ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών Aκαδ.Έτος: 2011-2012 Καθηγητής Κωνσταντίνος Γ. Ζωγράφος Γραφείο 906, Ευελπίδων 47 Α & Λευκάδος 33, Αθήνα, 113 62 Τηλ.: +30 210 8203673-5, Fax: +30 210 8203684, kostas.zografos@aueb.gr ΜΑΘΗΜΑ: Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών (7 ο Εξάµηνο) Ι ΑΣΚΩΝ: Καθηγητής Κωνσταντίνος Γ. Ζωγράφος ΩΡΕΣ Ι ΑΣΚΑΛΙΑΣ: ευτέρα (13:00-15:00), Παρασκευή (13:00-15:00) ΩΡΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟΥ: ευτέρα (10:00-11:00), Παρασκευή (10:00-11:00) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Στόχος του µαθήµατος είναι η ανάλυση και ο σχεδιασµός συστηµάτων διανοµής και µεταφορών. Το µάθηµα χωρίζεται σε δύο βασικές θεµατικές ενότητες. Στην πρώτη ενότητα παρουσιάζονται το περιβάλλον, η δοµή, η οργάνωση, και το θεσµικό πλαίσιο λειτουργίας του συστήµατος µεταφορών, τα χαρακτηριστικά της προσφοράς και ζήτησης, πρότυπα πρόβλεψης της ζήτησης, καθώς και τα κριτήρια µέτρησης των επιπτώσεων από τη λειτουργία του συστήµατος µεταφορών. Η δεύτερη ενότητα περιλαµβάνει την παρουσίαση και ανάλυση προβληµάτων µεταφοράς και διανοµής που αφορούν στο σχεδιασµό και προγραµµατισµό δροµολογίων διανοµής προϊόντων και υπηρεσιών και στη χωροθέτηση αποθηκευτικών χώρων και κέντρων παροχής υπηρεσιών. Ειδικότερα, η δεύτερη ενότητα παρουσιάζει µαθηµατικά πρότυπα και αλγορίθµους για την επίλυση προβληµάτων διανοµής προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και την εφαρµογή Τεχνολογιών Τηλεµατικής στις µεταφορές. Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Ανάλυση του Συστήµατος Μεταφορών: Συστατικά στοιχεία, δοµή και περιβάλλον του συστήµατος µεταφορών, χαρακτηριστικά της προσφοράς και ζήτησης, κριτήρια µέτρησης της απόδοσης και επιπτώσεις από τη λειτουργία του συστήµατος µεταφορών (ενέργεια, περιβάλλον, ασφάλεια). Πρόβλεψη Ζήτησης για Μεταφορές: Κατηγοριοποίηση προτύπων πρόβλεψης της ζήτησης µεταφορών, διαδικασία ανάπτυξης και επιλογής προτύπων, παραδείγµατα εφαρµογής προτύπων πρόβλεψης της ζήτησης µεταφορών. Προβλήµατα Σχεδιασµού Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών: Εισαγωγικές έννοιες, κατηγοριοποίηση προτύπων επίλυσης προβληµάτων διανοµής, µεταφοράς και χωροθέτησης εγκαταστάσεων, διατύπωση µαθηµατικών προτύπων που αφορούν στο σύστηµα διανοµής και µεταφορών, εφαρµογές και µελέτες περιπτώσεων. Τεχνολογίες Τηλεµατικής και Εφαρµογές Γεωγραφικών Συστηµάτων Πληροφοριών στις Μεταφορές: Παρουσίαση τεχνολογιών τηλεµατικής. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Με την ολοκλήρωση του µαθήµατος οι φοιτητές θα έχουν τη δυνατότητα να: Κατανοούν το περιβάλλον, τη δοµή, και τη λειτουργία, του συστήµατος µεταφορών Αναπτύσσουν και να εφαρµόζουν πρότυπα πρόβλεψης ζήτησης για µεταφορές Κατανοούν τα χαρακτηριστικά των προβληµάτων διανοµής και µεταφορών Αναπτύσσουν και να επιλύουν µαθηµατικά πρότυπα βελτιστοποίησης διανοµής και µεταφορών Κατανοούν τις δυνατότητες των τεχνολογιών και τις επιπτώσεις τους στη διοίκηση συστηµάτων διανοµής και µεταφορών. Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών 2

ΒΙΒΛΙΑ & ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ 1. ιαφάνειες / ιαλέξεις Μαθήµατος 2. ιδακτικά Βιβλία / Βοηθήµατα Μαθήµατος: Gianpaolo Ghiani, Gilbert Laporte, and Roberto Musmanno, Introduction to Logistics Systems Planning and Control, John Wiley & Sons, Inc., 2004. (http://www.pcfreak.net/international_university_college_files/introduction%20to%20logisti c%20systems%20planning%20&%20control.pdf) Odoni, A., R.C. Larson, Urban Operations Research, Prentice Hall, 1981. (available online at http://web.mit.edu/urban_or_book/www/book/) Mark A. Turnquist, Characteristics of Effective Freight Models, In: Freight Demand Modelling: Tools for Public-Sector Decision Making, Summary of a Conference organized by Transportation Research Board (TRB), September 25-27, 2006, Washington, D.C. (available online at http://onlinepubs.trb.org/onlinepubs/conf/cp40.pdf#page=23) 3. Πηγές χρήσιµες για την εκπόνηση των εργασιών: European Commission, EU energy and transport in figures, 2010. (available online at http://ec.europa.eu/transport/publications/statistics/statistics_en.htm) European Commission, Mid-term review of the European Commission s 2001 Transport White Paper, June 2006. (available online at http://ec.europa.eu/transport/transport_policy_review/doc/2006_transport_poli cy_review_en.pdf) European Commission, Strategy for the internalization of external costs, July 2008. (available online at http://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=com:2008:0435:fin:en:pdf) European Commission, White Paper on European Transport Policy for 2010: time to decide, September 2001. (available online at http://ec.europa.eu/transport/strategies/2001_white_paper_en.htm) Eurostat, Illustrated Glossary for Transport Statistics, Methodologies and Working Papers, 4 th edition, 2009. Eurostat, Panorama of Transport, Statistical Books, 6 th edition, 2009. 4. Βιβλία διαθέσιµα στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστηµίου: Joseph Sussman (Επιµέλεια-Μετάφραση: Ευστ. Παπαδηµητρίου, Ορ. Σχινάς), Εισαγωγή στα Συστήµατα Μεταφορών, Εκδόσεις Σταµούλη, Αθήνα, 2003. Makridakis, S., S. Wheelwright, The Handbook of Forecasting: A Manager s Guide, Wiley-Interscience, 2 nd Edition, 1987. Daskin, M., Network and Discrete Location: Models, Algorithms, and Applications, Wiley-Interscience, 1995. Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών 3

5. Ενδεικτικές δηµοσιεύσεις που παρουσιάζουν µελέτες περίπτωσης: Koksalan M., H. Sural, Efes Beverage Group Makes Location and Distribution Decisions for its Malt Plants, Interfaces, Vol. 29, pp. 89-103, 1999. Kant G., Μ. Jacks, C. Aantjes, Coca-Cola Enterprises Optimizes Vehicle Routes for Efficient Product Delivery, Interfaces, Vol. 38, 2008, pp. 40-50 Teodor G. Crainic, Gilbert Laporte, Planning models for freight transportation, European Journal of Operational Research, Vol. 97, pp. 409-438, 1997. Ulstein N., Μ. Christiansen, Ρ. Gronhaug, Ν. Magnussen, Μ. Solomon, Ekem uses optimization in redesign its supply chain, Interfaces, Vol. 36, 2006, pp. 314-325 Weigel D., B. Cao, Applying GIS and OR Techniques to Solve Sears Technician-Dispatching and Home Delivery Problems, Interfaces, Vol. 29, pp. 112-130, 1999. Zografos, K.G., K.N. Androutsopoulos, and G. Vasilakis, A real-time decision support system for roadway network incident response logistics, Transportation Research Part C: Emerging Technologies 10 (1), pp. 1-18. Zografos, K.G., K.N. Androutsopoulos. A decision support system for integrated hazardous materials routing and emergency response decisions, Transportation Research Part C, Vol. 16, Issue 6, pp.684-703, 2008. 5. Υλικό ( ηµοσιεύσεις, Βιβλία, Πρακτικά Συνεδρίων) για επιπρόσθετη µελέτη: Amelia C. Regan, Rodrigo A. Garrido, Modeling Freight Demand and Shipper Behaviour: State of the Art, Future Directions, In: The Leading Edge of Travel Behaviour Research, edited by D.A. Hensher and J. King, Pergamon Press, Oxford, 2002. (available online at http://www.its.uci.edu/its/publications/papers/clifs/uci-its-li-wp-02-2.pdf) Association of Train Operating Companies (ATOC), Passenger Demand Forecasting Handbook, 2009. International Union of Road-Rail Combined Transport Companies (UIRR), Position Paper on Infrastructure Charging, External Costs and Competition, December 