ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΙΕΙΝΗ 2010-2011 ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΗ Λένα Παταρίδου, δασκάλα, Υπεύθυνη Αγωγής Υγείας Α/θμιας Εκπ/σης Πιερίας
ΟΝΟΜΑ: ΤΑΞΗ: «ΓΕΡΑ ΔΟΝΤΙΑ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΥΓΕΙΑ» ΜΈΛΗ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ: ΟΜΑΔΑ: Επικοινωνούμε, συνεργαζόμαστε, παρατηρούμε, καταγράφουμε, μετρούμε, συζητούμε, συλλέγουμε στοιχεία, φωτογραφίζουμε, παίρνουμε συνεντεύξεις, κάνουμε τη φωνοθήκη μας, βγάζουμε συμπεράσματα, ανακοινώνουμε τις προτάσεις μας. ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΘΕΜΑΤΑ: Τα δόντια του ανθρώπου Οι ασθένειες των δοντιών Πώς θα εργαστώ;( Θα γνωρίσω το στόμα και τα δόντια μου, θα γνωρίσω την κατασκευή και τη λειτουργία των δοντιών μου, θα ανακαλύψω τις ασθένειες και τους κινδύνους που απειλούν τα δόντια μου, θα γνωρίσω πώς αισθάνονται όσοι δεν έχουν δόντια ή έχουν χαλασμένα). Δραστηριότητες:συλλέγω από περιοδικά και εφημερίδες πρόσωπα ανθρώπων, χαμόγελα, και φτιάχνω μια αφίσα για τη γωνιά του οδοντιατρείου της τάξης. Βάζω λεζάντες και παρατηρώ την έκφραση στα πρόσωπά τους. Συνδέω κάθε χαμόγελο με ένα βασικό συναίσθημα( χαρά, λύπ, Πόνος, φόβος ) Ζωγραφίζω κι εγώ με τη σειρά μου το δικό μου χαμόγελο. Τι παρατηρώ; Συγκρίνω τα χαμόγελα και οδηγούμε σε συμπεράσματα. 1
ΖΩΓΡΑΦΙΖΩ ΤΑ ΧΑΜΟΓΕΛΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΟΥ 2
ΖΩΓΡΑΦΙΖΩ ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΧΑΜΟΓΕΛΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΙ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΣΕ ΑΥΤΟ. 3
Φτιάχνω το γενεαλογικό δέντρο των δοντιών της οικογένειάς μου Ο στόχος αυτής της δραστηριότητας είναι να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι κάθε οικογένεια έχει τη δική της κουλτούρα φροντίδας των δοντιών, η οποία συνεπάγεται κοινές ασθένειες και προβλήματα. Διάρκεια χρόνου: 30 λεπτά Οι μαθητές ερευνούν στην ευρύτερη οικογένειά τους και δημιουργούν ένα δέντρο με πληροφορίες για την κατάσταση των δοντιών (δόντια γερά, με σφραγίσματα, γέφυρες, μασέλες,) της οικογένειας (παππούς, γιαγιά, μαμά, μπαμπάς, θείοι, ξαδέρφια) τους τρόπους φροντίδας και βουρτσίσματος, ασθένειες, και συμπτώματα Αφού συλλέξει τις πληροφορίες, κατασκευάζει ένα δέντρο στην τάξη του και το παρουσιάζει στις υπόλοιπες ομάδες. Κάνουν την αλφαβήτα των δοντιών: Α..όπως αδαμαντίνη, Β.όπως βούρτσισμα Δημιουργούν ακροστιχίδες και σταυρόλεξα. Αποκτούν γνώσεις έτσι που σχετίζονται με τη μορφολογία των δοντιών, τη χρησιμότητά τους μέσα από νοητικά παιγνίδια συνδυάζοντας την Αγωγή Υγείας με τη Γλώσσα. Διάρκεια :40 λεπτά Επιλέγουμε λέξεις που σχετίζονται με τη μορφολογία των δοντιών, τη χρησιμότητά τους. Με αυτόν τον τρόπο εκπαιδεύονται στη χρήση νέων ορολογιών, αλλά μαθαίνουν και την ορθογραφία τους. 4
