγκατάσταση Xampp - Μέρος γ'...55 Εικόνα 29. Εγκατάσταση Xampp - Μέρος δ '...55 Εικόνα 30. Εγκατάσταση Xampp - Μέρος ε'...55 Εικόνα 31. Κεντρική Ιστοσελίδα Moodle...56 Εικόνα 32. Εκκίνηση του Apache και της MySql...57 Εικόνα 33. Εμφάνιση του Xampp...57 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 7

Εικόνα 34. Δημιουργία Βάσης Δεδομένων... 58 Εικόνα 35. Ολοκλήρωση Δημιουργίας Βάσης Δεδομένων... 58 Εικόνα 36. Εγκατάσταση του Moodle - Μέρος α'... 59 Εικόνα 37. Εγκατάσταση του Moodle - Μέρος β '... 59 Εικόνα 38. Εγκατάσταση του Moodle - Μέρος γ '... 60 Εικόνα 39. Εγκατάσταση του Moodle - Μέρος δ '... 60 Εικόνα 40. Εγκατάσταση του Moodle Μέρος ε'... 61 Εικόνα 41. Εγκατάσταση του Moodle Μέρος στ'... 61 Εικόνα 42. Εγκατάσταση του Moodle Μέρος ζ '... 62 Εικόνα 43. Εγκατάσταση του Moodle Μέρος η '... 62 Εικόνα 44. Ολοκλήρωση Εγκατάστασης του Moodle... 63 Εικόνα 45. Αρχική Οθόνη Xampp... 64 Εικόνα 46. Οθόνη Xampp - phpmyadmin... 64 Εικόνα 47. Οθόνη Xampp Εξαγωγή Βάσης Δεδομένων... 65 Εικόνα 48. Εξαγωγή στοιχείων βάσης «elisabet»... 65 Εικόνα 49.Εισαγωγή Βάσης Δεδομένων στον Server...66 Εικόνα 50. Αρχική Οθόνη Moodle... 74 Εικόνα 51. Μενού «Γλώσσας»... 77 Εικόνα 52. Αρχείο Βοηθείας... 78 Εικόνα 53. Οθόνη Εισόδου στο Moodle... 78 Εικόνα 54. Φόρμα «Νέου Λογαριασμού»... 79 Εικόνα 55. Προφίλ Χρήστη... 80 Εικόνα 56. Αρχική Οθόνη σε μορφή επεξεργασίας... 80 Εικόνα 57. Μενού «Προσθήκη Blocks»... 81 Εικόνα 58. Μενού «Προσθήκη πηγής πληροφοριών και δραστηριότητας»...81 Εικόνα 59. Οθόνη Προσθήκης Τμήματος και Μαθήματος... 82 Εικόνα 60. Προσθήκη Τμήματος... 82 Εικόνα 61. Προβολή Τμήματος... 82 Εικόνα 62. Προσθήκη Μαθήματος... 82 Εικόνα 63. Προβολή Μαθήματος... 83 Εικόνα 64. Οθόνη Ρυθμίσεων Μαθήματος... 83 Εικόνα 65. Οθόνη Μαθήματος σε μορφή επεξεργασίας... 90 Εικόνα 66. Μενού «Προσθήκη πηγής πληροφοριών»... 91 Εικόνα 67. Προβολή Σύνθεση Ιστοσελίδας... 93 Εικόνα 68. Οθόνη «Αρχεία»... 93 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 8

Εικόνα 69. Αποστολή του αρχείου... 94 Εικόνα 70. Επιτυχής αποστολή αρχείου... 94 Εικόνα 71. Οθόνη Σύνδεσης με ένα αρχείο... 95 Εικόνα 72. Οθόνη Εμφάνισης ενός καταλόγου... 95 Εικόνα 73. Μενού «Δραστηριότητες»... 96 Εικόνα 74. Οθόνη Προσθήκης «Hot Potatoes Quiz»... 97 Εικόνα 75. Οθόνη Προσθήκης «Wiki»... 98 Εικόνα 76. Οθόνη Προσθήκης «Βάσης Δεδομένων»... 100 Εικόνα 77. Εμφάνιση Βάσεων Δεδομένων... 101 Εικόνα 78. Προβολή Βάσεων Δεδομένων... 101 Εικόνα 79. Οθόνη Προσθήκης Ενότητας... 102 Εικόνα 80. Προσθήκη περιεχομένου στην Ενότητα... 104 Εικόνα 81. Περιεχόμενο Ενότητας... 105 Εικόνα 82. Εμφάνιση Ενότητας... 105 Εικόνα 83. Οθόνη Προσθήκης Εργασίας... 106 Εικόνα 84. Εμφάνιση Αποστολή Εργασίας... 107 Εικόνα 85. Οθόνη Προσθήκης Quiz... 107 Εικόνα 86. Δημιουργία Quiz... 110 Εικόνα 87. Μενού Επιλογής Ερωτήσεων Quiz... 110 Εικόνα 88. Εμφάνιση Quiz... 111 Εικόνα 89. Οθόνη Προσθήκης Λεξικού... 111 Εικόνα 90. Οθόνη Εμφάνισης Λεξικού... 115 Εικόνα 91. Οθόνη Προσθήκης Συζήτησης... 115 Εικόνα 92. Εμφάνιση Μηνύματος... 118 Εικόνα 93. Οθόνη Εμφάνισης Μαθημάτων... 121 Εικόνα 94. Ρυθμίσεις Θεωρίας... 123 Εικόνα 95. Ρυθμίσεις Εργαστηρίου... 123 Εικόνα 96. Αρχική Μορφή Μαθήματος... 124 Εικόνα 97. Θέμα 0 Θεωρίας... 124 Εικόνα 98. Οθόνη Λεξικού... 125 Εικόνα 99. Θέμα 1 Θεωρίας... 126 Εικόνα 100. Θέμα 2 Θεωρίας... 126 Εικόνα 101. Οθόνη Εισαγωγή Ενότητας... 127 Εικόνα 102. Επιλογές Ενότητας... 127 Εικόνα 103. Παράδειγμα Ερώτησης Ενότητας... 128 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 9

Εικόνα 104. Παράδειγμα Ερώτησης Πολλαπλής Επιλογής...129 Εικόνα 105. Παράδειγμα Ερώτησης True/False...129 Εικόνα 106. Παράδειγμα Ερώτησης Αριθμητικό...129 Εικόνα 107. Παράδειγμα Ερώτησης Σύντομης Απάντησης...130 Εικόνα 108. Παράδειγμα Ερώτησης Essay... 130 Εικόνα 109. Wiki... 131 Εικόνα 110. Σταυρόλεξο JCross... 131 Εικόνα 111. Διευκρινήσεις για το Σταυρόλεξο JCross... 132 Εικόνα 112. Θέμα 0 Εργαστηρίου... 132 Εικόνα 113. Οθόνη Λεξικού... 133 Εικόνα 114. Θέμα 1 Εργαστηρίου... 134 Εικόνα 115. Θέμα 2 Εργαστηρίου... 134 Εικόνα 116. Αποστολή Εργαστηριακής Άσκησης... 135 Εικόνα 117. Οθόνη Εισόδου στο Moodle... 138 Εικόνα 118. Φόρμα «Νέου Λογαριασμού»... 138 Εικόνα 119. Προφίλ Καθηγητή... 139 Εικόνα 120. Αρχική Οθόνη Moodle... 140 Εικόνα 121. Block «Αναζήτηση στα Φόρουμ»... 140 Εικόνα 122. Block «Global Search»... 140 Εικόνα 123. Block «Μαθήματα»... 141 Εικόνα 124. Block «Τελευταία Νέα»... 141 Εικόνα 125. Οθόνη Προσθήκης Συζήτησης... 142 Εικόνα 126. Block «Συνδεδεμένοι Χρήστες»... 142 Εικόνα 127. Ημερολόγιο... 143 Εικόνα 128. Προσθήκη Γεγονότος... 143 Εικόνα 129. Νέο Γεγονός... 144 Εικόνα 130. Απόκρυψη Γεγονότος... 145 Εικόνα 131. Block «Επικείμενα γεγονότα»... 145 Εικόνα 132. Block «Κύριο Μενού»... 145 Εικόνα 133. Block «Μηνύματα»... 146 Εικόνα 134. Block «Διαχειριστής της ηλεκτρονικής τάξης»... 146 Εικόνα 135. Block «Διαχείριση»... 146 Εικόνα 136. Περιγραφή Ρόλων... 147 Εικόνα 137. Καταχώρηση Σπουδαστών - Μέρος α '... 147 Εικόνα 138. Καταχώρηση Σπουδαστών Μέροςβ'... 148 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 10

