SOUTH-EAST EUROPE INSURANCE CONFERENCE 2008

MONEY CONFERENCES SOUTH-EAST EUROPE INSURANCE CONFERENCE 2008 ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Συνεδριακό Κέντρο Εθνικής Ασφαλιστικής Τρίτη, 16 Δεκεμβρίου 2008

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 3 ΟΜΙΛΗΤΕΣ & ΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 4 ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «ΧΡΗΜΑ» & ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ «INSURANCE WORLD». 11 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 12 ΧΟΡΗΓΟΙ 14 Ο ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΗΣ 15 Η ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ MONEY CONFERENCES 15 TESTIMONIALS 16 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ 18 ΕΠΙΛΟΓΟΣ 26 South-East Europe Insurance Conference 2008 2

Αξιότιμοι Κύριοι / κυρίες, Στις σελίδες που ακολουθούν σας παρουσιάζουμε τον τελικό απολογισμό του South-East Europe Insurance Conference 2008 που διοργανώθηκε με μεγάλη επιτυχία για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στην Αθήνα, στις 16 Δεκεμβρίου 2008 στο Συνεδριακό Κέντρο της Εθνικής Ασφαλιστικής. Υπό την οργάνωση των Money Conferences (www.moneyconferences.com) το συνέδριο διεξήχθη με την αιγίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης, της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (Ε.Α.Ε.Ε.), του Συνδέσμου Ελλήνων Μεσιτών Ασφαλίσεων (ΣΕΜΑ), Του Σώματος Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ), του Πανελλήνιου Συνδέσμου Συντονιστών Ασφαλιστικών Συμβούλων, της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών (Ε.Θ.Ε.) της Ένωσης Εισηγμένων Εταιριών (ΕΝ.ΕΙΣ.ΕΤ) και της Ένωσης Τραπεζών Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (B.A.C.E.E.). Το South-East Europe Insurance Conference 2008 ήταν το πρώτο Κλιματικά Ουδέτερο Ασφαλιστικό Συνέδριο στην Ελλάδα, πιστοποιημένο από τον οργανισμό Climate Partner. Το Climate Partner υπολόγισε την επιβάρυνση στο περιβάλλον που προκάλεσαν οι μετακινήσεις συνέδρων, ο φωτισμός των χώρων, η χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού, καθώς και κάθε άλλη μορφή κατανάλωσης ενέργειας από δραστηριότητες σχετικές με το Συνέδριο, και ως αντιστάθμιση οι διοργανωτές του Συνεδρίου συνέβαλλαν οικονομικά σε συγκεκριμένο έργο προστασίας κλίματος που έχει αναπτύξει η WWF στο Νεπάλ. Το συνέδριο συνδύασε επιτυχώς διαδραστικές συζητήσεις σε τέσσερις βασικούς θεματικούς άξονες που εστίασαν στο «Solvency II: Απειλή ή Ευκαιρία», στα «Επαγγελματικά Ταμεία: Πρόκληση για την Κοινωνία και την Οικονομία», στα «Ομαδικά Συμβολαία: Διαρκές Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα για τις Επιχειρήσεις» και στο «Επιχειρείν στην Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη με Ασφαλεια». Τα πάνελ απαρτίζονταν από ειδικούς σε διεθνές και τοπικό επίπεδο, Διευθύνοντες Συμβούλους και εκπροσώπους των χορηγών του συνεδρίου. Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, η ING Ελλάδος ως χορηγός κατηγορίας Platinum είχε την δυνατότητα να οργανώσει ένα 45-λεπτο εργαστήριο με θέμα: «Ιδιωτικά Επαγγελματικά Συνταξιοδοτικά Σχήματα: Γεφυρώνοντας τα δημόσια με τα ιδιωτικά ασφαλιστικά προγράμματα». Κύριος Ομιλητής στην συζήτηση εργασίας που διοργάνωσε η ING, ήταν ο κ. Bram Boon, CEO ING Ελλάδος Στο πλαίσιο του South-East Europe Insurance Conference 2008 πραγματοποιήθηκαν τα αποκαλυπτήρια του ανανεωμένου περιοδικού ΧΡΗΜΑ και του νέου Ασφαλιστικού Περιοδικού Insurance World. Μεταξύ των υψηλού κύρους ομιλητών που συμμετείχαν στο Συνέδριο ήταν ο Πρόεδρος της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (Ε.Α.Ε.Ε.), κ. Φωκίων Μπράβος, ο Δρ. Νικόλαος Τραυλός, Πρύτανης & Κάτοχος της Επώνυμης Ακαδημαϊκής Έδρας στη Χρηματοοικονομική «Καίτη Κυριακοπούλου», ALBA Graduate Business School, o Managing Director, Head of M&A, Central & Eastern Europe της Deutsche Bank, ο κ. Bram Boon, CEO, ING Ελλάδος ο κ. Γιώργος Ρωμανιάς, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Παρατηρητήριο Απασχόλησης, Eπιστημονικός Σύμβουλος, Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ ΑΔΕΔΥ, ο κ. Κωνσταντίνος Τζινιέρης, Πρόεδρος Δ.Σ., Επαγγελματικό Ταμείο Ασφάλισης Οικονομολόγων (Ε.ΤΑ.Ο.), Διευθύνων Σύμβουλος, Alpha Trust ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ διακεκριμένοι Έλληνες ειδικοί και επιχειρηματίες. Οι χορηγοί και ο διοργανωτής συνεργάστηκαν στενά προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα κοινό υψηλής ποιότητας. Εκτός από τη συμμετοχή στις διαλογικές συζητήσεις, οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν με επαγγελματίες και ειδικούς του χώρου κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων και του γεύματος προσφέροντας έτσι μια ολοκληρωμένη συνεδριακή εμπειρία στους συμμετέχοντες και σημαντικά οφέλη στους χορηγούς. South-East Europe Insurance Conference 2008 3

Το Συνέδριο παρακολούθησαν πάνω από 200 άτομα, υψηλόβαθμα στελέχη μεγάλων ασφαλιστικών εταιριών, εκπρόσωποι χρηματοοικονομικών οίκων, και τραπεζών, ειδικοί από τον τραπεζικό, χρηματοοικονομικό και επιχειρηματικό χώρο, εκπρόσωποι των ΜΜΕ, opinion leaders κ.α. Σε αυτό το πλαίσιο, το South-East Europe Insurance Conference 2008 πιστεύουμε ότι προσέφερε την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να μοιραστούν το όραμα, την αποστολή, τις αξίες και τα σχέδιά τους με τους ομότιμούς τους, να δικτυωθούν και ταυτόχρονα να εμπλακούν σε διαδραστικές συζητήσεις, εστιάζοντας σε επιχειρηματικές στρατηγικές, σε επιτυχημένα προϊόντα και υπηρεσίες και σε επιχειρηματικές ευκαιρίες. Το φετινό South-East Europe Insurance Conference 2008 είχε θέσει ως στόχο να παράσχει στην ελληνική ασφαλιστική κοινότητα πολύτιμη ενημέρωση πάνω σε θέματα που αφορούν το Solvency II, τα Επαγγελματικά Ταμεία, τα Ομαδικά συμβόλαια και το Επιχειρείν στην Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη με Ασφάλεια. Θεωρούμε ότι αυτοί οι στόχοι επιτεύχθηκαν δεδομένου ότι οι εισηγήσεις και οι συζητήσεις ήταν εξαιρετικά εύστοχες, περιεκτικές και υψηλού επιπέδου. Τα σχετικά θέματα αναπτύχθηκαν και παρουσιάστηκαν από υψηλόβαθμα και εμπειρότατα στελέχη προερχόμενα από τον ασφαλιστικό κλάδο με ενεργή και διεθνή δραστηριότητα στο χώρο. Στις επόμενες σελίδες υπάρχει αναλυτική παρουσίαση σε όλους τους τομείς του συνεδρίου: 1. Ομιλητές και θέματα του Συνεδρίου 2. Agenda 3. Αποκαλυπτήρια του Ανανεωμένου περιοδικού ΧΡΗΜΑ και του νέου Ασφαλιστικού περιοδικού Insurance World 4. Χορηγοί 5. Ο Διοργανωτής 6. Η Οργανωτική ομάδα των Money Conferences 7. Testimonials 8. Φωτογραφικά Στιγμιότυπα 1. ΟΜΙΛΗΤΕΣ ΘΕΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ Φωκίων Μπράβος, Πρόεδρος Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος. Βρισκόμαστε στη μέση της μεγαλύτερης χρηματοοικονομική κρίσης των τελευταίων 75 ετών και ακόμη δεν γνωρίζουμε πού βρίσκεται ο πάτος και αν θα φθάσουμε σε αυτόν σε έξι μήνες, σε ένα ή δύο χρόνια ή και περισσότερο... Η κρίση αυτή λοιπόν επηρεάζει σημαντικά την ασφαλιστική αγορά πολλαπλώς. Δεύτερο στοιχείο που επηρεάζει την αγορά μας είναι η απόδοση των επενδύσεων. Η ασφαλιστική αγορά είναι μία δραστηριότητα που αποταμιεύει τεράστια ποσά προκειμένου να αντιμετωπίσει μελλοντικούς κινδύνους. Από τη γενικότερη πορεία των επενδύσεων, λοιπόν, εξαρτάται άμεσα η αγορά μας. Και το τρίτο στοιχείο είναι η ύφεση, η οποία επίσης μπορεί να έχει σοβαρότατο αντίκτυπο στην αγορά. Από τα γεγονότα των τελευταίων ημερών έχουμε ήδη καταγράψει 900 περιστατικά, τα οποία θα αποζημιωθούν με ποσό που θα φθάνει τα 50 εκατομμύρια ευρώ. Η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος προέτρεψε τα μέλη της να ανταποκριθούν στις ανάγκες των παθόντων, έστω με μεγάλες προκαταβολές, ώστε να προλάβουν τα εμπορικά καταστήματα να εκμεταλλευθούν όσο γίνεται τη περίοδο των εορτών. Στο θέμα των επενδύσεων: Εμείς είμαστε μακροχρόνιοι, συντηρητικοί επενδυταί. Τα αποθέματα τα οποία επενδύουμε δεν προορίζονται για κάλυψη βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων. Ιδίως για τα συνταξιοδοτικά South-East Europe Insurance Conference 2008 4