2010. (available online at http://www.uirr.com/en/mediacentre/press-releases-and-position-papers/2010/mediacentre/403-pos-papinfra-externalities-fair-competition.html) Karlaftis, M.G., K.G. Zografos, J. Papastavrou, and J. Charnes, Methodological Framework for Air Travel Demand Forecasting, ASCE Transportation Engineering Journal, Vol 122, No 2, pp 96-104, 1996. Transport Research Knowledge Centre (TRKC) Consortium, Towards An Integrated Transport System Freight Focus, prepared on behalf of the European Commission, 2010. (available online at http://www.transport- Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών 4

research.info/upload/documents/201006/20100602_172959_30571_trkc_f reight_logistics.pdf) Transportation Research Board (TRB) Committee on Transportation Demand Forecasting, http://www.trb-forecasting.org/. Transportation Research Board (TRB), A Guidebook for Forecasting Freight Transportation Demand, Transportation Research Board Monograph Publication, Issue Number 388, 1997, ISSN: 0077-5614, ISBN: 0309060591. ΧΡΗΣΙΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟ ΙΚΑ & WEBSITES 1. Επιστηµονικά Περιοδικά: Interfaces Transportation Science Transportation Research Record Transportation Research Parts A, B, C, E Computers & Operations Research European Journal of Operational Research Operations Research Management Science ΙΕΕΕ Transactions on Intelligent Transportation Systems 2. Websites: EUROSTAT Η Στατιστική Υπηρεσία της ΕΕ: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/ European Commission Transport DG TREN: http://ec.europa.eu/transport/index_en.html Cordis Database Services: http://cordis.europa.eu/search/index.cfm 3. Επιστηµονικοί / Επαγγελµατικοί Οργανισµοί: Council of Supply Chain Management Professionals (CSCMP): http://cscmp.org/ Transportation Research Board (TRB): http://www.trb.org/ Institute for Operations Research and the Management Science (INFORMS), Transportation Science and Logistics Society: http://transportation.society.informs.org/ European Logistics Association (ELA): http://www.elalog.org/ Σύλλογος Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων (ΣΕΣ): http://www.ses.gr/ Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών 5

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Στο αναλυτικό πρόγραµµα που ακολουθεί περιγράφονται τα θέµατα που θα καλυφθούν σε κάθε εβδοµάδα διδασκαλίας του µαθήµατος. 1 η Εβδοµάδα * - Εισαγωγή και γενική επισκόπηση των περιεχοµένων του µαθήµατος - Κατανόηση των συστατικών στοιχείων και εννοιών του συστήµατος µεταφορών - Κατηγοριοποίηση των συστηµάτων µεταφορών - Επιπτώσεις του ευρύτερου πολιτικού, οικονοµικού, κοινωνικού, θεσµικού και τεχνολογικού περιβάλλοντος στην ανάπτυξη και λειτουργία του συστήµατος µεταφορών - Κοινοτική πολιτική και θεσµικό πλαίσιο των µεταφορών στην Ευρωπαϊκή Ένωση 2 η Εβδοµάδα - Συγκριτική ανάλυση της εξέλιξης του συστήµατος µεταφορών σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση - Χαρακτηριστικά προσφοράς και ζήτησης - Κριτήρια µέτρησης της απόδοσης του συστήµατος µεταφορών 3 η Εβδοµάδα - Επιπτώσεις από τη λειτουργία του συστήµατος µεταφορών (ενέργεια, περιβάλλον, ασφάλεια) - Εσωτερικοποίηση εξωτερικού κόστους του συστήµατος µεταφορών 4 η Εβδοµάδα - Κατηγοριοποίηση προτύπων πρόβλεψης της ζήτησης για µεταφορές - Ανάπτυξη και επιλογή προτύπων πρόβλεψης 5 η Εβδοµάδα - Πρότυπα πρόβλεψης της ζήτησης για µεταφορές - Παραδείγµατα εφαρµογής 6 η Εβδοµάδα - Κατηγοριοποίηση προβληµάτων διανοµής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών - Εισαγωγή σε θέµατα µαθηµατικής προτυποποίησης του συστήµατος διανοµής και µεταφορών 7 η Εβδοµάδα - Εισαγωγή στο πρόβληµα σχεδιασµού δικτύων διανοµής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών. Χαρακτηριστικά, περιορισµοί, εναλλακτικά κριτήρια, και βασικές κατηγορίες προβληµάτων σχεδιασµού δικτύων διανοµής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών. * Εβδοµάδα ιδασκαλίας Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών 6

