ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Χ.Υ.Τ.Α ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ Α. Μαυρόπουλος, Ε. Φαγογένη, Χ. Καμαριωτάκης ΕΠΕΜ ΑΕ, Αχαρνών 141β & Λαερτίου, Αθήνα Τ.Κ. 112 51 amavrop@epem.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το παρόν άρθρο αφορά στα πορίσματα που προέκυψαν από το Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης του ΧΥΤΑ Κεφαλονιάς. Παρουσιάζονται μετρήσεις που αφορούν στην παρακολούθηση των απορριμματικών φορτίων, την ποσότητα των στραγγισμάτων καθώς και την εξέλιξη της παραγωγής του βιοαερίου. Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων οδηγεί σε σοβαρά συμπεράσματα σε σχέση με τις παραδοχές σχεδιασμού των χώρων ταφής, ειδικότερα δε σε ότι αφορά τον υπολογισμό των εισερχόμενων φορτίων, την παραγωγή στραγγισμάτων και τη διαχείριση βιοαερίου. CEPHALONIAS LANDFILL MONITORING PROGRAM A. Mavropoulos, E. Fagogeni, H. Kamariotakis EPEM SA, 141B Acharnon str.& Laertiou, Athens 112 51, Greece, amavrop@epem.gr ABSTRACT Τhe following paper presents the results from the implementation of the Environmental Monitoring Program at the Sanitary Landfill of Cephalonia Island. Waste quantities, leachate volume and biogas measurements are presented. The results are discussed leading to useful conclusions regarding the landfill design aspects, especially regarding the received waste quantities, the leachate production and the biogas management.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το θέμα της επιτήρησης ενός Χώρου Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤ), τόσο κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του όσο και κατά το χρονικό διάστημα της μεταφροντίδας του, έχει ιδιαίτερη βαρύτητα, αφού πρωταρχικό στόχο έχει τη σαφή διάγνωση και απεικόνιση της πραγματικής εξέλιξης των σημαντικότερων φαινομένων και διεργασιών που συντελούνται στο χώρο. Τόσο σε ερευνητικό, όσο και σε μελετητικό, κατασκευαστικό και λειτουργικό επίπεδο αποτελεί το μοναδικό εργαλείο το οποίο μπορεί έγκαιρα να εντοπίσει και συχνά να προλάβει τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός ΧΥΤ. Από τη μέχρι σήμερα εμπειρία και πρακτική στον Ελλαδικό χώρο, διαπιστώνεται ότι το θέμα της περιβαλλοντικής παρακολούθησης ενός ΧΥΤ, αποτελεί συχνά ασήμαντο αντικείμενο τόσο κατά το σχεδιασμό και την προκοστολόγηση του έργου σε αρχικό στάδιο ωρίμανασής του, όσο και κατά την κατασκευή και λειτουργία του. Ακόμη και σε περιπτώσεις που είναι κατανοητή η χρησιμότητά του, φαίνεται ότι αποτελεί «περιττή πολυτέλεια», παρά την σαφή απαίτηση που υπάρχει από τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις (1). Μόλις πρόσφατα το θέμα άρχισε να γίνεται κρίσιμο, με την υποχρέωση της Ελλάδας να εναρμονιστεί με την νέα κοινοτική οδηγία για την υγειονομική ταφή (2). Το θέμα προβάλλεται και μέσω της υπ αριθμόν 91135/2-7-2001 Εγκυκλίου του ΥΠΕΧΩΔΕ, η οποία αναδεικνύει την άμεση ανάγκη εφαρμογής Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης, σαν αποτέλεσμα της έρευνας και αξιολόγησης που έγινε αναφορικά με την υφιστάμενη κατάσταση των εν λειτουργία ΧΥΤΑ στην Ελλάδα. Όπως θα αποδειχθεί στη συνέχεια, η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος παρακολούθησης και η σωστή ερμηνεία των αποτελεσμάτων του, μπορεί όχι μόνο να καταγράψει ή/ και να προλάβει τις πιθανές επιπτώσεις, αλλά να οδηγήσει σε σοβαρά συμπεράσματα σε σχέση με τη λειτουργία του χώρου και τις αναγκαίες βελτιώσεις. Στη συνέχεια αναφέρονται και σχολιάζονται τα αποτελέσματα του Προγράμματος Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης του ΧΥΤΑ Κεφαλονιάς, που υλοποιήθηκε τα έτη 1999-2001, από την ΕΠΕΜ ΑΕ για λογαριασμό της Διαδημοτικής Επιχείρησης Καθαριότητας και Προστασίας του Περιβάλλοντος. 