Watermicro Πρόγραμμα Κατάρτισης Εξ αποστάσεως (Distance learning course) Legionella spp Eνα παθογόνο βακτήριο για τον άνθρωπο

Watermicro Πρόγραμμα Κατάρτισης Εξ αποστάσεως (Distance learning course) Legionella spp Eνα παθογόνο βακτήριο για τον άνθρωπο Καθ. Αθηνά Μαυρίδου Τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων ΤΕΙ Αθήνας

Eδω άρχισαν όλα

Ιστορική αναδρομή Το 1976 στην 58η ετήσια συνέλευση της Αμερικανικής Λεγεώνας, στο Bellevue Stratford Hotel της Φιλαδέλφειας των ΗΠΑ παρουσιάστηκαν κρούσματα 221 άτομα παρουσίασαν συμπτώματα άτυπης πνευμονίας 34 πέθαναν Το CDC αναγνώρισε το μικροοργανισμό ένα χρόνο αργότερα Διαπιστώθηκε ότι προϋπήρχαν και άλλες επιδημίες: 1965 έξαρση κρουσμάτων σε νοσοκομείο-81 ασθενείς με πνευμονία-14 πέθαναν.

Legionella spp Βακτηρίδιο Έχουν ταυτοποιηθεί τουλάχιστον 42 είδη και 65 ορότυποι Το 85-90% των περιπτώσεων οφείλεται στο είδος Legionella pneumophila οροτύπου 1 8% στις ομάδες Legionella pneumophila οροτύπων 2-14

Νόσος των λεγεωναρίων Υπάρχουν δύο μορφές: Η νόσος των λεγεωναρίων η πιο οξεία μορφή (εκδήλωση πνευμονίας) Ο πυρετός Pontiac πιο ήπια νόσος

Xαρακτηριστικά Νόσος των λεγεωναρίων χρόνος επώασης 2-10 ημέρες (συνήθως 3-6 ημέρες) Θνησιμότητα 10-15% στους υγιείς ενήλικες Στους ενδονοσοκομειακούς ασθενείς ήταν 40% αλλά σήμερα στην Ευρώπη 18% Πυρετός Pontiac χρόνος επώασης 48-72 ώρες

Συμπτώματα νόσου των λεγεωναρίων Κλινική εικόνα άτυπης πνευμονίας - Πυρετός (40 41 ο C) - Ρίγος - Ξηρός Βήχας Σε ορισμένες περιπτώσεις: - Μυαλγία - Σύγχιση (50%) - Εξάντληση - Ανορεξία - διάρροια και εμετός (30%) - Η ακτινογραφία θώρακος ίσως δείξει πνευμονία - Μπορεί να επηρεαστεί η λειτουργία των νεφρών.

Συμπτώματα πυρετού Pontiac Πυρετός (38 39 ο C) Μυαλγία Δεν εμφανίζεται πνευμονία Φυσιολογικά εργαστηριακά ευρήματα Οι ασθενείς αναρρώνουν τελείως χωρίς θεραπεία σε 2-5 ημέρες Θνητότητα 0%

Tρόπος μετάδοσης

Συνθήκες ανάπτυξης στο νερό Πολλαπλασιάζεται στους 20-45 ο C Ιδανική θερμοκρασία 35-43 ο C Δεν επιβιώνει σε θερμοκρασίες > 60 ο C Παρουσία άλλων μικροοργανισμών (π.χ. αμοιβάδες), διάβρωσης, αλάτων, ιλύος σκουριάς, κ.τ.λ. Στασιμότητα νερού (τυφλά σημεία) Οργανικές-ανόργανες ενώσεις, μικροοργανισμοί αποικίες βιομεμβράνη

