Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Πληροφορική ΙΙ Θεματική Ενότητα 6 Δομές ελέγχου ροής Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΙ Θεματική Ενότητα 6 Δομές ελέγχου ροής Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων β εξάμηνο Β. Φερεντίνος, Α. Κακαρούντας
ΕΛΕΓΧΟΣ ΡΟΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Ελεγκτές συνθηκών ή περιπτώσεων (δομές ελέγχου): if / if-else / if-elif-else Επαναληπτικές διαδικασίες (δομές επανάληψης): for while (με έλεγχο συνθήκης)
if H εντολή if χρησιμοποιείται για τη δημιουργία δομών απόφασης, οι οποίες επιτρέπουν σε ένα πρόγραμμα να έχει πολλαπλές διαδρομές εκτέλεσης. Η εντολή if επιτρέπει σε μία ή περισσότερες εντολές να εκτελεστούν μόνο εάν κάποια λογική (Boolean) έκφραση είναι αληθής. Δομή απόφασης μίας εναλλακτικής: if συνθήκη: εντολή 1 εντολή 2 Μπλοκ εντολών Ηλικία 18? Ψευδές Αληθές Έγκριση εισόδου
Λογικές Εκφράσεις και Σχεσιακοί Τελεστές Οι εκφράσεις που ελέγχονται από εντολές if ονομάζονται λογικές εκφράσεις ή Boolean εκφράσεις, με αποτέλεσμα αληθές ή ψευδές. Συνήθως, η λογική έκφραση σχηματίζεται με ένα σχεσιακό τελεστή ο οποίος προσδιορίζει την ύπαρξη ή μη κάποιας συγκεκριμένης σχέσης μεταξύ δύο τιμών. Τελεστής Έννοια > Μεγαλύτερο < Μικρότερο > = Μεγαλύτερο ή ίσο < = Μικρότερο ή ίσο = = Ίσο! = Διάφορο π.χ. >>> x = 1 >>> if x>=y: >>> y = 0 y=5 >>> x > y True >>> y >>> x <= y 5 False >>> if x>=y: >>> x == y y=9 False???
Λογικοί Τελεστές Συνδέουν δύο λογικές εκφράσεις σε μία σύνθετη έκφραση: έκφραση and έκφραση Για να είναι αληθής η σύνθετη έκφραση, θα πρέπει και οι δύο υποεκφράσεις να είναι αληθείς. έκφραση or έκφραση Για να είναι αληθής η σύνθετη έκφραση, θα πρέπει η μία ή και οι δύο υπο-εκφράσεις να είναι αληθείς. Αρκεί δηλαδή η μία (οποιαδήποτε) από τις δύο υπο-εκφράσεις να είναι αληθής. Μοναδιαίος τελεστής, εφαρμόζεται σε έναν μόνο τελεστέο: not (τελεστέος) Ο τελεστέος θα πρέπει να είναι μία λογική έκφραση. Ο τελεστής not αντιστρέφει την τιμή αληθείας του τελεστέου του.
Παραδείγματα Λογικών Τελεστών Αρχικές τιμές: a = 2, b = 4, c = 6. 6 <= c and a > 3 Ψ a >= -1 or a <= b Α not (a > 2) Α Έλεγχος Αριθμητικών Διαστημάτων Τιμών: if x >= 20 and x <= 40 : print('η τιμή είναι εντός του διαστήματος [20,40].') if x <= 20 or x >= 40 : print('η τιμή είναι εκτός του διαστήματος [20,40].')
Λογικές (Boolean) Μεταβλητές >>> a=true >>> type(a) <class 'bool'> >>> b=(2==3) >>> b False >>> Εκτός από απευθείας αρχικοποίηση σε True ή False, παίρνουν συνήθως τιμή από αποτέλεσμα λογικών εκφράσεων*. Χρησιμοποιούνται συνήθως ως "σηματοδότες" ή "σημαίες" (flags). Μία flag μεταβλητή σηματοδοτεί την ύπαρξη κάποιας συνθήκης στον κώδικα. Όταν το flag είναι False, σημαίνει ότι η συνθήκη δεν ισχύει Όταν το flag είναι True, σημαίνει ότι η συνθήκη ισχύει. * Τιμές 0 αντιστοιχούν σε boolean True, 0 αντιστοιχεί σε boolean False
if-else Μία εντολή if-else θα εκτελέσει ένα μπλοκ εντολών εάν η συνθήκη της είναι αληθής ή ένα άλλο μπλοκ εάν η συνθήκη της είναι ψευδής. Δομή απόφασης διπλής εναλλακτικής: if συνθήκη: εντολή 1 εντολή 2 else: εντολή 1 εντολή 2 1 ο μπλοκ εντολών Ψευδές Αγορά αναψ/κού Ηλικία 18? Αληθές Αγορά ποτού 2 ο μπλοκ εντολών if age >= 18: print("επιτρέπεται το αλκοόλ") else: print("απαγορεύεται το αλκοολ")
if-else παράδειγμα (1) Υπολογισμός μισθού προσαυξημένο με τις υπερωρίες Αλγόριθμος: Διάβασε τον αριθμό ωρών εργασίας Διάβασε το ωρομίσθιο Αν ο υπάλληλος δούλεψε περισσότερες από 40 ώρες: Υπολόγισε και εμφάνισε τον μισθό με τις υπερωρίες Διαφορετικά: Υπολόγισε και εμφάνισε τον συνηθισμένο μισθό.