1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Το πρόγραμμα περιβαλλοντικής παρακολούθησης του Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων της Κεφαλονιάς περιλαμβάνει έλεγχο και καταγραφή των εισερχομένων απορριμματικών φορτίων, των καθιζήσεων του απορριμματικού ανάγλυφου, των υπογείων και επιφανειακών υδάτων, των παραγόμενων στραγγισμάτων, του εκλυόμενου βιοαερίου, καθώς και καταγραφή μετεωρολογικών στοιχείων. Στην ανάλυση που ακολουθεί, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται:!"στην εξέλιξη των εισερχόμενων απορριμματικών φορτίων!"στην παραγωγή των στραγγισμάτων!"στην ποιοτική σύσταση και συμπεριφορά του εκλυόμενου βιοαερίου Στη συνέχεια θα αναφερθούν οι τρόποι μέτρησης που χρησιμοποιήθηκαν. 1.1 Παρακολούθηση Φορτίων Για την παρακολούθηση των εισερχομένων στο ΧΥΤΑ φορτίων, έγιναν συστηματικές μετρήσεις του βάρους των φορτίων των απορριμματοφόρων και των λοιπών οχημάτων μεταφοράς των αποβλήτων στην ηλεκτρονική γεφυροπλάστιγγα που διαθέτει ο ΧΥΤΑ.
2.2 Παρακολούθηση Στραγγισμάτων Για τον έλεγχο και την παρακολούθηση των παραγόμενων στραγγισμάτων έγιναν δειγματοληψίες και αναλύσεις σε ποσότητες που ελήφθησαν από τη δεξαμενή συλλογής καθώς και από τα φρεάτια που υπάρχουν εντός του απορριμματικού αναγλύφου. Οι αναλύσεις αυτές έγιναν με βάση προδιαγραφές ISO 5667-2 και σύμφωνα με τις μεθόδους του Standard Methods for the Examination of Water and Waste Water by APHA-AWWA-WEF. Οι μετρήσεις των ποσοτήτων έγιναν μετρώντας τις διαφορές της στάθμης στη δεξαμενή συλλογής. 2.3 Παρακολούθηση Βιοαερίου Για τις μετρήσεις σύνθεσης του βιοαερίου, έγιναν μετρήσεις από τα υφιστάμενα φρεάτια απαερίωσης του βιοαερίου με τη χρήση φορητού αναλυτή για την καταγραφή παραμέτρων όπως O 2 εντός και εκτός του φρεατίου, H 2, CH 4, CO 2, πίεση εντός και εκτός του φρεατίου. Ο αναλυτής που χρησιμοποιήθηκε είναι ο GA 94 Infrared Gas Analyzer της Geotechnical Instruments. Παράλληλα, για τον έλεγχο της μετανάστευσης του βιοαερίου τοποθετήθηκε και το σύστημα επιτήρησης WINTER Wingas 99. 2. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΡΟΥΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ 2.1 Εισερχόμενα Απορριμματικά Φορτία Ο ΧΥΤΑ Κεφαλονιάς σχεδιάστηκε τη διετία 1994-1995 και ξεκίνησε τη λειτουργία του το Σεπτέμβριο του 1997. Σήμερα δέχεται και απόβλητα της Ν. Ιθάκης. Με βάση την καταγραφή των δεδομένων ελέγχου διαμορφώνεται η εικόνα που παρουσιάζεται στο Διάγραμμα 1. 22.000 5 2001 18.681 4 2000 16.557 (Έτη) 3 1999 13.796 2 1998 10.000 1 1997 (Tn) Διάγραμμα 1 : Εξέλιξη Απορριμματικών Αποθέσεων Είναι προφανής η ραγδαία αύξηση των απορριμματικών φορτίων που εισήλθαν στο ΧΥΤΑ το χρονικό διάστημα 1997-2001. Στα πέντε χρόνια λειτουργίας του χώρου οι αποθέσεις εμφανίζουν μία συνολική αύξηση της τάξης του 120 %. Η ετήσια αύξηση για τα χρονικά διαστήματα 1997-1998, 1998-1999, 1999-2000 και 2000-2001 είναι 37,96%, 20,01%, 12,83% και 17,77% αντίστοιχα.