Opportunistic Premise Plumbing Pathogens in Drinking Water Systems and Premise Plumbing Experience has indicated that it might be impossible to fully eradicate these opportunistic pathogens from premise plumbing in homes, condominiums, apartments, hospitals and office buildings. In fact, a recent survey identified detectable levels of Legionella pneumophila in about 40% of homes sampled. Another survey showed that 70% of biofilm samples from showerheads collected from homes and institutions across the United States harbored Mycobacterium spp. and of those 30% had M. avium. Another challenge is that several of the opportunistic waterborne pathogens, including P. aeruginosa and L. pneumophila, enter a viable, but nonculturable (VBNC) state. Cells in the VBNC state are viable but fail to form colonies on agar media; thus standard culture methods will fail to detect them or provide false low numbers for cells

Σχέση θερμοκρασίας- ανίχνευση Legionella spp σε Ελληνικά Νοσοκομεία θ C % στα θετικά δείγματα 10 o C 20 o C 13.3% 20 o C 30 o C 17.6% 30 o C 40 o C 63.6% 40 o C 50 o C 14.7% 50 o C 60 o C 9.1% 60 o C or higher 0% (Mavridou et al, Int Journal Environmn Health Res, 2008)

Συστήματα που παρουσιάζουν αυξημένη επικινδυνότητα Πύργοι ψύξης Εξατμιστικοί συμπυκνωτές Δίκτυο ύδρευσης κτιρίου (δεξαμενές, καταιωνιστήρες κ.τ.λ.) Θεάματα με νερό (συντριβάνια, καταρράκτες κ.τ.λ.) Δεξαμενές υδρομάλαξης Υγραντήρες Αναπνευστικές συσκευές Οδοντιατρικός εξοπλισμός Συστήματα ποτίσματος κήπων Πλυντήρια αυτοκινήτων

Αξιολόγηση ποιότητας νερού σε ελληνικά οδοντοϊατρεία) Mavridou A., Kamma J., Mandilara G., Delaportas P., Komioti F (2006) Microbial Risk Assessment Of Dental Unit Water Systems in General Dental Practice In Greece Water Science and Technology accepted, 54,3, 269-73 (Mavridou et al, 2006)

Διάρκεια- Σκοπός Η μελέτη διήρκησε δυό χρόνια και έγινε κατά το χρονικό διάστημα Φεβρουάριος 2001 με Ιούνιος 2003. Σκοπός- α! φάση μελέτη της μικροβιολογικής ποιότητας του νερού των οδοντοϊατρείων της Αττικής Επιλέχθηκαν 38 οδοντοϊατρεία στην Αθήνα και στον Πειραιά τα οποία είχαν συνολικά 42 οδοντιατρικές τράπεζες

Δειγματοληψία- α! φάση ελήφθησαν 4 δείγματα νερού. 1) Από το δίκτυο πριν την είσοδο του νερού στην οδοντιατρική τράπεζα (W). 2) Aπό την αεροσύριγγα (A) 3) από την υδροσύριγγα (S) 4) Ο πλαστικός σωλήνας της υδροσύριγγας απολυμάνθηκε εξωτερικά με αλκοόλη και ένα κομμάτι 5 cm αποκόπηκε με αποστειρωμένο ψαλίδι με σκοπό την ανάλυση του βιοφίλμ (B).

Αποτελέσματα α φάσης Υδροσύριγγα Αναερόβια στόματος 88,8% Μυκοβακτηρίδια 90,4% ΗΒV 23,8% Bιοφίλμ Λεγιονέλλα 16,1%

An approach to Legionella colonization in Greek hospitals correlated to antibody levels in hospital staff. ATHENA MAVRIDOU, ELENI SMETI, GEORGIA MANDILARA, MIHALIS POLEMIS, OLGA PAPPA, SOPHIA PLAKADONAKI, EIRINI GRISPOU, MARIA ANAGNOSTOPOULOU5, KIMON FOUDOULIS International Journal ofenvironmental Health Research, 2008

