ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΑΛΕΞΗ 1
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ Δίκαιο: ονομάζεται το σύνολο των υποχρεωτικών και εξαναγκαστικών κανόνων οι οποίοι και ρυθμίζουν τις σχέσεις των ανθρώπων, η παράβαση αυτών επιφέρει κυρώσεις της πολιτικά οργανωμένες κοινωνίες. Η επιστήμη που μελετά το δίκαιο καλείται νομική επιστήμη. Το δίκαιο εκφράζει τη συγκεκριμένη πολιτειακή βούληση, με τον όρο δικαιοσύνη εκφράζεται η ιδέα της δίκαιης ρύθμισης.
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΚΑΙΟΥ: Το δίκαιο εφαρμόζεται στην πράξη με δύο τρόπους: Είτε εκούσια, δηλαδή με αυτόβουλη προσαρμογή της συμπεριφοράς των πολιτών σε αυτό, Είτε αναγκαστικά, δηλαδή με την αναγκαστική συμμόρφωση των πολιτών στο περιεχόμενο των δικαστικών αποφάσεων, υπό την απειλή επιβολής κυρώσεων ή ποινών. Το δίκαιο έχει και άλλη σημασία για την τεχνική γιατί αποτελεί το περιβάλλον που καθορίζει το πλαίσιο της επαγγελματικής δραστηριότητας των τεχνικών αφού καθορίζει τις υποχρεώσεις, τα δικαιώματα, και γενικότερα τον τρόπο γενέσεως των δεσμεύσεων και την ΣΟΦΙΑ συναλλακτική ΜΑΡΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ τους ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ δράση.
ΠΗΓΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ Οι πηγές Δικαίου είναι τα μέσα με τα οποία εκφράζονται οι κανόνες σ ένα κράτος. Οι κανόνες προς τους οποίους πρέπει να συμμορφωνόμαστε στις συναλλαγές είναι ουσιαστικές και τυπικές. 1. Ουσιαστικές θεωρούνται τα ιστορικά δεδομένα. Με τον όρο αυτό το δίκαιο προσεγγίζεται σαν ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο. Ρυθμίζει τις κοινωνικές σχέσεις που δημιουργούνται, ακόμα ρυθμίζει τις οικονομικές σχέσεις, δηλ παραγωγής και ανταλλαγής αγαθών. 2. Τυπικές που είναι το έθιμο και ο νόμος. Έθιμο: είναι ο άγραφος κανόνας δικαίου που πολλές φορές υπερισχύει του Νόμου φθάνει να μη υπερβαίνει την καλώς νοούμενη έννομη τάξη (π.χ βεντέτα ). Έθιμο θεωρείται κάθε διαδικασία διαχρονικά καθιερωμένη στην συνείδηση του ανθρώπου. Νόμος είναι κάθε κανόνας δικαίου που θεσπίζει η πολιτεία με τα αρμόδια όργανά της και σύμφωνα με ορισμένη διαδικασία. Ο νόμος είναι γραπτό κείμενο που περιέχει επιταγές ή απαγορεύσεις, δημιουργεί δικαιώματα ΣΟΦΙΑ ΜΑΡΑ ή υποχρεώσεις ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ για το σύνολο ή τουλάχιστον για ένα αόριστο αριθμό πολιτών.
2. ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Το Δίκαιο στο σύνολό του με κριτήριο την έκταση της επιβολής του και τις σχέσεις τις οποίες ρυθμίζει διακρίνεται: 1. Εσωτερικό δίκαιο 2. Διεθνές Δίκαιο Εσωτερικό δίκαιο: είναιτοσύνολοτωνκανόνωνπουρυθμίζουν τις εντός της επικράτειας σχέσεις (Πολιτείας πολιτών και μεταξύ πολιτών). Αυτό διακρίνεται σε α) Δημόσιο Δίκαιο και β)ιδιωτικό Δίκαιο Διεθνές Δίκαιο: Περιλαμβάνει κανόνες που ρυθμίζουν τις σχέσεις που εκτείνονται πέρα από τα όρια της επικράτειας ενός κράτους
ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΕ ΚΛΑΔΟΥΣ Το δίκαιο διακρίνεται σε Δημόσιο και Ιδιωτικό 1. Το Δημόσιο Δίκαιο είναι το σύνολο κανόνων, οι οποίοι ρυθμίζουν: την οργάνωση και λειτουργία της Πολιτείας Το δημόσιο δίκαιο υποδιαιρείται σε: Συνταγματικό δίκαιο: Περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων που καθορίζουν την μορφή του κράτους, την διάκριση των λειτουργιών του και τις βασικές αρχές διαμορφώσεώς τους, την αρμοδιότητα και τον τρόπο ενέργειας των κρατικών οργάνων μέχρι και τα όρια άσκησης της κρατικής εξουσίας έναντι των προσώπων. Το Διοικητικό Δίκαιο: αντικείμενο του είναι η δημόσια διοίκηση που ρυθμίζει την οργάνωση και λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών που ασκούν διοίκηση, στις σχέσεις Κράτους και δημοσίων οργανισμών καθώς και τις σχέσεις των υπηρεσιών μεταξύ τους και προς τους ιδιώτες.
Ο υπαλληλικός κώδικας περιλαμβάνει διατάξεις περί υπαλλήλων του δημοσίου και των νομικών προσώπων. Το εκκλησιαστικό δίκαιο περιλαμβάνει κανόνες που ρυθμίζουν την οργάνωση της εκκλησίας. 2. Ποινικό δίκαιο: είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν ποιες άδικες πράξεις και κάτω από ποιους όρους επισύρουν την επιβολή ποινικών κυρώσεων κατά του δράστη, εκ μέρους της Πολιτείας. Η επιβολή ποινής αποσκοπεί: Α) στην αποτροπή της επανάληψης του ίδιου εγκλήματος από τον πράξαντα (ειδική Πρόληψη) Β)στην αποτροπή της διάπραξης του συγκεκριμένου εγκλήματος από άλλους (γενική Πρόληψη) Γ) την τιμωρία, με τη εν μέρει ανταπόδοση του κακού στον δράστη Ο Ποινικός Κώδικας ορίζει ως κύριες ποινές την θανατική ποινή, τις στερητικές ποινές της ελευθερίας, καθώς και τις ποινές σε χρήμα.
3. Δικονομικό Δίκαιο: ρυθμίζει τον τρόπο οργάνωση και απονομής της Δικαιοσύνης Το δικονομικό δίκαιο διακρίνεται σε: 1. Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο: το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τον τρόπο επίλυσης των διοικητικών διαφορών. 2. Ποινικό Δικονομικό Δίκαιο: το σύνολο των κανόνων σύμφωνα με τους οποίους βεβαιώνεται η ενοχή ή η αθωότητα του κατηγορουμένου για ορισμένο έγκλημα. Βασική πηγή του ελληνικού δικονομικού δικαίου είναι ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας 3. Αστικό Δικονομικό Δίκαιο: είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τον τρόπο επίλυσης των ιδιωτικών διαφορών. Η κύρια πηγή της ελληνικής πολιτικής δικονομίας είναι ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας
ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ (ιδιωτικές διαφορές) ΙΕΡΑΡΧΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ ΕΙΡΗΝΟΔΙΚΕΙΟ- ΕΦΕΤΕΙΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ Πρωτοβάθμιο Δευτεροβάθμιο ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ Δεν δικάζει υπόθεση αλλά απόφαση για την σωστή εφαρμογή νόμου ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ (διοικητικές διαφορές) ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ Πρωτοβάθμιο ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΦΕΤΕΙΟ Καταρχήν Δευτεροβάθμιο ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ της ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ Με δικαστικές και διοικητικές αρμοδιότητες που καθορίζονται από το άρθρο 95 Συντάγματος ΠΟΙΝΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ (ποινικές διαφορές) ΠΤΑΙΣΜΑΤΟ- ΔΙΚΕΙΟ ΠΛΗΜΜΕΛΕΙΟ- ΔΙΚΕΙΟ ΕΦΕΤΕΙΟ ΚΑΚΟΥΡΓΙΟ- ΔΙΚΕΙΟ Μικτό ορκωτό δικαστήριο αποτελούμενο από τακτικούς δικαστές και ενόρκους για κακουργήματα και πολιτικά εγκλήματα
ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (Ι.Δ.) Ρυθμίζει τις σχέσεις των προσώπων όταν δρουν ως πρόσωπα και μόνο. Το ιδιωτικό δίκαιο υποδιαιρείται σε Αστικό και Εμπορικό. 1. Αστικό Δίκαιο: περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τις έννομες σχέσεις όλων των προσώπων, σε όση την έκταση αυτά ενεργούν ως ιδιώτες. Ο Αστικός Κώδικας αποτελεί την κύρια πηγή του αστικού δικαίου. Τμήματα του αστικού κώδικα είναι: α) οι Γενικές Αρχές, β) το Ενοχικό Δίκαιο που ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ δανειστών και οφειλέτη γ) το εμπράγματο Δίκαιο που ρυθμίζει τον εξουσιασμό προσώπων επί πραγμάτων δ) το οικογενειακό δίκαιο, που διέπει τις οικογενειακές σχέσεις και την επιμέλεια των ανίκανων να φροντίζουν τον εαυτό τους και την περιουσία τους ε) Κληρονομικό Δίκαιο που ρυθμίζει την τύχη της περιουσίας του προσώπου μετά το θάνατο.
2. Εμπορικό Δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις των εμπόρων κατά την άσκηση της εμπορίας ή και τις πράξεις τις χαρακτηριζόμενες ως εμπορικές ανεξάρτητα από την εμπορική ιδιότητα των προσώπων που τις επιχειρούν. Κύρια πηγή ο Εμπορικός Κώδικας που ρυθμίζει τις σχέσεις του εμπορικού δικαίου Το εμπορικό δίκαιο χωρίζεται σε 8 κλάδους: a. Γενικό Εμπορικό Δίκαιο b. Δίκαιο Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας c. Δίκαιο Εμπορικών Εταιρειών d. Δίκαιο Αξιόγραφων e. Δίκαιο Ανταγωνισμού f. Πτωχευτικό Δίκαιο g. Ασφαλιστικό Δίκαιο h. Ναυτικό Δίκαιο Το Δίκαιο των Επιχειρήσεων λόγω τάσης προσαρμογής στην παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και στις συνεχώς αυξανόμενες γνώσεις και απαιτήσεις που δημιουργούν οι εμπορικές συναλλαγές περιλαμβάνει εκτός από το παραδοσιακό Εμπορικό Δίκαιο,το Οικονομικό Δίκαιο, το Τραπεζικό και Χρηματοδοτικό Δίκαιο κτλ
3. Εργατικό δίκαιο: περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν την σχέση εξαρτημένης εργασίας Α)Ατομικό εργατικό δίκαιο: έχει ως αντικείμενο την ατομική σχέση εργασίας Β)Συλλογικό εργατικό δίκαιο: ρυθμίζει τις σχέσεις εργασίας όπως αυτές διαμορφώνονται από τις συλλογικές συμβάσεις Γ) Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας: συμφωνίες επαγγελματικών οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων 4. Το Δίκαιο της Πνευματικής Ιδιοκτησίας: Περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν το ηθικό και τα περιουσιακά δικαιώματα των ανθρώπων ως δημιουργών ενός πνευματικού έργου.
ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ 1. Δημόσιο Διεθνές δίκαιο: Περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων που διέπουν κατά κύριο λόγο τις σχέσεις μεταξύ των κρατών είτε σε καιρό ειρήνης είτε σε καιρό πολέμου. Εκτός από τα κράτη υπάρχουν και άλλες κοινότητες χωρίς πολιτειακό χαρακτήρα, όπως οι αναγνωριζόμενοι ως εμπόλεμοι επαναστάτες, το Βατικανό καθώς και διεθνή οργανισμοί όπως ΟΗΕ, το Συμβούλιο της Ευρώπης κλπ. 2. Ιδιωτικό Διεθνές δίκαιο: περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων που έχουν ως αντικείμενο σχέσεις μεταξύ ιδιωτών συνδεόμενες με περισσότερες από μια πολιτικές και καθορίζουν ποιο από τα διαφορετικά εσωτερικά δίκαια θα εφαρμοσθεί κατά περίπτωση. 3. Ποινικό Διεθνές Δίκαιο: Περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν την ποινική ευθύνη των κρατών και προβλέπουν την επιβολή ποινών σε πράξεις που διαταράσσουν σοβαρά τις παγκόσμιες αρχές του δικαίου. 4. Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο: περιλαμβάνει το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν την οργάνωση των Εσωτερικών Κοινοτήτων.
Το ΣΥΝΤΑΓΜΑ Είναι το γραπτό κείμενο που αποτελεί το θεμελιώδη νόμο της πολιτείας, τον καταστατικό χάρτη αυξημένης τυπικής ισχύος, με τον οποίο πρέπει να συμφωνούν όλοι οι κανόνες δικαίου της έννομης τάξης. Υπό την ουσιαστική έννοια του πολιτικού όρου Σύνταγμα: νοείται το σύνολο των νομικών εκείνων κανόνων που καθορίζουν τη μορφή του Κράτους (Πολίτευμα), την οργάνωσή των κρατικών υπηρεσιών δηλαδή της κρατικής εξουσίας καθώς και τα όρια αυτής έναντι των εντός της επικράτειας προσώπων. Σήμερα το Σύνταγμα που ισχύει στην χώρα μας είναι του 1975, όπως αναθεωρήθηκε το 1986, το 2001 και το 2008. Οι συνταγματικές διατάξεις είναι οι μόνες που δεν μπορούν καταργηθούν ή τουλάχιστον να καταργηθούν εύκολα ή να τροποποιηθούν από τα διάφορα όργανα της πολιτείας.
Το κύριο μέρος του συντάγματος αναφέρεται στην οργάνωση και λειτουργία της πολιτείας (μορφή πολιτεύματος, την σχέση Εκκλησίας και Πολιτείας, στην οργάνωση και λειτουργία των τριών εξουσιών δηλαδή της νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής αρμοδιότητας των ανωτέρω οργάνων), τις σχέσεις της κρατικής εξουσίας με τους πολίτες (αναφέρεται στα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα τους). Περιέχει ακόμα και διατάξεις που αναφέρονται στην οργάνωση της κοινωνίας καθώς και διατάξεις για την προστασία του περιβάλλοντος. Οι συνταγματικές διατάξεις παρουσιάζουν για τον ενεργό πληθυσμό άμεσο ενδιαφέρον, αφού αυτές προσδιορίζουν τα όρια της επαγγελματικής δράσης, τους βασικούς κανόνες λειτουργίας της αγοράς, τη δυνατότητα ανάπτυξης της οικονομίας κλπ. Έτσι π.χ. η καταχώρηση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας, καθώς και η κατοχύρωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας αποτελούν θέματα που παρουσιάζουν ιδιαίτερη σημασία για τον ελεύθερο επαγγελματία.
