Στάση Βάρδα Φωκά,

Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Περίληψη : Στις αρχές του φθινοπώρου του 970 ο δούκας Χαλδίας και Κολωνείας Βάρδας Φωκάς, ανιψιός του δολοφονημένου αυτοκράτορα Νικηφόρου Β, στασίασε εναντίον του αυτοκράτορα Ιωάννη Α' Τζιμισκή. Η στάση εκδηλώθηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, διήρκεσε περίπου τρεις μήνες και έληξε στο τέλος του φθινοπώρου του 970 με τη σύλληψη του Φωκά από τον δομέστικο των σχολών της Ανατολής Βάρδα Σκληρό. Χρονολόγηση φθινόπωρο 970 Γεωγραφικός Εντοπισμός Καισάρεια Καππαδοκίας 1. Ιστορικό πλαίσιο Στις 10 Δεκεμβρίου 969 ο δομέστικος των σχολών της Ανατολής Ιωάννης Τζιμισκής, έμπιστος συνεργάτης του αυτοκράτορα Νικηφόρου Β' Φωκά, τον δολοφόνησε ύστερα από συνωμοσία που είχε οργανώσει με τη βοήθεια της αυτοκράτειρας Θεοφανώς και έμπιστων συνεργατών του και ανήλθε στο θρόνο. Ο Τζιμισκής, εκπρόσωπος της στρατιωτικής αριστοκρατίας όπως και ο προκάτοχός του, διαδέχθηκε τον Φωκά στο ρόλο του κηδεμόνα των δύο ανήλικων αυτοκρατόρων Βασιλείου και Κωνσταντίνου, γιων του Ρωμανού Β' (959-963). Πρώτη του μέριμνα ήταν η εξουδετέρωση οποιασδήποτε αντίδρασης από την πλευρά της οικογένειας των Φωκάδων. Για το λόγο αυτόν, στις αρχές του 970 εξόρισε όλους τους ισχυρούς εκπροσώπους της που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν το θρόνο στο όνομα του Νικηφόρου. Ο αδελφός του δολοφονηθέντος αυτοκράτορα, κουροπαλάτης Λέων Φωκάς, μαζί με τον μεγαλύτερο γιο του, τον πατρίκιο Νικηφόρο, περιορίστηκαν στη Μήθυμνα της Λέσβου, 1 ενώ ο μικρότερος γιος του, ο δούκαςχαλδίας και Κολωνείας Βάρδας, εξορίστηκε στην Αμάσεια. Ωστόσο, οι κινήσεις αυτές δεν στάθηκαν ικανές να κάμψουν τη φιλοδοξία της οικογένειας για ανάκτηση του θρόνου. Σε αυτό συνετέλεσαν και οι εξωτερικοί εχθροί της αυτοκρατορίας: στο ανατολικό σύνορο οι Άραβες άρχισαν την πολιορκία της Αντιοχείας, ενώ στη χερσόνησο του Αίμου οι Ρως, που το 967 είχαν εισβάλει κατόπιν πρόσκλησης του Νικηφόρου Β για να υποτάξουν για λογαριασμό του τη Βουλγαρία, δεν έδειχναν διάθεση να αποχωρήσουν, αλλά αντίθετα εμφάνιζαν απειλητικές διαθέσεις εναντίον της αυτοκρατορίας. Για να αντιμετωπίσει τη ρωσική απειλή, ο Ιωάννης Α έστειλε στη Θράκη τον μάγιστρο και δομέστικο των σχολών της Ανατολής Βάρδα Σκληρό με το μεγαλύτερο μέρος των μικρασιατικών δυνάμεων, ενώ στην Αντιόχεια έστειλε τον πατρίκιο Νικόλαο, επικεφαλής των δυνάμεων της Μεσοποταμίας. 2 Όμως, οι κινήσεις αυτές αποδυνάμωσαν στρατιωτικά την κεντρική Μικρά Ασία, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στους εξόριστους Φωκάδες να διεκδικήσουν εκ νέου την εξουσία, στασιάζοντας εναντίον του Ιωάννη Α Τζιμισκή. 2. Η στάση του Βάρδα Φωκά Το 970, πιθανόν στις αρχές του φθινοπώρου, ο Βάρδας Φωκάς δραπέτευσε από την Αμάσεια, 3 όπου ήταν εξόριστος, και με τη βοήθεια συγγενών και φίλων έφθασε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας, τόπο καταγωγής της οικογένειάς του. Εκεί, με την υποστήριξη των εξαδέλφων του, πατρικίων Θεοδώρου και Νικηφόρου Παρσακουτηνού, καθώς και του πατρικίου Συμεών Αμπελά, συγκέντρωσε στράτευμα, πιθανόν από θεματικές δυνάμεις, και αυτοανακηρύχθηκε αυτοκράτωρ. Ταυτόχρονα, ήλθε σε συνεννόηση με τον πατέρα του Λέοντα στη Λέσβο, ο οποίος με τη βοήθεια του Στεφάνου, επισκόπου Αβύδου, προσπάθησε να οδηγήσει σε εξέγερση τα στρατεύματα της Μακεδονίας εναντίον του αυτοκράτορα και να δραπετεύσει μαζί με τον γιο του Νικηφόρο στη Θράκη. Ο Τζιμισκής όμως πληροφορήθηκε τις ενέργειές τους και διέταξε να συλληφθούν. Ο Στέφανος καθαιρέθηκε, ενώ ο Λέων και ο Νικηφόρος καταδικάστηκαν σε θάνατο. Ο αυτοκράτορας, ωστόσο, τους επέβαλε επιεικώς την ποινή της τύφλωσης και διέταξε να εκτελεστεί εικονικά. 4 Στον Βάρδα Φωκά, που Δημιουργήθηκε στις 27/1/2017 Σελίδα 1/8

Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, συνέχιζε τη δραστηριότητά του στην Καππαδοκία, προσέφερε αμνηστία, χωρίς όμως να τον πείσει να παραδοθεί. Εναντίον του έστειλε το φθινόπωρο του 970 τον Βάρδα Σκληρό, ο οποίος με τα στρατεύματά του πέρασε στη Μικρά Ασία και έφθασε στο Δορύλαιον, από όπου προσπάθησε να μεταπείσει τον Φωκά με υποσχέσεις, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Ο Σκληρός κινήθηκε τότε προς το Διπόταμον της Φρυγίας, από όπου έστειλε πρεσβεία με υποσχέσεις και απειλές προς τους σημαντικότερους υποστηρικτές του Φωκά, τον Συμεών Αμπελά, τον Διογένη Ανδράλεστο και τους αδελφούς Παρσακουτηνούς, που είχαν στρατοπεδεύσει στην περιοχή Βαρδάηττα, και τους έπεισε να τον εγκαταλείψουν. 5 Ο στασιαστής, αποδυναμωμένος πλέον, κατέφυγε με λίγους οπαδούς του στο φρούριο των Τυράννων ή Αντιγούς. 6 Ο Σκληρός τον ακολούθησε, συνέλαβε και τύφλωσε αρκετούς υποστηρικτές του και περικύκλωσε το φρούριο, ζητώντας από τον Βάρδα Φωκά να παραδοθεί. 7 Τελικά ο Φωκάς, πιθανόν στο τέλος του φθινοπώρου του 970 και αφού έλαβε εγγυήσεις από τον Σκληρό, παραδόθηκε, υποχρεώθηκε να καρεί μοναχός και περιορίστηκε στη νήσο Χίο. 3. Συνέπειες Η στάση του Βάρδα Φωκά καθυστέρησε προσωρινά τον τερματισμό της διαμάχης με τους Ρως, αλλά δεν είχε αρνητικές συνέπειες στην έκβαση του πολέμου για τους Βυζαντινούς, καθώς μετά την παράδοση του στασιαστή ο αυτοκράτωρ επέστρεψε δριμύτερος στο βαλκανικό μέτωπο (971) και πέτυχε ολοκληρωτική νίκη εναντίον των αντιπάλων του. Οι σημαντικότερες συνέπειες από το κίνημα του Φωκά ήταν σε πολιτικό επίπεδο στο εσωτερικό της αυτοκρατορίας. Η ήττα της οικογένειας των Φωκάδων ήταν ουσιαστικής σημασίας, καθώς εξασφάλισε στον Ιωάννη Τζιμισκή απόλυτη και αδιαμφισβήτητη κυριαρχία στο εσωτερικό, την οποία διατήρησε ως το τέλος της βασιλείας του. Μια νέα απόπειρα στάσης που έγινε το 971 από τον Λέοντα Φωκά, ενώ ο αυτοκράτορας ήταν απασχολημένος στο βαλκανικό μέτωπο, δεν είχε κανένα αποτέλεσμα και κατεπνίγη πριν προλάβει να εκδηλωθεί. Ο Βάρδας Φωκάς, μετά την αναγκαστική κουρά του και την εξορία του στη Χίο, παραμερίστηκε από το πολιτικό προσκήνιο μέχρι το 978. Ωστόσο, η σημαντικότερη επίπτωση της στάσης του Βάρδα Φωκά στη βυζαντινή πολιτική σκηνή ήταν ότι σηματοδότησε την έναρξη της διαμάχης των ισχυρών αριστοκρατικών οικογενειών για την άνοδο στο βυζαντινό θρόνο. Η εμφανής και δικαιολογημένη αδυναμία των δύο ανήλικων αυτοκρατόρων Βασιλείου Β και Κωνσταντίνου Η να ασκήσουν την εξουσία μετά το θάνατο του πατέρα τους έδωσε τη δυνατότητα στους ισχυρούς εκπροσώπους της στρατιωτικής και πολιτικής αριστοκρατίας να ξεκινήσουν μια διαμάχη με στόχο την κατάληψη της εξουσίας. Η διαμάχη αυτή, που είχε ως αφετηρία τη στάση του Φωκά το 970, ταλαιπώρησε για μεγάλο χρονικό διάστημα την αυτοκρατορία, καθώς συνεχίσθηκε το 976-979 με τη στάση του Βάρδα Σκληρού, ο οποίος αντιπαρατάχθηκε στον Βασίλειο Λακαπηνό διεκδικώντας το ρόλο του προστάτη δίπλα στους δύο νόμιμους αυτοκράτορες, και τερματίστηκε το 987-989 με την ταυτόχρονη στάση του Βάρδα Φωκά και του Σκληρού, όταν πλέον οι δύο στασιαστές αμφισβήτησαν ευθέως τη νόμιμη εξουσία των Μακεδόνων αυτοκρατόρων. 1. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ. 96, 3-6. Ο Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin-New York 1973), σελ. 284, 11-12, αναφέρει ότι ο πατρίκιος Νικηφόρος Φωκάς εξορίστηκε στην Ίμβρο. 2. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin-New York 1973), σελ. 285, 85-87. 3. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin-New York 1973), σελ. 291, 10. 4. Για την επιείκεια του αυτοκράτορα, η οποία αποδίδεται πιθανόν στις τύψεις που ένιωθε για τη δολοφονία του Νικηφόρου Φωκά, μας πληροφορεί ο Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin-New York 1973), σελ. 292, 24-29. Βλ. επίσης Μπουρδάρα, Κ., Καθοσίωσις και τυραννίς κατά τους μέσους Βυζαντινούς χρόνους 1: Μακεδονική Δυναστεία (867-1056) (Αθήνα 1981), σελ. 89. 5. Από αυτό το γεγονός πήρε την ονομασία της η περιοχή σύμφωνα με τον Λέοντα Διάκονο, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ. 122, 6. Δημιουργήθηκε στις 27/1/2017 Σελίδα 2/8

Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, 6. Seibt, W., Die Skleroi: eine prosopographish-sigillographische Studie (Byzantina Vindobonensia 9, Wien 1976), 32-33. 7. Για την καταδίωξη του Φωκά από τα στρατεύματα του Σκληρού έως το φρούριο Αντιγούς υπάρχει εκτενής περιγραφή στις δύο βασικές βυζαντινές πηγές. Βλ. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), 124, 22-125, 15, και Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin-New York 1973), σελ. 293, 55-294, 84. Ο τελευταίος αναφέρει ότι ο Φωκάς διέφυγε στο φρούριο Τυροποιός. Βιβλιογραφία : Treadgold W.T., A History of the Byzantine State and Society, Stanford 1997 Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Skylitzae Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973 Οικονομίδης Ν., "Η ενοποίηση του ευρασιατικού χώρου 945-1071", Ιστορία του Ελληνικού Έθνους 8, Αθήνα 1979, 98-151 Hild F., Restle M., Kappadokien. Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos, Wien 1981, TIB 2 Ιωάννης Ζωναράς, Επιτομή Ιστοριών, Büttner-Wobst, T. (ed.), Ioannis Zonarae epitomae historiarum libri XVIII 1-3, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1841-1897 Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem et liber de velitatione bellica Nicephori Augusti, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Βοnn 1828 Ostrogorsky G., Iστορία του βυζαντινού κράτους 2, Aθήνα 1979, Παναγόπουλος, I. (μτφρ.) Cheynet J.-C., Pouvoir et contestations à Byzance (963-1210), Paris 1990, Byzantina Sorbonensia 9 Seibt W., Die Skleroi: eine prosopographish-sigillographische Studie, Wien 1976, Byzantina Vindobonensia 9 Μπουρδάρα Κ., Καθοσίωσις και Τυραννίς κατά τους Μέσους Βυζαντινούς χρόνους Ι: Μακεδονική δυναστεία 867-1056, Αθήνα 1981 Schlumberger G., L épopée byzantine à la fin du dixième siècle, 1, Paris 1900 Γλωσσάριo : δομέστικος των σχολών, ο Διοικητής του τάγματος των σχολών. Ο πρώτος γνωστός αξιωματούχος εμφανίστηκε το 767/768. Το 10ο αιώνα απέκτησε μεγάλη δύναμη στο στρατό των θεμάτων. Κατά τα μέσα του 10ου αιώνα το αξίωμα του δομέστικου των σχολών χωρίστηκε σε δύο: στο δομέστικο των σχολών της Ανατολής και στο δομέστικο των σχολών της Δύσης, τον ανώτατο δηλαδή στρατιωτικό διοικητή του στρατού των ανατολικών και των δυτικών επαρχιών αντίστοιχα. δούκας, ο (λατ. dux) Αρχαιότητα: Ρωμαίος στρατιωτικός αξιωματούχος ο οποίος σε ορισμένες επαρχίες είχε και διοικητικές αρμοδιότητες. Βυζάντιο: Κατά κανόνα ανώτατος στρατιωτικός αξιωματούχος. Από το β μισό του 10ου αιώνα ο όρος δηλώνει το στρατιωτικό διοικητή μεγάλης περιφέρειας. Μετά το 12ο αιώνα οι δούκες εμφανίζονται ως διοικητές μικρών θεμάτων. κουροπαλάτης, ο Ο κουροπαλάτης (< κουράτωρ και παλάτιον) ήταν ανώτερος αυλικός αξιωματούχος. Το αξίωμα απονεμόταν κυρίως σε μέλη της αυτοκρατορικής Δημιουργήθηκε στις 27/1/2017 Σελίδα 3/8

Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, οικογένειας, αλλά από την εποχή του Ιουστίνου Β (565-578) και εξής και σε ξένους πρίγκιπες. Κατά τον 11ο αιώνα δόθηκε σε αρκετούς στρατηγούς εκτός της αυτοκρατορικής οικογένειας. μάγιστρος, ο Aνώτερο αξίωμα που στο Κλητορολόγιο του Φιλοθέου τοποθετείται πάνω από τον ανθύπατο (από το λατινικό magister). Από το 10ο αιώνα χάνει τη σπουδαιότητά του, ενώ παύει να υπάρχει πιθανότατα στα μέσα του 12ου αιώνα. Ο μάγιστρος αναλάμβανε συνηθέστερα επικεφαλής κάποιας υπηρεσίας, πολιτικής ή δικαστικής, ή και, σπανιότερα, επικεφαλής της διακυβέρνησης μιας περιοχής. πατρίκιος, ο / πατρικία, η Από το λατινικό