1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΟΔΗΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 15 (ΟΕ-15) H άρδευση έχει ευνοϊκή επίδραση στη βλάστηση, ανθοφορία και καρποφορία των ελαιόδεντρων. Η ελιά διαθέτει πολύ καλό μηχανισμό άμυνας στην ξηρασία και για αυτό είναι δυνατή η καλλιέργειά της ακόμη και σε συνθήκες μεγάλης ξηρασίας, στις οποίες κανένα άλλο καρποφόρο δένδρο δεν μπορεί να καλλιεργηθεί. Όμως, η άμυνα αυτή είναι σε βάρος της ανάπτυξης και της απόδοσης των δένδρων. Έτσι, με κάθε βελτίωση των συνθηκών υγρασίας του εδάφους βελτιώνεται θεαματικά και η παραγωγικότητα, γιατί η ελιά έχει την ικανότητα να αξιοποιεί πλήρως κάθε ποσότητα εδαφικού νερού που της προσφέρεται. Όταν όμως η υγρασία του εδάφους αρχίζει να γίνεται υπερβολική, τα ελαιόδεντρα υποφέρουν περισσότερο από ότι τα άλλα δέντρα. Η μέθοδος της κατάκλισης συνιστάται να αποφεύγεται, λόγω του μεγαλύτερου συντελεστή απώλειας νερού, εκτός εάν δικαιολογείται για τη βελτίωση παθογενών εδαφών. Η άρδευση με καταιονισμό συνιστάται να περιορίζεται μόνο σε περιπτώσεις σποράς, κατευθείαν φύτευσης στον αγρό ή μεταφύτευσης. Μετά την εγκατάσταση της καλλιέργειας συνιστάται η στάγδην άρδευση ως πρώτη επιλογή. Η μέθοδος και η ποσότητα άρδευσης πρέπει να προβλέπονται στο σχέδιο διαχείρισης νερού και συνιστάται η εξέταση της δυνατότητας της νυκτερινής άρδευσης και η συλλογή βρόχινου νερού σε δεξαμενές. 1
Να αποφεύγεται η αλόγιστη χρήση νερού. Κάθε εφαρμογή να καταγράφεται στο Τετράδιο του Παραγωγού. Ενδεικτικές ποσότητες νερού ανά στρέμμα και μήνα στην καλλιέργεια της ελιάς ΜΗΝΑΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ ΜΑΙΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΟΣΟΤΗΤΑ 42 m 3 /στρ. 112 m 3 /στρ. 128 m 3 /στρ. 137 m 3 /στρ. 130 m 3 /στρ. 105 m 3 /στρ. 42 m 3 /στρ. 696 m 3 /στρ. Α) Επειδή στα ξηρικά αγροτεμάχια της Γεωργικής Εκμετάλλευσης, η άρδευση τους εξαρτάται αποκλειστικά από το ύψος και την ένταση των βροχοπτώσεων στην περιοχή κατά τη διάρκεια του έτους, θα πρέπει να λάβουμε τα παρακάτω μέτρα: Διατήρηση πυκνού αλλά χαμηλού χορτοτάπητα ανάμεσα στις γραμμές και ζιζανιοκτονία πάνω στις γραμμές για μείωση των απωλειών νερού από εξάτμιση. Προσθήκη οργανικής ουσίας στο έδαφος για καλλίτερη συγκράτηση της υγρασίας 2
Εξέταση της ανάγκης για καλλιέργεια με φρέζα όπου το έδαφος «ταρατσώνει» έντονα ή για ζιζανιοκτονία και εξοικονόμηση νερού Προσεκτική αφαίρεση λαίμαργων που καταναλώνουν θρεπτικά, φως και νερό Ισορροπημένη λίπανση με στόχο την αυξημένη αντοχή των δένδρων σε θερμικά και υδατικά στρες Παρακολούθηση της μετεωρολογικής πρόβλεψης της Ε.Μ.