ΝΟΜΟΣ Νόμος καλείται ο γραπτός κανόνας δικαίου που τίθεται από τη Πολιτεία μέσω των διατεταγμένων οργάνων της (Υπηρεσιών). Κατ άλλο ορισμό Νόμος καλείται η Πολιτειακή πράξη, δια της οποίας τίθεται, τροποποιείται ή καταργείται κανόνας δικαίου. το σύνολο των γραπτών κανόνων δικαίου που ισχύουν σε ένα κράτος. (η νομοθεσία) είναι ο ηθικός κανόνας που ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων (άγραφος νόμος) Οι νόμοι καταρτίζονται από την Βουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η Βουλή ψηφίζει τους νόμους μετά από πρόταση δική της ή της κυβέρνησης Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επικυρώνει, εκδίδει και δημοσιεύει τους νόμους στην εφημερίδα της κυβέρνησης μέσα σε ένα μήνα από την ψήφισή τους. Ο νόμος αποκτάει ισχύ 10 μέρες μετά τη δημοσίευσή του και διατηρεί την ισχύ του έως ότου άλλος νόμος τον καταργήσει ρητά ή σιωπηρά.
Προεδρικά Διατάγματα (Π.Δ.) Στην ελληνική έννομη τάξη Π.Δ είναι η κρατική πράξη που εκδίδεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και προσυπογράφονται από τους αρμόδιους Υπουργούς ή σε ορισμένες περιπτώσεις από το Υπουργικό Συμβούλιο Τα προεδρικά διατάγματα διακρίνονται στις ακόλουθες τρεις κατηγορίες: στα κανονιστικά προεδρικά διατάγματα, τα οποία περιέχουν κανόνες δικαίου και εκδίδονται ύστερα από νομοθετική εξουσιοδότηση, στα εκτελεστικά προεδρικά διατάγματα, τα οποία εκδίδονται για την εκτέλεση νόμων, στα ρυθμιστικά προεδρικά διατάγματα, τα οποία εκδίδονται στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του Προέδρου της Δημοκρατίας ως ρυθμιστή του πολιτεύματος (προεδρικό διάταγμα διάλυσης της Βουλής, διορισμού κυβερνήσεως κ.λπ.).
ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ (Υ.Α.) Με τις Υπουργικές Αποφάσεις εξειδικεύονται ακόμη περισσότερο οι διατάξεις του νόμου, όπου και ρυθμίζονται τα επιμέρους θέματα στη λεπτομέρειά τους. Υπουργική Απόφαση καλείται η πράξη που εκδίδεται από τον (αρμόδιο κατά περίπτωση) Υπουργό, απαραίτητα κατ εξουσιοδο τηση του νο μου και πάντα εντός των πλαισίων αυτής της εξουσιοδοτήσεως. Με την Υπουργική Απόφαση, είτε τίθενται δευτερεύοντες κανόνες δικαίου οπότε και καλείται «κανονιστική απόφαση», είτε ρυθμίζονται διοικητικής φύσεως θέματα (π.χ. πρόσληψη, απόλυση, προαγωγή, μετάθεση υπαλλήλων ορισμός εγγυήσεων κλπ ) οπότε και καλείται «εκτελεστική». Και οι δύο τύποι αυτοί των Υπουργικών Αποφάσεων δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Αναγκαστικοί νόμοι και Κανονιστικές πράξεις Τα διάφορα όργανα της διοίκησης είναι αρμόδια να εκδίδουν διοικητικές πράξεις. Οι υπουργοί εκδίδουν υπουργικές αποφάσεις. Ακόμα οι Υπουργοί μπορούν να εκδίδουν και διοικητικές πράξεις νομοθετικού περιεχομένου (κανονιστικές πράξεις) μετά από ειδική νομοθετική εξουσιοδότηση. Οι πράξεις αυτές αφορούν την ρύθμιση ειδικών θεμάτων ή θεμάτων τοπικού ενδιαφέροντος ή τεχνικού ή λεπτομερειακού χαρακτήρα (υπουργικές αποφάσεις, αστυνομικές διατάξεις, απόφαση νομάρχη) Σε ανώμαλες περιόδους εκδίδονται νόμοι και παρεκκλίσεις από τις διαδικασίες που προβλέπονται από το σύνταγμα. Οι νόμοι αυτοί καλούνται Αναγκαστικοί Νόμοι.