προγράμματα, οι τοποθετήσεις που κάνουμε γίνονται με ορίζοντα 30, 40 ή και περισσότερων ετών. Οφείλουμε, λοιπόν, ως θεσμικοί επενδυταί που είμαστε, να είμαστε συντηρητικοί επενδυταί. Στις 30 Ιουνίου 2008, το σύνολο των επενδύσεων της ασφαλιστικής αγοράς ανερχόταν σε 11,2 δισ. ευρώ. Από αυτά, το 83% ήταν σε ακίνητα, ομόλογα, προθεσμιακές καταθέσεις και άλλες συντηρητικές τοποθετήσεις, και μόνο το 13% ήταν σε μετοχικές επενδύσεις και σε αμοιβαία κεφάλαια μετοχικών αξιών. Επομένως ο αντίκτυπος στην αγορά επηρεάζει ουσιαστικά το 17% των χρηματιστηριακών επενδύσεων. Η ασφαλιστική αγορά δεν είχε συμμετοχή σε τοξικές και άλλες προβληματικές επενδύσεις. Τις επενδύσεις αυτές, στο μέγιστο μέρος τους, γίνονται στην Ελλάδα, ελέγχονται αποτελεσματικά και στηρίζουν την ελληνική οικονομία. Αναφορικά με την ύφεση: Μέχρι τέλους Σεπτεμβρίου, αυτή δεν είχε φανεί στην ασφαλιστική αγορά, όπως δείχνουν και τα αποτελέσματα εννεαμήνου των εταιριών του κλάδου, παρά και την πτωτική τάση στα ασφάλιστρα αυτοκινήτου. Στον τομέα ζωής, η ασφαλιστική παραγωγή ήταν αυξημένη σε σχέση με το εννεάμηνο του 2007. Υστερούμε, όμως, ακόμη συγκρινόμενοι με τις αντίστοιχες επιδόσεις σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ζητήσαμε, λοιπόν, από την Πολιτεία τη νομοθετική εναρμόνιση με την ΕΕ, σε ζητήματα όπως οι αντικειμενικές αξίες, η ουσιαστικότερη συμμετοχή των αντασφαλιστών στα αποθέματα των εταιριών, τη γενίκευση των λογιστικών προτύπων κ.λπ. ώστε η ασφαλιστική αγορά να αντεπεξέλθει στην κρίση παλικαρίσια. Το νέο εποπτικό πλαίσιο δημιουργεί δυσκολίες σε κάποιες εταιρίες, αλλά πάντως ορίζει πράγματα στη σωστή κατεύθυνση. Δεν ζητάμε, λοιπόν, παρά μια χρονική παράταση και ευελιξία στην εφαρμογή του, ώστε η αγορά να μπορέσει να προσαρμοσθεί ομαλά, δεδομένου και ενός κακού προηγουμένου, μιας κατάστασης δεκαετιών, που χαρακτηριζόταν από την υπερβολικά χαλαρή εποπτεία, η οποία μάλιστα γινόταν από το Υπουργείο Ανάπτυξης, ένα υπουργείο χωρίς την απαραίτητη εξειδίκευση στον χρηματοοικονομικό τομέα. Κάνουμε, λοιπόν, μια μεγάλη προσπάθεια προσαρμογής στα ευρωπαϊκά δεδομένα και για να αποκαταστήσουμε την τραυματισμένη αξιοπιστία μας. Στον κλάδο του αυτοκινήτου υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, αφού αυτός στην Ελλάδα λειτουργεί με ασφάλιστρο πολύ χαμηλότερο από το πραγματικά απαιτούμενο. Εύλογη συνέπεια είναι να υπάρχουν συμβιβασμοί στην ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών. Ζητούμενο είναι να διορθωθεί αυτή η κατάσταση και πιστεύω ότι η εποπτική αρχή κινείται σε αυτή την κατεύθυνση. Αυτό δημιουργεί μία νέα δυναμική, αλλά θα περάσουμε και μέσα από τριβές, ενώ αναμένεται να εκδηλωθούν και φυγόκεντρες δυνάμεις από την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος, καθώς οι επί μέρους ασφαλιστικές εταιρίες λειτουργούν, φυσικά, σε συνθήκες ανταγωνισμού. Η πρόοδος θα υπάρξει, όμως, με φιλοδοξία η ιδιωτική ασφαλιστική αγορά να συμμετάσχει - συμπληρωματικά προς την κοινωνική ασφάλιση και στον τρίτο πυλώνα των ασφαλίσεων. Σε στενή συνεργασία, λοιπόν, και με τη νέα εποπτική αρχή, θα βαδίσουμε με αποφασιστικότητα και θα επιτύχουμε ένα υψηλό βαθμό συνέπειας, φερεγγυότητας, αξιοπιστίας και ποιοτικών υπηρεσιών. Δρ. Νικόλαος Τραυλός, Πρύτανης & Κάτοχος της Επώνυμης Ακαδημαϊκής Έδρας στη Χρηματοοικονομική «Καίτη Κυριακοπούλου», ALBA Graduate Business School. Ο Καθηγητής Τραυλός αναφέρθηκε στα αίτια και τις επιπτώσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης για τη χώρα μας και τον υπόλοιπο κόσμο. Αναφορικά με τα αίτια, απέδωσε την κρίση στην αλόγιστη χρήση τιτλοποίησης στεγαστικών δανείων (securitization), στην υπερβολική χρήση δανειακών κεφαλαίων (leverage), στην εσφαλμένη εκτίμηση του πιστοληπτικού κινδύνου (bond rating) από τους διεθνείς οίκους διαβάθμισης των ομολογιών μειωμένης εξασφάλισης (subprime bonds), στο σύστημα αμοιβών στελεχών και στο κανονιστικό πλαίσιο. Σχετικά με τις επιπτώσεις, τόνισε ιδιαίτερα τον περιορισμό πιστώσεων στην οικονομία, την αύξηση του κόστους δανεισμού ιδιωτών, επιχειρήσεων και κυβερνήσεων και την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης των διαφόρων οικονομιών ή ακόμη και την αναμενόμενη ύφεση σε αρκετές χώρες. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο καθηγητής Τραυλός υποστήριξε πως το τραπεζικό σύστημα είναι σε σχετικά καλύτερη θέση από το αντίστοιχο των Η.Π.Α. και αρκετών άλλων Ευρωπαϊκών χωρών και πως οι συνέπειες της κρίσης είναι κυρίως έμμεσες και προέρχονται από τις επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία των αρνητικών εξελίξεων που λαμβάνουν χώρα στο South-East Europe Insurance Conference 2008 5