Η ετήσια ποσότητα σχεδιασμού των αποθέσεων είχε υπολογιστεί στους 10.000 tn. Για τον προσδιορισμό της εξέλιξης των ετήσιων αποθέσεων, κατά το σχεδιασμό, χρησιμοποιήθηκαν συντελεστές (κατ άτομο παραγωγής) απορριμμάτων (3) ενώ η ετήσια αναμενόμενη αύξηση ήταν σταθερή στο 2%. Με βάση τη μελέτη εφαρμογής ο χώρος είχε σχεδιαστεί για συνολική χωρητικότητα περίπου 380.000m 3 ή αλλιώς 228.000 tn και διάρκεια ζωής 18,8 χρόνια μη συμπεριλαμβανομένων των καθιζήσεων. Στο Διάγραμμα 2 παρουσιάζονται οι διαφορές των ποσοτήτων σχεδιασμού με τις πραγματικές, σε απόλυτες τιμές και ποσοστά. 12000 10000 110,86 120,00 100,00 Αποθέσεις (Tn) 8000 6000 4000 35,25 59,14 76,04 80,00 60,00 40,00 Ποσοστό (%) 2000 20,00 0 0,00 1997 1998 1999 2000 2001 Έτη Λειτουργίας 0,00 Επιπλέον Ετήσιες Αποθέσεις στη Λειτουργία Ποσοστό αύξησης επί του Σχεδιασμού Διάγραμμα 2 : Απεικόνιση Αποθέσεων Σχεδιασμού - Λειτουργίας Τα ποσοστά αύξησης επί των φορτίων σχεδιασμού, συγκριτικά με τα λειτουργικά δεδομένα είναι 35,25%, 59,14%, 76,04% και 110,86% για τα έτη 1998,1999,2000 και 2001 αντίστοιχα. Ήδη έχουν αποτεθεί στο ΧΥΤΑ περίπου 81.000tn απορριμμάτων ήτοι 134.000m 3 συμπεριλαμβανομένου του υλικού επικάλυψης, ενώ σύμφωνα με το σχεδιασμό θα έπρεπε να έχουν αποτεθεί περίπου 52.000 tn. Ακόμα και αν σταματήσει η αύξηση που παρουσιάζεται και ο ΧΥΤ δέχεται ποσότητα αποβλήτων που δεν ξεπερνά αυτή του 2001 (περίπου 22.000 tn), η υπολειπόμενη διάρκεια ζωής δεν ξεπερνά τα 7 χρόνια (συνολικά 12 έτη έναντι των 18,8 του σχεδιασμού). 2.2 Παρακολούθηση Παραγόμενων Στραγγισμάτων Οι αναλύσεις που αφορούν στην ποιοτική σύσταση των στραγγισμάτων έχουν γίνει σε δείγματα που έχουν ληφθεί από τη δεξαμενή στραγγισμάτων, αλλά λόγω μεγάλης παραμονής σε αυτή δεν είναι αντιπροσωπευτικές και δεν αποδίδουν τη χρονική εξέλιξη των ρύπων. Η ανάγκη φρεατίου παρακολούθησης των «φρέσκων στραγγισμάτων» είναι κάτι παραπάνω από σαφής. Αναφορικά με τις παραγόμενες ποσότητες των στραγγισμάτων, αυτές προσδιορίστηκαν με μετρήσεις της υψομετρικής διαφοράς στάθμης μέσα στη δεξαμενή. Ενδεικτικά, στο διάγραμμα 3, παρουσιάζονται οι μετρήσεις για τους μήνες Απρίλιο-Αύγουστο 2000 (οι θερμότεροι) και συγκρίνονται με την αναμενόμενη από το σχεδιασμό παραγωγή στραγγισμάτων (βασισμένη στο κλασσικό απλοποιημένο υδρολογικό ισοζύγιο).
