Α. Γεραμάνη Α. Βαβουράκη Ελληνογερμανική Αγωγή 6 Νοεμβρίου 2016
Οι μαθητές της Ε τάξης στο πλαίσιο των διαθεματικών προγραμμάτων της τάξης τους ασχολούνται με τη βυζαντινή τέχνη σε ένα πρόγραμμα που εμπλέκει τη βυζαντινή ιστορία και την τοπική ιστορία, συνδυάζει τυπικές και άτυπες μορφές μάθησης και εισάγει τους μαθητές σε επιστημονική έρευνα.
Ο προγραμματισμός και ο σχεδιασμός του προγράμματος εντάσσεται στον προσανατολισμό μας προς τον σχεδιασμό και την αξιοποίηση διαθεματικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων που: Ενθαρρύνουν την ενεργό συμμετοχή των παιδιών στη γνωστική διαδικασία. Αξιοποιούν ποικίλες πηγές γνώσης και δραστηριότητες εκτός σχολικού εγχειριδίου. Καλλιεργούν συστηματικά τη δεξιότητα συνεργασίας. Εμπλέκουν τα παιδιά σε επιστημονική μελέτη και έρευνα Αναπτύσσουν την ικανότητα κριτικής επεξεργασίας και σύνθεσης των πληροφοριών.
Οι μαθητές: να γνωρίσουν τις βασικές μορφές της βυζαντινής ναοδομίας να γνωρίσουν βασικές αρχές της αγιογραφίας και να ασκηθούν στην «ανάγνωση των εικόνων» να γνωρίσουν τις αρχές του εικονογραφικού κύκλου να έρθουν σε επαφή με την τεχνική των ψηφιδωτών και να διακρίνουν τα υλικά και τον σκοπό κατασκευής τους να οργανώσουν και να πραγματοποιήσουν έρευνα πεδίου να συλλέξουν πληροφορίες, να τις επεξεργαστούν και να τις συνθέσουν να συνεργαστούν.
Μέσα από συζήτηση στην τάξη και με την προβολή κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού οι μαθητές γνωρίζουν τις βασικές αρχές και τα είδη της βυζαντινής ναοδομίας, τις μορφές, τα θέματα και τα χρώματα της αγιογραφίας, τα υλικά και τη χρήση των βυζαντινών ψηφιδωτών.
επίσκεψη των μαθητών στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας περιήγηση τους σε επιλεγμένα εκθέματα εφαρμογή ειδικού εκπαιδευτικού σεναρίου στη διαδραστική συνεργατική πλατφόρμα μάθησης Collage (www.ea.gr/ep/collage)
Η συνεργατική πλατφόρμα μάθησης Collage βασίζεται στη συγγραφή έξυπνων ερωτήσεων σε μια παιχνιώδη δραστηριότητα. Μέσω του Collage ο εκπαιδευτικός μπορεί να μετατρέψει την επίσκεψη σε ένα μουσείο ή σε έναν αρχαιολογικό χώρο σε ένα εποικοδομητικό μάθημα (www.ea.gr/ep/collage).
Οι μαθητές χρησιμοποιώντας κινητές συσκευές έχουν πρόσβαση στις παιγνιώδεις αλλά στοχευμένες δραστηριότητες που έχει ετοιμάσει ο εκπαιδευτικός και εργαζόμενοι σε ομάδες ανακαλύπτουν τα εκθέματα του Μουσείου μέσα από μια διαδικασία που ενθαρρύνει τη αυτενέργεια και καλλιεργεί τη συνεργασία.
Η επίσκεψη στο μουσείο μετατρέπεται σε εποικοδομητική δράση Μέσω του Collage οι μαθητές εργάζονται σε ομάδες των δύο ή και περισσότερων παιδιών χρησιμοποιούν κινητές συσκευές απαντούν «παίζοντας» σε «έξυπνες» ερωτήσεις αυτενεργούν και ανακαλύπτουν τα στοιχεία της βυζαντινής τέχνης τα οποία μελετούν (π.χ. υλικά ψηφιδωτού) και έχουν προηγουμένως συζητήσει.
παρατηρούν και εντοπίζουν σε αυτά χαρακτηριστικά στοιχεία της αγιογραφίας της ναοδομίας του αγιογραφικού κύκλου του ψηφιδωτού
Μετά την εξοικείωση με τα αντιπροσωπευτικά δείγματα της βυζαντινής τέχνης οι μαθητές είναι έτοιμοι να παρατηρήσουν τα παραπάνω στοιχεία στον φυσικό τους χώρο, στον βυζαντινό ναό και να πραγματοποιήσουν έρευνα πεδίου.
Μετά από συζήτηση στην τάξη, μαζί με τους μαθητές αποσαφηνίζουμε ποιες παραμέτρους και ποια στοιχεία θα παρατηρήσουμε και θα καταγράψουμε και συντάσσουμε το φύλλο παρατήρησης του βυζαντινού ναού. Παρατηρούνται και καταγράφονται : Η ναοδομία - ο τύπος του ναού Ο αγιογραφικός κύκλος Χαρακτηριστικά έργα αγιογραφίας και χριστιανικά σύμβολα Ψηφιδωτά, αν υπάρχουν
Αφού επιλέξουμε ποιον ναό θα επισκεφτούμε, οι μαθητές πραγματοποιούν μια μικρή βιβλιογραφική έρευνα και συλλέγουν στοιχεία για την ιστορία του ναού και για τις περιπέτειές του στο πέρασμα των χρόνων. Οι πληροφορίες παρουσιάζονται στην τάξη.
Οι μαθητές παρατηρούν και καταγράφουν τα στοιχεία στο φύλλο παρατήρησης. Η παρατήρηση ολοκληρώνεται με τη φωτογράφιση στοιχείων που παρατηρήθηκαν.
Οι μαθητές επιστρέφοντας στην αίθουσα διδασκαλίας εργαζόμενοι ανά ομάδες επεξεργάζονται τα στοιχεία που κατέγραψαν στα φύλλα παρατήρησης και συνθέτουν την παρουσίαση του ναού που επισκέφτηκαν.
Βιβλία και ψηφιακό υλικό Κόντογλου,Φ. Έκφρασις, εκδόσεις Παπαδημητρίου, 2000, Αθήνα. Βασιλείου,Θ. Μουμτζάκη,Α. Βυζαντινές εκκλησίες της Ανατολικής Αττικής, εκδόσεις Μίλητος, 2010, Αθήνα. Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής, Βυζαντινά και Μεταβυζαντινά εξωκκλήσια, Μια ηλεκτρονική περιήγηση στα εξωκκλήσια της Μητροπόλεως, 2009, Αθήνα.
Ντεκάστρο,Μ. Περπατώντας τις εποχές του Βυζαντίου, εκδόσεις Μεταίχμιο, 2011, Αθήνα. Ντεκάστρο,Μ. Βυζαντινή τέχνη, οδηγός για παιδιά, εκδόσεις Κέδρος, 2001, Αθήνα. Ντεκάστρο, Μ. Διαβάζοντας τις βυζαντινές εικόνες, εκδόσεις Ακρίτας, 1999, Αθήνα. ΔΕΠΠΣ και ΑΠΣ Ιστορίας για την Ε Δημοτικού, http://www.pi-schools.gr/programs/depps/.
Ιστοσελίδες http://www.imml.gr/ http://www.eie.gr/byzantineattica/ http://www.byzantinemuseum.gr/ http://www.benaki.gr/