εξωτερικό. Συνέστησε υπομονή και ψυχραιμία και ισχυρίστηκε πως και αυτή η κρίση θα ξεπεραστεί αφού κλείσει τον κύκλο της που αναμένεται να διαρκέσει 1-2 ακόμη χρόνια. Bram Boon, CEO, ING Ελλάδος στην συζήτηση εργασίας που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της ING Ελλάδος με τίτλο : Ιδιωτικά Επαγγελματικά Συνταξιοδοτικά Σχήματα: Γεφυρώνοντας τα δημόσια με τα ιδιωτικά ασφαλιστικά προγράμματα: Το γεγονός ότι, σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι ζουν όλο και περισσότερο, έχει δημιουργήσει πρόβλημα στους ασφαλιστικούς οργανισμούς παροχής συντάξεων, καθώς το ποσοστό των συνταξιούχων σε σχέση με τους ενεργώς απασχολούμενους βαίνει αυξανόμενο. Καθένας μας ατομικώς, λοιπόν, όπως επίσης τα κράτη και οι ιδιωτικοί ασφαλιστικοί οργανισμοί οφείλουμε να λάβουμε μέτρα και ο χρόνος για να το κάνουμε αυτό είναι τώρα. Αν τώρα δεν αποταμιεύσουμε σωστά για το μέλλον μας, αργότερα θα είναι πολύ αργά. Διαφορετικά άτομα, όμως, αντιλαμβάνονται το ζήτημα με διαφορετικό τρόπο. Στη Ρουμανία, παραδείγματος χάριν, διεξήχθη μακρά συζήτηση περί του αν είναι απαραίτητο ή όχι να υπάρχουν συντάξεις των επιζώντων (προστατευομένων του ασφαλισμένου) μελών, σε συνδυασμό με τις συντάξεις που προορίζονται για τους ίδιους τους ασφαλισμένους. Παράλληλα με το φαινόμενο της διαρκώς διευρυνόμενης μακροζωίας παρατηρείται το φαινόμενο της αλλαγής του τρόπου ζωής των ηλικιωμένων, αφού αυτοί έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, δεδομένου βεβαίως ότι αυτοί υποστηρίζονται από ικανοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα. Στις Κάτω Χώρες, φερ ειπείν, όπου οι συνταξιούχοι είναι πλούσιοι, αν παρατηρήσει κανείς τα σπορ αυτοκίνητα που κυκλοφορούν θα δει ότι πολλά από αυτά τα οδηγούν άτομα ηλικίας 70 ετών και πλέον. Στη Ρουμανία, από την άλλη, οι συνταξιούχοι δεν μπορούν καν να επιβιώσουν αν στηριχθούν αποκλειστικά στο ποσό της σύνταξής τους. Στην Ελλάδα η κατάσταση βρίσκεται κάπου στη μέση. Κίνητρο, για να απασχοληθεί κανείς για τη μελλοντική εξασφάλισή του μέσω μιας σύνταξης, είναι και το φαινόμενο του αυξανόμενου ατομισμού της νέας γενιάς, η οποία δεν ενδιαφέρεται πλέον για τα γηραιότερα μέλη της οικογένειάς της, όπως συνέβαινε παλαιότερα. Υπάρχουν, λοιπόν, συντάξεις το ύψος των οποίων καθορίζεται ως ποσοστό του τελευταίου μισθού του ασφαλισμένου, και συντάξεις που εξαρτώνται από το ύψος των συνολικών εισφορών που αυτός έχει καταβάλει σε όλη τη διάρκεια της ασφάλισής του. Θεωρώ ότι ο συνδυασμός των δύο είναι ο ενδεδειγμένος. Οι εισφορές των ασφαλισμένων αναγκαστικά κάπου επενδύονται, οπότε περιλαμβάνουν το στοιχείο του κινδύνου. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τις ακριβείς αποδόσεις των επενδύσεων αυτών μετά από πολλά χρόνια. Σαφώς, λοιπόν, θα πρέπει να τηρείται κάποιο περιθώριο ευρωστίας για τη διασφάλιση της ανταπόκρισης του ασφαλιστικού φορέα στις μελλοντικές υποχρεώσεις τους. Όπως επίσης θα πρέπει να παρέχεται στον ασφαλισμένο μια ελάχιστη εγγύηση, ανάλογη των εισφορών που έχει καταβάλει. Πιστεύω στα ιδιωτικά συστήματα. Είναι καταλληλότερα από τα δημόσια, καθώς είναι καλύτερα στελεχωμένα με εξειδικευμένο προσωπικό για τη δουλειά που είναι απαραίτητο να γίνει. Ο κόσμος, βέβαια, επαφίεται κυρίως στα κράτη, στις κυβερνήσεις. Δεν ξέρω αν αυτό είναι πολύ σωστό. Η τάση είναι γνωστή και περιλαμβάνει όλο και λιγότερους ενεργώς απασχολουμένους ασφαλισμένους να πληρώνουν όλο και περισσότερους συνταξιούχους. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι αυτό δεν είναι δυνατό να γίνεται πλέον. Τα κράτη, με τις σημερινές δομές τους, δεν αντέχουν να καταβάλλουν τις προσδοκώμενες συντάξεις. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα αξιόπιστο ιδιωτικό σύστημα, που θα λειτουργεί παράλληλα και συμπληρωματικά προς την κοινωνική ασφάλιση. Ας μην ξεχνάμε ότι ο παράγοντας μακροζωία συνεπάγεται και την επί πολύ μακρότερο χρήση ιατρικών και υγειονομικών υπηρεσιών εκ μέρους των συνταξιούχων, υπηρεσίες οι οποίες (και αυτές) επιβαρύνουν σημαντικά το κράτος και το ασφαλιστικό σύστημα. Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι οι ασφαλιστικοί φορείς να προβαίνουν σε επενδύσεις οι οποίες θα είναι προσαρμοσμένες στην ηλικιακή ομάδα των ασφαλισμένων. Οι νεότεροι μπορούν να επιτρέψουν η διαχείριση των εισφορών τους να περιλαμβάνει κάπως υψηλό ποσοστό κινδύνου, καθώς - μακροπρόθεσμα αυτό θα τους ωφελήσει. Οι ασφαλισμένοι μέσης ηλικίας θα περιορίσουν την έκθεση των εισφορών τους σε κίνδυνο. Ενώ όσοι φθάνουν στην τελευταία πενταετία της εργασιακά ενεργής ζωής τους θα τείνουν να μηδενίζουν τον αναλαμβανόμενο κίνδυνο. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται να λειτουργούν διαφορετικά ασφαλιστικά επενδυτικά κεφάλαια για διαφορετικές κατηγορίες ασφαλισμένων. Κάτι που, όμως, δεν επιτρεπόταν στη Ρουμανία, όπου έγινε μεγάλη συζήτηση επί του θέματος. South-East Europe Insurance Conference 2008 6

Υπάρχουν, βεβαίως, διάφορες παραλλαγές εντός του συνταξιοδοτικού συστήματος. Στην Αυστραλία, όπου όταν ο ασφαλισμένος φθάσει σε συντάξιμη ηλικία εισπράττει ένα σημαντικό ποσό «εφ άπαξ», παρατηρείται η τάση αρκετοί συνταξιούχοι να επενδύουν αυτό το ποσό σε κάποια μικρή επιχείρηση και να εξακολουθούν, έτσι, να είναι οικονομικώς ενεργοί, οπότε και να συμβάλλουν περαιτέρω στο ασφαλιστικό σύστημα. Στις Κάτω Χώρες, όπου οι συντάξεις είναι ιδιαίτερα υψηλές, παρατηρείται ότι πολλοί εργαζόμενοι επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα, χρηματοδοτώντας τη σύνταξή τους από τη διαφορά μεταξύ αυτής που θα έπαιρναν κατά την ωρίμανσή της (στην ηλικία των 65 ετών) και αυτής που θα πάρουν κατά την πρόωρη αποχώρησή τους από την εργασία (π.χ. στα 60 τους). Στις αναδυόμενες αγορές της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης λειτουργούν, πλέον, και οι τρεις πυλώνες του ασφαλιστικού συστήματος: - η στοιχειώδης κρατική παροχή, η οποία απλώς σε προφυλάσσει από του να πεθάνεις από πείνα, - η υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, η οποία σε αναγκάζει να αποταμιεύεις για το μέλλον σου, και - η επί πλέον εθελοντική ασφάλιση, η οποία υποστηρίζεται με μέτρα φορολογικών ελαφρύνσεων. Οι ασφαλιστικοί οργανισμοί, τώρα, οφείλουν να κατανοήσουν ότι δουλειά τους δεν είναι απλώς να συλλέγουν εισοφορές και να τις τοποθετούν σε ένα επενδυτικό κεφάλαιο. Οφείλουν να συνυπολογίσουν τόσο τον επενδυτικό κίνδυνο όσο και τον διαχειριστικό κόστος. Εδώ υπεισέρχεται και ο ανταγωνισμός, ο οποίος θα κάνει τα συνταξιοδοτικά - επενδυτικά κεφάλαια να λειτουργούν αποτελεσματικά. Πρέπει, βέβαια, οι ιδιωτικοί αυτοί φορείς να εξηγήσουν στο κοινό τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των διαφόρων ταμείων. Και για να το κάνουν αυτό δεν μπορούν παρά να συζητήσουν προσωπικά με κάθε πελάτη. Όσον αφορά στη ρυθμιστική παρέμβαση των αρχών, αυτή θα έλεγα ότι θα πρέπει να είναι «ισορροπημένη», καθώς ενδεχόμενη υπερβολική παρέμβαση θα οδηγήσει σε χαμηλότερες αποδόσεις. Αυτό που είναι καλύτερο να γίνει είναι να υπάρχει πολύ καλή συνεργασία μεταξύ συνταξιοδοτικών φορέων και αρχών. Καθοριστικοί παράγοντες της επιτυχίας ενός τέτοιου ταμείου είναι η διεθνής εμπειρία του, η υψηλή εξειδίκευση των επενδυτικών συμβούλων του και βεβαίως η διαφάνεια στη διαχείριση, καθώς κανείς δεν θα έδινε τα χρήματά του σε κάποιον που δεν ξέρει αν μπορεί να εμπιστευθεί. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και οι πολιτικές συνθήκες, οι οποίες οφείλουν να είναι σταθερές. Οι ασφαλιστικοί φορείς προβαίνουν σε εκτιμήσεις και μακροχρόνιους σχεδιασμούς, βασισμένοι σε πολλά δεδομένα. Είναι εύκολα αντιληπτό ότι δεν είναι σωστό το κράτος να μεταβάλλει μονομερώς αυτά τα δεδομένα. Τελειώνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ στην πρόκληση που η ING αντιμετώπισε κατά την καθιέρωση του θεσμού των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών ταμείων στη Ρουμανία. Εκεί, λοιπόν, τα ταμεία έπρεπε να προσεγγίσουν 4,5 εκατομμύρια άτομα μέσα σε τέσσερις μήνες. Σύμφωνα με το μερίδιο της ING στην αγορά (30%) στόχος μας ήταν να έλθουμε σε επαφή με 1,5 εκατομμύριο άτομα μέσα στο στενό περιθώριο αυτών των τεσσάρων μηνών. Στόχος που σήμαινε ότι το δυναμικό μας στον τομέα των πωλήσεων, που αριθμούσε 2.000 στελέχη έπρεπε να αυξηθεί σε 40.000, με τους νέους αυτούς συνεργάτες να πρέπει να επιλεγούν και να εκπαιδευθούν σε χρόνο-ρεκόρ ώστε, ακολούθως, να κάνουν αποτελεσματικά τη δουλειά τους. Το ευχάριστο είναι ότι η ING κατάφερε να ανταποκριθεί με επιτυχία σε αυτήν την πρόκληση. Γεγονός που μας κάνει αισιόδοξους ότι με ανάλογη επιτυχία θα ανταποκριθεί και στην πρόκληση που τώρα έχει ενώπιόν της και στην Ελλάδα. Ξεκινάμε, λοιπόν, να ενημερώνουμε το κοινό, καθώς και να συζητάμε με την κυβέρνηση, τις εποπτικές αρχές και κάθε εμπλεκόμενο. ΠΑΝΕΛ Ι Solvency II: Απειλή ή Ευκαιρία Στο πρώτο πάνελ με συντονίστρια την δημοσιογράφο κα Ευγενία Τζώρτζη, συμμετείχαν ως ομιλητές ο κ. Χρήστος Αδαμαντιάδης, Διευθύνων Σύμβουλος, AIG Greece, ο κ. Λάμπρος Γκόγκος, Senior Manager Αναλογιστικών Υπηρεσιών, Ernst & Young και η κα Βασιλική Κωστάκη, Actuarial Director, Groupama Phoenix Σε γενναίες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, θα υποχρεωθούν να προχωρήσουν αρκετές ασφαλιστικές εταιρείες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που επιφέρει η εφαρμογή των νέων κανόνων του Solvency, που τίθεται σε ισχύ από το 2012. Η προοπτική αυτή, όπως συμφώνησε το σύνολο των ομιλητών που συμμετείχαν στο πάνελ για το Solvency, εμφανίζεται πιο ισχυρή για τις ελληνικές κυρίως επιχειρήσεις, με South-East Europe Insurance Conference 2008 7

