Έρευνα πεδίου και καταγραφή ατυχημάτων άγριας ζωής: Εργαλείο λήψης διαχειριστικών αποφάσεων και διεθνής εμπειρία Βασίλειος Μποντζώρλος Δασολόγος - Περιβαλλοντολόγος Δρ Οικολογίας & Διαχείρισης Άγριας Πανίδας Βοτανικός Κήπος Διομήδους Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Χαϊδάρι
Δομή της παρουσίασης Συνεργασία με την ΑΝΙΜΑ Η δυναμική των κέντρων περίθαλψης στην έρευνα Η καταγραφή των ατυχημάτων άγριας ζωής στους αυτοκινητόδρομους (roadkills) Από την τυχαία διαπίστωση στην ανάγκη έρευνας και διαχείρισης Case studies 1: Παραδείγματα έρευνας «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Αξιοποίηση και διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος «Εθνικό Δίκτυο Παρατηρητών Άγριας Ζωής». Η διαφορά μεταξύ σχεδιασμένης έρευνας και του Citizen Science τρόπος ανάλυσης δεδομένων (bottom-up vs upwards-downwards) Προτάσεις για τη συνέχιση του προγράμματος με πανελλήνια αξιοποίηση και χρήση από φορείς και πολίτες
Συνεργασία με την ΑΝΙΜΑ Η δυναμική των κέντρων περίθαλψης στην έρευνα Η μεγάλη αξία των κέντρων περίθαλψης, εκτός από το βασικό τους έργο το οποίο είναι η περίθαλψη, επανένταξη και απελευθέρωση των ειδών στο φυσικό τους χώρο αντιθέτως:
Συνεργασία με την ΑΝΙΜΑ Η δυναμική των κέντρων περίθαλψης στην έρευνα Συγκεριμένο παράδειγμα η συμμετοχή της ΑΝΙΜΑ στο ερευνητικό πρόγραμμα του πανεπιστημίου της Λωζάνης για τον πληθυσμό της Τυτώ (Tyto alba) + 77 δείγματα από 35 διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας
Η καταγραφή των ατυχημάτων άγριας ζωής στους αυτοκινητόδρομους (roadkills) Από την τυχαία διαπίστωση στην ανάγκη έρευνας και διαχείρισης Τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει καταγραφεί η μέγιστη διείσδυση των ανθρώπινων κατασκευών στο φυσικό περιβάλλον
Η καταγραφή των ατυχημάτων άγριας ζωής στους αυτοκινητόδρομους (roadkills) Από την τυχαία διαπίστωση στην ανάγκη έρευνας και διαχείρισης Τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει καταγραφεί η μέγιστη διείσδυση των ανθρώπινων κατασκευών στο φυσικό περιβάλλον
Η καταγραφή των ατυχημάτων άγριας ζωής στους αυτοκινητόδρομους (roadkills) Από την τυχαία διαπίστωση στην ανάγκη έρευνας και διαχείρισης Τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει καταγραφεί η μέγιστη διείσδυση των ανθρώπινων κατασκευών στο φυσικό περιβάλλον Επίδραση: Τροποποίηση της συμπεριφοράς των ζώων Δημιουργία κρασπεδικών ενδιαιτημάτων & διακένων Απώλεια ή και δημιουργία συνδεσιμότητας (habitat connectivity, corridors) Εισαγωγή εισβολικών ειδών Μετακινήσεις υπο-πληθυσμών και εποικισμός Ατυχήματα άγριας ζωής από συγκρούσεις με οχήματα
Η καταγραφή των ατυχημάτων άγριας ζωής στους αυτοκινητόδρομους (roadkills) Από την τυχαία διαπίστωση στην ανάγκη έρευνας και διαχείρισης Τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει καταγραφεί η μέγιστη διείσδυση των ανθρώπινων κατασκευών στο φυσικό περιβάλλον Μερικοί τρομακτικοί αριθμοί: Ηνωμένες Πολιτείες: Υπολογίστηκε ότι σε ορισμένες περιοχές είδη χελώνας που διανύουν το δρόμο έχουν μόλις 2% πιθανότητα επιβίωσης Ηνωμένες Πολιτείες: Σύμφωνα με τα στατιστικά των ασφαλιστικών εταιρειών, ετησίως λαμβάνει χώρα κατά μέσο όρο μία σύγκρουση οχήματος με είδος της άγριας ζωής ανά 26 sec Ηνωμένες Πολιτείες: Οι συγκρούσεις με οχήματα απειλούν 21 αυστηρά προστατευόμενα είδη άγριας ζωής. Είναι μία από τις 3 μεγαλύτερες απειλές Ηνωμένες Πολιτείες: 1.000.000 θάνατοι ζώων από ατυχήματα συγκρούσεων με οχήματα