Ιεράρχηση κανόνων Μεταξύ των παραπάνω γραπτών πηγών του δικαίου, από πλευράς ισχύος υφίσταται αυστηρή ιεράρχηση. Επικεφαλής όλων τίθεται το Σύνταγμα, ο θεμελιώδης νόμος, προς το περιεχόμενο του οποίου θα πρέπει να συμφωνούν όλες οι λοιπές γραπτές πηγές του δικαίου. Ακολουθεί ο τυπικός Νόμος, το Προεδρικό Διάταγμα, πράξη Υπουργικού Συμβουλίου και η Υπουργική Απόφαση. Να τονιστεί ότι μετα την είσοδο της Ελλάδα στην Ευρωπαική Έννομη τάξη στο ίδιο τυπικό επίπεδο με το Σύνταγμα βρίσκονται οι Ιδρυτικές της Ευρωπαικής Ένωσης Συνθήκες, ενώ αμφισβητείται κατά πόσον υπερέχουν του ίδιου του Συντάγματος. Για τη κατάργηση μιας πράξης της Πολιτείας απαιτείται η έκδοση πράξης της αυτής τυπικής δύναμης ή μεγαλύτερης τυπικής ισχύος. Δηλ. νεότερος νόμος καταργεί παλαιότερο και ειδικός νόμος υπερισχύει του γενικού.
Δημοσίευση και ισχύ των κανόνων δικαίου Οι πράξεις τις πολιτείας δημοσιεύονται στο επίσημο όργανο το οποίο είναι η Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ) που εκδίδεται από το Εθνικό Τυπογραφείο, www.et.gr Οι νόμοι γίνονται γνωστοί και εφαρμόζονται μόνο μετά την δημοσίευσή τους. Η εφημερίδα της κυβερνήσεως περιλαμβάνει 4 τεύχη και η ύλη της κατανέμεται ως εξής: Τεύχος Α: δημοσιεύονται το Σύνταγμα, οι νόμοι, τα διατάγματα, καθώς και οι πράξεις υπουργικού συμβουλίου Τεύχος Β: δημοσιεύονται υπουργικές αποφάσεις και εγκρίσεις, καθώς και αστυνομικές και αγορανομικές διατάξεις Τεύχος Γ: δημοσιεύονται πράξεις αναφερόμενες στους δημόσιους υπαλλήλους. Τεύχος Δ: δημοσιεύονται σχέδια πόλεων, πράξεις απαλλοτριώσεων, πολεοδομικοί και κανονισμοί κλπ.
ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟΥ Οι κανόνες δικαίου περιέχουν τις προϋποθέσεις εφαρμογής τους και τις συνέπειες που επέρχονται: Κανόνες αναγκαστικού δικαίου: τους οποίους η ιδιωτική βούληση δεν μπορεί να αποκλείσει την εφαρμογή τους. Π.χ. διατάξεις του νόμου περί μητρώο μελετών. Κανόνες ενδοτικού δικαίου: όπου η εφαρμογή τους μπορεί να αποκλεισθεί με την ιδιωτική βούληση π.χ συμβάσεις, εργολαβίες Κανόνες γενικού δικαίου: οι κανόνες που ρυθμίζουν κάθε είδους σχέση π.χ. αστικό δίκαιο Κανόνες ειδικού δικαίου: είναι αυτοί που ρυθμίζουν με ιδιαίτερο τρόπο ορισμένες κατηγορίες σχέσεων, π.χ. εργ, δίκαιο, τεχνικ. Νομοθεσία Γενικές ρήτρες: ιδιαίτερη κατηγορία που περιέχει αόριστες έννοιες π.χ. καλή πίστη, σεβασμό των χρηστών ηθών