ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑ 2
Το Σύνταγμα είναι ένα ενιαίο κωδικοποιημένο γραπτό κείμενο που παράγεται από την Βουλή των Ελλήνων Το σύνταγμα του 1975 αναθεωρήθηκε το 1986 και το 2001
Το Σύνταγμα προσδιορίζει τον ρόλο και την αποστολή του κράτους στην προστασία του περιβάλλοντος, τις αξιώσεις που δικαιούνται να προβάλουν ή τα δικαιώματα που μπορούν να αντιτάξουν οι ιδιώτες, αλλά επίσης, ιδίως σε κράτη με ανεπτυγμένη οικονομία της αγοράς, τα ατομικά δικαιώματα που αποτελούν τα όρια της δράσης του κράτους
Το Σύνταγμα αφορά: Την οργάνωση του πολιτεύματος της χώρας Την οργάνωση της οικονομικής ζωής της χώρας Την οργάνωση των σχέσεων κράτους πολίτη «δικαιώματα πολιτών» Τον καθορισμό της διαδικασίας παραγωγής υποδεέστερων του συντάγματος κανόνων δικαίου «αρχή της συνταγματικότητας των νόμων»
Το άρθρο 24 του Συντάγματος του 1975 ο κορμός του περιβαλλοντικού συντάγματος της Ε Αναθεωρητικής Βουλής. Είναι μια ευπρόσδεκτη από κάθε άποψη καινοτομία, που δεν είχε προηγούμενο σε κανένα ευρωπαϊκό σύνταγμα της εποχής. Το Σύνταγμα αναθεωρήθηκε το 2001.
(άρθρο 24 παρ. 1) «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξη του το Κράτος έχει την υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας. Νόμος ορίζει τα σχετικά με την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η σύνταξη δασολογίου συνιστά υποχρέωση του κράτους. Απαγορεύεται η μεταβολή του προορισμού των δασών και των δασικών εκτάσεων, εκτός αν προέχει για την Εθνική Οικονομία ή αγροτική εκμετάλλευση ή άλλη χρήση που την επιβάλλει δημόσιο συμφέρον»
Αλλαγές αναθεώρησης 2001 Το περιβάλλον ως «δικαίωμα του καθενός» Η αρχής της αειφορίας Κατοχύρωση της σύνταξης δασολογίου ως υποχρέωση του κράτους Ορισμός δάσους και δασικής έκτασης Επέκταση των πόλεων με βάση τους κανόνες της επιστήμης Σύνταξη εθνικού κτηματολογίου
Ερμηνευτική δήλωση «ως δάσος ή δασικό οικοσύστημα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλοεπίδρασης τους, ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). Δασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιή
Θεμελίωση του άρθρου 24 Η διάταξη περιλαμβάνεται στο άρθρο 27 του πρώτου Κυβερνητικού Σχεδίου Συντάγματος και επαναλαμβάνεται και στο δεύτερο, όπου είναι περιεκτική και προϊδεάζει για το εύρος και την εμβέλεια που θα δώσει ο συνταγματικός νομοθέτης Στην αρμόδια Υποεπιτροπή της Βουλής υπογραμμίστηκε ιδιαίτερα η σημασία του, χωρίς να διαφοροποιηθεί αισθητά το περιεχόμενό του Η συζήτηση στους κόλπους της Ολομέλειας της Επιτροπής ήταν εκτενέστερη και η πατρότητα του σχετικού άρθρου αποδίδεται στον Υφυπουργό Δημοσίων Έργων Κ. Μπίρη που εισηγήθηκε νέους ορισμούς
Θεμελίωση του άρθρου 24 Ακολούθησε η συζήτηση και επεξεργασία του στην Ολομέλεια της Βουλής, όπου έγινε η οριστική διατύπωσή του και η προσθήκη λεπτομερέστερων ορισμών που θα προσέδιδαν στην προστασία του φυσικού, πολεοδομικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος απτό περιεχόμενο και λειτουργικό περιεχόμενο. Ο συνταγματικός νομοθέτης επιδίωξε να καταλάβει και να υπαγάγει την προστασία του όλες τις βασικές πτυχές του περιβάλλοντος
Θεμελίωση του άρθρου 24 Η σχετική προστασία αναγορεύεται σε υποχρέωση του κράτους, λαμβάνεται ειδική μέριμνα για την προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η χωροταξική αναδιοργάνωση της χώρας φτάνει στο επίκεντρο της προσοχής του συντακτικού νομοθέτη, ενώ εμπλουτίζονται οι ορισμοί για την πολεοδομία και την οικιστική ανάπτυξη των περιοχών. Επίσης, προβλέπεται η συμμετοχή στα κοινά βάρη των ωφελούμενων από την οικιστική και πολεοδομική ανάπτυξη περιοχών και η αποζημίωση όσων θίγονται από ανάλογες επεμβάσεις. Ειδικό καθεστώς διέπει την προστασία των μνημείων και των παραδοσιακών περιοχών.