ΦΕΡΝΩ ΤΑ ΝΕΟΓΙΛΑ ΔΟΝΤΑΚΙΑ ΜΟΥ ΠΟΥ Η ΜΑΜΑ ΕΧΕΙ ΙΣΩΣ ΚΡΑΤΗΣΕΙ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ. Τι παρατηρείς; Γνωρίζεις πόσα νεογιλά δόντια έχει ς; Με τη βοήθεια του οδοντιάτρου συγκέντρωσε πληροφορίες μάθε περισσότερα για τα μόνιμα και τα νεογιλά δόντια. 5
Συλλογή στοιχείων σχετικά με το πόσα σφραγίσματα έχουν, πόσο συχνά βουρτσίζουν τα δόντια τους, πόσο συχνά επισκέπτονται τον οδοντίατρο, αν φοβούνται τον οδοντίατρο Καθένα από τα παραπάνω ερωτήματα μπορεί να αποτελέσει και ένα ερευνητικό ερώτημα που μπορεί να το επεξεργαστεί και να το παρουσιάσει μια ολόκληρη τάξη, είτε μια ομάδα. 6
Κατασκεύασε με πηλό ή με λευκή πλαστελίνη δοντάκια και τοποθέτησέ τα στη γωνιά του οδοντιατρείου της τάξης σου. Σύνταξε ένα μικρό ερωτηματολόγιο για τους συμμαθητές σου Χρειάζονται φροντίδα τα νεογιλά δόντια; Πόσοι είναι οι κοπτήρες; Πόσοι είναι οι κυνόδοντες; Πόσοι είναι οι προγόμφιοι; Πόσοι είναι οι γομφίοι; Ποια εργασία εκτελούν τα παραπάνω δοντάκια; 7
ΥΓΙΗ ΟΥΛΑ ΑΡΡΩΣΤΙΕΣ ΟΥΛΩΝ ΚΑΙ ΔΟΝΤΙΩΝ Ανακάλυψε τις αρρώστιες των ούλων και των δοντιών ρωτώντας τον οδοντίατρο που θα επισκεφτεί την τάξη σου. ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΤΙΔΑ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΟΔΟΝΤΙΚΗ ΤΕΡΗΔΟΝΑ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟΣΤΗΜΑ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ Πώς νιώθει κάποιος όταν έχει χαλασμένα δόντια; 8
Ανάγνωση ιστοριών και παραμυθιών που αναφέρονται σε θέματα σχετικά με τα δόντια. Η ανάγνωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο ως αφόρμηση για την εισαγωγή στο θέμα μας, αλλά και ως ενίσχυση προηγούμενης συζήτησης που αναφερόταν σε θέμα παρεμφερές με αυτό της ιστορίας που θα διαβαστεί. Μετά από την ανάγνωση της, καλό είναι να ακολουθήσει σχετικός διάλογος για να λυθούν οι απορίες των παιδιών και να εμπλουτιστεί το θέμα μας. Ενδεικτική βιβλιογραφία Γιαννίκου,Κ., Δε φοβάμαι τον οδοντογιατρό, εκδ. Μοντέρνοι καιροί Σέφλερ-Γιούτα., Ο., Ουπς, δόντια καθαρά είναι πάντοτε γερά, εκδ. Ανέμη Τριβιζάς, Ε., Η Δόνα η τερηδόνα και το μυστικό της γαμήλιας τούρτας., εκδ. Καλέντης Χαραλαμπάκης Ν., Χαμογελάστε παρακαλώ, Εκδ. Καλειδοσκόπιο 9
Τι θα έλεγε το γερό δόντι στο χαλασμένο;(διάλογος ή αφήγηση ή παντομίμα) Δραματοποίηση ιστορίας. Μπορεί να παιχτεί από ομάδες παιδιών όπως: Η τερηδόνα επιτίθεται στο μικρό δοντάκι, Το δοντάκι υποφέρει, Έχω πονόδοντο, Πηγαίνω στον οδοντογιατρό, Βουρτσίζω τα δόντια μου, Το κυνήγι των μικροβίων 10
