Αντικείμενο Ερμηνεία της έννοιας της ηλεκτροπληξίας. Περιγραφή των παραμέτρων που επηρεάζουν ένα επεισόδιο ηλεκτροπληξίας.
Θανατηφόρα ατυχήματα από ηλεκτροπληξία στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1980-1995 ανά βαθμίδα ηλικίας
Θανατηφόρα ατυχήματα από ηλεκτροπληξία στην Ελλάδα, ανά έτος κατά την περίοδο 1980-1995 και σύγκριση με τα θανατηφόρα ατυχήματα από σεισμούς, κατολισθήσεις και χιονοστιβάδες Πηγή πρωτογενών στοιχείων: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας
Θανατηφόρα ατυχήματα από ηλεκτροπληξία στην Δυτική Γερμανία και στην Ελλάδα ανά 10 εκατ. κατοίκους και έτος Πηγές: VDE (Ένωση Γερμανών Ηλεκτρολόγων) BAU (Ομοσπονδιακή υπηρεσία διερεύνησης ατυχημάτων) Γερμανική Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας
Ηλεκτροπληξία Ηλεκτροπληξία είναι η διέλευση του ρεύματος μέσα από το ανθρώπινο σώμα. Το ανθρώπινο σώμα μπορεί να βρεθεί μεταξύ δύο σημείων με διαφορά δυναμικού: Α) Όταν δύο διαφορετικά μέρη του σώματος έρθουν σε επαφή με δύο σημεία ηλεκτρικής εγκατάστασης που βρίσκονται σε διαφορετικό δυναμικό. Β) Όταν ένα μέρος του σώματος έρθει σε επαφή με ένα σημείο ηλεκτρικής εγκατάστασης που παρουσιάζει τάση ως προς τη γη και ταυτόχρονα ένα άλλο μέρος του σώματος βρίσκεται σε επαφή με τη γη.
Ηλεκτροπληξία Μπορεί να προκύψει λόγω: Άμεσης επαφής με ηλεκτροφόρο αγωγό της εγκατάστασης. Έμμεσης επαφής, π.χ. με μέρη συσκευής που βρίσκονται υπό τάση λόγω σφάλματος. Προσέγγισης σε περιοχή υψηλής τάσης.
Παράμετροι που επηρεάζουν ένα επεισόδιο ηλεκτροπληξίας Το είδος και η ένταση του ρεύματος.
Επίδραση εναλλασσομένου ρεύματος συχνότητας 15 Hz έως 100 Hz στον ανθρώπινο οργανισμό Ζώνη 1 : Συνήθως καμία αντίδραση οργανισμού. Ζώνη 2 : Συνήθως καμία επιβλαβής φυσιοπαθολογική επίδραση. Ζώνη 3 : Συνήθως δεν αναμένεται οργανική βλάβη. Μυϊκή συστολή και δυσκολίες στην αναπνοή. Παροδικές διαταραχές των καρδιακών παλμών. Ζώνη 4: Πιθανότητα καρδιακής μαρμαρυγής: Κατώφλι μαρμαρυγής καμπύλη c 1 αύξηση πιθανότητας μέχρι περίπου 5% καμπύλη c 2, μέχρι 50% καμπύλη c 3 και πάνω από 50% πέραν της καμπύλης c 3. Με την αύξηση του ρεύματος και του χρόνου μπορούν να εμφανισθούν καρδιακή ανακοπή, αναπνευστική ανακοπή και σοβαρά εγκαύματα.
