ΘΕΜΑ 19 Ο Β. 1. Και έχω την αξίωση, κύριοι βουλευτές αν αποδείξω σε σας μόνο αυτό, ότι δηλαδή διάκειμαι φιλικά προς το παρόν πολίτευμα και ότι έχω αναγκαστεί να συμμετέχω με σας στους ίδιους κινδύνους, να μην υπάρχει ακόμα καμιά ωφέλεια σε μένα αν όμως φανώ (αποδειχτώ) ότι έχω ζήσει κόσμια και ως προς τα άλλα και πολύ διαφορετικά από τη γνώμη και τα λόγια των εχθρών μου, σας παρακαλώ από τη μια να επικυρώσετε την εκλογή μου από την άλλη να θεωρείτε ότι αυτοί είναι χειρότεροι (πολίτες). Και πρώτα πρώτα θα αποδείξω ότι κατά την περίοδο τωντριάκοντα δεν υπηρετούσα στο ιππικό ούτε ήμουν στην πατρίδα ούτε συμμετείχα στο τότε πολίτευμα. Β. 2. Επιδεικτικοί ή πανηγυρικοί λόγοι, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι επιτάφιοι, ήσαν οι εκφωνούμενοι σε διάφορες εορτές και συγκεντρώσεις. Με τους λόγους αυτούς εγκωμιάζονται ή επικρίνονται πράξεις και πρόσωπα του παρόντος με συχνές αναδρομές στο παρελθόν και προβλέψεις του μέλλοντος. Ο ρήτορας ζητεί συγχρόνως να επιδείξει τη ρητορική του δεινότητα και να προκαλέσει τις επευφημίες των ακροατών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπηρετεί και συγκεκριμένες πολιτικές σκοπιμότητες. Οι επιδεικτικοί λόγοι είναι εξάλλου, κατά τον Αριστοτέλη, συγγενείς με τους συμβουλευτικούς. Ο Ισοκράτης κρίνεται ως ο επιφανέστερος εκπρόσωπος του επιδεικτικού γένους. Β. 3. Ήθος του λέγοντος (ομιλητή/κατηγορούμενου) Ο Μαντίθεος εμφανίζεται ανεξίκακος και ευγνώμων απέναντι στους κατηγόρους του. Παρουσιάζεται ως θύμα της κακίας, της μοχθηρίας και της συκοφαντικής τους δυσφήμησης. Έχει συκοφαντηθεί άδικα από ανθρώπους που τον φθονούν. Είναι ένας πολίτης που έχει αυτογνωσία, αποφασιστικότητα και αυτοπεποίθηση. Πιστεύει στη δημοκρατία και αγωνίστηκε για αυτήν, αν και αριστοκρατικός. Τέλος διακρίνεται για τη μετριοπάθεια και τη σύνεση στην ιδιωτική και δημόσια ζωή του. Το μέτρο και η μεσότητα χαρακτήριζε πάντα τη ζωή του. Επομένως έχει δημοκρατικές διαθέσεις και είναι φρόνιμος και ενάρετος. Έτσι γίνεται συμπαθής στους βουλευτές, κερδίζει τις εντυπώσεις και προδιαθέτει τους ακροατές-βουλευτές ευνοϊκά απέναντι του. Ήθος των κατηγόρων Οι κατήγοροι παρουσιάζονται κακοήθεις και συκοφάντες ως άνθρωποι που κινούνται από ταπεινά κίνητρα, αφού προσπαθούν να βλάψουν έναν πολίτη δημοκρατικό και ενάρετο. Είναι επικίνδυνοι, γιατί αντιδρούν στην αξιοσύνη και αποτρέπουν από τα κοινά έναν πολίτη που φιλοδοξεί να βοηθήσει την πολιτεία ασκώντας το βουλευτικό του αξίωμα. Έτσι