Η καταγραφή των ατυχημάτων άγριας ζωής στους αυτοκινητόδρομους (roadkills) Από την τυχαία διαπίστωση στην ανάγκη έρευνας και διαχείρισης Τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει καταγραφεί η μέγιστη διείσδυση των ανθρώπινων κατασκευών στο φυσικό περιβάλλον Μερικοί τρομακτικοί αριθμοί: Ευρώπη: (good year) 350.000 (bad year) 27.000.000 θάνατοι πτηνών από ατυχήματα συγκρούσεων με οχήματα Γερμανία: Το 2012 συνέβησαν 200.000 ατυχήματα άγριας ζωής από συγκρούσεις με οχήματα. 20 νεκροί 615 βαριά τραυματισμένοι μισό δισεκατομμύριο ευρώ ασφαλιστικά έξοδα
Η καταγραφή των ατυχημάτων άγριας ζωής στους αυτοκινητόδρομους (roadkills) Από την τυχαία διαπίστωση στην ανάγκη έρευνας και διαχείρισης Τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει καταγραφεί η μέγιστη διείσδυση των ανθρώπινων κατασκευών στο φυσικό περιβάλλον Μερικοί τρομακτικοί αριθμοί: Αγγλία: Το 20% του συνολικού πληθυσμού ασβών θανατώνεται ετησίως από συγκρούσεις με οχήματα Ολλανδία: Το 10% του συνολικού πληθυσμού ασβών χανόταν ετησίως από συγκρούσεις με οχήματα τη δεκαετία του 1990-2000 Ισπανια: Αποδείχθηκε συσχετισμός υψηλότερου ποσοστού θανάτωσης ερπετών και αμφιβίων σε προστατευόμενες περιοχές (Are protected areas really protected Narriga et al. 2012)
Η καταγραφή των ατυχημάτων άγριας ζωής στους αυτοκινητόδρομους (roadkills) Από την τυχαία διαπίστωση στην ανάγκη έρευνας και διαχείρισης Τα τελευταία 30-40 χρόνια έχει καταγραφεί η μέγιστη διείσδυση των ανθρώπινων κατασκευών στο φυσικό περιβάλλον Οι πρώτες επίσημες φωνές ανησυχίας ήρθαν από τα μεγάλα ποσά των ασφαλιστικών εταιρειών για ζημιές από συγκρούσεις με ζώα Τα πρώτα στατιστικά νούμερα που ήρθαν στο φως έδειξαν μεγάλη αρνητική επίδραση κυρίως στην άγρια πανίδα αλλά και στον άνθρωπο και δημιούργησαν την ανάγκη: Έρευνα - Αποτελέσματα - Διαχείριση
Case studies 1: Παραδείγματα έρευνας «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες / 6 περιπτώσεις Τανζανία / ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ - Protected vs non-protected areas vehicle wildlife collisions
Case studies 1: Παραδείγματα έρευνας «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες / 6 περιπτώσεις Αυστραλία / ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ - hotspots for wildlife fatalities
Case studies 1: Παραδείγματα έρευνας «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες / 6 περιπτώσεις Πορτογαλία / ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ - landscape & road related factors (WVCs)
Case studies 1: Παραδείγματα έρευνας «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες / 6 περιπτώσεις Σουηδία / ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ - Development of evaluation tools in mitigation planning