Πλαισίωση του άρθρου 24 Μια πρώτη κανονιστική ζώνη, άρθρο 2 παρ.1 Συντ. που αναγορεύει τον σεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου σε πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας, το άρθρο 5 παρ. 1 Συντ. που διασφαλίζει το δικαίωμα στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, το άρθρο 25 παρ.1 και 4 Συντ. που αφενός υπογραμμίζει την υποχρέωση του κράτους να εγγυάται εν γένει τα δικαιώματα κάθε ανθρώπου και αφετέρου αξιώνει από όλους τους πολίτες να εκπληρώνουν το χρέος της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης
Πλαισίωση του άρθρου 24 Μια δεύτερη κανονιστική ζώνη (οικονομική ανάπτυξη), άρθρο 17 παρ 1 Συντ. που δεν επιτρέπει την άσκηση των δικαιωμάτων τα οποία απορρέουν από την ιδιοκτησία σε βάρος του γενικού συμφέροντος, το άρθρο 106 παρ 2 Συντ. που απαγορεύει την ανάπτυξη της ιδιωτικής οικονομικής πρωτοβουλίας σε βάρος της ανθρώπινης αξιοπρέπειας
Πλαισίωση του άρθρου 24 Μια τρίτη κανονιστική ζώνη (κοινωνικά δικαιώματα), άρθρο 21 παρ 3 Συντ. το δικαίωμα στην υγεία και την υποχρέωση της πολιτείας να φροντίζει για αυτήν, άρθρο 21 παρ. 4 Συντ. το δικαίωμα απόκτησης κατοικίας από όσους στερούνται στέγης ή στεγάζονται ανεπαρκώς Μια τέταρτη κανονιστική ζώνη, άρθρο 18 παρ. 1 και 2 Συντ. με συγγενείς ορισμούς
Το περιεχόμενό του Φυσικό περιβάλλον Στο επίκεντρο βρίσκεται η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, και ο ορισμός περιλαμβάνει κάθε μορφή φυσικού περιβάλλοντος Ειδική έκφανση αποτελούν τα δάση και οι δασικές εκτάσεις στην προστασία των οποίων αφιερώνει το Σύνταγμα ειδικούς και ασυνήθιστα εκτενείς ορισμούς Η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος επενεργεί υπό αυτές τις συνθήκες συχνά ως μήτρα για τη δημιουργία περισσότερων επιμέρους υποσυστημάτων
Το περιεχόμενό του Πολεοδομικό και οικιστικό περιβάλλον Μνεία γίνεται στις παρ. 2,3,4 και 5, όπου ο νομοθέτης έχει τη βούληση να τεθεί τέρμα στο πολεοδομικό και οικιστικό χάος που κυριαρχεί και την εξασφάλιση των καλύτερων όρων διαβίωσης. Το περιεχόμενο του είναι εξαιρετικά ευρύ και περιλαμβάνει κάθε πολεοδομική και οικιστική δραστηριότητα
Το περιεχόμενό του Πολιτιστικό περιβάλλον Μνεία γίνεται στην παρ. 6 διευκρινίζοντας ότι η παρεχόμενη προστασία καταλαμβάνει «τα μνημεία, τις παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία», άλλα και κάθε άλλη μορφή πολιτιστικού περιβάλλοντος. Είναι και εδώ δυνατή η εφαρμογή επιμέρους υποσυστημάτων προστασίας του π.χ αρχαιολογικούς χώρους, παραδοσιακούς οικισμούς και τα μνημεία