Διάγραμμα 3: Συγκριτική Απεικόνιση Μετρήσεων Πεδίου και Υπολογισμού Υδατικού Ισοζυγίου Πρακτικά λοιπόν, φαίνεται ότι η μέθοδος του απλοποιημένου υδρολογικού ισοζυγίου αστοχεί, αφού τους θερινούς μήνες λόγω της μεγάλης εξατμισοδιαπνοής, η παραγωγή των στραγγισμάτων εμφανίζεται μηδενική, σε αντιδιαστολή με την εμπειρία και τις μετρήσεις πεδίου που εμφανίζουν συγκριτικά σημαντικές ποσότητες. 2.3 Παρακολούθηση Παραγόμενου Βιοαερίου Στο διάστημα εκπόνησης του προγράμματος παρακολούθησης εκτελέστηκαν 66 μετρήσεις σύνθεσης του βιοαερίου. Στο Διάγραμμα 4 παρουσιάζονται οι μετρήσεις (% Κ.Ο) CH 4, CO 2, Ο 2, Η 2 ( το H 2 είναι μετρημένο σε ppm) στο πλέον αντιπροσωπευτικό φρεάτιο. Για την εξάλειψη του «θορύβου» που δημιουργείται από την πληθώρα των μετρήσεων, οι καμπύλες που παρουσιάζονται δημιουργούνται από τον κινητό μέσο όρο των μετρήσεων με ομαδοποίησή τους ανά δέκα. Διάγραμμα 4: Ομαλοποιημένες μετρήσεις βιοαερίου
3. ΣΧΟΛΙΑ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 3.1 Εισερχόμενα απόβλητα διάρκεια ζωής Με βάση τα όσα παρουσιάστηκαν, ο ΧΥΤΑ της Κεφαλονιάς έχει αστοχήσει κατά πολύ σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις. Οι αιτίες που ήταν καθοριστικές για αυτήν την εξέλιξη του ΧΥΤΑ είναι οι ακόλουθες:!"η συστηματική διεθνής προβολή της Κεφαλονιάς και η ραγδαία τουριστική της ανάπτυξη τα τελευταία 3 χρόνια (1999-2001) οδήγησε σε αλματώδη αύξηση των αποβλήτων, γεγονός που ήταν αδύνατο να προβλεφθεί.!"ο υπολογισμός της παραγωγής των απορριμμάτων έχει γίνει με τη χρήση συντελεστών. Ακόμα και αν οι συντελεστές απεικονίζουν την πραγματικότητα, αυτοί αφορούν μόνο στην παραγωγή των οικιακών αποβλήτων ενώ στην πραγματικότητα τα απόβλητα που οδηγούνται σε έναν ΧΥΤΑ είναι ποικίλα. Σημαντικότερο εμφανίζεται το πρόβλημα με τα ογκώδη και αδρανή υλικά που συχνά ούτε καν συνυπολογίζονται στη φάση σχεδιασμού.!"ωστόσο, τα παραπάνω εξηγούν μόνο μερικά το φαινόμενο. Στην περίπτωση της Κεφαλονιάς, η μεγάλη αύξηση (37,96%) σε σχέση με τις αναμενόμενες ποσότητες, παρουσιάστηκε την χρονική περίοδο 1997-1998 στο ξεκίνημα δηλαδή της λειτουργίας του ΧΥΤΑ. Η μεγάλη αυτή διαφορά μπορεί να αποδοθεί στο ότι η δημιουργία του ΧΥΤ συντέλεσε στην μείωση της ανεξέλεγκτης διάθεσης και οδήγησε στο ΧΥΤ «κρυφές» ποσότητες αποβλήτων, πέραν των οικιακών, που σε κάθε άλλη περίπτωση θα όδευαν προς ανεξέλεγκτη διάθεση. Κάτι τέτοιο είναι αδύνατο να προσδιοριστεί ποσοτικά και ποιοτικά, και πολύ περισσότερο να «μεταφραστεί» με κάποιον συντελεστή.!"