Εικόνα 139. Διαχείριση Ομάδων...148 Εικόνα 140. Εμφάνιση Αναφορών...150 Εικόνα 141. Διαχείριση Αρχείων...150 Εικόνα 142. Αποστολή Αρχείου... 151 Εικόνα 143. Επιτυχής Αποστολή Αρχείου... 151 Εικόνα 144. Μαθήματα... 152 Εικόνα 145. Οθόνη Μαθήματος... 152 Εικόνα 146. Μενού «Προσθήκης Blocks»... 153 Εικόνα 147. Μενού «Προσθήκης πηγής πληροφοριών και δραστηριότητας»... 153 Εικόνα 148. Οθόνη Εισόδου στο Moodle... 158 Εικόνα 149. Φόρμα «Νέου Λογαριασμού»... 159 Εικόνα 150. Προφίλ Χρήστη... 160 Εικόνα 151. Αρχική Οθόνη Moodle... 161 Εικόνα 152. Block «Αναζήτηση στα Φόρουμ»... 161 Εικόνα 153. Block «Global Search»... 161 Εικόνα 154. Block «Μαθήματα»... 162 Εικόνα 155. Block «Τελευταία Νέα»... 162 Εικόνα 156. Block «Συνδεδεμένοι Χρήστες»... 162 Εικόνα 157. Block «Επικείμενα γεγονότα»... 162 Εικόνα 158. Block «Ημερολόγιο»... 163 Εικόνα 159. Block «Κύριο Μενού»... 163 Εικόνα 160. Block «Μηνύματα»... 163 Εικόνα 161. Block «Διαχείριση»... 164 Εικόνα 162. Μαθήματα... 164 Εικόνα 163. Οθόνη Μαθήματος... 164 Εικόνα 164. Οθόνη Διαχείρισης και Επεξεργασίας Wiki... 166 Εικόνα 165. Αρχική σελίδα Hot Potatoes... 170 Εικόνα 166. Hot Potatoes... 171 Εικόνα 167. JCross - Hot Potatoes... 171 Εικόνα 168. Εισαγωγή Λέξεων στο πλέγμα... 172 Εικόνα 169. Εισαγωγή Ενδείξεων... 172 Εικόνα 170. Ρύθμιση Τίτλου και Οδηγιών... 173 Εικόνα 171. Ρύθμιση Μηνυμάτων... 174 Εικόνα 172. Ρύθμιση Κουμπιών... 174 Εικόνα 173. Ρύθμιση Χρόνου... 175 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 11

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 12

Πρόλογος Η παρούσα πτυχιακή εργασία εντάσσεται στο θεματικό πεδίο της Ανάπτυξης Μαθημάτων για την εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση με τη χρήση του Συστήματος Διαχείρισης Μαθημάτων Moodle. Σε πρώτο στάδιο εστιάζει το ενδιαφέρον της στην περιγραφή της πλατφόρμας ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης Moodle, αναλύοντας τα χαρακτηριστικά της, τους ρόλους των χρηστών της πλατφόρμας και επιπροσθέτως τα μαθήματα και το εκπαιδευτικό υλικό που υποστηρίζει. Οδηγούμενοι από το γενικό στο ειδικό περιγράφεται η διαδικτυακή εξ αποστάσεως εκπαίδευση και έπεται η επισκόπηση των δυνατοτήτων του Moodle, όπως και η διαδικασία εγκατάστασης του. Σε ένα δεύτερο στάδιο και σε μία προσπάθεια εξειδίκευσης, επιχειρεί να αναλύσει το βαθμό και τον τρόπο ενσωμάτωσης των εργαλείων του Συστήματος Διαχείρισης Μαθημάτων Moodle στο χώρο της εκπαίδευσης και συγκεκριμένα του Τμήματος Βιομηχανικής Πληροφορικής. Η εργασία καταλήγει στην ανάπτυξη του μαθήματος «Τεχνική της Έκφρασης και Τεκμηρίωση» με την αξιοποίηση της πλατφόρμας Moodle για την παροχή συμπληρωματικών εκπαιδευτικών λειτουργιών στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Συμπεριλαμβάνεται και η χρήση του προγράμματος «Hot Potatoes» για την παροχή Quiz με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Τέλος, παραθέτεται η πραγματοποίηση της συγγραφής εγχειριδίου χρήσης για τον σπουδαστή, αλλά και για τον καθηγητή, προσαρμοσμένο στην ανάπτυξη του περιεχόμενου της συγκεκριμένης πλατφόρμας. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 13

1 ο Εισαγωγικές Έννοιες Ένας ορισμός μπορεί να είναι χρήσιμος ή άχρηστος. Και μπορεί να είναι τόσο αληθινός ή τόσο ψεύτικος όσο μια μεγάλη πρωτοχρονιάτικη απόφαση ή ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Στην πραγματικότητα, η χρησιμότητα κάθε ορισμού βρίσκεται στην οροθέτηση που επιτυγχάνεται μέσα από αυτόν. Μας εξασφαλίζει από τους κινδύνους της ασυνεννοησίας και της σύγχυσης. (COHEN, Transcendental Nonsense & the Functional Approach) Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 14

1.0 Εισαγωγή Τα τελευταία χρόνια, τα επιτεύγματα στον τομέα της τεχνολογίας της πληροφορικής και των επικοινωνιών συνέβαλαν σημαντικά στην ενίσχυση του ενδιαφέροντος για την εξερεύνηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες στη δημιουργία αποτελεσματικών περιβαλλόντων ανοικτής και εξ αποστάσεως μάθησης. Σε αυτό το κεφάλαιο θα γίνει αναφορά σε μια σειρά από βασικές έννοιες, οι οποίες αποτελούν τον θεμέλιο λίθο για την ανάπτυξη μαθημάτων με την χρήση του Συστήματος Διαχείρισης Μαθημάτων Moodle, με το οποίο θα ασχοληθεί η ανά χείρας πτυχιακή εργασία και επίσης ερμηνεύουν κάποιους όρους, των οποίων η κατανόηση θεωρείται αναγκαία. 1.1 Ο υπολογιστής στην εκπαίδευση Είναι γεγονός ότι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής αποτελεί ένα σχετικά νέο τεχνικό και σύνθετο πολιτισμικό εργαλείο, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο πλέον μέρος κάθε σύγχρονης ανθρώπινης δραστηριότητας, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην ίδια της την εξέλιξη. Επιπροσθέτως έχει εισαχθεί και στην εκπαίδευση, από το τέλος της δεκαετίας του 1970, με όλο και πιο γρήγορο και αποφασιστικό τρόπο από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και δυναμικότερα στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Η εισαγωγή των τεχνολογιών που συνδέονται με τον υπολογιστή δεν μοιάζει με την εισαγωγή καμίας τεχνολογίας γνωστής έως σήμερα και τούτο, γιατί η πληροφορική έχει εισαχθεί σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, ενώ οι άλλες τεχνολογίες συνήθως εφαρμόζονται σε ειδικούς μόνο τομείς της επιστήμης και της βιομηχανίας. Η εξέλιξη των τεχνολογιών της πληροφορικής αναφορικά τόσο με τα μηχανήματα (hardware) όσο και με το λογισμικό (software) είναι τόσο ιλιγγιώδης, που καμία έως τώρα γνωστή τεχνολογία δεν μπορεί να τη συναγωνιστεί. Είναι προφανές λοιπόν ότι οι δυνατότητες αυτές δεν θα άφηναν ανεπηρέαστο το χώρο της εκπαίδευσης. Ο υπολογιστής είναι ένα τεχνικό μέσο που έχει εισαχθεί και αξιοποιείται ήδη στην εκπαίδευση με διάφορους τρόπους. Ο υπολογιστής αντιμετωπίστηκε στην Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 15

εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία αρχικά ως γνωστικό αντικείμενο (ως μάθημα), στη συνέχεια ως πηγή πληροφόρησης και ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας. Πρόσφατα, οι δυνατότητές του αξιοποιούνται για τη δημιουργία νέων περιβαλλόντων μάθησης για όλα τα μαθήματα και για ποικίλες διαθεματικές προσεγγίσεις. Σχετικά με την πρώτη αντιμετώπιση του υπολογιστή ως γνωστικό αντικείμενο ή μάθημα, επισημαίνεται ότι η τάση που επικρατεί διεθνώς στην εκπαίδευση σχετικά με τις επιστήμες και την τεχνολογία περιγράφεται με τον όρο «τεχνολογικός και επιστημονικός αλφαβητισμός», που σημαίνει ότι στις κοινωνίες του 2000 θεωρείται κανείς «αναλφάβητος», εάν δεν γνωρίζει βασικές έννοιες, φαινόμενα, διαδικασίες των επιστημών και των τεχνολογιών. Ειδικότερα, ο όρος «αλφαβητισμός στους υπολογιστές», σημαίνει ότι θεωρείται κανείς ότι γνωρίζει «γραφή και ανάγνωση» σε σχέση με τους υπολογιστές, όταν γνωρίζει να χρησιμοποιεί με κάποιο τρόπο τον υπολογιστή. Ως εκ τούτου, ο υπολογιστής αποτελεί ο ίδιος ένα γνωστικό αντικείμενο, απαραίτητο όχι μόνο για την εκπαιδευτική και επαγγελματική επιβίωση αλλά και για την ανάπτυξη του σημερινού και αυριανού πολίτη, αφού συνδέεται με μια σειρά από δεξιότητες που πρέπει να αναπτύξει κάθε άτομο για να αντεπεξέλθει στις καθημερινές του ανάγκες. Η δεύτερη λειτουργία του υπολογιστή ως πηγή πληροφόρησης, πηγάζει από τις τεράστιες δυνατότητες που έχει ο υπολογιστής για διερεύνηση, διάδοση, ανάκληση, επεξεργασία και αποθήκευση της πληροφορίας. Αυτό επιτείνεται από το γεγονός, ότι οι νέες τεχνολογίες επικοινωνίας και πληροφόρησης που εισάγονται σε όλους τους τομείς της σύγχρονης ζωής έχουν ως κεντρικό τεχνικό αντικείμενο τον υπολογιστή. Ο υπολογιστής προσφέρεται επίσης ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας όλων των μαθημάτων, από τη γλώσσα και τα μαθηματικά έως την ιστορία και τις τέχνες. Ως εποπτικό μέσο διαφέρει από τα κλασικά εποπτικά μέσα, δεδομένου ότι τα διάφορα λογισμικά που έχουν αναπτυχθεί για τη διδασκαλία διαφόρων γνωστικών αντικειμένων προσφέρουν εικόνα, ήχο, μουσική, κείμενο, γραφικά και μεταφορά δεδομένων(data), αξιοποιώντας τις πολυμεσικές δυνατότητες του υπολογιστή, αλλά προσφέρουν επιπλέον ποικίλες διαδικασίες αλληλεπίδρασης με τον εκπαιδευόμενο, εφόσον έχουν προβλεφθεί τέτοιου είδους διαδικασίες κατά το σχεδιασμό και την ανάπτυξή τους. Ο σύγχρονος υπολογιστής αποτελεί ένα άριστο και πολυδύναμο εποπτικό μέσο με την προϋπόθεση ότι το εκπαιδευτικό λογισμικό που χρησιμοποιείται ανταποκρίνεται στις δυνατότητες και στις ανάγκες της διδασκαλίας και της μάθησης στους διάφορους τομείς γνώσης. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 16

Τέλος, η πληροφορική στην εκπαίδευση παίρνει μια νέα διάσταση με το νέο ρόλο του υπολογιστή ως διανοητικού ή γνωστικού εργαλείου. Διανοητικά εργαλεία ονομάζονται επιμέρους μοντέλα γνωστικών δομών που μπορεί να γενικευθούν και μέσω των οποίων, μπορεί να παραχθεί και να διευκολυνθεί η ανακαλυπτική μάθηση. Με την εισαγωγή των υπολογιστών στην εκπαίδευση, η έννοια της Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας έχει αποκτήσει μια άλλη διάσταση, αυτή της Πληροφορικής στην Εκπαίδευση. Με την εισαγωγή των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην εκπαίδευση άρχισε ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η πραγματοποίηση μαθημάτων με τη χρήση του υπολογιστή, με αποτέλεσμα τον τελευταίο καιρό να χρησιμοποιείται συχνά ο όρος τηλεκπαίδευση (e-learning). 1.2 Τι ονομάζουμε Τηλεκπαίδευση (E-learning) Τι εννοούμε όμως ακριβώς όταν χρησιμοποιούμε τον όρο e-learning; Η ελληνική μετάφραση του όρου, τηλεκπαίδευση (εκπαίδευση από απόσταση), δεν αποτυπώνει ακριβώς την έννοια. Ίσως πιο σωστή θα ήταν η απόδοση της μετάφρασης ως ηλεκτρονική μάθηση. Η έννοια e-learning είναι αρκετά γενική και περικλείει οποιαδήποτε μορφή εκπαίδευσης χρησιμοποιεί τους πόρους του δικτύου ή γενικότερα τις δυνατότητες των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Για να προσδιορίσουμε καλύτερα την έννοια της τηλεκπαίδευσης έχουν καθοριστεί δύο διαφορετικές μορφές : I. Η Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση. Παρέχεται στους συμμετέχοντες, η δυνατότητα να εργαστούν με το υλικό προς διδασκαλία οπουδήποτε και οποτεδήποτε, έχοντας παράλληλα δυνατότητα ασύγχρονης επικοινωνίας με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες και με τον εκπαιδευτή. Το υλικό διδασκαλίας δεν είναι απαραίτητο να έχει δοθεί όλο από την έναρξη του μαθήματος αλλά μπορεί να προσφέρεται στους εκπαιδευόμενους σταδιακά. Ο ρυθμός διεξαγωγής καθορίζεται από τον εκπαιδευτή σε συνεργασία πάντα με τους εκπαιδευόμενους. II. Η Σύγχρονη τηλεκπαίδευση. Απαιτεί την ταυτόχρονη συμμετοχή όλων των εκπαιδευτών και εκπαιδευόμενων. Η αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου γίνεται σε «πραγματικό χρόνο» και κατά τη διάρκειά της μπορούν να ανταλλάσσουν εκτός από απόψεις και εκπαιδευτικό υλικό. Σε αυτή την περίπτωση χρησιμοποιώντας τεχνολογίες τηλεδιάσκεψης βρίσκονται όλοι σε μία Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 17

εικονική αίθουσα διδασκαλίας. Η διεξαγωγή του μαθήματος γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να προσφέρει τις ίδιες ή και παραπάνω δυνατότητες με αυτές που προσφέρονται σε μία κανονική αίθουσα. Η ηλεκτρονική μάθηση αποτελεί στις μέρες μας ένα πολλά υποσχόμενο χώρο για τη βελτίωση τόσο της σύγχρονης όσο και της ασύγχρονης εκπαίδευσης. Ιδιαίτερα, στο χώρο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, η εντυπωσιακή ανάπτυξη των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας έχει προσφέρει το απαραίτητο τεχνολογικό υπόβαθρο προκειμένου τα ακαδημαϊκά ιδρύματα να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις συνεχόμενα αυξανόμενες ανάγκες για ηλεκτρονική υποστήριξη της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Ως τα πλέον ευρέως διαδεδομένα εργαλεία ασύγχρονης ηλεκτρονικής μάθησης θεωρούνται σήμερα τα συστήματα διαχείρισης μαθημάτων, τα οποία είναι πλατφόρμες βασισμένες στο διαδίκτυο, οι οποίες επιτρέπουν στους διδάσκοντες να διαχειρίζονται και να διαθέτουν εύκολα το εκπαιδευτικό τους υλικό, ενώ μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν και για την επικοινωνία μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όταν χρησιμοποιούμε τον όρο e-learning, αναφερόμαστε στη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την ενίσχυση ή την υποστήριξη της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Ο παραπάνω ορισμός καλύπτει ένα ευρύ φάσμα συστημάτων, από την απλή χρήση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail) και την απομακρυσμένη πρόσβαση σε εκπαιδευτικό περιεχόμενο μαθημάτων που πραγματοποιούνται με τη φυσική παρουσία του διδάσκοντος και των διδασκομένων, έως και την ολοκληρωτικά εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Στα μαθήματα που παρέχονται εξ αποστάσεως, ο καθηγητής διδάσκει με σύγχρονο ή ασύγχρονο τρόπο μέσω του υπολογιστή με τη βοήθεια τεχνολογιών e-learning, όπως Συστήματα Διαχείρισης Μάθησης (Learning Management Systems - LMS) ή Συστήματα Διαχείρισης Μαθημάτων (Course Management Systems - CMS) 1.3 Τι είναι τα Συστήματα Διαχείρισης Μαθημάτων(CMS) Τα Συστήματα Διαχείρισης Μαθημάτων (Course Management Systems-CMS) απευθύνονται, κυρίως στα πανεπιστήμια και τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς. Τα Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 18