Aποτελέσματα Δείγματα από 13 Νοσοκομεία Αττικής Ανίχνευση Legionella spp 8/13 ΝΟσοκομεία και 22 /130 δείγματα 72.7% των στελεχών L. pneumophila ser 1 22.7% L. pneumophila ser. 2-14 4.5% άλλη ομάδα. AFLP typing L. pneumophila ser. 1: 2 τύποι 30 C-40 C (63.6% των θετικών δειγμάτων). Βρέθηκε συσχέτιση με σημέιο δειγματοληψίας (περισσότερα δείγματα από πυργους ψύξης 265 δείγματα ορρού από νοσηλευτικό προσωπικό: IgG τίτλος, 89.4% αρνητικός, 7.2% θετικός, 3.4% αμφίβολος.

Αυξημένη επικινδυνότητα στα ξενοδοχεία Εποχιακή χρήση του κτιρίου Αυξημένη κατανάλωση ορισμένες ώρες της ημέρας μείωση θερμοκρασίας Χρήση ιδιωτικών πηγών νερού Διακυμάνσεις της θ. του νερού από το περιβάλλον Περίπλοκα συστήματα ύδρευσης Επεκτάσεις του κτιρίου Συχνή αλλαγή προσωπικού ανεπαρκής ενημέρωση

Επιδημιολογική παρακολούθηση Νοσηρότητα: 1-30/εκατ στις διάφορες χώρες Τα πραγματικά περιστατικά ίσως είναι 20% περισσότερα Υπολογίζεται ότι είναι η 2 η -4 η πιό κοινή αιτία πνευμονίας Η υποεκτίμηση των περιστατικών οφείλεται και στο γεγονός ότι ο θάνατος αποδίδεται στην υποκείμενη νόσο.

Παράγοντες κινδύνου-ευπαθείς ομάδες Ηλικία ηλικιωμένα άτομα (άνω των 50) εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο Αντρες Καπνιστές Εξασθενημένο και ευάλωτο ανοσοποιητικό σύστημα (καρκινοπαθείς, ασθενείς HIV) Ασθενείς με χρόνιες πνευμονοπάθειες, νεφρική ανεπάρκεια Πρόσφατη μεταμόσχευση οργάνων Αγωγή με κορτικοστεροειδή Μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ

EWGLI European Working Group for Legionella Infections Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιτήρησης της Νόσου των Λεγεωναρίων ELDSNet:Επιδημιολογικό δίκτυο Αναφέρονται όλα τα κρούσματα των χωρώνμελών που σχετίζονται με ταξίδια Έκδοση οδηγιών για την διερεύνηση της νόσου (1/7/2002)

http://ecdc.europa.eu/en/public ations/publications/legionnairesdisease-2015.pdf

ΣΤΟΙΧΕΙΑ EWGLI 1987-2009 Περιστατικά 8815 Ανδρες 6390 Γυναίκες 2418 Ηλικία με κρούσματα 50-69 (90-99) (18) Μήνες αιχμής 7 ος -9 ος Ετος 2007 Χώρες με κρούσματα 35

Περιστατικά σε ταξειδιώτες στην Ελλαδα 1987-2009= 468 ( H Eλλάδα αναφέρει 11) 1987 1 1988 8 1989 4 1990 12 1991 16 1992 20 1993 20 1994 21 1995 15 1996 16 1997 16 1998 13 1999 21 2000 21 2001 18 2002 33 2003 28 2004 24 2005 37 2006 30 2007 34 2008 28 2009 27

Ανίχνευση Legionella spp σε ασθενείς το 2004 στην Ευρώπη Μέθοδος % Aνίχνευση αντιγόνου στα ούρα 84.9% Ανίχνευση με οροτυποποίηση 8.7% Καλλιέργεια 5.6% Σύνολο περιστατικών : 655 (Ricketts et al, 2006)

