Ανάπτυξη εξοχικών κατοικιών στο Σκροπονέρι Ν. Ευβοίας 101513
Παράγοντες σχεδιασμού Φυσικό τοπίο / πράσινο Ομοιογενές και συνεκτικό σύνολο Ισοτιμία χρηστών Βιοκλιματικός σχεδιασμός Αξιοποίηση στοιχείων του οικοπέδου Οικονομία πόρων και χρόνου κατασκευής Συνθετική διαδικασία Αρχική επιδίωξή μας, κατά τα πρώτα στάδια του σχεδιασμού ήταν η δημιουργία δύο διαφορετικών, ποιοτικά, απόψεων του οικισμού ανάλογα με την κατεύθυνση προς την οποία κοιτά ο εκάστοτε παρατηρητής. Θεωρήσαμε σημαντική την διατήρηση της φυσικής αίσθησης της κατάφυτης πλαγιας που κατηφορίζει και τελειώνει στη θάλασσα, για κάποιον που πλησιάζει τον οικισμό ή διέρχεται από την περιοχή, αλλά και για τον ίδιο τον χρήστη που από την οικία του, κοιτάει τη θέα προς τη θάλασσα (νότια άποψη). Αντιστρόφως, επιδιώξαμε τη δημιουργία ενός πιο τεχνητου, αστικού και πυκνού τοπίου για την (βόρεια) όψη από την παραλία προς την πλαγιά, που θα εντείνει την αίσθηση του κατοικημένου χώρου για αυτον που ήδη βρίσκεται μέσα στον οικισμό. Αυτές οι κατευθύνσεις δημιούργησαν τα πρώτα και βασικα μορφολογικά χαρακτηριστικά που συνοψίζονται στο ελάχιστο δυνατό ύψος και πολυπλοκότητα των κτιρίων για την νότια όψη και παράλληλη εξάντληση του ύψους από τον βορρά με την βοήθεια αναβαθμών του εδάφους, καθώς και την εκτενή χρήση πράσινων δωμάτων που μειώνουν δραστικά την όχληση από την κτισμένη επιφάνεια. Ένα βασικό θέμα που τίθεται όταν ένας μελετητής καλείται να σχεδιάσει έναν οικισμό σε όλο το φάσμα της κλίμακας από την πολεοδομική εώς αυτήν του κτιρίου και των λεπτομεριών του έχει κυρίως να κάνει με αποφάσεις σχετικές με την λειτουργική αυτοτέλεια της κάθε μονάδας/κατοικίας καθώς και με τον ενδεχόμενο βαθμό της μορφολογικης τους ποικιλότητας. Από τις δύο βασικές κατευθύνσεις, της δημιουργίας συστάδας κατοικιων ή ξεχωριστών, αυτοτελών μονάδων επιλέξαμε την δεύτερη λύση που προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες ιδιωτικότητας, επεκτασιμότητας και συνολικής αξιοποίησης στοιχείων του περιβάλλοντος, όπως η θέα, ο ηλιασμός και ο υπαίθριος χώρος. Παράλληλα όμως ήταν επιθυμητή και η δημιουργία ενός ομοιογενούς συνόλου με κοινή μορφολογική αντιμετώπιση που θα έδινε ένα κωδικοποιημένο σύστημα ανάπτυξης του συνόλου του οικισμού και τον απαραίτητο ρυθμό στο σχεδιασμό του, εντείνοντας την αίσθηση της ενιαίας και συνεκτικής κοινότητας ανθρώπων και δημιουργώντας οικονομίες κλίμακος όσον αφορά τους χρόνους και πόρους κατασκευής. Οι παραπάνω αποφάσεις οδήγησαν τελικά στην υιοθέτηση τριών χαρακτηριστικών στοιχείων που διαμορφώνουν το οικιστικό σύνολο σε κάθε του κλίμακα. Ως βασική χάραξη ανάπτυξης του οικισμού στο χώρο καθώς και του τοπικού οδικού δικτύου, χρησιμοποιείται ένα σύστημα αναβαθμών, ύψους ενός ορόφου, που ακολουθεί κατά προσέγγιση τις ισοüψείς καμπύλες και διατρέχει όλη την υπο διαμόρφωση έκταση. Πάνω σε αυτό το σύστημα τοποθετείται/αγκιστρώνει η ελάχιστη μονάδα κάθε κατοικίας. Πρόκειται για έναν βασικό όγκο με όμοιο σκελετό/φέροντα οργανισμό και μορφολογική αντιμετώπιση, ο οποίος περιέχει τις κοινές λειτουργιες για όλες τις κατοικίες (καθιστικό, τραπεζαρία, κουζίνα, λουτρό και υπνοδωμάτιο). Αυτές οι ελάχιστες μονάδες διαφοροποιούνται μεταξύ τους σημειακά. Κατ αρχάς σε σχεση με το μέγεθος της κάθε κατοικίας, με μικρές προσθαφαιρέσεις λειτουργικών υπο-ενοτήτων. Κατ επέκταση και μελλοντικά, σχετικά με τις επιθυμίες του εκάστοτε αγοραστή, όσον αφορά τις χρωματικές επιλογές και την υφή, την έκταση