συστήματα αυτά επιτρέπουν στους εκπαιδευτές να αναπτύξουν μαθήματα και να προσφέρουν εκπαιδευτικό υλικό στο Διαδίκτυο, χωρίς να έχουν ειδικές γνώσεις σε γλώσσες προγραμματισμού. Συγκεκριμένα, με τα συστήματα CMS οι εκπαιδευτές έχουν τη δυνατότητα να δημιουργούν ιστοσελίδες και tests, να χειρίζονται υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ηλεκτρονικούς πίνακες ανακοινώσεων και όχι μόνο. Τα συστήματα αυτά επίσης, περιλαμβάνουν εργαλεία για την παρακολούθηση της πορείας των εκπαιδευομένων ή του συστήματος εγγραφών, ενώ παράλληλα προσφέρουν τη δυνατότητα για «σύγχρονη μάθηση», κατά την οποία εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι επικοινωνούν on-line. Τα τελευταία χρόνια, στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχει γίνει μια εντυπωσιακή μεταστροφή προς τις νέες τεχνολογίες και ιδιαίτερα προς τις τεχνολογίες ηλεκτρονικής μάθησης. Μια από τις σημαντικότερες τεχνολογικές προόδους στο χώρο της είναι η τεχνολογία της διαχείρισης των μαθημάτων (Course Management Technology). Η ένταξη των Συστημάτων Διαχείρισης Μαθημάτων δείχνει να είναι αργή. Παράλληλα όμως αποτελεί ένα αναπόφευκτο γεγονός και όλα τα ιδρύματα φαίνονται αποφασισμένα να την υποστηρίξουν και να την προσφέρουν στους φοιτητές τους. Η ύπαρξη των CMS διευκολύνει την υιοθέτηση του e-learning, επιτρέποντας στους καθηγητές να πειραματιστούν με τις νέες μεθόδους ηλεκτρονικής μάθησης, ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν ένα τυπικό σε γενικές γραμμές περιβάλλον διαμοιρασμού πληροφοριών και διεργασιών. Η αποδοχή των CMS εξαρτάται από τη θετική ή αρνητική εμπειρία που οι καθηγητές θα αποκομίσουν από τη χρήση τους. Όταν τα CMS είναι καλοσχεδιασμένα, μόλις οι καθηγητές κατανοήσουν τα βασικά χαρακτηριστικά τους, γρήγορα αποκτούν εμπιστοσύνη και αυτοπεποίθηση και αναζητούν επιπλέον προχωρημένες εκπαιδευτικές τεχνολογίες, όπως για παράδειγμα πολυμεσικές εφαρμογές, που θα μπορούσαν να προστεθούν στις ήδη προσφερόμενες τεχνολογίες. Κάτι τέτοιο θα τους επέτρεπε να αισθανθούν, ότι τα εργαλεία ηλεκτρονικής μάθησης μπορούν να υποστηρίξουν τις πραγματικές εκπαιδευτικές τους ανάγκες. Επιπλέον, όταν τα CMS είναι συστήματα ανοιχτού κώδικα, τότε προσφέρεται η δυνατότητα επέμβασης στον κώδικα για βελτίωση της λειτουργικότητάς τους με την προσθήκη νέων χρήσιμων εργαλείων. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19

1.4 Τι είναι το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα Ως Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα χαρακτηρίζεται το λογισμικό εκείνο, που διανέμεται μαζί με τον πηγαίο του κώδικα. Η άδεια ανοικτού λογισμικού δίνει στους χρήστες την ελευθερία να χρησιμοποιήσουν το εκάστοτε πρόγραμμα για οποιοδήποτε σκοπό. Μπορούν να το μελετήσουν, να το τροποποιήσουν και να αναδιανείμουν ελεύθερα αντίγραφα του πρωτότυπου ή τροποποιημένου προγράμματος. Το ανοικτό λογισμικό συνήθως δημιουργείται με τις ίδιες μεθοδολογίες και πρακτικές που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ιδιόκτητου λογισμικού. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες ενδιαφέρουσες διαφορές που απορρέουν από τα διαφορετικά δικαιώματα των αδειών χρήσης: Το ανοικτό λογισμικό εξελίσσεται πιο γρήγορα και ισορροπημένα. Αυτό συμβαίνει επειδή πολλά μεμονωμένα άτομα αλλά και πολλές ομάδες που δουλεύουν παράλληλα επιτυγχάνουν ταχύτερη πρόοδο από ό,τι μια ομάδα. Οι βελτιώσεις οργανώνονται σε διαφορετικές εκδόσεις (versions) του λογισμικού από μία κεντρική ομάδα, όπως συμβαίνει και στην παραγωγή ιδιόκτητου λογισμικού. Οι ανάγκες των χρηστών καλύπτονται γρήγορα, καθώς το μοντέλο ανάπτυξης ανοικτού λογισμικού επιτρέπει την άμεση ενσωμάτωση της συλλογικής τεχνογνωσίας και συνεισφοράς. Βελτιώσεις στο λογισμικό γίνονται συχνά από χρήστες που διόρθωσαν κάποιο πρόβλημα ή πρόσθεσαν κάποιες νέες λειτουργίες. Νέες εκδόσεις του λογισμικού διατίθενται πολύ συχνά. Αυτές ελέγχονται από την κοινότητα χρηστών και προγραμματιστών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα λογισμικό ανώτερης ποιότητας, δοκιμασμένο σε περισσότερες αρχιτεκτονικές και περιβάλλοντα από ό,τι η πλειοψηφία των εμπορικών λογισμικών. Η ομάδα ανάπτυξης λογισμικού αποτελείται συνήθως από πολλούς, γεωγραφικά διασκορπισμένους εθελοντές, με εξειδίκευση σε διαφορετικούς τομείς της τεχνολογίας και διαφορετικές εμπειρίες. Συνήθως, κάποια έμμισθα μέλη της ομάδας ανάπτυξης λογισμικού διαχειρίζονται το έργο και οργανώνουν τη δουλειά των εθελοντών. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 20

Η ασφάλεια είναι αυξημένη, επειδή ο κώδικας είναι εκτεθειμένος στον κόσμο. Σε προγράμματα ιδιόκτητου λογισμικού, τυχόν παραλείψεις και κακές προγραμματιστικές επιλογές παραβλέπονται εύκολα, επειδή είναι λίγοι οι προγραμματιστές που έχουν πρόσβαση στον κώδικα. Αντίθετα στο ανοικτό λογισμικό, που όλοι έχουν πρόσβαση στον κώδικα, κάτι τέτοιο δεν είναι επιτρεπτό, αφού εξετάζεται πολύπλευρα και διορθώνεται. Το ανοικτό λογισμικό συχνά θεωρείται ότι έχει μηδενικό κόστος. Πράγματι, ένα από τα πλεονεκτήματά του είναι το γεγονός ότι ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει, να τροποποιήσει και να αναδιανείμει το λογισμικό, χωρίς το κόστος της άδειας χρήσης. Παρόλο που ο κώδικας, όμως, παρέχεται με μηδενικό κόστος, τα πλεονεκτήματα του ανοικτού λογισμικού έχουν να κάνουν πολύ περισσότερο με την ελευθερία, παρά με το ίδιο το κόστος. Οι αρχές του ανοικτού λογισμικού, δηλαδή η ελευθερία χρήσης του προγράμματος για οποιοδήποτε σκοπό μελέτης και τροποποίησης, καθώς και η ελεύθερη αναδιανομή αντιγράφων και τροποποιήσεων, είναι απλές, αλλά παράλληλα δίνουν ισχυρές και πολύπλευρες δυνατότητες. 1.5 Εμπορικά και ανοικτού κώδικα CMS Τα σημαντικότερα σύγχρονα εμπορικά CMS είναι το WebCT (www.webct.com) και το Blackboard (www.blackboard.com). Υπάρχουν πολλά ακόμα, όπως το Learning Space και το desire2learn, όμως τα δυο πρώτα κατέχουν το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς που αφορά στα τριτοβάθμια ιδρύματα κυρίως λόγω του ότι είναι σχεδιασμένα από φορείς τριτοβάθμιων ιδρυμάτων για να καλύψουν τις ανάγκες των ίδιων των ιδρυμάτων και στη συνέχεια, αφού πρώτα διατέθηκαν δωρεάν προς χρήση στην ακαδημαϊκή κοινότητα για ένα μακρύ χρονικό διάστημα, απόκτησαν εμπορικό χαρακτήρα και διατίθενται πλέον έναντι ετήσιου αντιτίμου. Εν τούτοις, μεγάλος αριθμός ιδρυμάτων στρέφεται πλέον προς τα ελεύθερα CMS ανοιχτού κώδικα, δηλαδή συστήματα που διατίθενται ελεύθερα χωρίς καμιά οικονομική επιβάρυνση σε μορφή ανοικτού πηγαίου κώδικα ώστε να είναι δυνατή η προσαρμογή τους στις ανάγκες των χρηστών τους. Μια τέτοια επιλογή εκτός του ότι συμβάλει σημαντικά στη διατήρηση του χαμηλού κόστους των σπουδών, προσφέρει Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 21