Θεραπεία Χρονοβόρα εργαστηριακή επιβεβαίωση άμεση έναρξη θεραπείας σε περίπτωση άτυπης πνευμονίας, με ιστορικό έκθεσης Χρήση αζιθρομυκίνης ή κλαριθρομυκίνης 2η επιλογή: κεφαλοσπορίνη 2η γενιάς ή αμοξυκιλίνη-κλαβουλανικό Κλινική υποψία παρεντερικά μακρολίδη με ριφαμπικίνη ή παρεντερικά κινολόνη

Μεγάλες επιδημίες Γαλλία, Ιαν 2004, 85 κρούσματα,13 θάνατοι Ιαπωνία θερμά λουτρά, Ιούλιος 2002, 252 κρούσματα 6 θάνατοι Βρεττανία, Ιούλιος 2002, 131 κρούσματα, 4 θάνατοι Matara, Ισπανία, Αύγουστος 2002, 124 κρούσματα, 2 θάνατοι Ολλανδία, ανθοκομική έκθεση, Μάρτιος 1999, 242 κρούσματα, 28 θάνατοι

Eπιδημίες 2009-2008 Ηong King 2 cases July 2009 Alcoy Spain 11 cases summer 2009 Meat plant pressure water UK 2 cases World handball championships Croatia Febr 2009 Hospital Atlanda 4 cases Jan 2009 Fitness club members Orlando 2008 Car wash in Victoria 5 case May 2008 Water tank workers in Iran 4 cases Jan 2008 Dublin office workers 2 cases June 2008 Rochester NY Nursing home 2 cases Sept 2008

Kύπρος 2009 Eleven infant cases and 3 deaths, Cyprus hospital, Dec. 2008 Eleven infants born between December 18 and 22 at a private hospital in Cyprus contracted Legionnaires disease. The babies were discharged from the private hospital in good condition but then admitted to the intensive care unit of another hospital between December 25 and 29 because of Legionnaires' symptoms. Three of the children have died. As of January 20th, one of the babies was still in the hospital, not yet able to breath on its own. The other seven have been treated and released. Reports indicate that portable ultrasonic humidifiers were the source. The maternity ward and nursery were closed on December 29th, immediately following laboratory confirmation of the first cases. Sources: news media and Eurosurveillance

Πρόληψη της νόσου των λεγεωναρίων (EWGLI Guidelines 2005) Εκτίμηση κινδύνου (risk assessment) έκθεσης στη λεγιoνέλλα Λήψη κατάλληλων προληπτικών μέτρων Παρακολούθηση των συστημάτων

ΔΕΛΤΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ (CHECKLIST) ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΚΤΗΡΙΟΥ Δημιουργήθηκε 2004 για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΜΗΜΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Αρ. Πρωτ.:. / ΔΕΛΤΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ (CHECKLIST) ΔΙΚΤΥΟΥ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΚΤΗΡΙΟΥ 1 [32.1] Όνομα κτηρίου:..κωδικός κτηρίου: Κωδικός δικτύου ύδρευσης: Ημερομηνία ελέγχου: /. / Ώρα έναρξης ελέγχου: Ημερομηνία τελευταίας επισκευής επιθεώρησης:.. /.. / Όνομα ατόμου ή οργανισμού που εκτέλεσε την επισκευή ή την επιθεώρηση:... Τηλέφωνο: Ημερομηνία τελευταίου καθαρισμού: / /..

Α/Α ΣΗΜΕΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΝΑΙ Γενικά ΟΧΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 1 Η πίεση στο μετρητή είναι 1-12 ατμόσφαιρες -1 2 Τα φίλτρα είναι σε καλή κατάσταση -2 3 Η μόνωση είναι σε καλή κατάσταση -2 4 Απουσία διαρροών στο δίκτυο -2

5* 6 7 8* 9* 10 Η δεξαμενή αποθήκευσης συντηρείται σε καλή υγειονομικά κατάσταση και δεν παρατηρούνται ιζήματα στο εσωτερικό της Οι δεξαμενές αποθήκευσης του νερού διαθέτουν καλύμματα και συρμάτινο πλέγμα σε κάθε σωλήνωση που είναι ανοιχτή στην ατμόσφαιρα Η ποσότητα του αποθηκευμένου νερού δεν είναι μεγαλύτερη από τη χρήση μιας ημέρας Το δίκτυο καθαρίζεται και απολυμαίνεται όταν βρίσκεται εκτός λειτουργίας για περισσότερο από ένα μήνα Το δίκτυο και οι δεξαμενές καθαρίζονται με κατάλληλα απολυμαντικά μέσα τουλάχιστον ετησίως Η παροχή του νερού δεν διακόπτεται για μεγάλα χρονικά διαστήματα -3-1 -1-3 -3-1

11 Οι κρουνοί που δεν χρησιμοποιούνται, αφαιρούνται από το κύκλωμα -2 12 Έλεγχος των σχεδιαγραμμάτων των κυκλωμάτων νερού Συστήματα κρύου νερού 13 Οι ψύκτες συντηρούνται σε καλή κατάσταση -1 14 Τα φίλτρα των ψυκτών συντηρούνται σε καλή κατάσταση -1

Σύστημα ζεστού νερού 15 Το σύστημα ανταποκρίνεται σε ώρες αιχμής -1 16 Δεν υπάρχει αλλαγή (αύξηση ή μείωση) στην κατανάλωση του νερού -1 17* Απουσία στάσιμου νερού στις σωληνώσεις για περισσότερο από μία εβδομάδα -3 18* Εάν Όχι, γίνεται διαδικασία flushing -3 19* Οι καταιονητήρες είναι καθαροί και απαλλαγμένοι αλάτων -3

Σύστημα ζεστού νερού 15 Το σύστημα ανταποκρίνεται σε ώρες αιχμής -1 16 Δεν υπάρχει αλλαγή (αύξηση ή μείωση) στην κατανάλωση του νερού -1 17* Απουσία στάσιμου νερού στις σωληνώσεις για περισσότερο από μία εβδομάδα -3 18* Εάν Όχι, γίνεται διαδικασία flushing -3 19* Οι καταιονητήρες είναι καθαροί και απαλλαγμένοι αλάτων -3

Συσκευές θέρμανσης και αποθήκευσης του νερού 20 Η συσκευή αποξηραίνεται και ελέγχεται -1 21 Καθαρίζεται αν κριθεί απαραίτητο -2 22 Γίνεται ξήρανση του αγωγού εξαγωγής του ζεστού νερού -1 23 Συντηρούνται σε υγειονομικά αποδεκτή κατάσταση -2

Μπαταρίες 24 Λειτουργούν και συντηρούνται σύμφωνα με τις κατασκευαστικές οδηγίες -2 Εγκαταστάσεις πυρόσβεσης με νερό 25 Δεν υπάρχει παλινδρόμηση του νερού του συστήματος πυρόσβεσης στο δίκτυο ύδρευσης -2

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: Δεδομένα βιβλίου ελέγχου 26 Υπάρχει βιβλίο ελέγχου -2 27* Γίνεται δειγματοληπτικός έλεγχος του νερού τουλάχιστον κάθε 6 μήνες -3 28 Στο βιβλίο ελέγχου (αν υπάρχει), δεν υπάρχουν παθολογικά αποτελέσματα -2 29* Δεν έχει ανιχνευτεί λεγεωνέλλα τους τελευταίους 6 μήνες (σε συγκέντρωση πάνω από 10 CFU/mL) -3

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: Μετρήσεις που έγιναν από τον υγειονομικό υπάλληλο 30* Η θερμοκρασία του εξερχόμενου (κρύου) νερού από τη δεξαμενή είναι μικρότερη των 25 ο C -3 31 Η θερμοκρασία του κρύου νερού στις βρύσες είναι μικρότερη των 25 ο C, μετά από ροή δύο λεπτών -2 32 Η θερμοκρασία του ζεστού νερού είναι τουλάχιστον 50 ο C, μετά από ένα λεπτό ροής -2 33* Η διαφορά της θερμοκρασίας μεταξύ δύο διαδοχικών μετρήσεων του ζεστού νερού με μεσοδιάστημα ροής ενός λεπτού, δεν πρέπει να ξεπερνά τους 4 ο C -3