patricius. Εισήχθη από τον Κωνσταντίνο Α ως ισόβιος τιμητικός τίτλος ανδρών και γυναικών χωρίς διοικητικές αρμοδιότητες. Ειδικά για τις γυναίκες στο περιβάλλον της αυτοκράτειρας ο τίτλος της πατρικίας ζωστής ήταν ο υψηλότερος που μπορούσε να τους απονεμηθεί. Από τον 8ο έως το 10ο αιώνα ο τίτλος του πατρικίου αποδιδόταν σε υψηλούς αξιωματούχους της διοικητικής και στρατιωτικής ιεραρχίας, αλλά και σε ξένους συμμάχους και ηγεμόνες. Έπαψε να χρησιμοποιείται μετά το τέλος του 12ου αιώνα. Πηγές Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), 96, 8 11, 112, 1 114, 25, 116, 16 118, 3, 119, 21 122, 12, 124, 22 126, 4. Byzantinae 5, Berlin New York 1973), 284, 9 14, 291, 5 292, 21, 292, 32 293, 46, 293, 46, 9 294, 91. Παραθέματα Ο Βυζαντινός ιστορικός Λέων Διάκονος αναφέρεται στην εξορία του Βάρδα Φωκά: τότε δὴ καὶ Βάρδαν, τὸν τοῦ Κουροπαλάτου Λέοντος υἱόν, ἐν πατρικίοις τελοῦντα, καὶ τὴν τοῦ Δουκὸς ἀξίαν ὑπεζωσμένον, κἀν τοῖς τῆς Χαλδαίας ὁρίοις διατρίβοντα, τῆς ἀρχῆς παγανώσας, εἰς Ἀμάσειαν περιορίζει. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), 96, 8 11. Περιγραφή της εξορίας του Βάρδα Φωκά από τον ιστορικό Ιωάννη Σκυλίτζη: ὃς εὐθὺς τὴν ἐπιτροπὴν εἰληφὼς τῶν πραγμάτων πάντας τοὺς εὔνοιαν τῷ Νικηφόρῳ φυλάττοντας ἐκ μέσου πεποίηκε, Λέοντα μὲν τὸν κουροπαλάτην ἐν Λέσβῳ περιορίσας καὶ Νικηφόρον βέστην τὸν τούτου υἱὸν ἐν τῇ Ἴμβρῳ, Βάρδαν δὲ τὸν νεώτερον δοῦκα τότε Χαλδίας καὶ Κολωνείας τυγχάνοντα τὴν ἀρχὴν ἀφελόμενος ἐν Ἀμασείᾳ παρέπεμψε γράμμασι. Byzantinae 5, Berlin New York 1973), 284, 9 14. Η έναρξη της στάσης του Βάρδα Φωκά, όπως περιγράφεται από τον Λέοντα Διάκονο: Ἐν ᾧ δὲ ταῦτα Ἰωάννῃ τῷ βασιλεῖ κατὰ τῶν Ρῶς διεσπούδαστο, Βάρδας ὁ Δούξ, ὁ τοῦ Κουροπαλάτου μὲν Λέοντος υἱός, Νικηφόρου δὲ τοῦ αὐτοκράτορος αὐτανεψιὸς, ἐς νεωτερισμὸν ἀσυμφανῶς ἀποκλίνας, ἐξ Ἀμασείας, καθ ἣν περιώριστο, φυγαδείᾳ ἐχρήσατο, Θεοδώρου Βάρδα τε καὶ Νικηφόρου, τῶν Πατρικίων καὶ αὐταδέλφων, ἐς τοῦτο συναραμένων αὐτῷ οἳ ἐκ τῆς ἐνεγκαμένης αὐτοὺς Παρσακούτης ἐπίκλησιν εἰλήφεσαν Παρσακουτηνοί, ἐξάδελφοι τῷ Δουκὶ Βάρδᾳ τυγχάνοντες. τῆς οὖν Ἀμασείας ἀωρὶ τῶν νυκτῶν λαθρηδὸν ὁ Δοὺξ ἀποδράς, διὰ τῶν προετοιμασθέντων ἀμοιβαίων ἵππων ἐς τὴν τῆς Καππαδοκίας ἀφῖκτο Καισάρειαν. ἐνταῦθα δὴ ἐπὶ εὐαριθμήτοις ἡμέραις ἐναυλισάμενος, πλῆθος ἀπονενοημένων ἀνδρῶν ἐπ ἀποστασίαν ῥεπόντων συνειλόχει, τῶν ἐκ γένους αὐτῷ καὶ συνήθων μάλιστα συνεισρεόντων ὁσημέραι. καὶ γὰρ ταῖς καινοτομίαις ἐκτόπως οἱ ἄνθρωποι χαίρειν εἰώθεσαν, δόξης ὀνειροπολουμένης ἐλπίσι, τιμαῖς τε ἀξιωμάτων, καὶ χρημάτων διανομαῖς ὑπαγόμενοι. συνεκρότουν δὲ τὴν ἀποστασίαν, συναγηοχότες πάσῃ σπουδῇ τὰ στρατεύματα, οἵ τε ῥηθέντες Παρσακουτηνοί, καὶ Συμεών, ὃς γεωργὸς ἀμπέλων καθεστηκώς, ἐκ τῆς ἐργασίας αὐτῆς τὸ ἐπώνυμον εἴληφεν, Ἀμπελᾶς κατονομασθείς ἀνὴρ ἐξ ἀσήμων μὲν φὺς καὶ τῶν ἀγενῶν, ἀνδρείᾳ δὲ καὶ χειρῶν ἰσχύϊ Δημιουργήθηκε στις 27/1/2017 Σελίδα 4/8

Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, μηδενὶ εἴκων τῶν ἐπ ἀλκῇ και ῥώμῃ μεγαλαυχουμένων ἀνδρῶν. ἐπεὶ δὲ ἱκανὸν ὁ Βάρδας περὶ αὑτὸν ἑώρα στίφος συνεῤῥυηκός, ὡς οἷόν τε εἶναι καὶ εἰς συνασπισμὸν ἀῤῥαγῆ παρατάττεσθαι, ἐξ ἀντιπάλου τε διαμιλλᾶσθαι τοῖς ἀντιπίπτουσι, τὸ μελαμβαφὲς παραιτησάμενος πέδιλον, τὸ ἐρυθρὸν παραυτίκα μετημφιάσατο, καὶ Ρωμαίων αὐτοκράτωρ ἀναφανδὸν ἀνεῤῥήθη πρὸς τῶν συστασιωτῶν. χρημάτων οὖν διανομὰς ὑπισχνεῖτο, καὶ ἀξιωμάτων παρεῖχε τιμὰς, ταξιάρχους καὶ στρατηγοὺς προβαλλόμενος, ἀρχάς τε τὰς εὐκλεεῖς, ὅσας καὶ βασιλεὺς εἰώθει τοῖς εὔνοις φιλοτίμως προτείνεσθαι. συνεκρότει δὲ τὴν ἀποστασίαν καὶ Λέων Κουροπαλάτης, ὁ τοῦ Βάρδα τοκεύς, ἐς μὲν τὴν νῆσον Λέσβον φρουρούμενος, διὰ Στεφάνου δὲ, τοῦ ἐπισκόπου Ἀβύδου, τοῖς Μακεδόσι χρήματα καὶ τιμὰς ὑπισχνούμενος, καὶ δέχεσθαι αὑτὸν ἐκ τῆς νήσου ἀναγόμενον προτρεπόμενος, καὶ συνεπιτίθεσθαι, καὶ συνεργάζεσθαι αὑτῷ τὴν τοῦ Ἰωάννου τῶν ἀνακτορίων καθαίρεσιν. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), 112, 1 114, 6. Ο Σκυλίτζης περιγράφει την απόδραση του Βάρδα Φωκά από την εξορία: Οὔπω τέλος εἶχε τῷ Σκληρῷ τὰ τοῦ Σκυθικοῦ πολέμου, οὐδὲ προσεγένετο τοῖς Ρωμαίοις τὸν ἐκ τῆς μάχης ἀποπλύνασθαι λύθρον, καὶ γράμματα ἐφοίτων βασιλικὰ μετάκλητον ποιοῦντα ἐς βασιλέα τὸν μάγιστρον. ὃν ἀφικόμενον ἐς τὴν Ἀσίαν περαιωθῆναι κελεύει τὰ πρὸς τὸν προκείμενον ἀρκοῦντα ἀγῶνα εἰληφότα στρατεύματα. ἔτυχε γὰρ Βάρδας ὁ Φωκᾶς ἀποδρὰς ἐξ Ἀμασείας, ἣν οἰκεῖν κατεκέκριτο, μετὰ συγγενῶν καὶ φίλων καὶ συνήθων, μεθ ὧν ἀφανῶς συνωμόσατο τὴν ἐν Καππαδοκίᾳ καταλαβεῖν Καισάρειαν, κἀκεῖσε ἑταιρικὸν οὐκ ὀλίγον ἀθροίσας, ὧν ἦσαν ἔξαρχοι οἱ τοῦ πατρικίου Θεοδούλου παῖδες τοῦ Παρσακουτηνοῦ Θεόδωρος καὶ Νικηφόρος καί τις πατρίκιος ἄλλος Συμεὼν ὁ Ἀμπελᾶς, διάδημα περιθεὶς ἑαυτῷ καὶ τὰ λοιπὰ τῆς βασιλείας ἀνειληφὼς γνωρίσματα ἀποστασίαν κατὰ τοῦ βασιλέως κινῆσαι, τοῦ πατρὸς αὐτοῦ Λέοντος τοῦ κουροπαλάτου τοὺς μὲν ἀναπείσαντος δώροις εἰς τοῦτο, τοὺς δὲ ὑποσχέσεσιν ἀξιωμάτων καὶ κτήσεων, ὑπηρέτῃ πρὸς τοῦτο χρησαμένου τῷ τῆς Ἀβύδου ἐπισκόπῳ. ἐβούλετο δὲ καὶ αὐτὸς ἐκ τῆς Λέσβου διαπερᾶν λάθρᾳ σὺν τῷ υἱῷ Νικηφόρῳ εἰς τὰ ἐπὶ Θρᾴκην χωρία. Byzantinae 5, Berlin New York 1973), 291, 5 292, 21. Ο Λέων Διάκονος περιγράφει την αντίδραση του Ιωάννη Α Τζιμισκή στη στάση του Βάρδα Φωκά: Ὁ δὲ βασιλεὺς, τὸν τοιοῦτον γνοὺς νεωτερισμόν, διεταράχθη μέν, ὡς τὸ εἰκός, ἀπτέρῳ δὲ τάχει τὸν ἐπίσκοπον Στέφανον ἐκ τῆς Ἀβύδου ἀναγαγών, τοῖς δικαστηρίοις ἐκδίδωσι. τῶν δὲ πραγμάτων ἐξελεγχθέντων και καταφανοῦς γεγονότος τοῦ δράματος, τὸν μὲν τῇ συνόδῳ τῶν ἐπισκόπων παρέπεμψεν, ἔκπτωσιν τῆς ἱερωσύνης ὑποστησόμενον. Λέοντα δὲ τὸν Κουροπαλάτην, καὶ Νικηφόρον, τὸν τούτου υἱόν, τῇ τοῦ θανάτου ὑπαγαγόντων ψήφῳ τῶν δικαστῶν, ὁ βασιλεὺς, πρὸς τὸ φιλανθρωπότερον ἀποκλίνας, οὐκ ἔκτεινε τὰς δὲ ὄψεις ἀμφοτέρων, κατὰ τὴν Λέσβον στείλας, ἐπήρωσε. καὶ ἡ μὲν τῷ Κουροπαλάτῃ πρὸς τὴν Εὐρώπην τότε μελετηθεῖσα διάβασις ἐς τοῦτο τὸ τέλος κατέληξε, τοιαύτην μὲν αὐτῷ τὴν ποινὴν προξενήσασα, συχνοὺς δὲ τῶν φίλων χρημάτων καὶ οἴκων στερήσασα, ὅσοι τὴν ἐκείνου συμβουλὴν ἐπὶ καθαιρέσει τοῦ βασιλέως προσήκαντο. ὁ δὲ Βάρδας, ἅπαξ ἀποκλίνας εἰς τυραννίδα, ἀπρὶξ εἴχετο ταύτης, τῇ τε περὶ αὑτὸν πολυχειρίᾳ γαυρούμενος, καὶ ταῖς φάλαγξι βρενθυνόμενος, καὶ ὅσον οὔπω τὴν τῆς βασιλείας κατάσχεσιν ὀνειροπολῶν. καὶ δῆτα τὴν Ἀσίαν κατατρέχων, τῶν μὴ σπενδομένων αὑτῷ πυρπολῶν τὰς οἰκίας, λείαν ἐτίθει Μυσῶν. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), 114, 7 25. Η δράση του Βάρδα Σκληρού εναντίον του Βάρδα Φωκά στο ιστορικό έργο του Λέοντος Διακόνου: τῶν οὖν τοιούτων ἀπονενοημένων λόγων ὁ αὐτοκράτωρ Ἰωάννης ἐνωτισθείς, καὶ γνούς, ἀνίατα τὸν ἄνδρα νοσεῖν, ἠπειγμένον τε πρὸς διαρπαγὰς καὶ φόνους μετὰ τῶν ἐπισπομένων συνωμοτῶν ἀπηνῶς καὶ ἀφιλανθρώπως χωρεῖν, συνεῖδε, μηκέτι διαμέλλειν ἢ ῥᾳθυμεῖν, ὡς μὴ τῇ τοιαύτῃ ῥᾳστώνῃ καιρὸν σχοίη τὸ τοῦ ἀποστάτου ἑταιρικόν, καὶ πόλεις πορθεῖν, καὶ εἰς μείζονα ἐξολισθήσοι ἀπόνοιαν ἀλλ ἐκ τῶν ἐνόντων, ὅποι παρείκοι, ἀντικαθίστασθαι κραταιῶς, καὶ τοὺς πελάτας ἀμύνεσθαι. Βάρδαν οὖν, τὸν κατ ἐπωνυμίαν Σκληρὸν, ἄνδρα λίαν ἐκτόπως νεανικὸν καὶ δραστήριον, οὗ τὴν Δημιουργήθηκε στις 27/1/2017 Σελίδα 5/8

Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, σύναιμον Μαρίαν κοινωνὸν ἔσχε βίου τὸ πρόσθεν ὁ Ἰωάννης, κάλλει καὶ σωφροσύνῃ ἐς μέγα κλέους ἥκουσαν (ἔφθη δὲ ταύτην ὁ πικρὸς κατεργασάμενος θάνατος) τοῦτον ἐν Μαγίστροις τελοῦντα καὶ τῶν ἐπὶ Θρᾴκης στρατευμάτων ἐπιστατοῦντα, καὶ τὴν τῶν Ρῶς σφαδάζουσαν κατὰ τῶν Ρωμαίων ἐπήλυσιν γενναίως ἀποτειχίζοντα, μετὰ τὴν ἀριστείαν, ἣν ἔναγχος ἀνεδήσατο τοὺς Σκύθας τρεψάμενος, ᾗπέρ μοι ἤδη δεδήλωται, μεταπεμψάμενος ὁ βασιλεὺς καὶ στρατηλάτην ἀνακηρύξας κατὰ τῶν στασιωτῶν, ἐς τὴν Ἀσίαν ἐξέπεμψεν ἐντειλάμενος, εἰ οἷόν τε εἶναι, μὴ μιᾶναι τὴν γῆν, ὅτι μὴ πᾶσα ἀνάγκη, τῷ τῶν ὁμοφύλων αἵματι ἀλλὰ τιμῶν ὑποσχέσεσι καὶ χρημάτων διανομαῖς καὶ πίστεσιν ἀπαθείας ὑπαγάγεσθαι τοὺς τῷ ἀποστάτῃ συναπαχθέντας. ἐνεχείριζε δὲ αὐτῷ καὶ τόμους, κατασεσημασμένους ἐκ χρυσοῦ σφραγῖσι βασιλικαῖς, οἷς ἐνεγέγραπτο ταξιάρχων καὶ στρατηγῶν καὶ Πατρικίων τιμαί. τούτοις ἐγκελευσάμενος δεξιοῦσθαι τοὺς γνωσιμαχοῦντας, καὶ ἀθετοῦντας τὴν τοῦ τυράννου αυθεντίαν, καὶ πρὸς τὴν τοῦ βασιλέως ἀποκλίνοντας δούλωσιν. ὁ δὲ Σκληρὸς, τὸν Βόσπορον περαιωθεὶς καὶ κατειληφὼς τὸ Δορύλαιον, ἐνταῦθα τὸν στρατὸν ἀνεκαλεῖτο, καὶ ἐς φάλαγγα καθίστη, καὶ ταῖς καθ ἡμέραν μελέταις ἐγύμναζεν. ἤδη δὲ καὶ ἀποχρῶσαν ὁρῶν τὴν ἐπισυναχθεῖσαν στρατιάν, ὡς εἶναι ἱκανὴν ἐξ ἀντιπάλου παρατυχὸν τοῖς ἐναντίοις συμπλέκεσθαι, τῷ Δουκὶ Βάρδᾳ καὶ συγκηδεστῇ (ἀδελφὴν γὰρ τοῦ Φωκᾶ Κωνσταντῖνος Πατρίκιος, ὁ τοῦ Σκληροῦ σύναιμος, σύζυγον εἶχε) δηλοῖ ταῦτα. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), 116, 16 118, 3. Ο Ιωάννης Σκυλίτζης περιγράφει τις ενέργειες του Βάρδα Σκληρού εναντίον του Βάρδα Φωκά: διαβὰς δὲ ὁ Σκληρὸς τὴν Ἀσίαν κἀν τῷ Δορυλαίῳ γενόμενος πρῶτον μὲν ἀπεπειρᾶτο τοῦ Φωκᾶ και τῶν τούτῳ συναιρομένων, εἴ πως δυνηθείη αὐτοὺς ἀγαθῶν ὑποσχέσεσιν ἀποστῆναι πεῖσαι τῶν βεβουλευμένων (καὶ γὰρ δὴ καὶ παραγγελίαν εἶχεν ἐκ βασιλέως, ὡς ἀνυστὸν ἀγωνίσασθαι ἐμφυλίου αἵματος καθαρὰς διατηρῆσαι τὰς χεῖρας) ὡς δ ἀνηνύτοις ἔγνω ἐπιχειρῶν (ἐθρασύνοντο γὰρ μᾶλλον, ἢ ἐχαυνοῦντο ταῖς πρεσβείαις οἱ ἀποστάται), ἔργου ἤδη ἅπτεσθαι ἔκρινε, καὶ τὸν στρατὸν ἀγείρας ἀπῄει πρὸς τὴν Καισάρειαν. ὅπερ οἱ σὺν τῷ Φωκᾷ ἐγνωκότες, καὶ τὸ ἐπ ἀδήλοις ἐλπίσιν ὀχεῖσθαι ἐάσαντες καὶ τὰ ἐν χερσὶ προτιμήσαντες, τὰς ἐκ τοῦ βασιλέως διδομένας αὐτοῖς δωρεὰς δεξάμενοι νυκτὸς ἐπιγενομένης αὐτομολοῦσι πρὸς τὸν Σκληρόν, πρῶτος μὲν ὁ Διογένης Ἀδράλεστος, εἶτα καὶ ὁ Ἀμπελᾶς καὶ οἱ τοῦ Θεοδούλου παῖδες, οἱ καὶ τὸ πᾶν τῆς ἀποστασίας προκαταρτύσαντες καὶ ἐφεξῆς τὸ λοιπὸν ἅπαν πλῆθος, ὡς μόνον ἀθρόον μετὰ τῶν ἑαυτοῦ θεραπόντων περιλειφθῆναι τὸν Φωκᾶν. Byzantinae 5, Berlin New York 1973), 292, 32 293, 46. Η διάλυση του στρατού των στασιαστών, όπως περιγράφεται από τον Λέοντα Διάκονο: Ταύτην ὁ Σκληρὸς Βάρδας ἀπειληφὼς τὴν γραφήν, καὶ ἀπογνούς, ὡς οὐκέτι συμβουλίαις πείσει τὸν εἰς ἀπόνοιαν ἐκ προπετείας κατολισθήσαντα, τὴν στρατιὰν κατὰ ἴλας καὶ σπείρας διατάξας, τὴν ἐπὶ τὸ Διπόταμον ᾔει. ἐκεῖσε δὲ ἀφικόμενος, ἐς τὸ τοῦ Φωκᾶ Βάρδα κατασκόπους ἐξαπιναίως στέλλει στρατόπεδον, εἰς ἐπαιτούντων σχῆμα μετασκευάσας αὐτούς, δηλώσοντας τὰς βασιλικὰς ὑποσχέσεις καὶ ἀμνηστίαν τῶν τολμηθέντων τοῖς προηγουμένοις τῆς στρατιᾶς, καὶ προσέτι ἀπαγγελοῦντας, ὡς, εἰ μὴ τοῦ ἀποστάτου θᾶττον ἀποῤῥαγεῖεν, καὶ πρὸς βασιλέα σπείσοιντο, τὸν στρατηλάτην μετὰ τῆς ὁμαιχμίας ἐπιθήσεσθαι καιροφυλακήσαντα, καὶ ὡς ἀντιπάλοις χρήσασθαι. οἱ δὲ, τούτων ἐνωτισθέντες τῶν λόγων, καὶ τοῦ ἐπ ἀδήλοις σκιαμαχεῖν ταῖς τύχαις τὰς παρὰ τοῦ αὐτοκράτορος διδομένας τιμὰς ἑλέσθαι μᾶλλον συνοῖσον εἶναι σκεψάμενοι, νυκτὸς ἐπελθούσης, τῆς τοῦ Φωκᾶ διαστάντες ἑταιρίας, πρὸς τὸν στρατηλάτην ἀπηυτομόλησαν. ὧν οἱ προὔχοντες Ἀνδράλεστος ἦν ὁ Πατρίκιος, αὐτανεψιὸς τοῦ Φωκᾶ, καὶ ὁ Ἀμπελᾶς Συμεών. Βάρδας δέ, τὸν τούτων δρασμὸν διαγνούς, καὶ ὅπως ἀπροφασίστως αὐτοῦ ἀπεῤῥάγησαν, ἤσχαλλεν, ὡς εἰκός, καὶ τοὺς ὑπολειφθέντας ἱκετείαις ἐξελιπάρει, μὴ καταπροδοῦναι λέγων αὐτὸν, καὶ ὃν συνίστορα Θεὸν καὶ ἔφορον τῶν ὅρκων πεποίηνται ἀγωνίσασθαι δὲ μᾶλλον εἰς δύναμιν, καί οἱ δεινὰ πεπονθότι συνάρασθαι οὐδὲ γὰρ τὸν Σκληρόν, ἔφη, αὐτοῖς ἐξισχύειν συστάδην ἀντικαθίστασθαι, εἴγε μὴ νωθρῶς αὐτοὶ καὶ ἀνειμένως χωροῖεν ἐπὶ τὸ πολεμεῖν. καὶ ὁ μὲν ἐλιπάρει ταῦτα ποτνιώμενος οἱ δὲ, καὶ αὖθις τοῦ στρατοπέδου ὑπεκρέοντες, τῷ στρατηλάτῃ Σκληρῷ προσετίθεντο. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), 119, 21 120, 24. Δημιουργήθηκε στις 27/1/2017 Σελίδα 6/8

Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Ο Λέων Διάκονος περιγράφει τη διαφυγή του Βάρδα Φωκά στο φρούριο Αντιγούς: λέγεται βαθείας ἄρτι νυκτὸς ἐνισταμένης, περιπαθῆ γενόμενον τὸν Φωκᾶν τῷ δρασμῷ τῶν συνωμοτῶν, ἀγρυπνεῖν καὶ ἀλύειν, εὐχαῖς τε τὸ θεῖον ἐξιλεοῦσθαι, τὸ Δαβιδικὸν ἐκεῖνο κατεπᾴδοντα λόγιον Δίκασον, Κύριε, τοὺς ἀδικοῦντάς με. αἰφνίδιον δὲ φωνὴν ἐξ ἀέρος ἐνηνεγμένην αὐτοῦ τὰ ὦτα περιβομβεῖν, μὴ περαιτέρω τοῦ ψαλμοῦ χωρεῖν διακελεύουσαν ὡς τοῦ στρατηλάτου Βάρδα κατ αὐτοῦ τὰ τοιαῦτα τοῦ ψαλμοῦ προεξαιτήσαντος λόγια. ἐπιτρὶς δὲ αὐτῷ τῆς τοιαύτης ἐνηχηθείσης φωνῆς, θαμβηθῆναί τε τῷ καινῷ τοῦ χρησμοῦ, καὶ τῆς εὐνῆς διαναστῆναι περιδεῶς, καὶ τὴν τῆς ἕω φαῦσιν ἐκδέχεσθαι. Ἤδη δὲ τῆς ἡμέρας σταθερῶς διαυγαζούσης, τοῦ ἵππου ἐπιβῆναι καὶ διϊέναι τὸ στράτευμα, ἐρεῖσαί τε τοῖς πεδίλοις τὸν ὀφθαλμόν. ἐρείσαντι δὲ φαντασίαν γενέσθαι ἀλλόκοτον. δόξαι γὰρ οὐκ ἐρυθρὰ ταῦτα τυγχάνειν, ἀκραιφνῶς δὲ μελεμβαφῆ. ἐρέσθαι τε τοὺς ἀμφ αὐτόν, ἀνθ ὅτου τὸν τοσοῦτον πλάνον καθυποσταῖεν, καὶ μὴ τὰ τῆς βασιλείας, ἀλλ ἰδιωτικά, αὐτῷ ἐπορέξειεν πέδιλα. τοὺς δὲ ἀποκρίνασθαι, τὰ κοκκοβαφῆ πέλειν, αὐτῷ δὲ ταῦτα κατανοεῖν ἀκριβῶς συνεβούλευον. τὸν δὲ ἐπιβαλεῖν τούτοις τὸν ὀφθαλμόν, καὶ ἐρυθρὰ ταῦτα καταμαθεῖν, καθάπερ ἐτέλουν ἀνέκαθεν. τοῦτο δεύτερον ἀπαίσιον οἰωνὸν ὁ Φωκᾶς λογισάμενος τὸ τεράστιον, ὁρῶν δὲ καὶ τὴν στρατιὰν αὑτοῦ διισταμένην καὶ ἀφηνιάζουσαν, ἔγνω παντὶ τρόπῳ διασώζειν ἑαυτόν. μέσων οὖν τῶν νυκτῶν τῶν οἰκειοτάτων τριακοσίους ἐς τὸ ἀσφαλὲς ὡπλισμένους ἀνειληφώς, λάθρα τοῦ χάρακος ἔξεισι, καὶ τὴν ἐπὶ τὸ τῶν Τυράννων φρούριον ἄγουσαν, ὃ Ἀντιγοὺς κέκληται, ᾔει ὅπερ, τὸ τῆς τύχης παλίμβολον ὑφορώμενος, ἐκ πολλοῦ ἐκρατύνετο, σῖτον ἐν αὐτῷ καὶ παντοδαπὴν χιλὸν ἐπιδαψιλευσάμενος. ὁ δὲ χῶρος, ἵνα τῷ Φωκᾷ Βάρδᾳ ὁ συνασπισμὸς διαλέλυτο, Βαρδάηττα ἐκαλεῖτο ἀνέκαθεν. Βάρδας δὲ ὁ στρατηλάτης, τὸν δρασμὸν διαγνοὺς τοῦ Φωκᾶ, συνάμα λογάσιν ἐξιππασάμενος, ἔθει διώκων. ἀλλ αὐτοῦ μὲν διήμαρτεν, ἤδη τῷ φρουρίῳ ἀνασωθέντος τῶν δὲ τούτου συνωμοτῶν ὅσους ζωγρίας εἴληφε, τῶν ὀφθαλμῶν ἀπεστέρησε, προστεταγμένον πρὸς βασιλέως ἔχων αὐτό. λέγεται δὲ τὸ χωρίον, ἵνα τοῖς ἀθλίοις τὸ τοιοῦτον συνέβη ἀτύχημα, Τυφλοβιβάρια ὀνομάζεσθαι. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828) 120, 24 122, 12. Η παράδοση του Βάρδα Φωκά, όπως περιγράφεται από τον Λέοντα Διάκονο: Φωκᾷ δὲ ἐπειγομένῳ τηνικαῦτα ἐπὶ τὸ φρούριον, καὶ οὐραγοῦντι τῶν ἀμφ αὑτὸν, τῶν ἐπιτιθεμένων αὐτῷ τις ἐξιππασάμενος, θρασὺς καὶ ἀγέρωχος, ἐπῄει, ἐπανατείνων τὸ ξίφος μετ ἀπειλῶν, καὶ πλήττειν ἐπιχειρῶν. ὁ δὲ ἀπαλλάττεσθαι τὴν ταχίστην παρῄνει, τὰς κατασχούσας αὐτὸν τύχας εὐλαβηθέντα. δεῖν δὲ, θνητὸν ὄντα, τὸ ἄστατον πάντων ὑφορᾶσθαι τῶν πραγμάτων καὶ ἄπιστον, καὶ μὴ προστιθέναι κακοδαιμονοῦντος ἀνδρὸς τοῖς ἀλγήμασιν ἄλγημα. ἀρκεῖν γὰρ τὰ περιστοιχήσαντα τοῦτον δεινά, ἅτινα εἰς τοῦτο δυσπραγίας αὐτὸν περιήλασαν, ὡς φυγάδα νῦν καθορᾶσθαι τὸν τῆς Ρωμαϊκῆς κατάρξαντα στρατιᾶς. ὁ δὲ, ὕθλον την άλλως τοὺς τοιούτους λόγους τιθέμενος, πλησιέστερον ᾔει, πλήττειν πειρώμενος. ὁ δὲ Βάρδας, τὴν παρῃωρημένην κορύνην μεταχειρισάμενος, αἰφνίδιόν τε συστραφεὶς, κατὰ τῆς κόρυθος παίει τὸν ἄνθρωπον ὁ δὲ, αὐτῇ κυνῇ κατεαγεὶς τὸ κρανίον, ἄναυδος τῇ γῇ προσαράσσεται καὶ οὕτως ἐς τὸ φρούριον ὁ Φωκᾶς διασώζεται. Βάρδας δὲ, ὁ στρατηλάτης καὶ Μάγιστρος, τὸ φρούριον κυκλωσάμενος, παρῄνει τῷ Φωκᾷ Βάρδᾳ τὴν εὐμένειαν τοῦ κρατοῦντος αἰτήσασθαι, καὶ τοῦ τειχίου κατιέναι ὡς τάχιστα. ὁ δὲ, ἐπεὶ ἐς ἀμηχανίαν ἐσχάτην καὶ δεινὴν ἀπορίαν συνείληπτο, πολλὰ γνωματεύσας καὶ λογισάμενος, ἔγνω ἐνδοῦναι τῇ τύχῃ, καὶ εἶξαι τοῖς κρατοῦσιν, εἰ ἀπάθειαν αὑτοῦ τε καὶ τῶν φιλτάτων λήψοιτο. παραυτίκα οὖν πίστεις ἐξαιτησάμενος, ὡς οὐδέν τι τῶν ἀηδῶν πείσεται, καὶ ταύτας πρὸς τοῦ Σκληροῦ εἰληφώς, κάτεισι τοῦ φρουρίου σὺν γυναικὶ καὶ τέκνοις. ὁ δὲ τούτους δεξάμενος ἀλύπως ἐφρούρει, ἀναφέρει τὰ ξυναχθέντα πρὸς βασιλέα, ἐρόμενος ὅ,τι δεῖ καὶ ποιεῖν. ὁ δὲ αὐτοκράτωρ Ἰωάννης ἐδήλου, τὸν μὲν τοῦ Φωκᾶ Βάρδαν, κληρικὸν ἀποκαρέντα, ἅμα συζύγῳ καὶ τέκνοις ἐν τῇ νήσῳ Χίῳ περιορίσαι. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828) 124, 22 126, 4. Ο Σκυλίτζης περιγράφει την καταστολή της στάσης του Βάρδα Φωκά: πάσης δὲ βοηθείας ἔρημος οὗτος ἀπολειφθεὶς καὶ ἀνίᾳ βαπτισθεὶς καὶ λύπῃ κατὰ τῶν παρακινησάντων, εἶτα προδεδωκότων, κατηνέχθη πρὸς ὕπνον ἤδη νυκτὸς ἐπιστάσης. ἔδοξεν οὖν ὑπνώττων ἀγανακτεῖν καὶ ἀλύειν καὶ περὶ τῶν ἀδικησάντων διαλέγεσθαι τῷ θεῷ «δίκασον κύριε», λέγων, «τοὺς ἀδικοῦντάς με». ἐν ᾧ δὲ ἔμελλε καὶ τὰ ἑπόμενα εἰπεῖν Δημιουργήθηκε στις 27/1/2017 Σελίδα 7/8

Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, τοῦ ψαλμοῦ, ἤκουσε φωνῆς λεγούσης μὴ περαιτέρω προβῆναι. ἔφθασε γὰρ ὁ Σκληρὸς προειληφέναι τὸ ἐπίλοιπον τῆς ᾠδῆς. διαναστὰς οὖν σύντρομος, ὡς ἔγνω πάσης ἐλπίδος ὠλισθηκώς ὡς εἶχεν ἐξιππασάμενος μετὰ τῶν περὶ αὐτὸν πρὸς τὸ φρούριον ἔφευγε τὸν Τυροποιόν. γνωσθέντος δὲ τοῦ δρασμοῦ τῷ μαγίστρῳ Βάρδᾳ τῷ Σκληρῷ, ἱππεῖς ἀπεστέλλοντο εὔζωνοι καταταχῆσαι καὶ καταλαβεῖν αὐτὸν πρὸ τοῦ εἰς τὸ φρούριον εἰσελθεῖν. οἵτινες συντόνῳ χρησάμενοι τῇ διώξει καταλαμβάνουσιν αὐτὸν κατὰ τὸ πεδίον καὶ μέλλοντα ὅσον οὐδέπω ταῖς τοῦ φρουρίου προσεγγίζειν ὑπωρείαις. εἷς δὲ τούτων τόλμῃ προφέρων τῶν ἄλλων καὶ γενναιότητι, τοὔνομα Κωνσταντῖνος, Χάρων τὴν προσηγορίαν, τοὺς ἄλλους κατόπιν λιπὼν μετὰ συντονίας ἐπήρχετο τῷ Φωκᾷ, ὄπισθεν οὐραγοῦντι τῶν ἑαυτοῦ, καὶ ἤν τις ἐπίῃ δέξασθαι προθύμως παρεσκευασμένῳ. τοῦτον πόρρωθεν ἰδὼν καὶ γνωρίσας ὁ Χάρων ὕβρεσιν ἀσέμνοις καὶ ἀπρεπέσιν ἔβαλλεν, ἀγεννῆ καὶ ἄνανδρον ἀποκαλῶν, καὶ προσμένειν κελεύων μικρόν, ὥστε τὰ γέρα τῆς ἀποστασίας λαβεῖν. ὁ δὲ τῶν ὕβρεων ἐπακούων, καὶ ὅστις ὁ λέγων μὴ ἀγνοήσας, ἐπισχὼν τὸν χαλινὸν καὶ πρὸς ἐκεῖνον ἐπιστραφείς «ἔδει σε, ὦ ἄνθρωπε,» ἔφη, «τὸ ἀστάθμητον λογισάμενον τῆς τῶν ἀνθρώπων τύχης μὴ προσονειδίζειν, μηδ ἐπεμβαίνειν ἀνθρώπῳ ταῖς ἐξ αὐτῆς ἐπηρείαις ἠναγκασμένῳ, ἀλλ οἰκτείρειν μᾶλλον καὶ ἐλεεῖν τὸν δυστυχοῦντα ἐμέ, πατέρα μὲν ἐσχηκότα κουροπαλάτην, πάππον καίσαρα, θεῖον βασιλέα, δοῦκα δὲ καὶ αὐτὸν γεγονότα καὶ τοῖς ἀνωτάτω συναριθμηθέντα, νυνὶ δὲ ἐσχάτοις κακοῖς ὑποβεβλημένον καὶ ἀκληρήμασι.» τοῦ δέ «καλὰ ταῦτα, ὦ κακὴ κεφαλή, λέγεσθαι πρὸς παῖδας τοὺς δυναμένους ἀπατηθῆναι, ἐμὲ δὲ οὐ φενακίσεις τοῖς τοιούτοις σου λογυδρίοις,» καὶ τὸν ἵππον μυωπίζοντος καὶ θρασύτερον προσιόντος, σπασάμενος ὁ Φωκᾶς τὴν ἐν τῇ ἐφεστρίδι παρῃωρημένην κορύνην καὶ ὑπαντιάσας παίει τοῦτον κατὰ τοῦ κράνους. καὶ αὐτὸν μὲν ἀποδείκνυσι νεκρὸν παραυτίκα, ἐμποδίσαι μὴ δυνηθείσης τῆς κόρυθος τῇ βίᾳ τῆς πληγῆς, ἐκεῖνος δὲ ἀποστρέψας τὸν χαλινὸν εἴχετο τῆς ὁδοῦ. οἱ δὲ διώκοντες κατόπιν ἐρχόμενοι καὶ ἔνθα ὁ Χάρων τεθνηκὼς ἔκειτο γενόμενοι, καὶ τῷ ἀνυποστάτῳ τοῦ πτώματος ἐκπληττόμενοι πάντες ἵστων τὴν δίωξιν, μηδενὸς τολμῶντος προσωτέρω ἰέναι, καὶ οὕτως ἀδείας λαβόμενος ὁ Φωκᾶς ἄνεισιν εἰς τὸ φρούριον. παρεγένετο μετὰ ταῦτα καὶ ὁ Σκληρός, συνεχῶς πρὸς ἐκεῖνον πέμπων, καὶ κήδεσθαι μεθ ὅρκων γράφων ὡς κηδεστοῦ (νύμφην γὰρ ἐπὶ τἀδελφῷ Κωνσταντίνῳ τὴν ἐκείνου εἶχεν ἀδελφὴν Σοφίαν) καὶ συμβουλεύων προσχωρῆσαι τῷ βασιλεῖ καὶ τὴν ἑαυτοῦ διὰ τῆς αὐτομολίας συμπάθειαν ἐπισπάσασθαι. ὅρκους λαβών, ὡς οὐδέν τι πείσεται φλαῦρον, παραδίδωσιν ἑαυτὸν τῷ Σκληρῷ σὺν τοῖς συνοῦσιν αὐτῷ. ὃν μηδὲν ἄλλο παθόντα κακόν, μόνον δὲ γενόμενον κληρικὸν ἐν τῇ νήσῳ Χίῳ ὑπερορίζει ὁ βασιλεύς. Byzantinae 5, Berlin New York 1973), 293, 46, 9 294, 91. Χρονολόγιο αρχές φθινοπώρου 970: Απόδραση του Βάρδα Φωκά από την Αμάσεια και εκδήλωση στάσης στην Καισάρεια της Καππαδοκίας φθινόπωρο 970: Αποστολή του Βάρδα Σκληρού στη Μικρά Ασία για την αντιμετώπιση της στάσης τέλος φθινοπώρου 970: Αποκλεισμός του Βάρδα Φωκά στο φρούριο Αντιγούς και παράδοσή του στον Βάρδα Σκληρό Δημιουργήθηκε στις 27/1/2017 Σελίδα 8/8