φαίνονται ότι δεν έχουν ήθος και γι αυτό το κατηγορητήριο τους είναι αναξιόπιστο, γεγονός που προϊδεάζει αρνητικά τους βουλευτές. Β. 4. Η εναντιωματική πρόταση «καὶ εἴ τις πρός με τυγχάνει ἀηδῶς [ἢ κακῶς] διακείμενος» εισάγεται με το «καὶ εἰ» διότι ο ρήτορας θέλει να δηλώσει το αδύνατο ή το ασύστατο της πράξης. Σε αντίθετη περίπτωση αν εισαγόταν με το «εἰκαὶ» η πρόταση θα σήμαινε ότι ο ρήτορας αποδέχεται ως πραγματικό το γεγονός το περιεχόμενο της. Β. 5.α. 1-ζ, 2-δ, 3-α, 4-β, 5-στ Β. 5.β. ἡγεμών τρέπω δύσνους φημί πρᾶγμα ΘΕΜΑ 20 ο Β. 1. Και έχω την αξίωση, κύριοι βουλευτές αν αποδείξω σε σας μόνο αυτό, ότι δηλαδή διάκειμαι φιλικά προς το παρόν πολίτευμα και ότι έχω αναγκαστεί να συμμετέχω με σας στους ίδιους κινδύνους, να μην υπάρχει ακόμα καμιά ωφέλεια σε μένα αν όμως φανώ (αποδειχτώ) ότι έχω ζήσει κόσμια και ως προς τα άλλα και πολύ διαφορετικά από τη γνώμη και τα λόγια των εχθρών μου, σας παρακαλώ από τη μια να επικυρώσετε την εκλογή μου από την άλλη να θεωρείτε ότι αυτοί είναι χειρότεροι (πολίτες). Και πρώτα πρώτα θα αποδείξω ότι κατά την περίοδο τωντριάκοντα δεν υπηρετούσα στο ιππικό ούτε ήμουν στην πατρίδα ούτε συμμετείχα στο τότε πολίτευμα. Β. 2. Αυτό όμως που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η αισθητική αξία του έργου του Λυσία. Οι λόγοι του Λυσία χαρακτηρίζονται από τεχνική αρτιότητα, η οποία προκαλεί τον θαυμασμό.
Η κατασκευή τους χαρακτηρίζεται απο απόλυτη πειθαρχία στους κανόνες της ρητορικής τέχνης. Η συντομία, η περιεκτικότητα και ποικιλία των προοιμίων η σαφήνεια, γλυκύτητα και φυσικότητα της διήγησης η πειστικότητα της απόδειξης, που ο ρήτορας πετυχαίνει με τη δεξιότητά του στον χειρισμό των εντέχνων πίστεων, δηλ. των λογικών επιχειρημάτων, του ήθους και του πάθους το μέτρο και η χάρη του επιλόγου αποτελούν τις κυριότερες αρετές στη διάρθρωση των λόγων του. Το σημαντικότερο όμως χαρακτηριστικό της τέχνης του Λυσία είναι η ηθοποιία, την οποίαν ο Διονύσιος Αλικαρνασσεύς (Λυσίας 8) αποκαλεί εὐπρεπεστάτην ἀρετήν. Ο ρήτορας πετυχαίνει να προσαρμόσει τον λόγο του στην προσωπικότητα του πελάτη του κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να δίδεται η εντύπωση ότι ο λόγος φέρει την προσωπική σφραγίδα του ομιλητή και όχι του επαγγελματία λογογράφου.