Βιωματικές δραστηριότητες Δραματοποίηση ιστοριών Στόχος μας είναι να χρησιμοποιήσουν το σώμα τους για να εκφράσουν και να βιώσουν ιστορίες που διάβασαν και σχετίζονται με τα δόντια. Παιγνίδια ρόλων, θεατρικό παιγνίδι υφάσματα, οδοντιατρικά εργαλεία, κουτάλια, ποτηράκια, ποδιές, γάντια αλλά και ό,τι μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη έκφραση των ιστοριών. Δημιουργία και γραφή παραμυθιού Να συνδυάσουν την Αγωγή Υγείας με τη Γλώσσα. Να εκφράσουν τις απόψεις τους με μικρά άρθρα για τη στοματική υγεία. Μετά την ολοκλήρωση της ιστορίας μπορούν να την εικονογραφήσουν και να την τυπώσουν σε ένα ένθετο.. 11
ΠΑΡΑΜΥΘΙ ΣΤΙΧΟΙ: Κ. ΒΙΡΒΟΣ ΜΟΥΣΙΚΗ :Γ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Β. ΜΟΣΧΟΛΙΟΥ Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας δράκος όπου είχε χίλια δόντια σουβλερά Αυτός ο δράκος παιδιά μου είχε ρημάξει τον τόπο. Του άρεσε να τρώει σάρκες από παλικάρια κι από λυγερόκορμες νέες. Τον βάραγαν τα παλικάρια κατάσαρκα αλλά, τίποτες. Αντίς να σκοτώνεται ο δράκος έσπαγαν τα σπαθιά των παλικαριών. Και πέρναγαν τα χρόνια κι ο δράκος ρήμαζε τον τόπο και πρηζόταν η κοιλιά του. Σε ένα χωριό όμως γεννήθηκε ένας λεβέντης, ένα ρηγόπουλο που δεν μπόραγε να βλέπει τον τόπο του να τον ρημάζουν και το δράκο να τρώει τις σάρκες των παιδιών. Σκέφτηκε λοιπόν χίλιες νύχτες και βρήκε ένα φάρμακο που το λέγαν λόγο. Αυτό είπε θα το σπείρω και όταν θα καρπίσει θα έχει τέτοιο δηλητήριο που όταν θα το τρώει ο δράκος θα του πέφτουν τα δόντια, ένα- ένα. Κι έτσι έγινε. Ύστερις από πολλά χρόνια κάρπισε του έπεφταν τα δόντια ώσπου δεν του έμεινε κανένα δόντι. Τότες τον έπιασαν, τον έσυραν δεμένο στην πλατεία του χωριού κι εκεί ο πιο λεβέντης του έδωσε μια σπαθιά και τον εσκότωσε. Έτσι ησύχασε ο τόπος από τον δράκο και τα παλικάρια και οι λυγερές αντίς να πασχίζουν πώς να εξοντώσουν τον δράκο, έσπερναν, θέριζαν και τραγούδαγαν. Κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Προσπαθώ να εικονογραφήσω τη μικρή μουσική ιστορία βάζοντας διαλόγους και λεζάντες. Επιλέγω λέξεις που έχουν σχέση με το λεξιλόγιο των δοντιών. 12
Ο ΦΟΒΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ Πώς νιώθω για τον οδοντίατρο; Στόχος της δραστηριότητας είναι να διερευνήσουμε το φόβο των παιδιών και να αμβλύνουμε το φόβο τούτο. Διάρκεια:40 λεπτά Δίνουμε στο κάθε παιδάκι από ένα χαρτάκι, στο οποίο του ζητούμε να γράψει τι αισθάνεται για τον οδοντίατρο και ίσως μια πιθανή επίσκεψη σε αυτόν. Χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες εταιρικές και εκεί συζητούν τα