επίσης στην ακαδημαϊκή κοινότητα τη δυνατότητα να προσαρμόσει τον ανοιχτό κώδικα στις επιμέρους ανάγκες της χωρίς να εξαρτάται από ανθρώπους εκτός του χώρου της όπως οι τεχνικοί της εταιρίας που προμηθεύει το λογισμικό. Μερικές από τις γνωστές πλατφόρμες ανοιχτού κώδικα είναι τα Moodle (www.moodle.org). Α Τ ώ ^ (www.atutor.ca). Claroline (www.claroline.net). dotlrn (www.dotlrn.org). Ι1ϊα8 (www.ilias.de/ios/index.html). και OLAT (www.olat.org). Κοινό στοιχείο όλων αυτών των συστημάτων είναι ότι έχουν αναπτυχθεί μέσα από πρωτοβουλία ενός ατόμου ή μικρής ομάδας ατόμων ενώ απέκτησαν στη συνέχεια δυναμική και οι σχεδιαστές - χρήστες τους οργανώθηκαν σε διαδικτυακή κοινότητα. Κάθε σύστημα από τα παραπάνω - καθώς και από τα υπόλοιπα που δεν αναφέρονται εδώ - έχει δυνατά και αδύνατα σημεία. Κάποια από αυτά έχουν συγκεκριμένες αφετηρίες και επιδιώξεις και κατά συνέπεια στους τομείς αυτούς υπερτερούν σημαντικά έναντι των άλλων. ενώ ισχύει φυσικά και το αντίστροφο. Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι τα συστήματα αυτά βρίσκονται σε διαφορετικό στάδιο ανάπτυξης - εξέλιξης. για παράδειγμα ορισμένα βρίσκονται σε αρχικές. ενώ άλλα σε πιο προχωρημένες εκδόσεις. Επίσης. κάποια από τα συστήματα αυτά έχουν υιοθετηθεί από μεγαλύτερη κοινότητα σχεδιαστών. προγραμματιστών και χρηστών οπότε έχουν δοκιμαστεί περισσότερο σε πολύ διαφορετικές συνθήκες με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο ασφαλή και αξιόπιστα αποτελώντας παράλληλα πιο πλήρεις λύσεις. Εμείς θα ασχοληθούμε με το Σύστημα Διαχείρισης Μαθημάτων Mood1e(συγκεκριμένα την έκδοση 1.8.2). με τη χρήση του οποίου θα αναπτύξουμε και τα μαθήματά μας. 1.6Δομή της πτυχιακής εργασίας Η παρούσα πτυχιακή εργασία έχοντας δύο(2) αντικείμενα μελέτης. το Σύστημα Διαχείρισης Μαθημάτων Mood1e και την ανάπτυξη μαθήματος με την χρήση των δυνατοτήτων της πλατφόρμας Mood1e, επιχείρησε την συγκέντρωση και την συστηματοποίηση πληροφοριών και δεδομένων για κάθε ένα από αυτά. Στο Πρώτο Κεφάλαιο παρουσιάζεται η χρήση του Η/Υ στην Εκπαίδευση. ο ορισμός της Τηλεκπαίδευσης. όπως και άλλες βασικές έννοιες που απορρέουν στην ευρεία κατανόηση της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 22

Στο Δεύτερο Κεφάλαιο έπεται η ανάλυση του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος Moodle, καθώς και η διερεύνηση των επιλογών που προσφέρει και αναδεικνύεται η ιδιαιτερότητα, του εφόσον αποτελεί ένα σημαντικό και δυναμικό εργαλείο που τίθεται στη διάθεση των διδασκόντων. Στο Τρίτο Κεφάλαιο περιγράφονται τα βήματα εγκατάστασης του Moodle αποτελώντας τον οδηγό εγκατάστασης της πλατφόρμας. Οι απαιτήσεις και οι προδιαγραφές υλοποιήσεως της ανά χείρας πτυχιακής εργασίας, συμπεριλαμβάνονται στο Τέταρτο Κεφάλαιο. Στο Πέμπτο Κεφάλαιο γίνεται η παρουσίαση της εισαγωγής και τροποποίησης των εργαλείων που προσφέρει το Moodle, όπως και η διαμόρφωση της πλατφόρμας. Η δομή που παρουσιάζεται στην διαμόρφωση του μαθήματος «Τεχνική της Έκφρασης και Τεκμηρίωσης» και αποτελεί την ενδεχόμενη αξιοποίηση της πλατφόρμας, συναντάται στο Έκτο Κεφάλαιο. Τέλος, ακολουθούν τα παραρτήματα που περιέχουν τα εγχειρίδια χρήσης για τον σπουδαστή και τον καθηγητή, όπως και κατευθυντήριες οδηγίες για την περαιτέρω ανάπτυξη, σε περίπτωση εξελίξεως της παρούσης. 1.7 Ανακεφαλαίωση Οι κυριότερες ιδέες που αναπτύχθηκαν στο κεφάλαιο αυτό, αφορούν στην αλλαγή που προκαλεί στην εκπαίδευση η ευρεία και απαραίτητη χρήση του υπολογιστή και των τεχνολογιών της επικοινωνίας. Ο όρος τηλεκπαίδευση έχει καθιερωθεί με στόχο να εκφράσει την νέα μορφή της εκπαίδευσης αυτής, που προκαλεί η ένταξη των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην μάθηση. Η ένταξη αυτή μεταβάλλει τον τρόπο επικοινωνίας, εργασίας, μάθησης και σκέψης. Οι αλλαγές αυτές δεν μπορούσαν παρά να αναπτυχθούν αρκετά γρήγορα σε τεχνολογίες τηλεκπαίδευσης. Αναλύονται τα Συστήματα Διαχείρισης Μαθημάτων και αναφέρονται οι δυνατότητές τους. Τέλος, αναδύεται η κατάσταση που επικρατεί με τα εμπορικά συστήματα σε σχέση με τα συστήματα ανοικτού κώδικα, των οποίων η χρήση συνιστάται και αναδεικνύεται μέσω αυτής της πτυχιακής εργασίας. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 23

1.8 Αναφορές 1. Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Δημοσιεύματα. http://elearn.elke.uoa.gr 2. Meerts. J. (2003). Course Management Systems (CMS). http://www.educause.edu/ir/library/pdf/dec0302.pdf 3. Morgan. G. (2003). Faculty Use of Course Management Systems. ECAR. http://www. educause.edu/ir/library/pdf/ers03 02/ekf03 02.pdf 4. Παπανικολάου. Γρηγοριάδου. Γουλή. (2005). Η συμβολή του διαδικτύου στην ανανέωση εκπαιδευτικών πρακτικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Θέματα στην Εκπαίδευση. (6ο Κεφ., Σελ. 23-57). 5. R-smart Group (2004). Ανοικτό Λογισμικό - ανοικτή Μάθηση: Γιατί το ανοικτό λογισμικό είναι σημαντικό για την εκπαίδευση. http://www.it.uom.gr/proiects/opensource/downloads/apodosi.pdf 6. Σολομωνίδου Χριστίνα. (2003). Σύγχρονη Εκπαιδευτική Τεχνολογία. (6ο Κεφ., Σελ. 95-100). Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Κώδικας. 7. Τηλεκπαίδευση (2002). Κείμενα και Σύνδεσμοι για e-learning. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. (http://www.teleteaching.gr/). Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 24

Moodle Δεσμεύομαι να συνεχίσω την ασχολία μου με το Moodle και να το διατηρώ ανοικτό και δωρεάν. Πιστεύω στην σημασία της εκπαίδευσης και στην ενδυνάμωση της μάθησης, και το Moodle είναι ο κύριος τρόπος, με τον οποίο μπορώ να συμβάλλω στην πραγματοποίηση αυτών των ιδεών. I m committed to continuing my work on Moodle and on keeping it Open and Free. I have a deeply-held belief in the importance of unrestricted education and empowered teaching, and Moodle is the main way I can contribute to the realization of these ideals. «Martin Dougiamas» Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 25