η απλότητα του ύφους, η καθαρή και ακριβής έκφραση, για την οποία ο Λυσίας χαρακτηρίστηκε ως τῆς Ἀττικῆς γλώττης ἄριστος κανών, σε συνδυασμό με τη βραχυλογία που συνίσταται στη σύντομη και περιεκτική φράση, αποτελούν τις βασικότερες αρετές του λυσιακού ύφους και συνθέτουν τη μεγαλύτερη αρετή του, την χάριν. Έτσι η χάρη και η πειθώ του λόγου τον καθιστούν χαριτωμένο και απολαυστικό. Ο Διονύσιος Αλικαρνασσεύς (Λυσίας 11) πολύ εύστοχα αναφέρει ότι τὸ ἡδέως καὶ κεχαρισμένως καὶ ἐπαφροδίτως γράφειν (= η ευχάριστη και χαριτωμένη και κομψή γραφή) είναι γνώρισμα μόνον του Λυσία, ενώ το εὖ γράφειν είναι χαρακτηριστικό και άλλων ρητόρων.δίκαια λοιπόν ο Λυσίας χαρακτηρίζεται ως ο διαπρεπέστερος λογογράφος της αρχαιότητας και το έργο του μεγάλης ιστορικής και αισθητικής αξίας. Β. 3. Ο Μαντίθεος κληρώθηκε βουλευτής και υφίσταται, κατά το νόμο, τη σχετική δοκιμασία από τη βουλή για να εκλεγεί βουλευτής. Κάποιοι όμως συμπολίτες του τον κατηγόρησαν ότι δε διέθετε δημοκρατικά φρονήματα, αφού ως ιππέας συνεργάστηκε με τους Τριάκοντα. Συνεπώς, έπρεπε να ακυρωθεί η εκλογή του. Έτσι,ο Μαντίθεος δικαιούται και υποχρεούται να αναιρέσει το κατηγορητήριο και να αποδείξει την αθωότητά του, γιατί μόνο έτσι θα ασκήσει το βουλευτικό του αξίωμα. Ένας από τους βασικούς στόχους του Μαντιθέου στο προοίμιο είναι να κερδίσει την εύνοια, τη συμπάθεια των βουλευτών προς το πρόσωπό του καθώς μειώνει ηθικά τους κατηγόρους του και προβάλλει το δικό του ήθος. Επίσης ένας ακόμα στόχος που πρέπει να καταφέρει είναι η πρόσεξις, η διέγερση της προσοχής και του ενδιαφέροντος των ακροατών-βουλευτών. Η εύνοια επιτυγχάνεται τόσο με την έκφραση ευγνωμοσύνης προς τους κατηγόρους καθώς και με τη σιγουριά και την αυτοπεποίθηση ότι θα καταφέρει να αλλάξει την αρνητική εντύπωση που δημιούργησαν οι κατήγοροι, Ο Μαντίθεος προδιαθέτει ευμενώς τους βουλευτές απέναντι του παρουσιάζοντας τους κατηγόρους του κακοήθεις και συκοφάντες και τον εαυτό του θύμα της κακίας και της μοχθηρίας τους «βουλομένοις ἐκ παντὸς τρόπου κακῶς ἐμὲ ποιεῖν, τοῖς ἀδίκως διαβεβλημένοις, τῶν ἐχθρῶν, χείρους εἶναι». Επίσης κερδίζει την εύνοια προβάλλοντας τη δικιά του ηθική ανωτερότητα, δηλώνοντας ότι είναι πιστός στη δημοκρατία «εὔνους εἰμὶ τοῖς καθεστηκόσι πράγμασι». Η αναφορά στους αγώνες των βουλευτών και η υπενθύμιση ότι για την εδραίωση της δημοκρατίας συμμετείχε στους ίδιους αγώνες στους οποίους πήραν μέρος και οι βουλευτές κερδίζει την εύνοια τους «ἠνάγκασμαι τῶν αὐτῶν κινδύνων μετέχειν ὑμῖν». Τέλος καταφέρνει να κερδίσει τη συμπάθεια τους υποστηρίζοντας ότι έζησε με μέτρο χωρίς ακρότητες και υπερβολές τόσο στην ιδιωτική όσο και στη δημόσια ζωή του.
