Ανάπτυξη εφαρµογών πολυµέσων
Φάσεις Φάσεις εργασίας Ανάλυση Σχεδίαση Παραγωγή Αξιολόγηση Storyboard Οµάδα παραγωγής Επιλογή εργαλείων
Ανάλυση (analysis) Συλλογή απαραίτητων πληροφοριών που δίνουν µια καθαρή εικόνα για τις ανάγκες τις εφαρµογής σε ποιους απευθύνεται τι εργασίες εκτελούνται τους στόχους που θέτουν τις γενικότερες συνθήκες που επικρατούν στο άµεσο εργασιακό περιβάλλον κ.α. Σύµφωνα µε τοµοντέλο των Dick & Carey (1990) µπορείναθεωρηθείότι οργανώνονται σε δύο επί µέρους φάσεις: Ανάλυση αναγκών (needs analysis ή needs assessment) - καθορίζεται ποιες είναι οι ανάγκες που υπάρχουν και τις οποίες πρόκειται να καλύψει η εφαρµογή Αρχική ανάλυση (front-end analysis) - καταγράφονται δεδοµένα για ένα πλήθος διαφορετικών χαρακτηριστικών που σχετίζονται µε τους τελικούς χρήστες και που επηρεάζει τον τρόπο µε τον οποίο θα σχεδιαστεί και θα αναπτυχθεί η εφαρµογή
Αρχική ανάλυση (front-end analysis) Ανάλυση χρηστών (User ή Audience analysis) Συλλογή πληροφοριών που αφορούν τους χρήστες της εφαρµογής ηµογραφικές πληροφορίες Ανάλυση τεχνολογίας (Technology analysis) Προσδιορισµός των τεχνολογιών στις οποίες έχουν πρόσβαση και µπορούν να χρησιµοποιούν οι τελικοί χρήστες Τι τεχνολογία υπάρχει διαθέσιµη Ανάλυση συνθηκών (Situation analysis) Είναι η εξέταση όλων των συνθηκών του περιβάλλοντος που µπορεί να παίξουν σηµαντικό ρόλο στον τρόπο χρήσης και αξιοποίησης της εφαρµογής Ανάλυση εργασιών (Task analysis) Πρόκειται για την κατάτµηση της συνολικής εργασίας στην οποία θα εµπλακεί ο χρήστης µε σκοπό τον προκαθορισµό των διαδικασιών (processes), δεξιοτήτων (skills) και στάσεων (attitudes) Ανάλυση στόχων (Objectives analysis) Τι προσπαθούµε να επιτύχουµε Ανάλυση κόστους (Cost analysis)
Αρχική ανάλυση (front-end analysis) - 1 Ανάλυση χρηστών (User ή Audience analysis) Συλλογή πληροφοριών που αφορούν τους χρήστες της εφαρµογής ηµογραφικές πληροφορίες Παραδείγµατα ερωτήσεων για εκπαιδευτική εφαρµογή: Εµπειρίες εκπαίδευσης Πως προτιµούν να µαθαίνουν Γλώσσες που µιλούν ΑµεΑ Πολιτισµικά χαρακτηριστικά Στόχος: Σαφής εικόνα του µέσου χρήστη που θα χρησιµοποιήσει την εφαρµογή και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών ορισµένων από αυτών
Αρχική ανάλυση (front-end analysis) - 2 Ανάλυση τεχνολογίας (Technology analysis) Προσδιορισµός των τεχνολογιών στις οποίες έχουν πρόσβαση και µπορούν να χρησιµοποιούν οι τελικοί χρήστες Τι τεχνολογία υπάρχει διαθέσιµη π.χ. αν δεν έχουν ευρυζωνική σύνδεση δεν έχει νόηµα να µιλάµε για µετάδοση βίντεο της τάξεως τον Mb Στόχος: Σαφής εικόνα για τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιµες στον χρήστη