2.0 Εισαγωγή Όπως στις περισσότερες εφαρμογές Η/Υ έτσι και στις εφαρμογές τηλεκπαίδευσης, η ανάπτυξη γίνεται στο μεγαλύτερο μέρος τους από προγραμματιστές, χωρίς όμως πλήρη καθοδήγηση των εκπαιδευτικών. Τις περισσότερες φορές τέτοια εγχειρήματα έχουν αποτύχει, αφού ο άμεσα ενδιαφερόμενος, στην περίπτωσή μας ο εκπαιδευτικός δεν κατανοεί ή δεν διευκολύνεται με την εφαρμογή. Εδώ είναι η διαφορά που έρχεται να κάνει το Μ οοό^... Εικόνα 1. Moodle 2.1 Τι είναι το Moodle; Το Moodle είναι ένα περιβάλλον ηλεκτρονικής μάθησης, το οποίο είναι βασισμένο σε συγκεκριμένες παιδαγωγικές αρχές και δομημένο με συγκεκριμένη φιλοσοφία. Το όνομα Moodle έχει δύο σημασίες. 1. Πρόκειται για ένα αρκτικόλεξο: Modular Object - Oriented Dynamic Learning Environment. 2. Είναι ένα ρήμα που σημαίνει «να αφήνεις το μυαλό ή το σώμα να περιπλανάται και κάνε κάτι δημιουργικό χωρίς να έχεις ένα συγκεκριμένο σκοπό». Το Moodle ήλθε στο προσκήνιο το 1999 από τον Αυστραλό Martin Dougiamas, διδάκτορα στην εκπαίδευση και ειδήμονα στην Πληροφορική, που αποφάσισε να δημιουργήσει αυτή την πλατφόρμα λόγω της απογοήτευσής του από άλλες εκπαιδευτικές πλατφόρμες τηλεκπαίδευσης. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 26

Αναλύοντας τους όρους που συνθέτουν το όνομα Moodle, έχουμε: modular : Το περιβάλλον της πλατφόρμας απαρτίζεται από αυτοτελή τμήματα κώδικα ( modules ή αρθρώματα ή λειτουργικές μονάδες ή υπομονάδες) που επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες. Παραδείγματα αρθρωμάτων είναι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, οι διάλογοι, οι ομάδες συζήτησης, τα quiz, τα εργαστήρια και όχι μόνο. Νέα αρθρώματα κατασκευάζονται συνεχώς, δοκιμάζονται και προσφέρονται σε δημόσια χρήση από τα μέλη της ευρύτατης κοινότητας επιστημόνων και ειδικών που παράγουν κώδικα για το Moodle. object - oriented : Αντικειμενοστραφές περιβάλλον, δηλαδή πρόκειται για λογισμικό καθοδηγούμενο από τις ενέργειες των χρηστών (δράσεις που ασκούν σε αντικείμενα του περιβάλλοντος). Το χαρακτηριστικό αυτό έχει ως αποτέλεσμα να απαλλάσσει το χρήστη από χρονοβόρα μελέτη και έρευνα για να γνωρίσει τις λειτουργίες της πλατφόρμας και καθιστά τη χρήση του συστήματος πολύ εύκολη. dynamic : Πρόκειται για δυναμικό, συνεχώς ανανεωμένο περιβάλλον, που επιτρέπει την είσοδο και την αποθήκευση των δεδομένων των χρηστών (προσωπικό προφίλ, δεδομένα παρακολούθησης, βαθμοί) και μπορεί να παρουσιάζει διαφορετικά στοιχεία για κάθε χρήστη χάρη στην ύπαρξη μίας εκτεταμένης βάσης δεδομένων. Αυτό σημαίνει ότι οι ιστοσελίδες δεν είναι στατικές, αλλά δυναμικές, προσαρμοσμένες σε κάθε χρήστη και με τη δυνατότητα τροποποίησης από καθηγητές και διαχειριστές μέσα από εύκολες φόρμες. 2.2 Γιατί το Moodle είναι μοναδικό; Αυτό που κάνει το Moodle ξεχωριστό είναι ότι διανέμεται δωρεάν, στηρίζεται σε μία αλάθητη εκπαιδευτική φιλοσοφία και αποτελείται από μια μεγάλη κοινωνία, η οποία το υποστηρίζει και το αναβαθμίζει συνεχώς. Μπορεί να συναγωνιστεί τα μεγάλα εμπορικά συστήματα όσον αφορά τα χαρακτηριστικά και επεκτείνεται εύκολα. Παρακάτω περιγράφονται ορισμένα χαρακτηριστικά που καθιστούν μοναδικό το Moodle : Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 27

Α) Η πλατφόρμα Moodle διανέμεται σαν λογισμικό ανοιχτού κώδικα ( open source ) μέσω Γενικής Άδειας Δημόσιας Χρήσης GNU. Αυτό σημαίνει ότι είναι δυνατή η λήψη του κώδικα από το Διαδίκτυο, η ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς χρήση του, καθώς και επεμβάσεις, διορθώσεις και επαυξήσεις στον κώδικα. Έτσι δεν υφίσταται κόστος αγοράς και περιορισμός αδειών χρήσης. Και γιατί είναι αυτό σημαντικό; Καταρχήν, το λογισμικό ανοιχτού κώδικα συνδέεται με τις αξίες της εκπαιδευτικής κοινωνίας, ισότιμη ανασκόπηση και καταμερισμός γνώσης. Εφόσον ο καθένας μπορεί να κατεβάσει και να χρησιμοποιήσει το Moodle, μπορεί να δημιουργήσει καινούργια χαρακτηριστικά, να διορθώσει σφάλματα, να βελτιώσει την απόδοση ή απλά να μάθει βλέποντας πώς άλλοι χρήστες λύνουν ένα πρόβλημα. Επίσης, σε αντίθεση με τα ακριβά Συστήματα Διαχείρισης Μαθημάτων που χρειάζονται ισχυρή σύμβαση υποστήριξης, το Moodle δεν κοστίζει τίποτα για να το κατεβάσει κανείς και μπορεί να το εγκαταστήσει σε όσους servers θέλει. Κανείς δεν μπορεί του το στερήσει ή να του αυξήσει το κόστος ή να τον κάνει να πληρώσει για αναβαθμίσεις. Κανείς δεν αναγκάζει κανέναν για αναβάθμιση, ή να υιοθετήσει χαρακτηριστικά που δεν θέλει ή να του πει πόσους χρήστες μπορεί να έχει. Δεν μπορεί κανείς να πάρει πίσω τον κώδικα από τους χρήστες και αν ακόμα και ο ιδρυτής Martin Dougiamas αποφασίσει να σταματήσει την εξέλιξη του Moodle, υπάρχει μια αφοσιωμένη κοινωνία, η οποία θα διατηρήσει την συνέχεια του έργου. Εικόνα 2. Κοινωνία Moodle Β) Το Moodle αποτελείται από μια τεράστια ενεργή κοινωνία από ανθρώπους, οι οποίοι χρησιμοποιούν το σύστημα και δημιουργούν καινούργια και εμπλουτισμένα χαρακτηριστικά. Στο κεντρικό portal επικοινωνίας της παγκόσμιας κοινότητας χρηστών του moodle ( moodle community ), το οποίο αντιστοιχεί στη διεύθυνση http://www.moodle.org, είναι εγγεγραμμένοι πάνω από 200.000 χρήστες. Από την κοινότητα χρηστών υπάρχει μία ομάδα που ασχολείται μόνιμα και αποκλειστικά με την ανάπτυξη λογισμικού για το moodle και συγκεκριμένα διορθώνουν πιθανές ατέλειες στον κώδικα, κατασκευάζουν καινούρια εργαλεία και αρθρώματα με νέες λειτουργίες και λύνουν απορίες και προβλήματα μέσα από συζητήσεις. Το εκτεταμένο σύνολο χρηστών σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιεί τα νέα χαρακτηριστικά Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 28