Επίδραση συνεχούς ρεύματος στον ανθρώπινο οργανισμό Ζώνη 1 : Συνήθως καμία αντίδραση. Ζώνη 2 : Συνήθως καμία επιβλαβής φυσιοπαθολογική επίδραση. Ζώνη 3 : Συνήθως δεν αναμένεται καμία οργανική βλάβη. Με την αύξηση του ρεύματος και του χρόνου είναι πιθανές παροδικές διαταραχές των καρδιακών παλμών. Ζώνη 4: Πιθανότητα καρδιακής μαρμαρυγής: Κατώφλι μαρμαρυγής καμπύλη c 1 αύξηση πιθανότητας μέχρι περίπου 5% καμπύλη c 2, μέχρι 50% καμπύλη c 3 και πάνω από 50% πέραν της καμπύλης c 3. Με την αύξηση του ρεύματος και του χρόνου είναι δυνατά σοβαρά εγκαύματα.
Η τάση. Παράμετροι που επηρεάζουν ένα επεισόδιο ηλεκτροπληξίας Σε υψηλές τάσεις είναι δυνατό να προκληθεί ηλεκτροπληξία χωρίς επαφή (διάσπαση του αέρα και ηλεκτρικό τόξο μεταξύ ενός σημείου της ηλεκτρικής εγκατάστασης ΥΤ και του σώματος, το οποίο κλείνει το κύκλωμα). Η ΥΤ απωθεί το ανθρώπινο σώμα κατά την ηλεκτροπληξία, αυτό εκτινάσσεται και διακόπτεται η επαφή. Η ΧΤ συσπά τα νεύρα και το ανθρώπινο σώμα δεν μπορεί να αποκολληθεί από το στοιχείο που βρίσκεται σε τάση, οπότε αυξάνεται ο χρόνος επαφής. Θεωρείται συνήθως ως όριο μεταξύ επικίνδυνων και ακίνδυνων τάσεων: 50 V AC 120 V DC
Παράμετροι που επηρεάζουν ένα επεισόδιο ηλεκτροπληξίας Η αντίσταση του ανθρωπίνου σώματος. Είναι μεταβλητή (η τιμή της από 1000 Ω μέχρι χιλιάδες Ω, π.χ. 200 kω). Εξαρτάται από την επιφανειακή υγρασία, τη σωματική διάπλαση, τη συχνότητα, την τάση επαφής, τη διαδρομή που θα ακολουθήσει το ρεύμα κ.α.
Συνολική σύνθετη αντίσταση Z T του ανθρωπίνου σώματος ως συνάρτηση της συχνότητας f με την τάση επαφής ως παράμετρο
Παράμετροι που επηρεάζουν ένα επεισόδιο ηλεκτροπληξίας Η παρεχόμενη ισχύς. Η ηλεκτροπληξία είναι επικίνδυνη εφόσον συνυπάρχουν η τάση και η ένταση, δηλαδή εφόσον η ισχύς της πηγής είναι αρκετή. Η συχνότητα του ρεύματος. Ρεύματα υψηλής συχνότητας (100 khz 30 MHz) έστω και μεγάλης έντασης δεν προκαλούν ερεθισμό των μυών ή των νεύρων, αλλά μόνο θερμότητα. Κυκλοφορούν επιδερμικά. Η τελειότερη επαφή.
Παράμετροι που επηρεάζουν ένα επεισόδιο ηλεκτροπληξίας Η διάρκεια επαφής. Όσο αυξάνεται ο χρόνος επαφής η αντίσταση του σώματος μειώνεται γρήγορα (λόγω ερεθισμού των ιδρωτοποιών αδένων) και τελειοποιείται προοδευτικά η επαφή. Λόγω μείωσης της αντίστασης, αυξάνεται η ένταση του ρεύματος. Μέγιστη επιτρεπόμενη χρονική διάρκεια για δεδομένη τάση επαφής
Παράμετροι που επηρεάζουν ένα επεισόδιο ηλεκτροπληξίας Η διαδρομή του ρεύματος στο ανθρώπινο σώμα. Ιδιαίτερα επικίνδυνες διαδρομές: Από το κεφάλι προς το αριστερό πόδι (περιλαμβάνει τον εγκέφαλο, τον πνεύμονα, την καρδιά). Από χέρι σε χέρι. Γενικά, η επαφή του ηλεκτροφόρου σώματος με το αριστερό χέρι προκαλεί κυκλοφορία ρεύματος σε δρόμο που περιλαμβάνεται ο πνεύμονας και η καρδιά.