Case studies 1: Παραδείγματα έρευνας «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες / 6 περιπτώσεις Καναδάς / ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ - Different roads with different effects in vertebrate mortality
Case studies 1: Παραδείγματα έρευνας «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες / 6 περιπτώσεις Αγγλία / ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ - Different roads with different effects in vertebrate mortality
Case studies 1: Παραδείγματα έρευνας «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες / 6 περιπτώσεις Συνοψίζοντας: Άξονες που ακολουθούνται στην έρευνα Διαπιστώσεις & εντοπισμός παραγόντων που επιδρούν στα ατυχήματα άγριας ζωής με οχήματα Μοντελοποίηση, δημιουργία χαρτών και hotspots Δημιουργία WVCs, αναλυτική συγκεκριμενοποίηση (species related basis) Διαχειριστικές προτάσεις και λύσεις μετριασμού του φαινομένου (mitigation)
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Μερικά λαμπρά παραδείγματα συλλογής δεδομένων και διάχυσης αποτελεσμάτων Αγγλία Citizen Science based Πανεπιστήμιο Cardiff http://projectsplatter.co.uk
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Μερικά λαμπρά παραδείγματα συλλογής δεδομένων και διάχυσης αποτελεσμάτων Καναδάς Πανεπιστήμιο British Columbia 1980 μέχρι και σήμερα Citizen Science based http://www.th.gov.bc.ca/publications/eng_publications/environment/wars_reports.htm
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Μερικά λαμπρά παραδείγματα συλλογής δεδομένων και διάχυσης αποτελεσμάτων Καλιφόρνια Πανεπιστήμιο California Υπουργείο Περιβάλλοντος & Μεταφορών Citizen Science based http://maineaudubon.org/wildlife-habitat/wildlife-road-watch/
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Μερικά λαμπρά παραδείγματα συλλογής δεδομένων και διάχυσης αποτελεσμάτων Τασμανία Σύνολο δημόσιων & ιδιωτικών φορέων Citizen Science based http://www.roadkilltas.com/
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Μερικά λαμπρά παραδείγματα συλλογής δεδομένων και διάχυσης αποτελεσμάτων Αυστρία Πανεπιστήμιο Βιέννης Πανευρωπαϊκό application Καταγραφή ατυχημάτων άγριας ζωής μέσω κινητού http://www.spotteron.com/en/component/k2/project-roadkill https://www.roadkill.at
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Παραδείγματα διαχειριστικών λύσεων βάσει έρευνας & αποτελεσμάτων 3 βασικοί άξονες λύσεων
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Παραδείγματα διαχειριστικών λύσεων βάσει έρευνας & αποτελεσμάτων Πολλαπλές διαφορετικές εφαρμογές σε κάθε περίπτωση, για κάθε είδος άγριας ζωής κατά περίπτωση ανάλογα με τις ανάγκες της περιοχής
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Παραδείγματα διαχειριστικών λύσεων βάσει έρευνας & αποτελεσμάτων Στις περιπτώσεις χρήσεις των «περασμάτων» από διαφορετικά είδη πρέπει να συνδυάζονται πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Παραδείγματα διαχειριστικών λύσεων βάσει έρευνας & αποτελεσμάτων Στις περιπτώσεις χρήσεις των «περασμάτων» από διαφορετικά είδη πρέπει να συνδυάζονται πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Παραδείγματα διαχειριστικών λύσεων βάσει έρευνας & αποτελεσμάτων Επιβεβαιωμένη αποτελεσματικότητα για διάφορα είδη άγριας ζωής