δεδομένα τα προβλήματα αποθεματοποίησης που αντιμετωπίζουν, αλλά θα πρέπει να αντιμετωπιστεί επιθετικά και όχι αμυντικά ως εξωτερικά επιβαλλόμενη διαδικασία. Όπως μάλιστα επεσήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της AIG Greece, κ. Χρήστος Αδαμαντιάδης, η πρόκληση θα πρέπει να αντιμετωπιστεί παράλληλα με τη γενικότερη επιδείνωση του οικονομικού περιβάλλοντος και τη μείωση των αποδόσεων από τις επενδύσεις, αλλά και την αύξηση των ορίων για τις αποζημιώσεις υλικών και σωματικών βλαβών, που τίθεται σε πλήρη εφαρμογή σταδιακά έως και το 2012. Επιχειρώντας μια ανάλυση της δομής του Solvency, ο κ. Λάμπρος Γκόγκος, senior manager αναλογιστικών υπηρεσιών της Ernst & Young, ανέλυσε τον πρώτο πυλώνα που περιλαμβάνει τον πιστωτικό, το λειτουργικό και τον ασφαλιστικό κίνδυνο. Ο δεύτερος πυλώνας αναφέρεται στην ποιοτική προσέγγιση του κινδύνου και ο τρίτος στη ενημέρωση των εποπτικών αρχών, ο ρόλος των οποίων θα πρέπει επίσης να αναβαθμιστεί. Η εφαρμογή των νέων κανόνων του Solvency, όπως επεσήμανε η κ. Βασιλική Κωστάκη actuarial director της Groupama Phoenix, θα υποχρεώσει τις εταιρείες να αναπροσαρμόσουν τις επιχειρηματικές τους πρακτικές, αναθεωρώντας παράλληλα πολιτικές που σχετίζονται με την τιμολόγηση των προϊόντων. Η αύξηση των ιδίων κεφαλαίων θεωρείται δεδομένη και σύμφωνα με τους ομιλητές, μακροπρόθεσμα θα λειτουργήσει υπέρ του καταναλωτή, ενισχύοντας την παρεχόμενη ασφάλεια. Αν και αρκετά από τα μικρά χαρτοφυλάκια μπορεί να μην αποδειχθούν βιώσιμα, αυτό θα κριθεί με βάση την αποτελεσματικότητα της κάθε επιχείρησης και κυρίως με τον εξορθολογισμό του κόστους, τη μείωση των εξόδων πρόσκτησης και την αντιμετώπιση φαινομένων όπως η ανεπαρκής τιμολόγηση. ΠΑΝΕΛ II Επαγγελματικά Ταμεία: Πρόκληση για την Κοινωνία και την Οικονομία Στο δεύτερο πάνελ με συντονιστή τον κ. Γιάννη Βερμισσώ, συμμετείχαν ως ομιλητές ο κ. Bram Boon, CEO, ING Ελλάδος, ο κ. Γιώργος Ρωμανιάς, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Παρατηρητήριο Απασχόλησης, Eπιστημονικός Σύμβουλος, Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ ΑΔΕΔΥ, ο κ. Κωνσταντίνος Τζινιέρης, Πρόεδρος Δ.Σ., Επαγγελματικό Ταμείο Ασφάλισης Οικονομολόγων (Ε.ΤΑ.Ο.), Διευθύνων Σύμβουλος, Alpha Trust ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ και ο κ. Νικόλαος Τεσσαρομάτης, Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, ALBA, Γενικός Διευθυντής και Διευθυντής Διαχείρισης, ΕΔΕΚΤ-ΟΤΕ Asset Management Ο κ. Bram Boon αναφέρθηκε στην επιτυχημένη εφαρμογή του θεσμού των Επαγγελματικών Ταμείων στην Ολλανδία και την τεχνογνωσία της ING αλλά και των άλλων ασφαλιστικών εταιρειών στην διαχείριση των ταμείων αυτών. Ακόμη επισήμανε τα φορολογικά κίνητρα που δίνονται από τα κράτη όπου εφαρμόζουν τον θεσμό και μεριμνούν για την ανάπτυξή του, εδώ και χρόνια. Επίσης επισήμανε ότι η ενεργοποίηση των κρατών στο θέμα των Επαγγελματικών Ταμείων σύμφωνα με την διεθνή εμπειρία έχει δείξει ότι έχει καθοριστική σημασία στην ενίσχυση του τομέα της κοινωνικής ασφάλισης καθώς και στην βελτίωση τους αισθήματος ασφάλειας των πολιτών που απολαμβάνουν τα οφέλη του θεσμού στην λήξη της επαγγελματικής τους ζωής. Ο κ. Γιώργος Ρωμανιάς αναφέρθηκε σε σημαντικές παραμέτρους της λειτουργίας των Επαγγελματικών Ταμείων τονίζοντας ότι ο θεσμός έχει νομοθετικές αδυναμίες γι αυτό και δεν εφαρμόζεται ευρέως στην Ελλάδα. Επισήμανε πώς τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι στις χώρες που υπάρχει Επικουρική Ασφάλιση ο θεσμός δεν αναπτύσσεται, και μεγάλα ποσοστά ανάπτυξης εμφανίζονται στις Βόρειες χώρες. Ακόμα υποστήριξε ότι βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη των Επαγγελματικών Ταμείων στην Ελλάδα είναι να γίνουν νομοθετικές παρεμβάσεις ώστε να δώσουν ευελιξία στην σύσταση Ταμείων και να μπορέσουν αυτά να αναπτυχθούν και σε περιοδικές παροχές προς τα μέλη τους διότι απ όσα Επαγγελματικά Ταμεία έχουν συσταθεί και λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα κανένα δεν παρέχει αυτή τη δυνατότητα. Ο κ. Νίκος Τεσσαρομάτης αναφέρθηκε στα νέα δεδομένα που δημιουργεί στην παγκόσμια αγορά η χρηματοπιστωτική κρίση ωθώντας προς την σύσταση Επαγγελματικών Ταμείων τα οποία παρέχουν «στέγη» ασφάλειας στους εργαζόμενους. Έκανε εκτενή αναφορά στις κατηγορίες των Επαγγελματικών Ταμείων που λειτουργούν σήμερα και τα οφέλη στους ασφαλισμένους κατά περίπτωση. Υποστηρίζοντας την σημασία των Επαγγελματικών Ταμείων για την ασφάλιση των εργαζομένων επαγγελματικών κλάδων ή επιχειρήσεων, επισήμανε ότι αποτελούν σημαντική παράμετρο της σύγχρονης οικονομίας και πώς και η Ελλάδα θα μπορούσε να αναπτυχθεί περισσότερο σε ένα θεσμό δοκιμασμένο σε άλλες χώρες ο οποίος προσφέρει σε εκατομμύρια εργαζόμενους ασφάλεια στην απολαβή συντάξεων όσες εργασίες και να αλλάξουν στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. South-East Europe Insurance Conference 2008 8