Αρχική ανάλυση (front-end analysis) - 3 Ανάλυση συνθηκών (Situation analysis) Είναι η εξέταση όλων των συνθηκών του περιβάλλοντος που µπορεί να παίξουν σηµαντικό ρόλο στον τρόπο χρήσης και αξιοποίησης της εφαρµογής Παράδειγµα: Οµαδική πρόσβαση από το διαδίκτυο στα πλαίσια σχολικού εργαστηρίου ίσως να οδηγήσει σε αργή ταχύτητα σύνδεσης Χρήση σε kiosks
Αρχική ανάλυση (front-end analysis) - 4 Ανάλυση εργασιών (Task analysis) Σηµαντική φάση για τις εκπαιδευτικές εφαρµογές. Πρόκειται για την κατάτµηση της συνολικής εργασίας στην οποία θα εµπλακεί ο χρήστης µε σκοπό τον προκαθορισµό των διαδικασιών (processes) και γνώσεων, δεξιοτήτων (skills) και στάσεων (attitudes) που πρέπει να αναπτύξει
Αρχική ανάλυση (front-end analysis) - 5 Ανάλυση στόχων (Objectives analysis) Ικανότητες ράση Τι προσπαθούµε να επιτύχουµε? Ποιο το µήνυµα που θέλουµε να περάσουµε? Ποιοι οι εκπαιδευτικοί στόχοι? Παράδειγµα: Συνθήκες Περιεχόµενο Όταν δοθεί ένα συγκεκριµένο πρόβληµα σχεδίασης εκπαιδευτικού λογισµικού ο εκπαιδευόµενος θα πρέπει να µπορεί να εκτελέσει τις φάσεις της ανάλυσης, καταγράφοντας τα απαραίτητα στοιχεία και χρησιµοποιώντας τα σχετικά έντυπα αναφοράς Περιορισµοί, εργαλεία, καταστάσεις
Αρχική ανάλυση (front-end analysis) - 6 Ανάλυση κόστους (Cost analysis) Ανάλυση κόστους/ωφέλειας (Cost Benefit Analysis) CBA=Εκτιµώµενο όφελος/κόστος ανάπτυξης Ανταποδοτικότητα της επένδυσης (Return of Investment) ROI= Συνολικό όφελος για τον πελάτη/κόστος ανάπτυξης
Σχεδίαση (design) Στηφάσητηςσχεδίασηςπαίρνουµε αποφάσειςγιατα χαρακτηριστικά της εφαρµογής µε βάση τα στοιχεία που καταγράφηκαν στην ανάλυση τη δοµή και µορφή της εφαρµογής την οργάνωση του περιεχοµένου (πχ. από διδακτική άποψη) τη µορφή της διεπιφάνειας χρήστη και των διαδράσεων που θα υλοποιηθούν την πλατφόρµα παράδοσης(cd-rom, Web-based) τα εργαλεία ανάπτυξης (εργαλεία συγγραφής και γλώσσες προγραµµατισµού) που θα χρησιµοποιηθούν το πώς θα χρησιµοποιηθούν τα ποικίλα διαθέσιµα µέσα (κείµενο, εικόνα, ήχος, video, σχεδιοκίνηση) το ποια θα είναι η πορεία παραγωγής (αν θα δηµιουργηθεί πιλοτική εφαρµογή, αν θα εκδοθούν demos και πόσο καιρό θα διαρκέσει η αξιολόγησή τους πριν την τελική έκδοση)
Εργασίες κατά την σχεδίαση (1) Έγγραφο Προδιαγραφών Έργου (ΕΠΕ) Λεπτοµερής έκθεση γύρω από κάθε στοιχείο που αφορά την κατασκευή του τελικού προϊόντος Τι πρέπει να περιλαµβάνει το ΕΠΕ Χρονοπρογραµµατισµό τουέργου Οµάδα έργου Προδιαγραφές των µέσων οµή τηςεφαρµογής ιαδικασίες ελέγχου της πορείας του έργου