Παράμετροι που επηρεάζουν ένα επεισόδιο ηλεκτροπληξίας Οι συνθήκες δαπέδου. Καλός αγωγός: υγρό έδαφος, δάπεδο από τσιμέντο κλπ. Κακός αγωγός: σανίδωμα από ξερό ξύλο. Η επιδεκτικότητα ηλεκτροπληξίας. Κούραση σε συνδυασμό με έλλειψη προφυλάξεων.
Οι συνέπειες της ηλεκτροπληξίας και η αντιμετώπισή τους Καρδιακή προσβολή: Ο θάνατος επέρχεται σε λίγα λεπτά, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα και δεν γίνει κατάλληλη ηλεκτρική διέγερση της καρδιάς. Συνήθως δεν υπάρχει προσωπικό και εξοπλισμός. Εγκαύματα εσωτερικά και εξωτερικά: Εξωτερικά προκαλούνται από τη θερμότητα του ηλεκτρικού τόξου. Παρουσιάζουν συνήθη συμπτώματα εγκαυμάτων και απαιτείται η συνήθης θεραπεία ανάλογα με το βαθμό και την έκτασή τους. Εσωτερικά εγκαύματα προκαλούνται από τη ροή του ρεύματος εντός του οργανισμού. Η θερμοκρασία προκαλεί διάλυση των μυών και αποβολή όξινης μυοσφαιρίνης, η οποία προκαλεί δηλητηρίαση των νεφρών με συνέπεια το θάνατο. Μπορεί να προληφθεί σε ορισμένες περιπτώσεις, αρκεί ο γιατρός να κληθεί αμέσως. Αναστολή της αναπνοής. Συνηθέστερη μορφή ηλεκτροπληξίας. Απαιτείται εφαρμογή τεχνητής αναπνοής όσο γίνεται ταχύτερα.
Μέθοδοι προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας Μέθοδοι που εφαρμόζονται σε ορισμένες περιπτώσεις με σκοπό να αποτρέψουν την εμφάνιση επικίνδυνων τάσεων επαφής: Τα εξωτερικά μεταλλικά μέρη μιας ηλεκτρικής συσκευής ή μηχανής απομονώνονται από τα λειτουργικά μέρη που βρίσκονται υπό τάση χρησιμοποιώντας μονωτικά υλικά. Μόνιμη εγκατάσταση συσκευών σε μονωμένο δάπεδο. Χρησιμοποίηση τάσης U 50V. Ηλεκτρικός (γαλβανικός) διαχωρισμός ενός κυκλώματος, συνήθως με ένα μετασχηματιστή απομόνωσης.
Μέθοδοι προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας Μέθοδοι που εφαρμόζονται με σκοπό τη διακοπή της τάσης τροφοδότησης μετά την εμφάνιση σφάλματος, ώστε να μην εμφανίζονται επικίνδυνες τάσεις επαφής: Γείωση (αγώγιμη σύνδεση των μεταλλικών τμημάτων των συσκευών που στην κανονική τους λειτουργία δεν είναι υπό τάση με τη γη). Διακόπτες Διαφυγής.
Μέθοδοι προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας Επιπλέον, πρέπει οι αγωγοί να φέρουν οπωσδήποτε τα διακριτικά τους χρώματα: Αγωγός προστασίας (γείωση)= λωρίδες κίτρινες πράσινες Αγωγός του ουδετέρου= ανοιχτό κυανό (μπλέ) Αγωγοί φάσεων= κόκκινο ή μαύρο ή καστανό κλπ. Τέλος, μπορεί μια εγκατάσταση να περιφραχθεί εντός συγκεκριμένων ορίων ή και γενικότερα τα κυκλώματα από τα οποία πρέπει να προφυλαχτεί το άτομο να είναι εντός καταλλήλων περιβλημάτων.