της διαφάνειας και γενικότερα την ποιότητα των υλικών πληρώσεων των ανοιγμάτων. Το τρίτο στοιχείο διαμόρφωσης έχει να κάνει με τον κοινόχρηστο δημόσιο χώρο του οικισμού σε επίπεδο γειτονιάς. Είναι επιφάνειες γραμμικής ανάπτυξης με φορά κάθετη στις υψομετρικές γραμμές, που διαπερνούν το οριζόντιο σύστημα των αναβαθμών, εν είδη ποταμού, και δημιουργουν ομαλές προσβάσεις από και προς την θάλασσα. Τα ποτάμια αυτά περιέχουν χώρους δημόσιου πρασίνου με φυσική κλίση, πλατώματα στάσης πεζών και διαδρομές κίνησης μέσω κλιμάκων και ραμπών. Τοποθετούνται δε σε κατάλληλα σημεία ώστε να παραλαμβάνουν τις αλλαγές τις φοράς των αναβαθμών που προκύπτουν λόγω της φυσικής μορφολογίας του εδάφους. Το τελευταίο στοιχείο που έχει σημαντική επίδραση στην τελική συνθετική πρόταση, ειναι η χρήση κάποιων γενικών και χαμηλού κόστους βιοκλιματικών αρχών σχεδιασμού. Αυτά συνίστανται στην αξιοποίηση των ρευμάτων του αέρα και του προσανατολισμού ώστε να επιτυγχάνεται ο αποδοτικότερος δροσισμός και ηλιασμός των εσωτερικών χώρων κατά την διάρκεια των θερινών μηνών, που είναι και ο βασικός χρόνος χρήσης του οικισμού. Τα στοιχεία που ελήφθησαν υπόψη είναι η κατά προσέγγιση σύμπτωση του βορρά με την κλίση του οικοπέδου και τον ορίζοντα της θέας καθώς και γενικότερα η ύπαρξη σε παραθαλάσσιες περιοχές καθοδικών ρευμάτων αέρα από το βουνό προς τη θάλασσα κατά την διάρκεια της νύχτας και το αντίστροφο. Βάση αυτών των στοιχείων επιλέγεται ο δραστικός περιορισμός των δυτικών ανοιγμάτων που δημιουργούν εντονο και κακής ποιότητας φωτισμό, διατηρώντας παράλληλα μεγάλες επιφάνεις προς βορρά και ανατολή και φεγγίτες με προσανατολισμό τον νότο που εξασφαλίζουν διάχυτο φωτισμό μέσω αντανάκλασης και την απαραίτητη, για το σωστό αερισμό, διαμπερότητα. Όσον αφορά το δίκτυο κυκλοφορίας, οι κεντρικοί αμαξιτοί άξονες διατηρούν στο μεγαλύτερο μέρος της έκτασης την υπάρχουσα χάραξη, είναι διπλής κατευθύνσης και αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο ποσοστό της κίνησης μέσω αυτοκινήτου. Εντός των οικοδομικών τετραγώνων δημιουργούνται στενοι δρόμοι κυκλοφορίας πεζών και διέλευσης αποκλειστικά των αυτοκινήτων των κατοίκων. Οι δρόμοι αυτοί είναι παράλληλοι προς τις υψομετρικές καμπύλες και ως εκ τούτου έχουν ασήμαντες κλίσεις. Τέμνονται δε από τα προαναφερόμενα ποτάμια τα οποία και παραλαμβάνουν την κυρίως κυκλοφορία των πεζών. Σε κομβικό σημείο του οικισμού τέλος οριοθετείται κεντρικός χώρος/πλατεία στον οποίο τοποθετείται κοινόχρηστη πισίνα με τις ανάλογες εγκαταστάσεις, παιδική χαρά γήπεδο τέννις και διαδρομές περιπάτου.