34 Το νερό αποθηκεύεται και διανέμεται στη θερμοκρασία των 60 ο C -2 35 Δεν υπάρχει θερμοκρασιακή διαστρωμάτωση του νερού, μέσα στις συσκευές θέρμανσης και αποθήκευσης του νερού -1 36 Αν το σύστημα είναι έμμεσο, η θερμοκρασία του νερού που εξέρχεται από τη συσκευή θέρμανσης του νερού είναι 60 ο C και αυτού που επιστρέφει, είναι τουλάχιστον 50 ο C -2 37 Το ph βρέθηκε 6,5 8,5-2 38* Το υπολειμματικό χλώριο βρέθηκε 0,2 0,5 mg/l -3

39 Απουσία προβλήματος γεύσης ή οσμής -1 2 40 Έγινε δειγματοληψία για μικροβιολογικό έλεγχο 2 41 Έγινε δειγματοληψία για χημικό έλεγχο 2 42 Έγινε δειγματοληψία για έλεγχο λεγεωνέλλας; 43. Αποτέλεσμα ελέγχου:.. Ικανοποιητική λειτουργία (Συνολική αρνητική βαθμολογία έως -7) (χωρίς κανένα κρίσιμο σημείο).. Σχετικά ικανοποιητική λειτουργία (Συνολική αρνητική βαθμολογία από -8 έως 14 ή με ένα τουλάχιστον κρίσιμο σημείο).. Μη ικανοποιητική λειτουργία (Συνολική αρνητική βαθμολογία πάνω από -15) Συμπεράσματα:

Συγκέντρωση Legionella spp σε δείγματα νερού δικτύου και δράσεις Legionella spp (cfus/l) 1000-10.000 >10.000 Δράσεις 1)1-2 θετικά δείγματα: Επανάληψη δειγ/ψίας 2) Πολλά θετικά δείγματα: Εφαρμογή μέτρων ελέγχου και εκτίμηση κινδύνων πιθανή απολύμανση Μέτρα ελέγχου και εκτίμηση κινδύνων + απολύμανση

Συγκέντρωση Legionella spp σε πύργους ψύξης και δράσεις Ολική μεσόφιλη χλωρίδα(cfus/ml) Legionella spp (cfus/l) Δράσεις <10.000 <1000 Παρακολούθηση 10.000-100.000 1000-10.000 Επανάληψηδειγ/ψιας Εφαρμογή μέτρων ελέγχου- εκτίμηση κινδύνων >100.000 >100.000 Επανάληψη δειγ/ψιας Εφαρμογή μέτρων ελέγχου- εκτίμηση κινδύνων-απολύμανση shock

Συσχέτιση ανίχνευση Λεγιονέλλας με προληπτικό έλεγχο (Hatzichristodoulou et al, Epidemiol Infect 2006) Σημείο Δειγματοληψία ς n=2514 δείγματα Χ= μέσος Θετικά δείγματα Χ= μέσος Αρνητικά δείγματα Δίκτυα -10.9-7.9 <0.00001 P πύργοι -13.5-9.8 0.0009 συντριβάνια -8.0-6.3 0.5

Περιστατικό Μεμονωμένο: όταν ένα άτομο νοσήσει αφού επισκεφθεί ένα κτίριο μέσα σε 10 μέρες πριν νοσήσει Το κτίριο δεν πρέπει για 2 τουλάχιστον χρόνια να έχει συσχετιστεί με κρούσμα. Cluster περιστατικών: όταν δύο ή περισσότερα άτομα νοσήσουν αφού επισκεφθούν το ίδιο κτίριο μέσα σε διάστημα 2 ετών.