- ιαδικασία µαθηµατικής προτυποποίησης και µέθοδοι επίλυσης των προβληµάτων σχεδιασµού δικτύων διανοµής προϊόντων και παροχής υπηρεσιών. 8 η Εβδοµάδα - Τεχνολογίες τηλεµατικής στη διοίκηση συστηµάτων µεταφορών και διανοµής. 9 η Εβδοµάδα - Το πρόβληµα του Πλανόδιου Πωλητή: ορισµός, χαρακτηριστικά, περιορισµοί, και εναλλακτικά κριτήρια βελτιστοποίησης, και αλγόριθµοι επίλυσης - Μελέτη Περίπτωσης: Προβλήµατα δροµολόγησης της εταιρείας SEARS (Weigel D., B. Cao, Applying GIS and OR Techniques to Solve Sears Technician-Dispatching and Home Delivery Problems, Interfaces, Vol. 29, pp. 112-130, 1999). 10 η Εβδοµάδα - Το Πρόβληµα ροµολόγησης Οχηµάτων µε Χρονικά Παράθυρα: ορισµός, χαρακτηριστικά, περιορισµοί, εναλλακτικά κριτήρια βελτιστοποίησης, αλγόριθµοι επίλυσης. 11 η Εβδοµάδα - Μελέτη Περίπτωσης: Προβλήµατα δροµολόγησης της εταιρείας COCA- COLA (Kant G., Jacks M., Aantjes C., Coca-Cola Enterprises Optimizes Vehicle Routes for Efficient Product Delivery, Interfaces, Vol. 38, pp. 40-50, 2008). 12 η Εβδοµάδα - Το πρόβληµα των p- ιαµέσων: ορισµός, χαρακτηριστικά, περιορισµοί, εναλλακτικά κριτήρια βελτιστοποίησης, αλγόριθµοι επίλυσης - Μελέτη περίπτωσης: Πρόβληµα χωροθέτησης εγκαταστάσεων παραγωγής της εταιρίας EFES (Koksalan M., H. Sural, Efes Beverage Group Makes Location and Distribution Decisions for its Malt Plants, Interfaces, Vol. 29, 1999, pp. 89-103). 13 η Εβδοµάδα - Το πρόβληµα χωροθέτησης κινητών µονάδων παροχής υπηρεσιών: ορισµός, χαρακτηριστικά, περιορισµοί, εναλλακτικά κριτήρια βελτιστοποίησης, αλγόριθµοι επίλυσης - Μελέτη Περίπτωσης: INRESPONSE: Πρόβληµα χωροθέτησης κινητών µονάδων παροχής θυπηρεσιών (Zografos, K.G., K.N. Androutsopoulos, and G. Vasilakis, A real-time decision support system for roadway network incident response logistics, Transportation Research Part C: Emerging Technologies 10 (1), pp. 1-18. ) Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών 7

ΕΡΓΑΣΙΕΣ & ΑΣΚΗΣΕΙΣ Σηµαντικό στοιχείο του µαθήµατος είναι η πρακτική εξάσκηση και εξοικείωση των φοιτητών µε τις έννοιες του µαθήµατος µέσω της εκπόνηση µιας σειράς ασκήσεων και εργασιών. Οι εργασίες και ασκήσεις θα ανακοινωθούν από τον διδάσκοντα κατά τη διάρκεια του µαθήµατος. AΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Απαιτείται ενεργός συµµετοχή των φοιτητών στις παραδόσεις του µαθήµατος. Πολιτική Βαθµολόγησης: Ο τελικός βαθµός υπολογίζεται µε βάση τα ακόλουθα: Παρακολούθηση Εργασία 50%* * µόνο εφόσον ο βαθµός των εργασιών είναι προβιβάσιµος. Τελικές Εξετάσεις 50% ** ** ο βαθµός των εργασιών συνυπολογίζεται στον τελικό βαθµό µόνο εφόσον ο βαθµός του γραπτού είναι προβιβάσιµος. Σηµείωση: Ο βαθµός των εργασιών θα λαµβάνεται υπόψη σε επόµενες εξεταστικές περιόδους για όσους φοιτητές έχουν παραδώσει εργασία σε προηγούµενο ακαδηµαϊκό έτος και έχουν πάρει προβιβάσιµο βαθµό. ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ / ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ T 0 : Έναρξη µαθηµάτων φθινοπωρινού εξαµήνου (17/10/11) T 0 + 6 εβδοµάδες: Προθεσµία Υποβολής 1 ης Άσκησης T 0 + 9 εβδοµάδες: Προθεσµία Υποβολής 2 ης Άσκησης T 0 + 11 εβδοµάδες: Προθεσµία Υποβολής 3 ης Άσκησης T 0 + 13 εβδοµάδες: Προθεσµία Υποβολής 4 ης Άσκησης Σηµείωση 1: Οι φοιτητές έχουν την ευθύνη παρακολούθησης των ανακοινώσεων και του υλικού του µαθήµατος που δηµοσιεύονται στο EduPortal. Ανάλυση και Σχεδιασµός Συστηµάτων ιανοµής και Μεταφορών 8