ΧΗΜΕΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Να αναφέρετε το σύνολο εκείνων των ιδιοτήτων που ονοµάζονται όξινος χαρακτήρας. Ποιες ενώσεις λέγονται οξέα κατά Arrhenius; Απάντηση: Το σύνολο τον κοινών ιδιοτήτων των διαλυµάτων των οξέων ονοµάζεται όξινος χαρακτήρας. Όξινος χαρακτήρας Τα υδατικά διαλύµατα των οξέων: 1. Έχουν χαρακτηριστική ξινή (όξινη) γεύση. 2. Μεταβάλλουν το χρώµα των δεικτών. 3. Αντιδρούν µε τα ανθρακικά άλατα και παράγεται διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ). 4. Αντιδρούν µε πολλά µέταλλα και παράγεται υδρογόνο (H 2 ). Οξέα κατά Arrhenius ονοµάζονται οι ενώσεις οι οποίες, όταν διαλύονται στο νερό, δίνουν κατιόντα υδρογόνου (H + ). 2. Τι δείχνει το ph ενός διαλύµατος; Τι τιµές µπορεί να έχει το ph ενός διαλύµατος οξέος; Το ph ενός διαλύµατος λεµονάδας βρέθηκε ίσο µε 3,2. Πού οφείλεται η τιµή αυτή, πώς θα µεταβληθεί το ph της λεµονάδας αν προστεθεί νερό; Απάντηση: Το ph είναι ένας αριθµός που µετράει την περιεκτικότητα ενός υδατικού διαλύµατος σε κατιόντα υδρογόνου, H +, και µας επιτρέπει να χαρακτηρίσουµε ένα διάλυµα ως όξινο ή βασικό ή ουδέτερο. Στα διαλύµατα των οξέων, το ph παίρνει τιµές µικρότερες από 7 και πρακτικά µεγαλύτερες από 0, εφόσον βρίσκεται σε θερµοκρασία 25 ο C. Όσο πιο µικρό είναι το ph ενός υδατικού διαλύµατος οξέος τόσο πιο όξινο είναι το διάλυµα αυτό, δηλαδή τόσο µεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητά του σε κατιόντα υδρογόνου. 0 ph οξέος < 7 Η τιµή του ph της λεµονάδας οφείλεται στη ύπαρξη κατιόντων υδρογόνου, αφού η λεµονάδα περιέχει κιτρικό οξύ. Εποµένως, θα έχει 0 ph οξέος < 7. Η τιµή 3,2 είναι λογική. Όταν προσθέσουµε νερό στο διάλυµα (δηλαδή το αραιώσουµε) το διάλυµα γίνεται λιγότερο όξινο, γιατί σε ορισµένο όγκο διαλύµατος περιέχονται λιγότερα H +. Εποµένως το ph του αυξάνεται. Όσο νερό και αν προσθέσουµε σε ένα όξινο διάλυµα, το διάλυµα θα παραµείνει όξινο, δηλαδή το ph του θα είναι πάντα µικρότερο από 7 (3,2<pH νέο <7). Λυγνός ηµήτρης Τάξη: Γ 1 Σελίδα 1
3. Να αναφέρετε το σύνολο εκείνων των ιδιοτήτων που ονοµάζεται βασικός χαρακτήρας. Ποιες ενώσεις λέγονται βάσεις κατά Arrhenius; Απάντηση: Το σύνολο των κοινών ιδιοτήτων των διαλυµάτων των βάσεων ονοµάζεται βασικός χαρακτήρας. Βασικός χαρακτήρας Τα διαλύµατα των βάσεων: 1. Έχουν γεύση καυστική. 2. Έχουν σαπωνοειδή αφή. 3. Μεταβάλλουν το χρώµα των δεικτών. Βάσεις κατά Arrhenius ονοµάζονται οι ενώσεις οι οποίες, όταν διαλύονται στο νερό, δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (OH - ). 