Το περιεχόμενό του Χωροταξία Ενδιαφέρεται για τη χωροταξική αναδιάρθρωση της χώρας, την οποία υπαγάγει στη ρυθμιστική αρμοδιότητα και τον έλεγχο του κράτους (άρθρο 24 παρ. 2). Η χωροταξική οργάνωση της χώρας αποτελεί σε κάθε περίπτωση βασική συνιστώσα του περιβαλλοντικού Συντάγματος
Έκταση της προστασίας Η θέσπιση υποχρέωσης του κράτους να λαμβάνει μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος Η υποχρέωση του κράτους έχει πολλαπλό περιεχόμενο: το κράτος οφείλει να αποτρέπει την επιβάρυνση του περιβάλλοντος, σε περίπτωση προσβολής από τρίτους και οφείλει να λαμβάνει το ίδιο θετικά μέτρα για την περαιτέρω βελτίωσή του. Τα μέτρα μπορεί να είναι προληπτικά ή κατασταλτικά
Έκταση της προστασίας Παραδείγματα προληπτικών μέτρων: η άρνηση χορήγησης άδειας, η χορήγηση άδειας με περιοριστικούς όρους, τα μέτρα παρακολούθησης και λειτουργίας μιας βιομηχανικής εγκατάστασης Παραδείγματα κατασταλτικών μέτρων: η πλήρης ή μερική ανάκληση της άδειας, η εκ των υστέρων επιβολή όρων ή κυρώσεων κ.α
Έκταση της προστασίας Τα όργανα της πολιτείας έχουν υποχρέωση να διαμορφώνουν την πολιτική και τη δράση τους προκρίνοντας προληπτικά μέτρα. Η λήψη κατασταλτικών μέτρων ακολουθεί πάντοτε ως λύση ανάγκης. Η αρχή της πρόληψης βρίσκει έρεισμα στο Σύνταγμα και περιβάλλεται με την περιωπή συνταγματικού κανόνα
Έκταση της προστασίας Κατά την αντιμετώπιση προβλημάτων προστασίας του περιβάλλοντος οι προσφερόμενες λύσεις αντιστοιχούν βασικά σε ένα τρίλημμα: α) αποσκοπείται η διατήρηση της κατάστασης των πραγμάτων ως έχει β) επιδιώκεται η δημιουργία προϋποθέσεων που εγγυώνται προοπτικά την αποκατάσταση της βλάβης που έχει ήδη επέλθει και γ) αναζητείται η διασφάλιση βέλτιστων όρων για την απόλαυση, από τον ευρύτερο δυνατό κύκλο προσώπων, των περιβαλλοντικών αγαθών
Έκταση της προστασίας Τριπολική ή πολυγωνική σχέση μεταξύ διοίκησης, οχλούντος και τρίτου Η αρχή συνεκτίμησης των δικαιωμάτων των τρίτων
Όρια της προστασίας ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ Η συνταγματική κατοχύρωση της προστασίας του περιβάλλοντος βρίσκει όριο στη γενική ρήτρα του δημόσιου συμφέροντος, όπως η εθνική άμυνα της χώρας, ζωτικές ανάγκες του κοινωνικού συνόλου, εθνική οικονομία
Όρια της προστασίας ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ Η προστασία του περιβάλλοντος έρχεται σε αντίθεση με τα κλασσικά ατομικά δικαιώματα της ατομικής και οικονομικής ελευθερίας, του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και της αρμοδιότητας παρέμβασης του κράτους στην οικονομία
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.