τέλος, το γεγονός ότι εκ των υστέρων, δηλαδή μετά την κατασκευή του, στο ΧΥΤΑ της Κεφαλονιάς διατίθενται και τα στερεά απόβλητα της Ν. Ιθάκης συντελεί στη μείωση της διάρκειας ζωής, χωρίς όμως να παίζει τον καθοριστικό ρόλο. Τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από τα παραπάνω είναι: 1. Ο σχεδιασμός των ΧΥΤ πρέπει να βασίζεται σε λεπτομερή απογραφή των αποβλήτων και να περιλαμβάνει σημαντικό ποσοστό ασφαλείας αναφορικά με τις εισερχόμενες ποσότητες. Η δημιουργία ενός νέου ΧΥΤ λειτουργεί ως «πόλος έλξης» αποβλήτων, ως σημείο αναφοράς, με αποτέλεσμα να μειώνει την ανεξέλεγκτη διάθεση αποβλήτων, που σε άλλη περίπτωση θα ήταν δεδομένη. 2. Είναι ανάγκη επαναπροσδιορισμού των συντελεστών υπολογισμού των παραγόμενων αποβλήτων και δημιουργίας νέων για όλες τις κατηγορίες των στερεών αποβλήτων. Για το σκοπό αυτό απαιτούνται πολλαπλές μετρήσεις πεδίου για τον προσδιορισμό της σύνθεσης και της ποσότητας των αποβλήτων σε τοπικό επίπεδο. Τα συμπεράσματα αυτά ισχύουν και για τη σύνθεση των εισερχόμενων αποβλήτων. 3.2 Παραγωγή Στραγγισμάτων Το βασικό συμπέρασμα αφορά στις παραγόμενες ποσότητες των στραγγισμάτων στο ΧΥΤΑ Κεφαλονιάς και συνδέεται άμεσα με τον τρόπο υπολογισμού τους. Είναι σαφές ότι το απλοποιημένο υδρολογικό ισοζύγιο, που λόγω των αυξημένων εξατμισοδιαπνοών το καλοκαίρι εμφανίζει μηδενική παραγωγή στραγγισμάτων δεν επαρκεί. Δύο, τουλάχιστον, παράγοντες ακόμα πρέπει να ληφθούν υπόψη στον υπολογισμό στραγγισμάτων:
1. Η σταδιακή μείωση της φέρουσας ικανότητας των κατώτερων ταμπανιών, λόγω της επίδρασης του υπερκείμενου βάρους, η οποία οδηγεί σε εκροές στραγγισμάτων και αύξηση της ποσότητας αυτών (φαινόμενο σπόγγου). Σε ΧΥΤΑ με σημαντική καθ ύψος ανάπτυξη, ενδεχόμενη αγνόηση αυτής της παραμέτρου θα οδηγήσει σε σημαντική αστοχία. Για να συνυπολογιστεί αυτή η παράμετρος, απαιτείται να προσομοιωθούν, με κατάλληλες παραδοχές, ο σχεδιασμός του συγκεκριμένου χώρου και η σταδιακή χωρικά και χρονικά ανάπτυξή του 2. Το αυξημένο υγρό κλάσμα των αποβλήτων κατά τους θερινούς μήνες, λόγω μεγαλύτερης, συγκριτικά, παρουσίας αποβλήτων κουζίνας (τουριστική κίνηση) αλλά και μεγαλύτερης ποσότητας νωπών τροφών, που οδηγεί σε σημαντικές εκροές κατά τη συμπίεση. Ο υπολογισμός της επίδρασης αυτού του παράγοντα, προϋποθέτει γνώση της αλλαγής στην εποχιακή σύνθεση των αποβλήτων. 