4. Α) Τι τιµές µπορεί να πάρει το ph ενός διαλύµατος βάσης στους 25 ο C; Β) Σε τρία ποτήρια Α, Β, Γ περιέχονται υγρά: απιονισµένο νερό στο Α, διάλυµα θειικού οξέος στο Β και διάλυµα υδροξειδίου του νατρίου στο Γ. Να διατάξετε τα υγρά των τριών ποτηριών κατά σειρά αυξανόµενου ph. Απάντηση: Α) Στα διαλύµατα των βάσεων, το ph παίρνει τιµές µεγαλύτερες από 7 και πρακτικά µικρότερες από 14, εφόσον βρίσκεται σε θερµοκρασία 25 ο C. Όσο πιο µεγάλο είναι το ph ενός υδατικού διαλύµατος βάσης τόσο πιο βασικό είναι το διάλυµα αυτό, δηλαδή τόσο µεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητά του σε ανιόντα υδροξειδίου. 7 < ph βάσης 14 Β) Η σειρά είναι Β, Α, Γ. (ph οξέος < ph ουδετέρου < ph βάσης ). Θυµήσου! Λυγνός ηµήτρης Τάξη: Γ 1 Σελίδα 2
5. Τι είναι εξουδετέρωση; Να γράψεις τη χηµική εξίσωση που περιγράφει την αντίδραση της εξουδετέρωσης. Όταν αναµειγνύουµε ένα διάλυµα οξέος µε ένα διάλυµα βάσης προκύπτει πάντα ουδέτερο διάλυµα; (Να εξηγήσετε.) Απάντηση: Εξουδετέρωση ονοµάζεται η χηµική αντίδραση: H + (aq) + OH - (aq) H 2 O(l) Αν αναµείξουµε τυχαίες ποσότητες των δύο διαλυµάτων, το τελικό διάλυµα µπορεί να είναι όξινο ή βασικό ή ουδέτερο. Θα είναι όξινο, αν µετά την αντίδραση της εξουδετέρωσης περισσέψουν κατιόντα υδρογόνου από το οξύ. Θα είναι βασικό αν µετά την αντίδραση της εξουδετέρωσης περισσέψουν ανιόντα υδροξειδίου από τη βάση. Θα είναι ουδέτερο αν δεν περισσέψουν ούτε κατιόντα υδρογόνου από το οξύ ούτε ανιόντα υδροξειδίου από τη βάση, αλλά αντιδράσουν πλήρως. 6. Στις παρακάτω ασκήσεις να επιλέξεις τη σωστή απάντηση: 6.1 Όσο πιο µικρό είναι το ph ενός διαλύµατος τόσο α. λιγότερο όξινο είναι. β. λιγότερα κατιόντα υδρογόνου περιέχει. γ. µεγαλύτερη οξύτητα παρουσιάζει. δ. περισσότερα ανιόντα υδροξειδίου περιέχει. Απάντηση: γ 6.2 Σε ένα διάλυµα νιτρικού οξέος µε ph=3 προστίθεται καθαρό νιτρικό οξύ. Το διάλυµα που προκύπτει µπορεί να έχει ph: (Να δικαιολογήσεις.) α. 2 γ. 4 Απάντηση: α. Αν προσθέσουµε επιπλέον οξύ, τότε το διάλυµα β. 3 δ. 7 θα περιέχει σε ίδιο όγκο περισσότερα κατιόντα υδρογόνου, άρα το ph µειώνεται και σωστή απάντηση είναι το α. 6.3 Ένα υδατικό διάλυµα βάσης έχει ph=9. Το διάλυµα αυτό αναµειγνύεται µε ίσο όγκο διαλύµατος οξέος. Ποια από τις παρακάτω τιµές αποκλείεται να είναι η τιµή του ph του διαλύµατος που θα προκύψει; (Να δικαιολογήσεις.) α. 2 β. 5 γ. 7 δ. 11 Απάντηση: δ. Αν σε διάλυµα βάσης προσθέσουµε ίσο όγκο διαλύµατος οξέως, τότε το διάλυµα που θα προκύψει θα έχει σίγουρα ph µικρότερο του αρχικού, άρα σωστή είναι η απάντηση δ, γιατί το ph του νέου διαλύµατος δε θα είναι σε καµία περίπτωση µεγαλύτερο του αρχικού. Λυγνός ηµήτρης Τάξη: Γ 1 Σελίδα 3