Ο κ. Κωνσταντίνος Τζινιέρης αναφέρθηκε στην εμπειρία του Επαγγελματικού Ταμείου Οικονομολόγων το οποίο ανήκει στην κατηγορία των Ταμείων που παρέχει εφάπαξ παροχές στα μέλη του. Επισήμανε τους τρόπους διαχείρισης των εισφορών των ασφαλισμένων μέσω του Αμοιβαίου Κεφαλαίου Εσωτερικού που συστήθηκε ειδικά για τον σκοπό αυτό, όπως και τους κανόνες διαφάνειας και ενημέρωσης των μελών για τα χρήματα που καταβάλλουν ως παροχές στο Ταμείο. Ακόμα επισήμανε τα φορολογικά οφέλη σε όσους καταβάλλουν παροχές στο Ταμείο εκπίπτουν της φορολόγησης- ενώ τόνισε πώς δεν αποκλείεται να επεκταθεί το Ταμείο και στον τομέα της σύνταξης ή ακόμα και στην δημιουργία νέου κλάδου παροχών προς στα μέλη του. ΠΑΝΕΛ III Ομαδικά Συμβόλαια: Διαρκές Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα για τις Επιχειρήσεις Την συνεχώς αυξανόμενη σημασία των ομαδικών ασφαλίσεων τόσο για τις ασφαλιστικές εταιρείες και τους διαμεσολαβούντες όσο και για την δημιουργία κλίματος επιχειρηματικές εμπιστοσύνης στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων τόνισαν οι 3 ομιλητές του πάνελ για τις Ομαδικές Ασφαλίσεις που πραγματοποιήθηκε με συντονιστή τον δημοσιογράφο κ. Νίκο Σακελλαρίου. Tην πλευρά των Ασφαλιστικών Εταιρειών εκπροσώπησε ο κ. Γ. Βλασσόπουλος, Αναπληρωτής Διευθυντής Ομαδικών Ασφαλίσεων της Alico, την πλευρά των διαμεσολαβούντων εκπροσώπησε ο κ. Νίκος Κεχαγιάογλου, Διευθύνων Σύμβουλος της Κ2 Insurance Risk Management Consultants ενώ από την πλευρά των επιχειρήσεων και των στελεχών τους ο κ. Γιώργος Αναστασάκος, Διευθύνων Σύμβουλος του τουριστικού ομίλου Aldemar Hotels μας έδωσε πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με το πώς σκέφτεται μία επιχείρηση όταν συνάπτει συμβόλαια ομαδικών ασφαλίσεων. Ο κ. Βλασσόπουλος, στην ομιλία του τόνισε ότι το μεγέθος της ασφαλιστικής παραγωγής στις Ομαδικές Ασφαλίσεις είναι ακόμη μικρό σε σχέση με το σύνολο της ασφαλιστικής παραγωγής αλλά έχει αυξημένες προοπτικές ανόδου. «Αυτό που θα πρέπει να γίνει κατανοητό» είπε ο κ. Βλασσόπουλος είναι ότι η ομαδική ασφάλιση είναι συμπληρωματική ασφάλιση στην κοινωνική, διαθέτει μεγάλο ποσοστό αναπλήρωσης στις συντάξεις και έδωσε συγκεκριμένα παραδείγματα για το πώς μπορεί η ομαδική ασφάλιση να προστατέψει και να ενισχύσει το εισόδημα των εργαζομένων και των συνταξιούχων. Ο κ. Κεχαγιάογλου τόνισε ότι χρειάζεται ιδιαίτερη εκπαίδευση των διαμεσολαβούντων για να προωθήσουν τις ομαδικές ασφαλίσεις και υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για τον κλάδο αλλά και σημαντικά οφέλη για τους διαμεσολαβούντες απ αυτή την διαδικασία. Σε ότι αφορά την οικονομική κρίση, ο κ. Κεχαγιάογλου υποστήριξε ότι ο φόβος των οικονομικών απωλειών θα γίνει αιτία για αύξηση των ασφαλίσεων. Τέλος ο κ. Αναστασάκος, αναφέρθηκε στη σημασία της ομαδικής ασφάλισης για την προσέλκυση υψηλών στελεχών στις επιχειρήσεις ενώ υποστήριξε ότι ανεξάρτητα από τις εξελίξεις στον δικό τους κλάδο ουδείς επιθυμεί να προχωρήσουν στην διακοπή του δικού τους ομαδικού ασφαλιστήριου. ΠΑΝΕΛ IV Επιχειρείν στη Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη με Ασφάλεια Το τέταρτο πάνελ, με θέμα «Επιχειρείν στη Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη με Ασφάλεια», συντόνισε ο Ανδρέας Αναστασίου, Διευθυντής Σύνταξης περιοδικού ΧΡΗΜΑ, ενώ ομιλητές ήταν οι: Νότης Βαγιακάκος, Διευθύνων Σύμβουλος HDI-Gerling Hellas, Γιώργος Ζαφειρίου, Διευθύνων Σύμβουλος Comergon Insurance Brokers και Αικατερίνη Μανσούρη, Υπεύθυνη Τμήματος Μεσομακροπρόθεσμων Πιστώσεων & Ειδικών Συμβολαίων του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (ΟΑΕΠ). Τα κυριότερα σημεία όσων οι εισηγητές ανέφεραν στη διάρκεια της συζήτησης ήταν: Νότης Βαγιακάκος: Τα βίαια γεγονότα από τα οποία υπέφερε η Αθήνα και άλλες ελληνικές πόλεις στις αρχές Δεκεμβρίου ήταν μια χρήσιμη εμπειρία, καθώς όταν ασχολείσαι με τον κίνδυνο σε καθημερινή βάση πολλές φορές δεν συνειδητοποιείς επαρκώς ότι αυτός πραγματικά υπάρχει. Αυτό ίσχυε για πολλούς πελάτες, που θεωρούσαν την ασφάλιση μόνο ένα κόστος, αλλά και για εμάς τους ίδιους, που κάποιες φορές δεν κατανοούμε τη φύση και το μέγεθος του κινδύνου που αναλαμβάνουμε. Τα γεγονότα, όμως, κάνουν τη διεθνή αγορά να θεωρήσει ότι η Ελλάδα έχει σημαντικό πολιτικό κίνδυνο, γεγονός που μπορεί να αυξήσει το κόστος της συγκεκριμένης κάλυψης. South-East Europe Insurance Conference 2008 9