3.3 Εξέλιξη παραγωγής Βιοαερίου Ο ρόλος των μετρήσεων σύστασης βιοαερίου είναι πολύ σημαντικός, διότι η μετανάστευση του βιοαερίου εντός του χώρου ταφής προσδίδει σε αυτές μεγάλη αντιπροσωπευτικότητα και με τη σωστή ερμηνεία τους μπορεί να αποτυπωθεί η πραγματική φωτογραφία των διεργασιών που γίνονται (4). Η κατά όγκο περιεκτικότητα οξυγόνου εντός του χώρου ταφής είναι σε τέτοια επίπεδα, που φανερώνει ότι υπάρχουν αερόβιες συνθήκες, ενώ παράλληλα η παραγωγή μεθανίου φανερώνει ότι οι αερόβιες διεργασίες συνυπάρχουν με τις αναερόβιες. Η παρουσία οξυγόνου στο χώρο, είναι σαφές ότι αναστέλλει την αναερόβια αποσύνθεση του βιοαερίου, επόμενα είναι σαφές ότι η προέλευση των υψηλών ποσοστών οξυγόνου και μεθανίου οφείλεται σε διαφορετικές περιοχές της απόθεσης. Η σταδιακή μείωση του CO 2, η αύξηση του CH 4, η καθοδική πορεία και ο μηδενισμός του Η 2, αλλά και η μείωση του οξυγόνου οδηγούν μάλλον στο συμπέρασμα ότι οι αναερόβιες διεργασίες, έστω και με σοβαρή καθυστέρηση (οι συγκεντρώσεις του μεθανίου είναι πολύ κατώτερες των θεωρητικά αναμενόμενων ύστερα από δύο χρόνια) ενισχύονται στην περιοχή μετρήσεων. Παράλληλα, η ελαφρώς χαμηλότερη, από την ατμοσφαιρική, πίεση που σημειώνεται εντός των αποβλήτων φρεατίων, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το βιοαέριο συχνά δεν εκτονώνεται αλλά ενδέχεται να σχηματίζει θύλακες μέσα στη μάζα των απορριμμάτων. Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που διαμορφώνουν αυτή την κατάσταση; Στην περίπτωση του ΧΥΤ Κεφαλονιάς ξεχωρίζουν τρεις. Ο σημαντικότερος είναι ότι ο ΧΥΤ αναπτύσσεται σε έκταση και όχι σε ύψος, με αποτέλεσμα να έχουν σηκωθεί μόλις δύο ταμπάνια, στην μεγαλύτερη έκταση του χώρου. Έτσι, οι αναερόβιες συνθήκες ευνοούνται μόνο στο κάτω ταμπάνι, ενώ οι αερόβιες αναμφίβολα κυριαρχούν στο πάνω ταμπάνι. Την είσοδο του Ο 2 στα απόβλητα ενισχύει και το κακής ποιότητας (υψηλού πορώδους, με ασβεστολιθικά) υλικό επικάλυψης, που ακόμα και με συστηματική συμπίεση δεν μπορεί να αποτελέσει φραγμό στην είσοδο αέρα. Αρνητικά αποτελέσματα επιφέρει και η χαμηλή συμπίεση. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει συμπιεστής, η μη εφαρμογή πολλαπλών περασμάτων μειώνει το βαθμό τεμαχισμού των απορριμμάτων, με αποτέλεσμα να μειώνεται η ενεργός επιφάνειά τους και να επιβραδύνεται το σύνολο των αντιδράσεων αποδόμησης. Τα πρακτικά συμπεράσματα που προκύπτουν είναι: 1. Οι ακολουθούμενες πρακτικές διάθεσης των απορριμμάτων που αφορούν στη χρήση υλικού επικάλυψης καθώς και στο βαθμό συμπίεσης παίζουν
καθοριστικό ρόλο στην επιτάχυνση της παραγωγικής διαδικασίας του βιοαερίου, ειδικά στις περιπτώσεις ΧΥΤ χαμηλού ύψους. 