συναισθήματά τους. Βρίσκουν κοινά στοιχεία και διαφορετικά. Σκέφτονται Πιθανές λύσεις αντιμετώπισης των φόβων τους. Μοίρασμα των συναισθημάτων και των φόβων τους. Ακούτε τη λέξη «οδοντίατρος», τι σκέφτεστε; Σκεφτείτε τη σαν μια μουντζούρα. Τι χρώμα έχει; Τι σχήμα; Τι έκταση έχει; Ο καθένας παρουσιάζει τη δική του μουντζούρα όπως τη φαντάστηκε προηγουμένως και αναφέρει τα συναισθήματα που το προκαλεί η λέξη «οδοντίατρος» Τι αισθάνομαι για τον οδοντίατρο.το δείχνω με μια γκριμάτσα. Ο καθένας κάνει μια γκριμάτσα στο πρόσωπο ή και μια στάση με ολόκληρο το σώμα με το οποίο δείχνει τι αισθάνεται στο άκουσμα της λέξης οδοντίατρος. Αν θέλει το περιγράφει κατόπιν και με μία λέξη. 13
Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ Ο στόχος αυτής της δραστηριότητας είναι η προσομοίωση μιας επίσκεψης στον οδοντογιατρό, των συναισθημάτων που αυτή προκαλεί, αλλά και του τυπικού που ακολουθείται. Το παιδί ζει ή ξαναζεί την επίσκεψη και επεξεργάζεται συναισθήματα και καταστάσεις Θεατρικό παιγνίδι- παιγνίδια ρόλων Δυο εθελοντές θα κάνουν ο ένας τον οδοντίατρο και ο άλλος τον ασθενή. Μπορούν να παίξουν και περισσότερα παιδιά, υποδυόμενα τον βοηθό οδοντογιατρού, τους γονείς, τα άλλα αδέρφια. Δημιουργούμε μια γωνιά στην τάξη που θα την ονομάσουμε «οδοντιατρείο».αν είναι δυνατόν να έχουμε κάποια οδοντιατρικά εργαλεία, γάντια, μάσκα, ποδιά, είναι ακόμη καλύτερα. Δίνουμε στο παιδί οδοντίατρο μια καρτέλα με κάποιες οδηγίες για το τι πρέπει να κάνει στο ρόλο του και στον ασθενή μια άλλη καρτέλα με αντίστοιχες οδηγίες. Είναι δυνατόν στον ίδιο ρόλο να δοθούν διαφορετικές οδηγίες και να παιχτούν διαφορετικές εκδοχές(ευγενικός και αναλυτικός οδοντίατρος, απόμακρος και δύστροπος οδοντίατρος, συνεργάσιμος ασθενής, φοβισμένος ασθενής, αγχωμένος και επιθετικός γονιός, ).Αν επιλέξουμε να παίξουμε παραπάνω από μία καταστάσεις καλό είναι να μοιράσουμε ισόχρονα τους ρόλους. Προσπαθούμε να φοράμε και τις οδοντιατρικές μάσκες που έχουμε φιλοτεχνήσει Συζητάμε: Πρώτα οι ηθοποιοί λένε τι αισθάνθηκαν εξαιτίας του ρόλου που έπαιξαν και κατόπιν η ομάδα αναφέρεται στο τι είδε, τι σκέφτεται για τις αντιδράσεις του οδοντιάτρου και τι για αυτές του ασθενή και ακόμη τι διαφορετικό θα μπορούσε να είχε γίνει και πώς. Αν υπάρχει χρόνος θα μπορούσε η ιστορία να ξαναπαιχτεί τροποποιημένη και βασισμένη πάνω στις οδηγίες που θα δώσει η ομάδα για τη βελτίωση της επικοινωνίας. Η συζήτηση για το πώς αισθανθήκαμε σε κάθε δραστηριότητα αλλά και σε ποιους ανθρώπους θα απευθυνθούμε για να μας στηρίξουν από τους φόβους μας. Ζωγραφίζουμε το φόβο μας για τον οδοντίατρο, συζητούμε πως δουλέψαμε και το παρουσιάζουμε