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Παραδείγματα διαχειριστικών λύσεων βάσει έρευνας & αποτελεσμάτων Επιβεβαιωμένη αποτελεσματικότητα για διάφορα είδη άγριας ζωής
Case studies 2: Παραδείγματα συλλογής δεδομένων, διάχυσης αποτελεσμάτων και διαχειριστικών λύσεων «wildlife roadkills» σε άλλες χώρες Παραδείγματα διαχειριστικών λύσεων βάσει έρευνας & αποτελεσμάτων Μεγάλες εταιρείες αποκλειστικά ασχολούνται με την έρευνα και κατασκευή ειδικών «περασμάτων» για την άγρια ζωή στους αυτοκινητόδρομους ARC Animal Road Crossing http://arc-solutions.org
Αξιοποίηση και διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος «Εθνικό Δίκτυο Παρατηρητών Άγριας Ζωής». Η διαφορά μεταξύ σχεδιασμένης έρευνας και του Citizen Science τρόπος ανάλυσης δεδομένων (bottom-up vs upwardsdownwards) Στοχευμένη έρευνα bottom up Πειραματικός σχεδιασμός Δειγματοληπτικές επιφάνειες καθορισμένες Πρωτόκολλο καταγραφής περιβαλλοντικών μεταβλητών, μεταβλητών οδικού δικτύου και ειδών άγριας πανίδας Υλοποίηση συλλογής δεδομένων σε συγκεκριμένα χρονικά πλαίσια με επαναληψιμότητα Ανάλυση δεδομένων Αναζήτηση patterns, μοντελοποίηση, διαχειριστικές προτάσεις Citizen Science upwards downwards Συλλογή δεδομένων χωρίς χρονική - χωρική μεθοδολογία και επαναληψιμότητα Απλά πρωτόκολλα με απουσία λεπτομερειών Διερεύνηση patterns στα δεδομένα αποκλείοντας τα μεροληπτικά στοιχεία Γενικότερα patterns με πιθανά bias
Αξιοποίηση και διάχυση των αποτελεσμάτων του προγράμματος «Εθνικό Δίκτυο Παρατηρητών Άγριας Ζωής». Η διαφορά μεταξύ σχεδιασμένης έρευνας και του Citizen Science τρόπος ανάλυσης δεδομένων (bottom-up vs upwardsdownwards) Παρόλα αυτά Με την εξέλιξη των ετών, τη συμμετοχή μεγάλου αριθμού εθελοντών παρατηρητών και την συσσώρευση δεδομένων δύναται να παραχθούν πολύ σημαντικά αποτελέσματα, όπως έχει αποδείξει η ευρωπαϊκή και παγκόσμια εμπειρία (presence-absence data analysis, Maximum Entropy Models, WVCs, κλπ) Παραγωγή χαρτών με hotspot roadkills για συγκεκριμένα είδη, ετησίες τεχνικές εκθέσεις, εξακρίβωση περιβαλλοντικών μεταβλητών με επίδραση στις συγκρούσεις οχημάτων με άγρια ζωή (ενδιαίτημα, βλάστηση, κλίσεις, πυκνότητα, κλπ), συγκεκριμενοποίηση χαρακτηριστικών οδικού δικτύου με επίδραση σε ατυχήματα (γωνία στροφής, είδος στροφής, κλίσεις, πλάτος δρόμου, είδος δρόμου, διάδραση με τα στοιχεία του τοπίου, κλπ).
Προτάσεις για τη συνέχιση του προγράμματος με πανελλήνια αξιοποίηση και χρήση από φορείς και πολίτες Συνεργασία με φορείς διαχείρισης Αναγνώριση της αξίας του έργου και χρηματοδότηση από το αρμόδιο υπουργείο Συνεργασία με Δασαρχεία και δασικούς υπαλλήλους Δημιουργία εφαρμογής app για κινητά τηλέφωνα για άμεση καταγραφή ατυχήματος
Κλείνοντας: Για να εφαρμοσθεί οποιοδήποτε διαχειριστικό μέτρο, απαιτείται εισροή δεδομένων και ανάλυση Το Εθνικό Δίκτυο Παρατηρητών Άγριας Ζωής είναι η πρώτη πανελλήνια προσπάθεια συλλογής δεδομένων ατυχημάτων άγριας ζωής με οχήματα Συνεπώς, πρέπει να συνεχιστεί, για μεγάλο βάθος χρόνου, και μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο για τη λήψη διαχειριστικών αποφάσεων από την πολιτεία
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