Παρά τη νεαρή του ηλικία διεγείρει το ενδιαφέρον και την προσοχή των βουλευτών. Η πρόσεξις επιτυγχάνεται με τον απροσδόκητο τρόπο με τον οποίο αρχίζει το λόγο, ότι χρωστά δηλαδή ευγνωμοσύνη στους κατηγόρους του «χάριν εἶχον ταύτης τῆς κατηγορίας». Επιπλέον μιλάει με αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα προβάλλοντας την προσδοκία ότι όσοι δεν τον συμπαθούν θα αλλάξουν γνώμη όταν τον ακούσουν «ἐγὼ γὰρ οὕτω σφόδρα ἐμαυτῷ πιστεύω, ὥστ ἐλπίζω μεταμελήσειν αὐτῷ καὶ πολὺ βελτίω με εἰς τὸν λοιπὸν χρόνον ἡγήσεσθαι».τέλος η προσοχή κερδίζεται με τη δήλωση του Μαντιθέου ότι το κατηγορητήριο δεν ευσταθεί και ότι ο ίδιος θα το αποδείξει «ἀποδείξω ὡς οὐχ ἵππευον οὔδ ἐπεδήμουν ἐπὶ τῶν τριάκοντα, οὐδὲ μετέσχον τῆς τότε πολιτείας.» Β. 4. Στοιχεία της κοινωνικής ζωής του Μαντιθέου: Το σύνολο του ιδιωτικού και δηµόσιου βίου του επιβεβαιώνουν τη διαρκή προσήλωσή του στην πόλη. Έκφραση µετριοπάθειας και δηµοκρατικής συµπεριφοράς, αντίθετης µε την ύβρη και αλαζονεία που επέδειξαν οι Τριάκοντα. Πατριωτική διάθεση, εσωτερική διάθεση του Μαντίθεου για συµµετοχή στους κινδύνους της πόλης, αίσθηµα καθήκοντος. Η προηγούμενη Βουλή έλεγχε κάθε χρόνο τα στοιχεία της προσωπικότητας των υποψηφίων βουλευτών με τη διαδικασία της δοκιμασίας. Κάθε εκλεγμένος βουλευτής έπρεπε να υποβάλλεται σε αυστηρή δοκιμασία του ήθους του πριν αναλάβει καθήκοντα. Ο Μαντίθεος παρακαλεί τους βουλευτές να τον εξετάσουν ενδελεχώς ως προς το ήθος του για να επικυρώσουν την εκλογή του. Για να ανασκευάσει την κατηγορία ότι δεν επέδειξε δημοκρατική αγωγή δηλώνει την πίστη και την αφοσίωσή του στο πολίτευμα και υπενθυμίζει ότι συμμετείχε στους ίδιους αγώνες με τους βουλευτές για την εδραίωση της δημοκρατίας. Γιατί γνωρίζει ότι η προβολή και η αναγνώριση του δημοκρατικού ήθους συγκινούσαν τους Αθηναίους και έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στη δοκιμασία των αρχόντων. Ωστόσο δεν προβάλλει μόνο τα δημοκρατικά του φρονήματα γιατί ξέρει ότι αυτά δεν επαρκούν, αλλά ότι μεγαλύτερη αξία έχει το ήθος του άντρα. Δεν αρκούσε μόνο η δημοκρατική διαγωγή για την ανάληψη ενός δημόσιου αξιώματος. Έπρεπε ο εκλεγμένος άρχοντας να διαθέτει και το κατάλληλο ήθος. Γνωρίζει άλλωστε ότι η αξιοπρεπής, ενάρετη και αμέμπτου ηθικής ιδιωτική ζωή έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο για να μπορέσει να αναλάβει καθήκοντα βουλευτού. Μια από τις βασικές προϋποθέσεις κάθε Αθηναίου πολίτη που επεδίωκε να αναλάβει δημόσιο αξίωμα ήταν να έχει ήθος στην ιδιωτική και δημόσια ζωή. Σε αντίθετη περίπτωση δεν επικύρωναν την εκλογή του. Για αυτό το λόγο ο Μαντίθεος τονίζει ότι ήταν συνεπής σε όλες τις υποχρεώσεις της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής του, ότι εφάρμοζε το μέτρο, ότι ζούσε κόσμια και συνετά, χωρίς ακρότητες και υπερβολές, πάθη που δεν ταιριάζουν στην υγιή δημοκρατία. Επομένως η αναφορά στη μετρημένη ζωή του άψογη κοινωνική ζωή του Μαντιθέου θα είχε απήχηση στους βουλευτές και θα τους προδιέθετε ευνοϊκάαπέναντι του. Οι βουλευτές ήταν απλοί άνθιρωποι του λαού και ήταν φυσικό να επηρεάζονται από τέτοιες αναφορές. Δεν ήταν τυχαίο άλλωστε ότι ο κοινωνικός
βίος περιλαμβανόταν στα αιτήματα της δοκιμασίας. Β. 5.α. ειδήμονας, αβουλία, ποιητής, ηνίοχος, ηγεμόνας Β. 5.β. διά + βάλλομαι κατά + ἵσταμαι ἐπειδή + ἄν διά + κεῖμαι μετά + μέλει