Οι ασφαλιστικές εταιρίες, και αυτό είναι το ωραίο στο επάγγελμά μας, ακολουθούν τους πελάτες τους στην επέκτασή τους. Προσπαθούμε να βρούμε λύσεις για τα νέα προβλήματα που βρίσκουν μπροστά τους κατά την επέκτασή τους αυτή. Οι Έλληνες πάντα ανελάμβαναν κινδύνους και ανέπτυσσαν πλούσια δραστηριότητα στο εξωτερικό. Το θέμα είναι να το κάνουν αυτό με τρόπο μετρημένο και σύννομο, ζητούμενα τα οποία εμπίπτουν και στις δικές μας αρμοδιότητες. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες θέματα που θεωρούνταν αυτονόητα από Έλληνες επιχειρούντες απλώς δεν μπορούσαν, για νομικούς λόγους, να γίνουν στο εξωτερικό. Δεν μπορεί, ας πούμε κάποιος να ασφαλίσει την ξένη θυγατρική του σε ασφαλιστική εταιρία στην Ελλάδα και να εισπράξει αποζημίωση στο εξωτερικό, αφού εκεί δεν πληρώνει ασφάλιστρα, οπότε προκύπτουν φορολογικά και άλλα ζητήματα. Η μεγάλη πρόκληση για τον κλάδο, με αιχμή μάλιστα τους διαμεσολαβούντες, που θα έλεγα ότι είναι η «πρώτη γραμμή» συμβούλων των ασφαλιζομένων, είναι να πάρουμε τους πελάτες κοντά μας και να τους δείξουμε ότι μπορούμε να δουλέψουμε μαζί από την Ελλάδα για τις πιο ενδεδειγμένες λύσεις στα ασφαλιστικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν και μάλιστα με πολύ ανταγωνιστικό κόστος. Γιώργος Ζαφειρίου: Οι ταραχές και οι καταστροφές που έγιναν το Δεκέμβριο δεν ήταν τρομοκρατικές ενέργειες, όπως θεωρούσαν πολλοί πελάτες, αλλά συντάσσονται κάτω από την κάλυψη του πολιτικού κινδύνου. Στάσεις-απεργίες, πολιτικές ταραχές, κακόβουλες ενέργειες θεωρούνται αυτονόητες καλύψεις που δεν συνεπάγονται επασφάλιστρο. Θεωρώ ότι πολύ δύσκολα κάποιος ασφαλισμένος δεν έχει την κάλυψη των πολιτικών ταραχών. Κάποιοι, λοιπόν, ήταν ασφαλισμένοι και ήδη αποζημιώνονται από τις ασφαλιστικές. Άλλοι, που δεν πλήρωναν ασφάλιστρα και έτσι ήταν λιγότερο προνοητικοί αλλά περισσότερο ανταγωνιστικοί, θα αποζημιωθούν από το κράτος, δηλαδή από τα χρήματα των φορολογουμένων. Πολλές ελληνικές επιχειρήσεις δεν προνοούν να βάλουν εγκαίρως τον υπεύθυνο για την ασφάλισή τους, διαμεσολαβούντα ή ασφαλιστή, στην υπόθεση της επέκτασής τους στο εξωτερικό, δηλαδή κατά το σχετικό σχεδιασμό και την εκτίμηση των κινδύνων. Συνήθης περίπτωση είναι πρώτα να προβούν στην επένδυση και μετά να μας ενημερώσουν. Για να μην πω ότι υπάρχουν και περιπτώσεις που μας ενημερώνουν αφού πρώτα υποστούν ζημιά. Το σωστό, βεβαίως, είναι να μας καλέσουν από την αρχή ώστε να μπορέσουμε κι εμείς εγκαίρως να μελετήσουμε και να εκτιμήσουμε τους κινδύνους. Άλλη άστοχη τακτική κάποιων εταιριών είναι ότι συνάπτουν ξεχωριστά συμβόλαια για τις δραστηριότητές τους σε διάφορες χώρες, πράγμα που τελικώς τους κοστίζει πολύ περισσότερο απ όσο θα κόστιζε η συγκέντρωση όλων των κατά τόπους καλύψεων σε ένα κεντρικό συμβόλαιο της μητρικής εταιρίας. Αικατερίνη Μανσούρη: Μία παράμετρος των δυσάρεστων γεγονότων του Δεκεμβρίου, που αφορά στον ασφαλιστικό κλάδο, είναι ότι έδειξαν πως υπάρχει περιθώριο για περαιτέρω ανάπτυξη δραστηριοτήτων εκ μέρους των ασφαλιστικών εταιριών. Από τα κύρια αντικείμενα του ΟΑΕΠ είναι η κάλυψη του πολιτικού κινδύνου που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές εταιρίες που επιχειρούν σε χώρες του εξωτερικού. Έχοντας ένα ασφαλιστήριο από τον ΟΑΕΠ ο επιχειρηματίας μπορεί εκχωρώντας τα δικαιώματά του για αποζημίωση σε μια τράπεζα να επιτύχει ευκολότερη ή ευνοϊκότερη χρηματοδότηση. Οι σχετικές ασφαλίσεις είναι διπλά καλυμμένες, τόσο μέσω αντασφάλισης όσο και μέσω εγγυοδοσίας του Δημοσίου. Έχουμε παραδείγματα πελατών που δεν θεωρούσαν πιθανό κάποιον συγκεκριμένο κίνδυνο και δεν ασφαλίσθηκαν γι αυτόν. Ο κίνδυνος προέκυψε, όμως, και μάλιστα ήταν καταστροφικός, καθώς μιλάμε για πόλεμο. Στη δική μας αποστολή, λοιπόν, συγκαταλέγεται και η ανάγκη να συμβουλεύσουμε σωστά τους επιχειρούντες και να ενισχύσουμε για το δικό τους όφελος την ασφαλιστική τους συνείδηση. Μόνο μεγάλες εταιρίες έχουν οργανωμένο τμήμα διαχείρισης κινδύνου, ενώ με πολλές μικρές επιχειρήσεις έχουμε αδυναμία ακόμη και να συνεννοηθούμε επί του ζητήματος. Σταδιακά, όμως, διά των εμπειριών, οι Έλληνες επιχειρηματίες συνειδητοποιούν τις ασφαλιστικές ανάγκες τους και φροντίζουν να τις καλύψουν. Στο πεδίο αυτό είναι σημαντικός ο δικός μας ο ρόλος, τόσο ο συμβουλευτικός όσο και ο ενημερωτικός, σχετικά με τα παρεχόμενα προϊόντα και το τι αυτά εξασφαλίζουν στους επιχειρούντες. South-East Europe Insurance Conference 2008 10

2. Παρουσίαση του ανανεωμένου περιοδικού «ΧΡΗΜΑ» & του νέου ασφαλιστικού περιοδικού «INSURANCE WORLD» Από το 1988, χρονιά που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το περιοδικό «ΧΡΗΜΑ» στην ελληνική Αγορά, μέχρι σήμερα, στόχος του ήταν η ενημέρωση σε βάθος, σε κάθε πτυχή της οικονομικής και επενδυτικής πραγματικότητας στη χώρα μας. Από το αρχικό 8σέλιδο newsletter, μέχρι σήμερα το ΧΡΗΜΑ έχει ανανεωθεί άλλες τέσσερις φορές. Επ ευκαιρία της συμπλήρωσης 20 ετών αδιάλειπτης έκδοσης, έγινε η παρουσίαση του ανανεωμένου «ΧΡΗΜΑ» και του ανανεωμένου ΧΡΗΜΑ Week, με νέο σχεδιασμό, νέους συνεργάτες και επαυξημένη ύλη. Ακόμη, αντιλαμβανόμενοι την επιχειρηματική ευκαιρία για την επαγγελματική και τεχνολογικά εξελιγμένη κάλυψη του χώρου της Ασφαλιστικής Αγοράς, ο Όμιλος MetaHolding αποκάλυψε τον τίτλο του Νέου Ασφαλιστικού Περιοδικού που θα ονομάζεται «INSURANCE WORLD» και το οποίο θα συμπληρώνεται με την εβδομαδιαία ηλεκτρονική εφημερίδα INSURANCE WEEK και το portal : www.insuranceworld.gr INSURANCE WORLD ΑΝΑΝΕΩΜΕΝΟ «ΧΡΗΜΑ» Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλούμε απευθυνθείτε: Αθηνά Φραδέλου, MetaΗolding, fradelou.a@metaholding.gr, τηλ: +30 210 998 4905 Στις ιστοσελίδες: http://www.hrima.gr & www.moneyconferences.com South-East Europe Insurance Conference 2008 11

3. AGENDA South-East Europe Insurance Conference 2008 Τρίτη, 16 Δεκεμβρίου 2008,Συνεδριακό Κέντρο Εθνικής Ασφαλιστικής Πρόγραμμα Συνεδρίου 08:30-09:00 Προσέλευση - Εγγραφές Καλωσόρισμα: Κωνσταντίνος Ουζούνης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Money 09:00-09:05 Conferences 09:15-09:30 Χαιρετισμός: Φωκίων Μπράβος, Πρόεδρος Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος Ομιλία: Δρ. Νικόλαος Τραυλός, Πρύτανης & Κάτοχος της Επώνυμης Ακαδημαϊκής Έδρας 09:30-09:50 στη Χρηματοοικονομική «Καίτη Κυριακοπούλου», ALBA Graduate Business School 09:50-10:40 ΠΑΝΕΛ Ι: Solvency II: Απειλή ή Ευκαιρία; Συντονιστής: Ευγενία Τζώρτζη, δημοσιογράφος, Καθημερινή Χρήστος Αδαμαντιάδης, Διευθύνων Σύμβουλος, AIG Greece Λάμπρος Γκόγκος, Senior Manager Αναλογιστικών Υπηρεσιών, Ernst & Young Βασιλική Κωστάκη, Actuarial Director, Groupama Phoenix 10:40-11:20 Διάλειμμα 11:20-12:10 ΠΑΝΕΛ ΙΙ: Επαγγελματικά Ταμεία: Πρόκληση για την Κοινωνία και την Οικονομία Συντονιστής: Γιάννης Βερμισσώ, δημοσιογράφος Bram Boon, CEO, ING Ελλάδος Γιώργος Ρωμανιάς, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Παρατηρητήριο Απασχόλησης, Eπιστημονικός Σύμβουλος, Ινστιτούτου Εργασίας ΓΣΕΕ ΑΔΕΔΥ Κωνσταντίνος Τζινιέρης, Πρόεδρος Δ.Σ., Επαγγελματικό Ταμείο Ασφάλισης Οικονομολόγων (Ε.ΤΑ.Ο.), Διευθύνων Σύμβουλος, Alpha Trust ΑΝΔΡΟΜΕΔΑ Νικόλαος Τεσσαρομάτης, Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, ALBA, Γενικός Διευθυντής και Διευθυντής Διαχείρισης, ΕΔΕΚΤ-ΟΤΕ Asset Management 12:10-12:55 ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : Ιδιωτικά Επαγγελματικά Συνταξιοδοτικά Σχήματα: Γεφυρώνοντας τα δημόσια με τα ιδιωτικά ασφαλιστικά προγράμματα Υπό την Αιγίδα της ING Ελλάδος Bram Boon, CEO, ING Ελλάδος South-East Europe Insurance Conference 2008 12