7. Α) Σηµείωσε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες είναι λανθασµένες. α. Υδατικό διάλυµα βάσης µε ph=11 είναι λιγότερο βασικό από αντίστοιχο διάλυµα βάσης µε ph=13. β. Όσο περισσότερα ανιόντα υδροξειδίου περιέχει ένα διάλυµα βάσης τόσο περισσότερο βασικό είναι. γ. Τα διαλύµατα των βάσεων έχουν ph>7. δ. Ο βασικός χαρακτήρας οφείλεται στα ανιόντα υδροξειδίου. Β) Να αναφέρετε το αέριο το οποίο θα παραχθεί σε καθεµιά από τις επόµενες περιπτώσεις: α. διάλυµα υδροχλωρίου αντιδρά µε σίδηρο. β. µαγειρική σόδα αντιδρά µε διάλυµα θειικού οξέος. Απάντηση: Α) α β γ δ Σ Σ Σ Σ Β) α. Υδρογόνο (H 2 ) β. ιοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) 8. Ποια χηµική ένωση ονοµάζεται άλας; Ποια είναι η γενική εξίσωση που περιγράφει τη δηµιουργία του άλατος; Απάντηση: Άλας ονοµάζεται κάθε χηµική ένωση η οποία αποτελείται από ιόντα και µπορεί να προκύψει από την αντίδραση ενός οξέος µε µία βάση. Η γενική εξίσωση που περιγράφει τη δηµιουργία του άλατος είναι: οξύ + βάση άλας + νερό 9. Σηµείωσε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες είναι λανθασµένες. α. Εξουδετέρωση ονοµάζεται κάθε χηµική αντίδραση στην οποία παράγεται νερό. β. Όταν αναµειγνύουµε ένα διάλυµα οξέος µε ένα διάλυµα βάσης, το τελικό διάλυµα που προκύπτει είναι πάντα ουδέτερο. γ. Για να εξουδετερώσουµε ένα διάλυµα που έχει ph=2, µπορούµε να χρησιµοποιήσουµε ένα διάλυµα που έχει ph=10. Λυγνός ηµήτρης Τάξη: Γ 1 Σελίδα 4
δ. Σε ένα υδατικό διάλυµα προσθέτουµε το δείκτη µπλε της βροµοθυµόλης και το διάλυµα αποκτά κίτρινο χρώµα. Για να αποκτήσει το διάλυµα πράσινο χρώµα, πρέπει να προσθέσουµε διάλυµα NaOH (υδροξειδίου του νατρίου). ε. Τα άλατα µπορούν να παρασκευαστούν από την αντίδραση ενός οξέος µε µια βάση. Απάντηση: α β γ δ ε Λ Λ Σ Σ Σ 10. Να περιγραφεί ο σύγχρονος περιοδικός πίνακας. Από πόσες οµάδες και πόσες περιόδους αποτελείται; Ποια στοιχεία ονοµάζονται αλκάλια, ποια αλκαλικές γαίες, πώς ονοµάζονται τα στοιχεία της 17 ης και 18 ης οµάδας; Απάντηση: Ο σύγχρονος περιοδικός πίνακας είναι µια κατάταξη των χηµικών στοιχείων κατά αύξοντα ατοµικό αριθµό. Περιλαµβάνει επτά οριζόντιες γραµµές που ονοµάζονται περίοδοι, και δεκαοκτώ κατακόρυφες στήλες, οι οποίες ονοµάζονται οµάδες. Αλκάλια ονοµάζονται τα στοιχεία της 1 ης οµάδας, εκτός από το υδρογόνο. Αλκαλικές γαίες ονοµάζονται τα στοιχεία της 2 ης οµάδας. Τα στοιχεία της 17 ης οµάδας ονοµάζονται αλογόνα. Τα στοιχεία της 18 ης οµάδας ονοµάζονται ευγενή αέρια. 11. Να διατυπώσετε το νόµο της περιοδικότητας στο σύγχρονο περιοδικό πίνακα. Γιατί υπάρχουν στοιχεία που έχουν παρόµοιες ιδιότητες; Πώς εξηγείται αυτό µε βάση την κατανοµή των ηλεκτρονίων τους σε στιβάδες; Απάντηση: Νόµος της περιοδικότητας: Οι ιδιότητες των χηµικών στοιχείων είναι περιοδική συνάρτηση του ατοµικού τους αριθµού. Λυγνός ηµήτρης Τάξη: Γ 1 Σελίδα 5