«ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΦΘΑΛΙΚΩΝ ΕΣΤΕΡΩΝ: DiBP / DBP / DEHP ΣΤΙΣ ΧΑΡΤΙΝΕΣ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ ΞΗΡΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ ΑΥΤΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ» Dr. rer. nat. Μ. Κόρµαλη, Ph. D. T. Τογκαλίδου Γ.Χ.Κ. Χ.Υ. Αθηνών
ΟΜΕΣ ΦΘΑΛΙΚΩΝ ΕΣΤΕΡΩΝ DiBP ιϊσοβουτυλεστέρας φθαλικού οξέος CAS Nο: 000084-69-5 DBP ιβουτυλικός εστέρας φθαλικού οξέος CAS No: 000084-74-2 DEHP ι-(αιθυλεξυλ αιθυλεξυλ)εστέραςεστέρας του φθαλικού οξέος CAS No: 000117 117-81-7
Τοξικολογική δράση φθαλικών εστέρων σε πειραµατόζωα Εµποδιστές του ορµονικού συστήµατος (π.χ. αναπα- ραγωγικό σύστηµα). Βλάβη του DNA Nεφροτοξικά Ηπατοτοξικά Νευροτοξικά
Πηγές φθαλικών εστέρων στα χαρτιά συσκευασίας τροφίµων: Πρωτογενές χαρτί: Συνθετικές Κόλλες Μελάνια εκτύπωσης Ανακυκλωµένο χαρτί: Συνθετικές Κόλλες Μελάνια εκτύπωσης Κατάλοιπα φθαλικών εστέρων από την κατεργασία ανακύκλωσης
Όρια DiBP DBP - DEHP DiBP (BfR/2007) συµβατική τιµή: : 1,0 mg/kg τροφίµου (ενήλικες) 0,5 mg/kg τροφίµου (βρέφη µικρά παιδιά) DBP 2002/72 (EC): 0,3 mg/kg προσοµοιωτή DEHP 2002/72 (EC): 1,5 mg/kg προσοµοιωτή
Ταυτοποίηση - ποσοτικοποίηση των DiBP / DBP / DEHP στα χαρτιά συσκευασίας ξηρών τροφίµων Αέρια χρωµατογραφία µε ανιχνευτή ιονισµού φλόγας (GC-FID) Αέρια χρωµατογραφία µε ανιχνευτή µάζας (GC-MSD)
ΠΟΣΟΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΘΑΛΙΚΩΝ ΕΣΤΕΡΩΝ: DiBP / DBP / DEHP ΣΕ mg/kg ΧΑΡΤΙΟΥ ΠΟΣΟΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ DiBP / DBP / DEHP ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ mg/kg χαρτιού 80 70 60 50 40 30 20 10 πρωτογενές χαρτί (1-6) ανακυκλωµένο χαρτί (7-20) DiBP DBP DEHP 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 A/A είγµατος
ΠΟΣΟΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΘΑΛΙΚΩΝ ΕΣΤΕΡΩΝ: DiBP / DBP / DEHP ΣΕ mg/m 2 ΧΑΡΤΙΟΥ Περιεκτικότητα DiBP / DBP / DEHP σε mg/dm2 χαρτιού 0,250 ανακυκλωµένο χαρτί (7-20) mg/dm2 χαρτιού 0,200 0,150 0,100 0,050 πρωτογενές χαρτί (1 6) DiBP DBP DEHP 0,000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011121314151617181920 Α/Α δείγµατος
ΠΟΣΟΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΦΘΑΛΙΚΩΝ ΕΣΤΕΡΩΝ: DiBP / DBP / DEHP ΣΕ mg/kg τροφίµου mg/kg τροφίµου ΠΟΣΟΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ ΙΟΡΙΣΜΟΣ DiBP / DBP / DEHP ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ 10 8 6 4 2 0 πρωτογενές χαρτί (1-6) ανακυκλωµένο χαρτί (7-20) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011121314151617181920 DiBP DBP DEHP A/A είγµατος
Προσδιορισµός DiBP στο χαρτί στο τρόφιµο και στην άµεση πλαστική συσκευασία του τροφίµου DiBP mg/συκευασία σε χαρτί -πλαστικό - τρόφιµο 5,00 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 Ενδεικτικό γράφηµα µετανάστευσης DiBP από τη χάρτινη συσκευασία στο τρόφιµο δια µέσου της άµεσης πλαστικής συσκευασίας του τροφίµου άµεση πλαστική συσκευασία: Πολυπροπυλένιο (1-2) Πολυαιθυλένιο (3-7) Αλουµίνιο / Πολυαιθυλένιο (8-9) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Α/Α είγµατος DiBP χαρτί DιBP τροφ. DiBP πλαστ.