Εργασίες κατά την σχεδίαση (2) Χρονοπρογραµµατισµός του έργου Περιγράφει την πορεία του έργου και παρατίθενται τα χαρακτηριστικά χρονικά σηµεία (milestones) τα παραδοτέα και σχετικές ηµεροµηνίες. Οι βασικές εργασίες είναι: Τεκµηρίωση της γενικής εικόνας του προϊόντος Καταγραφή των παραδοτέων του έργου Εσωτερικά της οµάδας (π.χ. εσωτερικές προθεσµίες) Εξωτερικά προς τον πελάτη (Παρουσίαση ΕΠΕ, πρωτότυπο, beta έκδοση, τελικό προϊόν) Προγραµµατισµός των σχετικών δραστηριοτήτων Χρήση του MS Project ηµιουργήστε διάγραµµα Gannt (Gannt Chart) Ανάλυση Σύνθεση Παραγωγή Αξιολόγηση ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΝΟΕ ΕΚ
Εργασίες κατά την σχεδίαση (3) Οµάδα έργου Καταγραφή των ειδικοτήτων και των ρόλων που είναι απαραίτητη για την σωστή εκτέλεση του έργου Ανάθεση ρόλων στα µέλη της οµάδας Παράδειγµα: Εκπαιδευτική πολυµεσική εφαρµογή για ΑµέΑ: Εκπαιδευτικός/σχεδιαστής Ψυχολόγος/γιατρός Αναλυτής Σχεδιαστής πολυµέσων Οµάδα χρηστών πιλοτικής χρήσης
Εργασίες κατά την σχεδίαση (4) Προδιαγραφές των µέσων Καθορισµός βέλτιστων τρόπων χρήσης των ποικίλων µέσων από τεχνική και εκπαιδευτική/επικοινωνιακή άποψη Τεχνική άποψη: Τεχνικές προδιαγραφές µέσων γραµµατοσειρές, γραφικά, σχεδιοκίνηση, formats, bit rates, κ.λπ. Εκπαιδευτική/Επικοινωνιακή άποψη Αλληλεπίδραση ανθρώπου-η/υ Αρχές ευχρηστίας Μελέτη ευρέως καθιερωµένων περιβαλλόντων Π.χ. πώς θα χρησιµοποιήσουµε τονήχο? Αφήγηση Προειδοποίηση Μουσική υπόκρουση Πώς θα χρησιµοποιήσουµε τοχρώµα: Κίνδυνος Επισήµανση Ελκυστικότητα
Εργασίες κατά την σχεδίαση (5) οµή τηςεφαρµογής Γενικό διάγραµµα τηςεφαρµογής Μέρη της εφαρµογής Block διάγραµµα (η UML θα ήταν χρήσιµη) Υπόδειξη στην οµάδα οργάνωσης της εφαρµογής Κεντρική οθόνη Θέµα 1 Θέµα 1 Θέµα 1 Θέµα 1 Οθόνη 1 Οθόνη 2 Οθόνη 3 Οθόνη 4
Εργασίες κατά την σχεδίαση (6) ιαδικασίες ελέγχου της πορείας του έργου Καθορισµός αρίθµησης των εκδόσεων της εφαρµογής ιενέργεια ελέγχων αξιοπιστίας και συχνών επισκοπήσεων Ορισµός υπεύθυνου έργου που: Παραλαµβάνει τα παραδοτέα ηµιουργεί αντίγραφα και αρχειοθετεί Προωθεί τα παραδοτέα στους υπεύθυνους για την αξιολόγηση και επιστρέφει τα παραδοτέα στους υπεύθυνους παραγωγής
Παραγωγή (production) (1) Στηφάσητηςπαραγωγήςδηµιουργείται η εφαρµογή, µε βάσητις αποφάσεις που πάρθηκαν κατά τη σχεδίαση Βασικές εργασίες Ανάπτυξη του σκελετού της εφαρµογής Παραγωγή των στοιχείων πολυµέσων Συνεχής έλεγχος σε τεχνικό, λειτουργικό, παιδαγωγικό/επικοινωνιακό, αισθητικό επίπεδο Σηµαντικά στοιχεία ιαχείριση Συναντήσεις οµάδας ανάπτυξης Κατανόηση του κάθε µέλους της οµάδας του ρόλου της Συνήθως η φάση της παραγωγής διακρίνεται σε τρεις επί µέρους φάσης εργασίας: προ-παραγωγή (pre-production) κύρια παραγωγή µετα-παραγωγή (post-production)