if-else παράδειγμα (2) # Μεταβλητές για τις βασικές ώρες εργασίας και τον πολλαπλασιαστή υπερωριών. base_hours = 40 # Βασικές ώρες την εβδομάδα ot_multiplier = 1.5 # Πολλαπλασιαστής ωρομισθίου υπερωριών (+50%) # Εισαγωγή των ωρών εργασίας και του ωρομισθίου. hours = float( input('δώσε το αριθμό των ωρών εργασίας: ') ) pay_rate = float( input('δώσε το ωρομίσθιο: ') ) # Υπολογισμός και εμφάνιση του μισθού. if hours > base_hours: Δώσε το αριθμό των ωρών εργασίας: 40 Δώσε το ωρομίσθιο: 20 Ο μισθός σας είναι 800.00 # Υπολογισμός του μισθού με τις υπερωρίες. overtime_hours = hours - base_hours # Υπολογισμός αριθμού υπερωριών. overtime_pay = overtime_hours * pay_rate * ot_multiplier υπερωριών. # Ποσό πληρωμής gross_pay = base_hours * pay_rate + overtime_pay Δώσε το αριθμό # Συνολικός των ωρών μισθός. εργασίας: 50 else Δώσε το ωρομίσθιο: 20 # Υπολογισμός του μισθού χωρίς υπερωρίες. Ο μισθός σας είναι 1,100.00 gross_pay = hours * pay_rate
Σύγκριση συμβολοσειρών (1) = =,!= your_name = input('δώσε το όνομά σου: ') user_name = 'Kostas' if your_name == user_name : #Case sensitive σύγκριση αλλάξει) print('απόκτηση πρόσβασης') else : print('απόρριψη πρόσβασης') (μπορεί να >, <, >=, <= if 'a' < 'b' : # σύγκριση του ascii κωδικού τους print('a μικρότερο του b') else : print('a μεγαλύτερο του b')
Χρήση για αλφαβητική ταξινόμηση ονομάτων. Σύγκριση συμβολοσειρών (2) Σύγκριση συμβολοσειρών πολλών χαρακτήρων Σύγκριση ένα προς ένα των χαρακτήρων Στην πρώτη διαφοροποίηση χαρακτήρα μικρότερος είναι αυτός με τον μικρότερο ascii κωδικό (αλφαβητικά κενό, αριθμοί, κεφαλαία, μικρά) Για διαφορετικού μήκους συμβολοσειρές που μέχρι το τέλος της μικρότερης συμπίπτουν (π.χ. "Hello" και "Hell") μικρότερη είναι αυτή με το μικρότερο μήκος. name1 = 'Marios' name2 = 'Markos' if name1 > name2: print('το', name1, 'είναι μεγαλύτερο του', name2) else: print('το', name2, 'είναι μεγαλύτερο του', name1)
Ένθετες Δομές Απόφασης Παράδειγμα Ψευδές Ηλικία 18? Αληθές Ψευδές Γονική έγκριση? Αληθές Αγορά ποτού Αγορά αναψ/κού Αγορά μικρού ποτού
Ένθετες Δομές Απόφασης - κώδικας age = int( input('δώσε την ηλικία σου: ') goniki_egrisi = input(' Έχεις γονική έγκριση? Δώσε Ν για ναι ή Ο για όχι: ') if goniki_egrisi == 'Ν' : goniki_egrisi = True # Boolean μεταβλητή else : goniki_egrisi = False if age >=18 : print('μπορείς να αγοράσεις ποτό') else : if goniki_egrisi == True : print('μπορείς να αγοράσεις μικρό ποτό') else : print('μπορείς να αγοράσεις αναψυκτικό')
if-elif-else Επέκταση της if-else λογικής για παραπάνω των 2 εναλλακτικών επιλογών (true/false τις ίδιας λογικής έκφρασης) Η χρήση ένθετων δομών δίνει πολύπλοκες λύσεις σε απλά προβλήματα: Ψευδές Ηλικία 18? Αληθές <10 Ηλικία? 18 Ψευδές Ηλικία<10? Αληθές <18 και 10 Όμως το διάγραμμα ροής σχεδιάζεται έτσι!
if-elif-else Παράδειγμα Γράψτε ένα πρόγραμμα που να ζητάει από το χρήστη την ηλικία του και θα εμφανίζει ένα μήνυμα που να αναφέρει ένα το άτομο είναι βρέφος, παιδί, έφηβος ή ενήλικας, σύμφωνα με τα διαστήματα: Αν είναι 1 χρόνου ή μικρότερο, είναι βρέφος. Αν είναι μεγαλύτερο από 1 αλλά μικρότερο από 13, είναι παιδί. Αν είναι τουλάχιστον 13 αλλά μικρότερο από 20, είναι έφηβος. Αν είναι τουλάχιστον 20 χρονών, είναι ενήλικας. age = float(input("δώσε την ηλικία σου σε πραγματικό αριθμό (θετικό): ") if age <= 1 : print("είσαι βρέφος!") elif age >1 and age<13 : print("είσαι παιδί!") elif age >=13 and age<20 : print("είσαι έφηβος!") else : print("είσαι ενήλικας!")
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΙΙ Θεματική Ενότητα 6 Δομές ελέγχου ροής Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων β εξάμηνο Β. Φερεντίνος, Α. Κακαρούντας
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.