12:55-13:10 Αποκαλυπτήρια του ανανεωμένου περιοδικού ΧΡΗΜΑ και του νέου ασφαλιστικού περιοδικού της MetaHolding S.A. O κ. Γκίκας Μάναλης, Γενικός Διευθυντής της Ελληνικά Χρηματιστήρια Α.Ε θα προβεί στα αποκαλυπτήρια του ανανεωμένου περιοδικού ΧΡΗΜΑ και του νέου Ασφαλιστικού Περιοδικού της MetaHolding S.A. Παρουσία των κ.κ.: Κωνσταντίνου Ουζούνη, Εκδότη Περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΧΡΗΜΑ Week Ανδρέα Αναστασίου, Διευθυντή Σύνταξης Περιοδικού ΧΡΗΜΑ Γιάννη Βερμισσώ, Διευθυντή Σύνταξης Νέου Ασφαλιστικού Περιοδικού Ομίλου MetaHolding Στέφανου Κοτζαμάνη, Διευθυντή Σύνταξης Ηλεκτρονικής Εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week 13:10-14:40 Γεύμα 14:40-15:30 ΠΑΝΕΛ ΙΙΙ: Ομαδικά Συμβόλαια: Διαρκές Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα για τις Επιχειρήσεις Συντονιστής: Νίκος Σακελλαρίου, δημοσιογράφος, Ημερησία Γιώργος Αναστασάκος, Σύμβουλος Διοίκησης, Aldemar Hotels Γιώργος Βλασσόπουλος, Aναπληρωτής Διευθυντής Ομαδικών Ασφαλίσεων, ALICO Νίκος Κεχαγιάογλου, Διευθύνων Σύμβουλος, K2 Insurance Risk Management Consultants 15:30-16:20 ΠΑΝΕΛ ΙV: Επιχειρείν στη Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη με Ασφάλεια Συντονιστής: Ανδρέας Αναστασίου, Διευθυντής Σύνταξης, περιοδικό ΧΡΗΜΑ Νότης Βαγιακάκος, Διευθύνων Σύμβουλος HDI-Gerling Hellas Αικατερίνη Μανσούρη, Υπεύθυνη του τμήματος Μεσομακροπρόθεσμων Πιστώσεων & Ειδικών Συμβολαίων, Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (Ο.Α.Ε.Π.) Γιώργος Ζαφειρίου, Διευθύνων Σύμβουλος, Comergon Α.Ε. Insurance Broker 16:20-17:00 Διάλειμμα 17:00-17:50 ΠΑΝΕΛ V: Αναλυτική Παρουσίαση του νέου περιοδικού ΧΡΗΜΑ & του Νέου Ασφαλιστικού Περιοδικού του Ομίλου MetaHolding Αναλυτική παρουσίαση του επαγγελματικού σχεδιασμού, των πολιτικών marketing και των συνεργατών, του νέου περιοδικού ΧΡΗΜΑ & της ηλεκτρονικής εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week, καθώς και του νέου Ασφαλιστικού Περιοδικού του Ομίλου MetaHolding S.A. South-East Europe Insurance Conference 2008 13

Παρουσιαστές: Κωνσταντίνος Ουζούνης, Εκδότης Περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΧΡΗΜΑ Week Ανδρέας Αναστασίου, Διευθυντής Σύνταξης Περιοδικού ΧΡΗΜΑ Γιάννης Βερμισσώ, Διευθυντής Σύνταξης Νέου Ασφαλιστικού Περιοδικού Ομίλου MetaHolding Στέφανος Κοτζαμάνης, Διευθυντής Σύνταξης Ηλεκτρονικής Εφημερίδας ΧΡΗΜΑ Week 4. ΧΟΡΗΓΟΙ Ειδική αναφορά ωστόσο θα πρέπει να γίνει για όλους του χορηγούς σημαντικές επιχειρήσεις και φορείς- πού με τη συμμετοχή του συνέβαλλαν ουσιαστικά στην διεξαγωγή του συνεδρίου: Platinum Χορηγός: ING Ελλάδος Gold Χορηγος: HDI-GERLING Silver Χορηγοί BSI S.A., COMERGON Α.Ε., KOSMOCAR, V+O COMMUNICATIONS Επιστημονικός συνεργάτης: ALBA GRADUTE BUSINESS SCHOOL Honorary Sponsors: Υπουργείο Ανάπτυξης, Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (Ε.Α.Ε.Ε.), Συνδέσμος Ελλήνων Μεσιτών Ασφαλίσεων (ΣΕΜΑ), Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ), Πανελλήνιος Σύνδεσμος Συντονιστών Ασφαλιστικών Συμβούλων, Ένωση Θεσμικών Επενδυτών, Ένωση Εισηγμένων Εταιριών, Ένωση Τραπεζών Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Communication Sponsors: ΧΡΗΜΑ, ΧΡΗΜΑWeek, SBC Business Channel, Κέρδος, Ισοτιμία, Euro2day, Ad Business, City Press. South-East Europe Insurance Conference 2008 14

5. O ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΗΣ Money Conferences Με έδρα την Αθήνα, τα Money Conferences (www.moneyconferences.com) δραστηριοποιούνται στον τομέα διοργάνωσης διεθνών συνεδρίων και εξειδικεύονται σε υψηλού κύρους οικονομικά και χρηματοοικονομικά συνέδρια στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Τα Money Conferences αποτελούν τμήμα της MetaHolding Α.Ε., η οποία δημοσιεύει το Οικονομικό και Επενδυτικό περιοδικό «ΧΡΗΜΑ» από το 1988, καθώς και την εβδομαδιαία ηλεκτρονική εφημερίδα ΧΡΗΜΑWeek. Η εταιρία αντιπροσωπεύει στη χώρα μας τη Euromoney Conferences και έχει ήδη διοργανώσει φέτος με επιτυχία τέσσερα συνέδρια. Το πρώτο είχε τίτλο: «CEO & CSR 2008: Επαναπροδιορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο επιχειρούμε» το δεύτερο ήταν το: South-East Europe Banking Conference 2008, το τρίτο ήταν το: South-East Europe Investment Conference 2008 και το τέταρτο ήταν το: South-East Europe Insurance Conference 2008 Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα συνέδρια που διοργανώνουν τα Money Conferences μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον κ. Σαλβαρλή Κωνσταντίνο: τηλ.: 210 998 4909 ή με e-mail: salvarlis.k@moneyconferences.com 6. Η ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΤΩΝ MONEY CONFERENCES Για πληροφορίες σχετικά με θέματα χορηγιών που αφορούν τα συνέδρια παρακαλούμε επικοινωνήστε: Κωνσταντίνος Ουζούνης Εκδότης, Περιοδικό ΧΡΗΜΑ Διευθύνων Σύμβουλος, MetaHolding A.E. & Moneyconferences Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος Αττικής Τηλ.: 210 998 4900 Fax: 210 995 5230 E-mail: ouzounis.k@metaholding.gr URL : www.metaholding.gr Για πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα των συνεδρίων παρακαλώ επικοινωνήστε με: Αθηνά Φραδέλου Money Conferences Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Αθήνα Τηλ.: 210 998 4905 Φαξ: 210 995 5230 E-mail: fradelou.a@metaholding.gr URL: www.moneyconferences.com South-East Europe Insurance Conference 2008 15