Παραγωγή (production) (2) προ-παραγωγή (pre-production) Αποτελεί συνέχεια των διαδικασιών της σχεδίασης και πραγµατοποιεί το πέρασµα από το χαρτί στον Η/Υ Ανάπτυξη storyboard Ειδικά διαµορφωµένοέντυποστοοποίοκαταγράφονταιόλατα στοιχεία που αφορούν τον κάθε κόµβο (οθόνη) της εφαρµογής Ανάπτυξη πρωτότυπου (prototype): Σκελετός που δεν περιέχει περιεχόµενο αλλά υλοποιεί τις σχεδιαστικές αποφάσεις, όπως Οθόνες οµή Επιτρέπει να δοκιµαστούν και να ελεγχθούν στην πράξη οι σχεδιαστικές αποφάσεις
Παραγωγή (production) (3) Κύρια παραγωγή ηµιουργία (ή προµήθεια από άλλους) των στοιχείων των πολυµέσων που θα περιλαµβάνει η εφαρµογή (κείµενο, γραφικά, ήχος, video, κτλ.) Έλεγχος επιλεγµένων standards, κειµένων, λειτουργίας Συγγραφή της εφαρµογής, δηλ. την ενσωµάτωση των επιµέρους στοιχείων και την συγγραφή κώδικα Συνεχής έλεγχος της εφαρµογής καθώς ολοκληρώνεται ώστε να προχωράει σύµφωνα µε την αρχική σχεδίαση
Οδηγός storyboard Τίτλος κόµβου (οθόνης):.κωδικός: Ενότητα:.. Στατικά µέσα, κείµενο, εικόνες : υναµικά µέσα (ήχος, βίντεο, σχεδιοκίνηση) :. Οδηγίες για τον προγραµµατιστή: Πλοήγηση: Επόµενη Επιστροφή Προηγούµενη Άλλη Αρχεία:..
Παραγωγή (production) (4) µετα-παραγωγή (post-production) Περιλαµβάνει κάθε εργασία που γίνεται µετά την παραγωγή και πριν την παράδοση του προϊόντος στον τελικό πελάτη ή χρήστη Debugging Βήτα-δοκιµές της λειτουργίας της Συµπλήρωση πιθανών µικρών παραλείψεων Παραγωγή υποστηρικτικού υλικού Και ότι άλλο συνεισφέρει στην ολοκληρωµένη παρουσίαση της εφαρµογής
Αξιολόγηση (evaluation ή assessment) - 1 Στη φάση της αξιολόγησης διαπιστώνεται κατά πόσο η εφαρµογή ικανοποιεί τους στόχους και καλύπτει τις ανάγκες που τέθηκαν ήδη από τη φάση της ανάλυσης Συλλέγονται ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία που προκύπτουν από την χρήση της εφαρµογής και βοηθούν στην εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας και αποδοτικότητάς της τα στοιχεία χρησιµοποιούνται για την διατύπωση συµπερασµάτων που υποστηρίζουν καλύτερες σχεδιαστικές αποφάσεις Υπάρχουν διάφορες µορφές αξιολόγησης: ιαµορφωτική (formative) αξιολόγηση Συνολική ή αθροιστική (summative or additive) αξιολόγηση Ανάλογα µε το είδος των στοιχείων στα οποία εστιάζεται µια µεθοδολογία αξιολόγησης διακρίνουµε: Ποσοτική (quantitative) αξιολόγηση Ποιοτική (quantitative) αξιολόγηση
Αξιολόγηση (evaluation ή assessment) - 2 ιαµορφωτική (formative) αξιολόγηση Εφαρµόζεται νωρίς (φάση σχεδίασης/πρόπαραγωγής) ώστε να βοηθήσει στην διαµόρφωση της εφαρµογής Αξιολογητές: ειδικός, πελάτης, pilot users Τυπικό παράδειγµα: αξιολόγηση της διεπαφής χρήστη