Περιγραφή κατοικιών Η βασική μονάδα κάθε κατοικίας αναπτύσεται σε δύο επίπεδα, συν αυτό του υπογείου που περιλαμβάνει την αποθήκη και το λεβητοστάσιο. Η διαφορά των μεγεθών των τριών τύπων κατοικίας (60, 80, 110τ.μ.) προκύπτει προσθέτοντας ωφέλιμο χώρο στο εσωτερικό του αναβαθμού στον οποίο έχει προσδεθεί η κάθε μονάδα. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η ομοιογένεια των ανεξάρτητων κατοικιών, περιορίζοντας τις διακυμάνσεις των όγκων τους στο επιθυμητό επίπεδο, ενώ παράλληλα εξασφαλίζεται η ήπια προσαρμογή των κτιρίων στο φυσικό περιβάλλον, αφού τα δώματα των αναβαθμών παραμένουν φυτευμένα. Η είσοδος στην οικία γίνεται από το ανώτερο επίπεδο του αναβαθμού όπου υπάρχει και το γκαράζ εντός του χαμηλού μονόροφου χώρου που προκύπτει στο πίσω μέρος του κτίσματος. Στη συνέχεια, μέσω κλίμακας που οδηγεί στο πρώτο επίπεδο γίνεται η είσοδος στους κυρίως χώρους. Αυτό το επίπεδο επικοινωνεί απευθείας με τον υπαίθριο χώρο της κατοικίας και φιλοξενεί το καθιστικό, την τραπεζαρία, την κουζίνα και το λουτρό. Το κυρίως υπνοδωμάτιο τοποθετείται στον δεύτερο όροφο και συνοδεύεται από λουτρό στην περίπτωση της μονάδας των 110τ.μ. Επιπροσθέτως, στις περιπτώσεις των μεσαίων και μεγάλων κατοικιών χωροθετούνται ένα ή δύο, αντίστοιχα, παιδικά δωμάτια στο πρώτο επίπεδο και μέσα στον αναβαθμό, με πρόσωπο προς τη θάλασσα. Είναι σαφές ότι ενδεχόμενες επεκτάσεις των κατοικιών είναι δυνατές με τον ίδιο τρόπο, προσθέτοντας δηλαδη πρόσθετα δωμάτια ή λουτρό εν σειρά, εντός του αναβαθμού. Επιτυγχάνεται έτσι σημαντική επέκταση του εσωτερικού χώρου του σπίτιου χωρίς η πράξη αυτή να συνοδεύεται από την αντίστοιχη αύξηση του όγκου ή από κατάργηση του ζωτικού, για μια εξοχική κατοικία, υπαίθριου χώρου. Ο υπαίθριος χώρος της κάθε κατοικίας δεν περιφράζεται αλλά ειναι πλήρως ορισμένος και με έντονη ιδιωτικότητα, όντας οριοθετημένος σαφώς από τον κεντρικό όγκο του σπιτιού και των αναβαθμό. Τόσο ο υπαίθριος, όσο και οι βασικοί χώροι του σπιτιού πλην του γκαράζ και της κουζίνας, ανοίγονται προς την θέα, η οποία παραμένει ανεμπόδιστη αφού η εμπρός σειρά των σπιτιών βρίσκεται τουλάχιστον έναν αναβαθμό χαμηλότερα. Υλικά κατασκευής Ο φέρων οργανισμός των κατοικιών είναι από οπλισμένο σκυρόδεμα. Οι πληρώσεις των τοίχων γίνονται είτε με σκυρόδεμα ή οπτοπλινθοδομές.οι εσωτερικές επιστρώσεις είναι από κεραμικά πλακίδια και τα κουφώματα είναι αλουμινίου με διπλούς υαλοπίνακες και μεταλλικά ή ξύλινα πανέλα, ανάλογα με την προτίμηση του εκάστοτε αγοραστή. Στην κεντρική μονάδα της κατοικίας χρησιμοποιείται επίχρισμα έγχρωμου σοβά, ενώ ο τοίχος αντιστήριξης του αναβαθμού είναι από εμφανείς τσιμεντόλιθους. Στον περιβάλλοντα χώρο τέλος, πέρα από τους ασφαλτοστρωμένους κεντρικούς άξονες και τα parking, χρησιμοποιούνται επιστρώσεις κυβόλιθων και τσιμεντοκονίας για τους δρόμους ήπιας κυκλοφορίας τους πεζοδρόμους και τους χώρους στάσης.