του moodle και παρέχει feedback στους κατασκευαστές τους. Όσα νέα στοιχεία πληρούν τις προδιαγραφές ποιότητας εμπεριέχονται στις νέες επίσημες εκδόσεις του moodle. Έτσι, η συνεργασία προγραμματιστών και απλών χρηστών ισοδυναμεί με ένα ευρύτατο τμήμα ελέγχου ποιότητας (quality control) του λογισμικού του moodle. Είναι διαδεδομένο σε όλο τον κόσμο. Σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 33.500 εγκαταστάσεις σε τουλάχιστον 193 χώρες και το λογισμικό του moodle είναι διαθέσιμο σε παραπάνω από 75 γλώσσες. Μεταξύ των οργανισμών που το χρησιμοποιούν είναι το M.I.T.(Massachusetts Institute of Technology), το Yale και άλλα πανεπιστήμια στην Αμερική και στην Ευρώπη. Στην Ελλάδα η πλατφόρμα έχει εγκατασταθεί σε περισσότερους από 100 φορείς εκπαιδεύσεως και κατάρτισης. Εικόνα 3. Στατιστικά των Moodle Sites Γ) Αντίθετα με άλλα, εμπορικά πακέτα CMS, τα οποία είναι επικεντρωμένα στα εργαλεία που διαθέτουν ( tool - centered ), η πλατφόρμα moodle είναι επικεντρωμένη στην αποτελεσματικότητα της εκπαίδευσης (learning - centered) και βασισμένη σε ορισμένες παιδαγωγικές αρχές. Έτσι, πέρα από το προσφερόμενο εκπαιδευτικό υλικό, δίνεται μεγάλη σημασία στη συνεργασία των εκπαιδευόμενων στη δόμηση της γνώσης, την κοινή χρήση πόρων, την επικοινωνία μέσω συζητήσεων και την ανταλλαγή ιδεών. 2.3 Η φιλοσοφία του Moodle Ο σχεδιασμός του Moodle έχει βασιστεί στη φιλοσοφία μάθησης που ονομάζεται «κοινωνική εποικοδομητική μάθηση» (social constructionist pedagogy). Παρακάτω παρουσιάζονται στοιχεία που περιγράφουν το υπόβαθρο αυτής της θεωρίας. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 29

Constructivism: Μέσα από την αλληλεπίδραση με το περιβάλλον οι άνθρωποι αποκτούν νέες νοητικές δομές. Όλες οι νέες πληροφορίες ελέγχονται σε σχέση με τις προηγούμενες γνώσεις και αν υπάρχει συμβατότητα, αφομοιώνονται σχηματίζοντας νέες δομές επάνω στις παλιές. Οι νέες πληροφορίες αποτελούν ισχυρή δύναμη αν χρησιμοποιηθούν σωστά στο ευρύ περιβάλλον. Constructionism: Μαθαίνουμε πιο αποτελεσματικά όταν προσπαθήσουμε να μεταφέρουμε τη γνώση που μόλις αποκτήσαμε σε άλλα άτομα. Για παράδειγμα όταν προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε με τα δικά μας λόγια ή να δημιουργήσουμε μία παρουσίαση. Social Constructionism: Επέκταση των παραπάνω ιδεών σε μία ομάδα προσώπων που συνεργάζονται στη δημιουργία κοινόχρηστων μορφών πληροφορίας. Η γνώση εμπεδώνεται καλύτερα, όταν μοιράζεται και εφαρμόζεται σε ένα ευρύ κοινωνικό περιβάλλον. Connected and Separate: Αυτή η ιδέα επικεντρώνεται στο ατομικό κίνητρο σε μια συζήτηση. Separate: Το άτομο θεωρεί ότι οι γνώσεις και ιδέες του αποτελούν αντικειμενική αλήθεια και τις υπερασπίζεται χρησιμοποιώντας τη λογική για να βρει ελαττώματα στις αντίθετες απόψεις. Connected : Το άτομο ακούει και κάνει ερωτήσεις προσπαθώντας να κατανοήσει τις ιδέες των συνομιλητών του, ακόμα και αν αντικρούουν τις δικές του απόψεις. Contructed : Το άτομο υιοθετεί πότε τον ένα και πότε τον άλλο τύπο συμπεριφοράς ανάλογα με τη συγκεκριμένη περίπτωση. Πρέπει να σημειωθεί ότι μία λογική χρήση του δεύτερου τύπου συμπεριφοράς προάγει τη γνώση των ατόμων που ανήκουν στην ομάδα διότι επιτρέπει την ανταλλαγή ιδεών και την επανεξέταση των προσωπικών απόψεων. Συνοψίζοντας, η φιλοσοφία του Moodle στηρίζεται στη διαπίστωση ότι ο άνθρωπος κατακτά τη γνώση όταν αλληλεπιδρά με το περιβάλλον, η διαδικασία της μάθησης ενισχύεται όταν ο μαθητής δημιουργεί κάτι νέο πάνω σε αυτά τα οποία προηγουμένως έχει διδαχθεί. Παράλληλα η δημιουργία του μαθητή μοιράζεται σε μια Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 30

εικονική κοινότητα όπου ανθεί η συνεργασία και η συλλογικότητα, τόσο μεταξύ μαθητών όσο και μεταξύ διδασκόντων. 2.4 Σύγκριση Χαρακτηριστικών Το Moodle επίσης υπερτερεί όσον αφορά τα χαρακτηριστικά σε σύγκριση με τα σημαντικότερα Συστήματα Διαχείρισης Μαθημάτων. Ο Jason Cole ερευνούσε τα CMSs Blackboard και WebCT για χρόνια και ενδιαφερόταν για την συμβατότητα των χαρακτηριστικών ανάμεσα σε άλλα επίκαιρα εναλλακτικά συστήματα και κατέληξε στο ότι το Moodle είναι το μόνο λογισμικό ανοικτού κώδικα που μπορεί να συναγωνιστεί τα χαρακτηριστικά των δύο άλλων εμπορικών συστημάτων. Στην πραγματικότητα ανακάλυψε ότι το Moodle έχει χαρακτηριστικά τα οποία τα άλλα συστήματα δεν έχουν καν συμπεριληφθεί. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνεται η σύγκριση των δύο εμπορικών CMSs και του Moodle. Χαρακτηριστικά Blackboard WebCT Moodle Κοινή χρήση αρχείων V V V Δημιουργία συνδέσμου σε HTML x V V Online Συζητήσεις V V V Συμμετοχή στην βαθμολογία x V V Online Chat V V V Πρόοδος του μαθητή x x V Online Quiz V V V Online Βαθμολογία V V V Υποβολή εργασιών V V V Διάρκεια Υποβολής εργασιών x x V Ομάδες μαθητών V V V Μαθήματα με ενότητες V V V Έρευνες μαθητών x x V Γλωσσάριο x x V Εικόνα 4. Πίνακας - Σύγκριση Χαρακτηριστικών [Απόσπασμα από Jason Cole] Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 31

2.5 Τα εργαλεία του Moodle Σε γενικές γραμμές τα εργαλεία του moodle χωρίζονται αυθαίρετα σε δύο(2) κατηγορίες: Τα στατικά - παθητικά, που είναι κυρίως για παράδοση μαθημάτων, ενημερώσεις και στα αλληλεπιδραστικά, όπου ο εκπαιδευόμενος είναι κομμάτι από την όλη υπολειτουργία, όπου τέτοια εργαλεία είναι τα chats, φόρουμ, quiz και ότι απαιτεί από τον εκπαιδευόμενο τη συμμετοχή του. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει από τα εργαλεία της πλατφόρμας ποια τον διευκολύνουν, αλλά κατ αρχήν μπορεί να τα δοκιμάσει όλα για να προβεί σε αυτή την επιλογή. Για παράδειγμα, κάποιος εκπαιδευτικός μπορεί αρχικά να το χρησιμοποιήσει για συγγραφική εργασία και δημιουργία tests. Με αυτό τον τρόπο θα εξοικειωθεί με το περιβάλλον της πλατφόρμας και αργότερα θα μπορέσει να αξιοποιήσει κι άλλες δραστηριότητές της. Η βοήθεια που προσφέρει η πλατφόρμα κατά τη δημιουργία δραστηριοτήτων είναι πολύ αξιόλογη αφού σε κάθε βήμα των οδηγών δημιουργίας που διαθέτει, υπάρχουν πλήκτρα βοηθείας για κάθε παράμετρο της δραστηριότητας. Ειδικότερα το moodle προσφέρει: Δημιουργία κατηγοριών (για παράδειγμα σχολεία) o Δημιουργία υποκατηγοριών (για παράδειγμα τάξεις) Δημιουργία μαθημάτων σε κάθε υποκατηγορία Δημιουργία χρηστών ή αυτόματη εγγραφή τους από το σύστημα o Αλλαγή ρόλων χρήστη σε διαχειριστή, εκπαιδευτή, εκπαιδευομένου Δυνατότητα ο εκπαιδευτής σε ένα μάθημα να είναι εκπαιδευόμενος σε άλλο (χρήσιμο σε περιπτώσεις επιμόρφωσης) Πλούσιο προφίλ χρήστη (φωτογραφία, τηλέφωνα) o Παρακολούθηση καταγραφικού της δραστηριότητας των χρηστών Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 32