Αξιολόγηση (evaluation ή assessment) - 3 Συνολική ή αθροιστική (summative or additive) αξιολόγηση Εφαρµόζεται µετά την ανάπτυξη ώστε να καταγράψει στοιχεία για την συνολική απόδοση χρήσης της εφαρµογής Στόχοι: Εντοπισµός υπέρ/κατά που προκύπτουν από την χρήση της εφαρµογής Καταγραφή ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων
Τι προσφέρει η αξιολόγηση Καταµέτρηση του βαθµού αποδοχής της εφαρµογής Καταµέτρηση της επίτευξη της αποτελεσµατικότητας και αποδοτικότητας της εφαρµογής Καταγραφή απόψεων ειδικών και χρηστών Εντοπισµός ελλείψεων, σηµείων για βελτίωση, επιθυµιών για µελλοντική βελτίωση Προτάσεις για οικονοµικότερες και ευκολότερες τεχνολογικές λύσεις Η αξιολόγηση δεν είναι: Καταµέτρηση (measurement) Αποτίµηση (assessment)
Οµάδα παραγωγής Στην διαδικασία ανάπτυξης εφαρµογών πολυµέσων εµπλέκονται επαγγελµατίες διαφόρων ειδικοτήτων των οποίων ησυνδυασµένη δράση παράγει το τελικό προϊόν Βασικοί ρόλοι απαραίτητοι για την παραγωγή: ιευθυντής έργου (Project manager - Director) Σχεδιαστής (Designer) Παραγωγός & τεχνικός µέσων (Media developer) Ειδικός περιεχοµένου (Subject matter expert ή Content expert) Σχεδιαστής διδακτικής (Instructional designer) Ο άνθρωπος γύρω από τον οποίο λειτουργούν όλοι. Οργανώνει το έργο, καθορίζει τον ρυθµό εξέλιξης, επιλέγει συνεργάτες, αναθέτει εργασίες, αποτελεί το πρόσωπο επικοινωνίας στην οµάδα αλλά και µε τους πελάτες ηµιουργικό (γραφικών, διεπαφής χρήστη (interface), πλήκτρα πλοήγησης) Ένας για κάθε µέσω (παραγωγός εικόνας, Video, σχεδιοκίνησης (animator), µουσικός παραγωγός ήχου) Ειδικός πάνω στο αντικείµενο (πχ. εκπαιδευτικός, ιστορικός κτλ.) Υπεύθυνος για την διδακτική προσέγγιση που υιοθετείται και την αποδοτική υλοποίησή της στα πλαίσια της εφαρµογής
Εργαλεία Σε κάθε φάση εργασίας η οµάδα θα πρέπει να γνωρίζει να χρησιµοποιεί τα διάφορα εργαλεία απαραίτητα για την ολοκλήρωσή της: Στην ανάλυση Τεχνικές καταγραφής δεδοµένων Ερωτηµατολόγια Συνεντεύξεις Παρατήρηση Στη σχεδίαση Τεχνικές καθορισµού χαρακτηριστικών της εφαρµογής Απεικόνιση ιδεών (general outline, storyboard) Στη παραγωγή Εργαλεία λογισµικού για την ψηφιοποίηση, παραγωγή, επεξεργασία, συγγραφή Αξιολόγηση Ποικίλες µεθοδολογίες αποτίµησης και αξιολόγησης της χρήσης της εφαρµογής
Μοντέλα ανάπτυξης εφαρµογών πολυµέσων Μοντέλο καταρράκτης Γραµµικό και ανεπαρκές. Γιατί? Ανάλυση Σχεδίαση Ανάπτυξη Αξιολόγηση
Μοντέλα ανάπτυξης εφαρµογών πολυµέσων Σπειροειδές µοντέλο Επαναληπτική αι ρεαλιστική διαδικασία Κάθε βήµα της σπείρας ολοκληρώνει και µια νέα ολοκληρωµένηέκδοσητου προϊόντος Αναθεώρηση αποφάσεων εν όψει νέων στοιχείων
Βιβλιογραφία ενότητας ηµητριάδης Σ.Ν., Ποµπόρτης Α.Σ., Τριανταφύλλου Ε.Γ., 2004. Τεχνολογία πολυµέσων θεωρία και πράξη, Εκδόσεις Τζιόλα, ISBN: 960-418-025-8 (κεφάλαιο 9)