Συµπεράσµατα Τα ανακυκλωµένα χαρτιά περιέχουν φθαλικούς εστέρες και κυρίως DiBP που µεταναστεύουν στα τρόφιµα. Η ύπαρξή τους οφείλεται πιθανόν στη µη επαρκή αποµάκρυνσή τους κατά την κατεργασία ανακύκλωσης του χαρτιού αλλά και στην περαιτέρω επεξεργασία τους ως νέα υλικά συσκευασίας (προσθήκη µελανιών, συνθετικής κόλλας). Τα πρωτογενή χαρτιά συσκευασίας περιέχουν φθαλικούς εστέρες, το DiBP βρίσκεται σε χαµηλότερες όµως συγκεντρώσεις από ότι στα ανακυκλωµένα χαρτιά. Η ύπαρξή τους οφείλεται κυρίως στις συνθετικές κόλλες και στα µελάνια εκτύπωσης. Σε ξηρά τρόφιµα που δεν έρχονται σε άµεση επαφή µε τη χάρτινη συσκευασία αλλά είναι συσκευασµένα σε πλαστικά πολυαιθυλενίου (PE) PE), πολυπροπυλενίου (PP), παρατηρήθηκε παρουσία φθαλικών εστέρων που οφείλεται στη διαπερατότητα του PE / PP από τους φθαλικούς εστέρες.
Τρόποι αποφυγής χρήσης µη ασφαλών υλικών σε µονάδες παραγωγής για την παρασκευή προϊόντων που θα έλθουν σε επαφή µε τρόφιµα Άµεση εφαρµογή νοµοθετικών πλαισίων σχετικών µε την ορθή πρακτική παραγωγής και ασφάλεια υλικών από τις µονάδες παραγωγής (όπως π.χ. (ΕΚ) αριθ. 2023/2006, 1935/2004). Επιλογή ευέλικτου συστήµατος διασφάλισης ποιότητας. Εκπαίδευση του προσωπικού ώστε να διαχειρίζεται σύστηµα ποιότητας. Εργαστήριο ποιοτικού ελέγχου Α υλών και τελικών προϊόντων. Τεκµηρίωση τεχνικών χαρακτηριστικών καθώς και µηχανικών εφαρµογών Α υλών από τους προµηθευτές και επιβεβαίωση από το εργαστήριο ποιοτικού ελέγχου (τήρηση αρχείων σε γραπτή και ηλεκτρονική µορφή για χρονικό διάστηµα που απαιτείται από το σύστηµα ποιότητας ή το νοµοθετικό πλαίσιο). Ιχνηλασιµότητα του τελικού προϊόντος καθώς και των α υλών που χρησιµοποιήθηκαν για την παραγωγή του.
Γ.Χ.Κ. ΧΗΜΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΘΗΝΩΝ Προϊσταµένη της ιεύθυνσης: Ε. Καραγεώργη Τµήµα: Υλικά και αντικείµενα σε επαφή µε τρόφιµα Προϊσταµένη του Τµήµατος: ρ. Ευγ. Λαµπή ρ. Α. Αρβανιτάκη ρ. Ι. Ιεραπετρίτης Dr. rer.nat. M. Κόρµαλη Ph.D. A. Λιούπης Ph. D. T. Τογκαλίδου Αικ. Βλάχου