2. Τα πρώτα χρόνια λειτουργίας ενός ΧΥΤΑ όπου οι συνθήκες είναι ασταθείς και λειτουργικά αλλά και σε ότι αφορά τις εσωτερικές διεργασίες στο χώρο, πρέπει να αποφεύγεται η εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων καύσης βιοαερίου. Μία τέτοια εγκατάσταση στο ΧΥΤ Κεφαλονιάς δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει με μεθάνιο 5-10%. Η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει ότι πιο απλοποιημένες μέθοδοι εκτόνωσης όπως είναι η κατασκευή οριζοντίων τάφρων εκτόνωσης, μπορούν να είναι αποτελεσματικές λύσεις, προσωρινά, μέχρι την επικράτηση των αναερόβιων διεργασιών που θα επιτρέψουν την εγκατάσταση συστήματος καύσης. Η ακολουθούμενη πρακτική της αγοράς και εγκατάστασης των πυρσών καύσης βιοαερίου από την αρχή της κατασκευής του έργου έχει σαν μόνο εγγυημένο αποτέλεσμα την σοβαρή φθορά των πυρσών, μέχρι να δημιουργηθούν συνθήκες που θα μπορούν να λειτουργήσουν. 3.4 Γενικό συμπέρασμα Μέχρι σήμερα, πολλοί από αυτούς που ασχολούνται με τους ΧΥΤ, θεωρούν ότι ένα πρόγραμμα παρακολούθησης στοχεύει στην καταγραφή και τον έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός χώρου ταφής. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά από τα προηγούμενα είναι σαφές, ότι από την εφαρμογή του προγράμματος παρακολούθησης σε έναν ΧΥΤ προκύπτουν συμπεράσματα πολύ γενικότερης αξίας, τα οποία μπορούν να συνεισφέρουν καθοριστικά στη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού εγκαταστάσεων. Ακόμα καλύτερα, στις περιπτώσεις σταδιακής κατασκευής των ΧΥΤ, με τη μέθοδο των κυττάρων, η συστηματική παρακολούθηση του πρώτου κυττάρου μπορεί να δώσει σημαντικά δεδομένα για το σχεδιασμό των επόμενων κυττάρων. Οι δυνατότητες βελτίωσης της λειτουργίας ενός ΧΥΤ προκύπτουν ξεκάθαρα αν ένα σχέδιο αναβάθμισης βασιστεί σε δεδομένα παρακολούθησης. Με αυτή λοιπόν, την πιο γενικευμένη αξία και χρήση της παρακολούθησης, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο παρακολούθησης είναι τόσο «πολυτέλεια» όσο και το ταμπλό των οργάνων του οδηγού σε ένα μοντέρνο αυτοκίνητο. Το αυτοκίνητο κινείται και χωρίς ταμπλό οργάνων, αλλά ο οδηγός οδηγεί «στα τυφλά». ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Σημαντική δε για την υλοποίηση αυτού του προγράμματος ήταν η συμβολή του επιβλέποντα του έργου Παναγή Ζησιμάτου, Χημικού Μηχανικού καθώς και του πρώην συνεργάτη της ΕΠΕΜ ΑΕ Μηνά Σακελλάκη Μηχανολόγου Μηχανικού. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) ΚΥΑ 114218/97, σελ. 12957-12960, παραγ. 10, «Έλεγχος Επιτήρηση και Παρακολούθηση», ΦΕΚ 17/11/97 Ν. Β (2) Οδηγία 99/31 «Περί υγειονομικής ταφής αποβλήτων» Εφημερίδα ΕΕ, Άρθρο 12, Παράρτημα ΙΙΙ. (3) «Οδηγός Διαχείρισης απορριμμάτων στην Ελληνική Περιφέρεια», ΕΕΤΑΑ 1991 (4) A. Mavropoulos, D. Kaliampakos «Unconttrolled Landfill Investigation: A case study in Athens»Waste Research and Management 1999, 17, 159-164.