Διερεύνηση περιστατικού EWGLI, Guidelines, 2005 Δειγματοληψία Μικροβιολογική ανάλυση EWGLI Guidelines ISO 11731:1998 και ISO 11731:2004 Tυποποίηση AFLP serotyping και sequensing Επιδημιολογική συσχέτιση

Σημεία Δειγματοληψίας 1. Είσοδος του κρύου νερού στο κτίριο 2. Νερό του θερμοσίφωνα boiler 3.Eπιστροφή ζεστού νερού στο κτίριο 4. Είσοδος ζεστού νερού στο κτίριο 5. Το ποιό απομεμακρυσμένο σημείο ύδρευσης στο κτίριο. 6. Το δωμάτιο όπου έμενε ο ασθενής 7. Σημεία από καθε ξεχωριστό κύκλωμα στο σύστημα ύδερευσης του κτιρίου

Μικροβιολογική ανάλυση τυποποίηση- επιδημιολογία Το κάθε σύστημα μπορεί να περιέχει >1 ορότυπο και/ή AFLP τύπο Πρέπει να ταυτοποιούνται τουλάχιστον 3 αποικίες / τρυβλίο (Velonakis et al, 2006). Αλλιώς είναι πιθανόν να μην οδηγηθούμε σε σωστά επιδημιολογικά συμπεράσματα.

Θερμικό shock 70-80ºC Μέτρα ελέγχου Κυκλοφορία του νερού θ>65ºc για τουλάχιστον 3 μέρες. Οι βρύσες πρέπει να τρέξουν με καυτό νε ρο τουλάχιστον για 5 λεπτά. Υπερχλωρίωση. Σε νερό θ<30ºc»50ppm /1h ή»20ppm /2h Xλωρίωση 0.5-1ppm συνεχώς. Θερμοκρασία νερού >55-60ºC συνεχώς (δεν εξαφανίζει την Λεγιονέλλα!)

Ειδικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας του νερού Επίδραση με UV ακτινοβολία. Σκοτώνει τα βακτήρια Δεν υπάρχουν παραπροϊόντα Δεν έχει ενεργό υπόλειμμα Οζονόλυση Πολύ αποτελεσματικό απολυμαντικό Δεν έχει ενεργό υπόλειμμα Υπάρχουν παραπροϊόντα Ιοντεναλλαγή άργυρου-χαλκού Ιδιαίτερα αποτελεσματική κατά της Legionella Διατηρεί ενεργό υπόλειμμα Δεν υπάρχουν παραπροϊόντα

Πρόληψη στα Νοσοκομεία Υπεύθυνος παρακολούθησης Πρόσθετη απολύμανση (συνιστώνται ιόντα αργύρου χαλκού) Θερμοκρασία ζεστού νερού 50-60 C, κρύου νερού < 20 C. Να τρέχουν οι βρύσες στους θαλάμους κάθε μέρα. Συντήρηση των ντούς χωρίς άλατα. Απολύμανση κεφαλών με εμβάπτυνση σε πυκνό διάλυμμα χλωρίνης (50ppm) για 2-4 ώρες 2 φορές το χρόνο. Συντήρηση πύργων ψύξεως.

Πρόληψη στα Νοσοκομεία Τακτικός καθαρισμός των φίλτρων νερού (αν υπάρχουν). Τακτική επιθεώρηση των δεξαμενών νερού και έλεγχος για προστασία του νερού. Προσοχή σε περιπτώσεις οικοδομικών εργασιών για κακοτεχνίες. Μικροβιολογικός έλεγχος 2 φορές το χρόνο και τακτικότερα σε ειδικές περιπτώσεις.

Βιβλιογραφία WHO (2007): Legionella and the prevention of legionellosis. Edited by: Bartram J, Chartier Y, Van Lee J, Pond K and Surman-Lee S www. ewgli.org (European Guidelines) http://www.hcinfo.com

EΥΧΑΡΙΣΤΩ