Για πληροφορίες σχετικά με την διοργάνωση των συνεδρίων αλλά και την διαδικασία εγγραφής παρακαλώ επικοινωνήστε με: Κωνσταντίνος Σαλβαρλής Money Conferences Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος, Αθήνα Τηλ.: 210 998 4909 Φαξ: 210 995 5230 E-mail: salvarlis.k@moneyconferences.com URL: www.moneyconferences.com 7. TESTIMONIALS «Το Συνέδριο South East Europe Insurance Conference 2008, Platinum χορηγός του οποίου ήταν η ING Ελλάδος, έδωσε την ευκαιρία σε καταξιωμένους επαγγελματίες του χώρου να έρθουν σε επαφή, ανταλλάσοντας ιδέες και απόψεις για τα επίκαιρα ασφαλιστικά θέματα με ιδιαίτερη έμφαση στο συνταξιοδοτικό.» Μάνος Χειράκης Marketing Manager ING Greece "Η HDI-Gerling υποστηρίζει πάγια τις σοβαρές προσπάθειες των φορέων της Αγοράς που προωθούν την γνώση, την ανταλλαγή δημιουργικών απόψεων και την ανοικτή επικοινωνία όλων των εταίρων της Ασφαλιστικής Αγοράς. Μια τέτοια εξαιρετική πρωτοβουλία ήταν και το Συνέδριο South East Europe Insurance Conference 2008, και είμαστε ευτυχείς που υπήρξαμε χορηγός του". Νότης Βαγιακάκος Γενικός Διευθυντής και Νόμιμος Εκπρόσωπος HDI-Gerling Industrie Versicherung AG/Υποκατάστημα Ελλάδος «H Kosmocar-Volkswagen υποστήριξε ως χορηγός το συνέδριο South-East Europe Insurance Conference 2008, το οποίο διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία η εταιρεία Money Conferences αποδεικνύοντας για ακόμα μία φορά την υψηλή επαγγελματική της κατάρτιση στη διοργάνωση μεγάλων και επιτυχημένων συνεδρίων. Σε μία έντονη περίοδο για την Ελλάδα αλλά και για τον κόσμο γενικότερα η θεματολογία του συνεδρίου κατάφερε να δώσει έμφαση σε σημαντικά ασφαλιστικά θέματα που αφορούν τόσο τον συγκεκριμένο κλάδο όσο και τους ασφαλισμένους γενικότερα. Από την πλευρά μας θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους διοργανωτές για την άρτια οργάνωση του συνεδρίου καθώς και για την πολύ καλή συνεργασία που μας προσέφεραν.» Θανάσης Κονιστής Προϊστάμενος Marketing Volkswagen South-East Europe Insurance Conference 2008 16

Το Συνέδριο South-East Europe Insurance Conference 2008 της Money Conferences είχε εξαιρετικούς ομιλητές και συντονιστές, πολύ καλά πάνελ, σχετική και χρήσιμη θεματολογία και άρτια οργάνωση». Καθηγητής Νικόλαος Γ. Τραυλός Πρύτανης Κάτοχος της Επώνυμης Ακαδημαϊκής Έδρας στη Χρηματοοικονομική «Καίτη Κυριακοπούλου» «Το Συνέδριο South East Europe Insurance Conference 2008, Silver χορηγός του οποίου ήταν η BSI AE, μας έδωσε την ευκαιρία να έρθουμε σε επαφή με τον ασφαλιστικό κλάδο και να παρουσιάσουμε λύσεις ψηφιακής αρχειοθέτησης και διαχείρισης εγγράφων οι οποίες είναι χρήσιμες σε περιόδους οικονομικής ύφεσης για εξοικονόμηση χρόνου, χώρου & χρήματος. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους διοργανωτές για την άψογη οργάνωση του συνεδρίου με χρήσιμη θεματολογία και άριστη συνεργασία.>> Κώστας Μαραμπότος Διευθυντής Πωλήσεων BSI S.A. «Το συνέδριο South-East Europe Insurance Conference 2008 απετέλεσε μία μοναδική ευκαιρία ανάδειξης της κεφαλαιώδους σημασίας του ασφαλιστικού κλάδου στην κατεύθυνση στήριξης και διασφάλισης των προοπτικών παγκόσμιας οικονομικής ανάκαμψης. Η διοργάνωση του συνεδρίου στο χρονικό επίκεντρο της διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης, παρείχε εμπεριστατωμένες απαντήσεις στο θεμελιώδες ερώτημα της μελλοντικής πορείας της παγκόσμιας οικονομίας, προωθώντας την εποικοδομητική ανταλλαγή απόψεων και την ενδελεχή ανάλυση των βαθύτερων αιτιών της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας. Η εξειδικευμένη γνώση των εισηγητών, η στοχευμένη θεματολογία των panel, καθώς και η πολυετής εμπειρία των συμμετεχόντων, απετέλεσαν γόνιμο έδαφος δημιουργικού προβληματισμού σχετικά με την πορεία της ασφαλιστικής αγοράς, τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που παρουσιάζονται σήμερα, καθώς και το γενικότερο ρόλο του ασφαλιστικού κλάδου στο ευρύτερο οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο. Ως αργυρός χορηγός του "South-East Europe Banking Conference 2008, χαιρόμαστε για τη δυνατότητα που είχαμε να στηρίξουμε και να συμμετάσχουμε, πρωτίστως, σε μία τόσο δυναμική διοργάνωση, που υπογράμμισε τη βαρύτητα και τη δυναμική της ασφαλιστικής αγοράς στην ευρύτερη περιοχή της Νότιο- Ανατολικής Μεσογείου.» Γιάννης Ολύμπιος Αντιπρόεδρος Εντεταλμένος Σύμβουλος V+O Communication» South-East Europe Insurance Conference 2008 17

8. ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Καλωσόρισμα: κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Money Conferences Χαιρετισμός: κ. Φωκίων Μπράβος, Πρόεδρος Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος South-East Europe Insurance Conference 2008 18

Ομιλία: Δρ. Νικόλαος Τραυλός, Πρύτανης & Κάτοχος της Επώνυμης Ακαδημαϊκής Έδρας στη Χρηματοοικονομική «Καίτη Κυριακοπούλου», ALBA Graduate Business School Ο κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Money Conferences μαζί με τον κ. Φωκίων Μπράβο, Πρόεδρο της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος και τον Δρ. Νικόλαο Τραυλό, Πρύτανη ALBA Graduate Business School South-East Europe Insurance Conference 2008 19

ΠΑΝΕΛ Ι: Solvency II: Απειλή ή Ευκαιρία; ΠΑΝΕΛ ΙΙ: Επαγγελματικά Ταμεία: Πρόκληση για την Κοινωνία και την Οικονομία South-East Europe Insurance Conference 2008 20

Ομιλία κ. Bram Boon, CEO, ING Ελλάδος στην συζήτηση εργασίας που διοργάνωσε η ING και είχε τίτλο: Ιδιωτικά Επαγγελματικά Συνταξιοδοτικά Σχήματα: Γεφυρώνοντας τα δημόσια με τα ιδιωτικά ασφαλιστικά προγράμματα Αποκαλυπτήρια του ανανεωμένου περιοδικού «ΧΡΗΜΑ» και του «INSURANCE WORLD» του νέου ασφαλιστικού περιοδικού της MetaHolding S.A. South-East Europe Insurance Conference 2008 21

Αποκαλυπτήρια του ανανεωμένου περιοδικού «ΧΡΗΜΑ» Ο κ. Κωνσταντίνος Ουζούνης, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος, Money Conferences μαζί με τον κ. Bram Boon, CEO, ING Ελλάδος South-East Europe Insurance Conference 2008 22

Χαιρετισμός: κ. Γκίκας Μάναλης, Γενικός Διευθυντής της Ελληνικά Χρηματιστήρια Α.Ε. Αποκαλυπτήρια του «INSURANCE WORLD» του νέου ασφαλιστικού περιοδικού της MetaHolding S.A South-East Europe Insurance Conference 2008 23

Απονομή Πιστοποιητικού Climate Neutral στον κ. Κωνσταντίνο Ουζούνη, Πρόεδρο & Διευθύνοντα Σύμβουλο της MetaHolding S.A. (διοργανώτριας εταιρίας των Money Conferences) από τον κ. Γιώργο Καζαντζόπουλο, Διευθύνοντα Εταίρο, Global Challenges ΠΑΝΕΛ ΙΙΙ: Ομαδικά Συμβόλαια: Διαρκές Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα για τις Επιχειρήσεις South-East Europe Insurance Conference 2008 24

ΠΑΝΕΛ ΙV: Επιχειρείν στη Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη με Ασφάλεια South-East Europe Insurance Conference 2008 25

9. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Θέλουμε να πιστεύουμε ότι το συνέδριο πέτυχε τους σκοπούς του ως προς την προσέλευση άλλα και όσον αφορά τη θεματολογία του. Οι υψηλής ποιότητας παρουσιάσεις, η επιλογή των ομιλητών και των θεμάτων που συζητήθηκαν, καθώς και η όλη οργάνωση του συνεδρίου είναι τομείς όπου συμμετέχοντες, χορηγοί, και ομιλητές μας επιβράβευσαν με ενθαρρυντικές παρατηρήσεις. Σκοπός των Money Conferences είναι να καθιερώσουν τo «Insurance Money Conference» σε ένα υψηλού επιπέδου ετήσιο συνέδριο. Ανανεώνουμε το ραντεβού μας για το «Insurance Money Conference 2009», με διευρυμένη θεματολογία και καινούργιο concept. Βρισκόμαστε στη διάθεση σας για περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με το θέμα. Με εκτίμηση, Κωνσταντίνος Ουζούνης Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος, Money Conferences Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος Αττικής Τηλ.: +30 210 998 4864 Fax: +30 210 995 5230 E-mail: ouzounis.k@metaholding.gr URL : www.moneyconferences.com & www.metaholding.gr South-East Europe Insurance Conference 2008 26