στην ολομέλεια της μικρής μας τάξης. ΦΟΒΟΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟ Ο στόχος μας είναι να εκφράσουν τα παιδιά το φόβο τους και να βρουν τρόπους αντιμετώπισής τους. Τι συμβαίνει στο σώμα μου όταν φοβάμαι; Τι σημαίνουν αυτά τα συμπτώματα; Πώς μπορούμε να τα ξεπεράσουμε; Υπάρχουν φόβοι που καλλιεργούν οι ενήλικες στους μικρότερους για τον οδοντίατρο; Πώς τους αντιμετωπίζουμε; Τι φοβάσαι; Καταγράφουμε στον πίνακα ή σε ένα χαρτόνι όλους τους φόβους. Αργότερα συζητάμε τους φόβους στην ολομέλεια και όταν όλοι εκφραστούν για τους φόβους τους συζητάμε περισσότερο σχετικά με αυτούς. Μπορεί να αναφερθεί και ο φόβος που είχε ο δάσκαλος όταν ήταν μικρό παιδί για τον οδοντίατρο. Τι άλλαξε 14
τώρα; Αναγνωρίζουν ότι και οι μεγάλοι φοβούνται αλλά στην πορεία του χρόνου έχουν βρει τρόπους να τον αντιμετωπίζουν. Μπορούν να κάνουν μια μικρή έρευνα για το φόβο του οδοντίατρου στα μέλη της οικογένειας τους. Πιθανά ερωτήματα: Τι φοβούνται οι μεγάλοι; Πώς αντιμετωπίζουν τους φόβους τους; Τι συμβαίνει όταν δεν τους αντιμετωπίζουν; Τι μπορώ να χρησιμοποιήσω από τις εμπειρίες τους για να αντιμετωπίσω τους δικούς μου φόβους; Πώς μπορούν να μειωθούν οι φόβοι των μεγάλων; Τι δεν κάνουν οι μεγάλοι για να τους ξεπεράσουν; ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΘΑΡΡΟΥΣ Ποιος είναι ο πιο θαρραλέος σε όλη τη χώρα; Τα παιδιά περπατούν στην τάξη και ο δάσκαλος ονομάζει κατά διαστήματα καταστάσεις που θα μπορούσαν να φοβηθούν αλλά και καταστάσεις που θα μπορούσαν να επιδείξουν θάρρος. Όπως; Προχωράς τελείως μόνος /η σε σκοτεινό υπόγειο. Τι κάνεις όταν φοβάσαι; Τι κάνεις όταν δε φοβάσαι; Τρέχεις δίπλα σε έναν σκύλο που δε γνωρίζεις. Πώς νιώθεις;. Κάθονται όλοι σε ομάδες και ανταλλάσσουν τις εμπειρίες τους που βίωσαν. Μήπως νιώθουν κατά τη διάρκεια του παιγνιδιού ότι κάποιες στάσεις του σώματός τους αυξάνουν τα συναισθήματα του φόβου ή του θάρρους, ενώ άλλες τα μειώνουν; Μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτήν την εμπειρία τους όταν νιώσουν ξανά ασφαλείς; 15
ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΔΙΩΝΥΜΟ ΤΟΥ ΡΟΝΤΑΡΙ Χωρίζονται σε ομάδες (4 ή 5 ατόμων). Κάθε ομάδα λέει 2 λέξεις άσχετες μεταξύ τους αλλά που να έχουν σχέση με τον οδοντίατρο και τα δόντια π.χ. πόνος-τερηδόνα. Αφού πουν όλοι τις λέξεις αρχίζει ο πρώτος να φτιάχνει το παραμύθι χρησιμοποιώντας την πρώτη λέξη. Όταν δεν μπορεί να συνεχίσει θα συνεχίσει ο δεύτερος χρησιμοποιώντας τη δική του πρώτη λέξη. Έτσι θα συνεχίσουν όλοι. Όταν θα έχουν μιλήσει και οι τέσσερις συνεχίζουν με τη δεύτερη λέξη. Στο τέλος οι ομάδες διαβάζουν την ιστορία τους. 16