Υ. για τον προγραμματισμό της Λίπανσης Β) Στα ποτιστικά αγροτεμάχια κατά την περίοδο των αρδεύσεων θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας τα παρακάτω: Σε αγροτεμάχια με κλίση >6% εφαρμόζεται υποχρεωτικά η στάγδην άρδευση, εκτός αν είναι διαμορφωμένα σε αναβαθμούς. Ο αριθμός αρδεύσεων και η δόση άρδευσης για την περιοχή κατά προσέγγιση θα είναι: ΕΔΑΦΙΚΗ ΚΛΑΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑ Σ ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΟΣΗ Σ Ελαφρά λοφώδη εδάφη Στάγδην 4 50 mm / άρδευση Μέσης σύστασης λοφώδη Στάγδην 4 50 mm / άρδευση Βαριά λοφώδη εδάφη Στάγδην 3 67 mm / άρδευση Γ) Περίοδος αρδεύσεων Η περίοδος του θέρους είναι η περισσότερο απαιτητική σε νερό. Άρδευση όμως εφαρμόζεται και την άνοιξη ή και το φθινόπωρο αν δεν υπάρχουν βροχοπτώσεις. 3
Ευαίσθητες περίοδοι θεωρούνται αυτές λίγο πριν την άνθιση, της καρπόδεσης και των πρώτων σταδίων αύξησης του καρπού, η περίοδος σκλήρυνσης του πυρήνα (7-8 εβδομάδες μετά την πλήρη άνθιση) και η περίοδος (Αύγουστος) που αρχίζει να αυξάνει η ελαιοπεριεκτικότητα του καρπού. Έλλειψη νερού από τον Αύγουστο μέχρι και την εμφάνιση του ερυθρού χρώματος επιδρά αρνητικά στην ελαιοπεριεκτικότητα των καρπών. Δ) Ποιότητα νερού Πρέπει να αποφεύγεται η χρήση νερού με αγωγιμότητα >2,5 ds/m, διότι προκαλεί προβλήματα τοξικότητας και υποβάθμισης του εδάφους (αλάτωση) και περιεκτικότητας σε χλώριο > 550 ppm. Το νερό άρδευσης δεν πρέπει να περιέχει πάνω 1,2 ppm βορίου. Σε άρδευση με σταλάκτες, ιδιαίτερη προσοχή να δοθεί σε διαρροές από φθορές των σωληνώσεων και στο καθάρισμα τους. Να γίνουν δοκιμές από κάθε παραγωγό και ανάλογα με το ρυθμό διήθησης του νερού στο έδαφος να κριθεί και η καταλληλότητα της παροχής των σταλακτών. Σε καμιά περίπτωση να μη γίνεται άρδευση, αν υπάρχουν υπόνοιες ότι το νερό άρδευσης έχει δεχθεί απόβλητα υπονόμων και το γεγονός να αναφέρεται αμέσως στον Επιβλέποντα ή στον Επικεφαλής. Δεν επιτρέπεται να παραβλέπονται οδηγίες, εγκύκλιοι ή το πρόγραμμα άρδευσης που εκδίδεται από τον οργανισμό άρδευσης για την κάθε περιοχή. 4
Πριν το πότισμα να γίνεται πάντα χορτοκοπτικό για να διατηρηθεί ο χορτοτάπητας ανάμεσα στα δένδρα σε χαμηλό ύψος, ώστε να αποφύγουμε σπατάλη νερού. Η ακριβής μέρα εφαρμογής του νερού άρδευσης μπορεί να προσδιοριστεί πρακτικά από την ύπαρξη συμπτωμάτων μαράνσεων στα φύλλων των ελαιοδένδρων το πρωί και από το χαμηλό επίπεδο εδαφικής υγρασίας των εδαφών των ελαιώνων, το οποίο αποδεικνύεται ως εξής : I.Αμμώδη εδάφη : Ξηρή εμφάνιση των εδαφών και δεν διατηρείται το σχήμα τους όταν πιέζεται στο χέρι. II.Ελαφριάς σύστασης εδάφη : Ξηρή εμφάνιση των εδαφών και όταν πιεστούν στο χέρι μπορεί να σχηματισθούν ασθενής «μπάλες» χώματος, οι οποίες σπάνια διατηρούνται. III.Μέσης σύστασης εδάφη : Δεν υπάρχουν εμφανή ίχνη υγρασίας και μπορεί να σχηματιστούν ασθενής «μπάλες», κάτω από πίεση, αλλά διατηρούν ακόμη «ψιχουλώδη» σύσταση. IV.Βαριά εδάφη : Σχηματίζονται ασθενής «μπάλες», οι οποίες συνήθως σπάνε ή διατηρούν «ψιχουλώδη» σύσταση. Ενδέχεται να μείνουν υπολείμματα επί των δακτύλων. 5