Λειτουργίες Μαθημάτων o o Προσθήκη Πηγών εκπαιδεύσεως Δημιουργία κειμένου Δημιουργία ιστοσελίδας Σύνδεσμος σε αρχείο ή δικτυακό τόπο Προβολή φακέλου με αρχεία Προσθήκη δραστηριοτήτων Αποστολή Εργασίας (δυνατότητα βαθμολόγησης) Ζωντανή συνομιλία μέσω chat (σύγχρονη επικοινωνία) Ψηφοφορίες Φόρουμ Συζητήσεων (ασύγχρονη επικοινωνία) Γλωσσάριο ορολογιών μαθήματος Ατομικό ημερολόγιο (journal) του εκπαιδευόμενου που το βλέπει μόνο ο εκπαιδευτής (δυνατότητα βαθμολόγησης) Δημιουργία αλληλεπιδραστικής παράδοσης μαθήματος με ερωτήσεις (δυνατότητα βαθμολόγησης) Δημιουργία tests S Πολλαπλής επιλογής S Κενής λέξης S Αντιστοίχηση λέξεων S Απάντηση κειμένου S Παραμετροποίηση σε μεγάλο βαθμό S Πολύ καλό σύστημα αξιολόγησης - βαθμολόγησης Wiki Συλλογική συγγραφή κειμένου - εργασίας Σύστημα έρευνας μέσω ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής Εργαστήριο, όχι με την ευρύτερη έννοια. Η λειτουργία αυτή είναι η πολυπλοκότερη μέσα στην πλατφόρμα, έχει τρία(3) βασικά μέρη: S Οι εκπαιδευόμενοι στέλνουν τις εργασίες τους S Οι εκπαιδευόμενοι κριτικάρουν με σχόλια τις εργασίες των συναδέλφων τους και τους βαθμολογούν με μια προτεινόμενη βαθμολογία S Ο εκπαιδευτής έχει την τελευταία λέξη στην τελική βαθμολόγηση της εργασίας. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 33

Δυνατότητες χωρίς κατηγοριοποίηση ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο ο Επεξεργαστής κειμένου Ορθογραφικός έλεγχος Ημερολόγιο γεγονότων Μηχανή αναζήτησης Περιορισμοί και δικαιώματα σε πηγές του συστήματος Καταγραφικό σύστημα Λειτουργία αντιγράφων ασφαλείας συγκεκριμένου μαθήματος ή και όλης της πλατφόρμας Επεξεργαστής μεταφράσεων Δυνατό σύστημα βοηθείας Ομαδοποίηση χρηστών για διαχειριστικούς λόγους Εύκολη επεξεργασία σε όλα τα επίπεδα 2.6 Δυνατότητες - Πλεονεκτήματα του Moodle - Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παρακολούθηση μαθημάτων αποκλειστικά μέσω του Διαδικτύου ή και ως βοήθημα των παραδοσιακών μεθόδων διδασκαλίας. - Γρήγορο και εύκολο στη μάθηση περιβάλλον τόσο για εκπαιδευόμενους όσο και για εκπαιδευτές. - Αναζήτηση και θεματική ταξινόμηση των παρεχόμενων μαθημάτων. - Ασφάλεια στην μεταφορά πληροφορίας. - Πλήρης υποστήριξη ελληνικής γλώσσας και πολλών άλλων. - Προηγμένη διαχείριση εκπαιδευόμενων. Εύκολη εγγραφή και διαγραφή τους σε μαθήματα. - Εκτεταμένα στατιστικά στοιχεία παρακολούθησης ανά μάθημα και ανά εκπαιδευόμενο. - Κάθε εκπαιδευόμενος μπορεί να έχει το περιβάλλον του συστήματος στη γλώσσα του (ανεξαρτήτως της γλώσσας του μαθήματος). - Μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων για τους εκπαιδευόμενους όπως: online συγγραφή κειμένου, ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών, ερωτήσεις με Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 34

αντιστοίχιση, ερωτήσεις με συμπλήρωση κενών, ερωτήσεις υπολογισμού αριθμών. - Δυνατότητα αποστολής εργασιών online και επιστροφής τους με βαθμολόγηση και σχόλια ανά εκπαιδευόμενο. - Δυνατότητα προγραμματισμού των εργασιών των εκπαιδευόμενων για την διάρκεια όλου του εξαμήνου ή γενικά της εκπαιδευτικής περιόδου. - Χώροι συζητήσεων ανά μάθημα μεταξύ εκπαιδευόμενων και εκπαιδευτικών. - Λειτουργία δημοσκοπήσεων για την άποψη των εκπαιδευόμενων για την εκπαιδευτική διαδικασία. - Σύνδεσμοι σε αρχεία word, excel, acrobat pdf, video και ήχου. 2.7 Κατηγορίες χρηστών Οι κατηγορίες χρηστών σε αυτό το σύστημα είναι τρεις(3): Σίγουρα η πρώτη κατηγορία είναι οι διαχειριστές. Οι διαχειριστές μπορεί να μην έχουν καμία σχέση με την πραγματική εκπαίδευση των μαθημάτων, παρόλα αυτά η παρουσία τους είναι αναγκαία τουλάχιστον για τα αρχικά στάδια της επεξεργασίας του Moodle. Οι εκπαιδευτικοί ορίζονται ως καθηγητές σε συγκεκριμένα μαθήματα από τον διαχειριστή του συστήματος. Οι εκπαιδευτικοί έχουν πλήρεις δυνατότητες επεξεργασίας των μαθημάτων που είναι ορισμένοι ως καθηγητές. Οι μαθητές είναι χρήστες, οι οποίοι έχουν εγγραφεί σε μαθήματα είτε με λέξεις κλειδιά του μαθήματος που τους έχει δοθεί από καθηγητή - υπεύθυνο για το μάθημα που θέλουν να παρακολουθήσουν, είτε έχουν επιλεγεί από τον καθηγητή από τον κατάλογο χρηστών. Οι χρήστες είναι μια ευέλικτη έννοια, η οποία μπορεί να δίνει τη δυνατότητα σε κάθε χρήστη να παίζει διαφορετικό ρόλο σε κάθε κατηγορία ή μάθημα. Δηλαδή μπορεί ένας καθηγητής που είναι ορισμένος ως καθηγητής σε δικό του μάθημα, να είναι Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 35

μαθητής σε κάποιο άλλο μάθημα. Αυτό θα μπορούσε να εξυπηρετήσει σκοπούς επιμόρφωσης. Η πλατφόρμα δεν επιτρέπει σε οποιοδήποτε χρήστη να μπει σε μαθήματα, εκτός αν αυτά είναι ανοιχτά στο κοινό. Οι τρόποι εισαγωγής των μαθητών είναι οι εξής: Ο εκπαιδευτής από μόνος του εγγράφει τους μαθητές στο μάθημα. Σε αυτήν την περίπτωση ένας μαθητής, αφού φτιάξει λογαριασμό στην πλατφόρμα, θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον καθηγητή, δίνοντάς του τα στοιχεία του. Έπειτα, ο εκπαιδευτής βρίσκει στον κατάλογο χρηστών τους μαθητές του και τους μεταφέρει ως εκπαιδευόμενους στο μάθημά του. Ο εκπαιδευτής έχει ορίσει μια λέξη κλειδί - κωδικό (κλειδί εγγραφής) ώστε να μπορούν να εγγραφούν οι μαθητές σε κάποιο μάθημα. Για την εγγραφή θα πρέπει να πατήσει ο μαθητής στο όνομα του μαθήματος στην κεντρική σελίδα του Moodle και να εισάγει την λέξη κλειδί, όταν του ζητηθεί. Αυτός ο τρόπος είναι ο ευκολότερος, επειδή σε κάποιο σύστημα μπορεί να υπάρχουν πολλοί χρήστες και θα είναι δύσκολο για τον εκπαιδευτικό να ψάξει να βρει τους μαθητές του. Το μάθημα έχει ελεύθερη εγγραφή, οπότε ο κάθε χρήστης, ο οποίος έχει λογαριασμό στην πλατφόρμα εγγράφεται σε αυτό πατώντας πάνω στον τίτλο του. Σημειώνεται, ότι για να εγγραφεί κάποιος ως μαθητής σε ένα μάθημα, θα πρέπει πρώτα να έχει ανοίξει λογαριασμό στην πλατφόρμα (όνομα χρήστη - κωδικό πρόσβασης). Είναι δυνατό να επιτρέπεται η είσοδος σε ένα μάθημα σε επισκέπτες (δηλαδή χρήστες χωρίς λογαριασμό), εφόσον έχει κάνει την σχετική ρύθμιση ο καθηγητής. Ένας επισκέπτης μπορεί να βλέπει, αλλά δεν μπορεί να αλλάζει το περιεχόμενο ενός μαθήματος. Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ - ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 36