ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗ Γραφείο Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ ΚΑΝΟΝΙΚΟ Στοκχόλμη, 30 Μαρτίου 2012 Α.Π.Φ. 2710/ΑΣ 107 ΘΕΜΑ: Ετήσια Έκθεση Γραφείου ΟΕΥ Στοκχόλμης έτους 2011 Σας αποστέλλουμε, συνημμένως, την εν θέματι ετήσια έκθεση με στοιχεία έτους 2011 για τη σουηδική οικονομία και τις οικονομικές - εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Σουηδίας. Ο Διευθύνων Σταύρος Σταυράκος Γραμματέας ΟΕΥ Β Συν: Ετήσια Έκθεση Σελίδα 1 από 1 ΑΔΙΑΒΑΘΜΗΤΟ
ΕΤΗΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΤΟΥΣ 2011 ΓΡΑΦΕΙΟΥ ΟΕΥ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗΣ Συντάκτες της Έκθεσης: - Σταύρος Σταυράκος, Γραμματέας ΟΕΥ Β, Στοκχόλμη, Μάρτιος 2012-1 -
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΑΣ 1.1 Γεωγραφία και κλίμα 1.2 Σύνταγμα και κυβέρνηση 1.3 Οικονομική πολιτική 1.4 Η σουηδική βιομηχανία 1.5 Συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς 1.6 Αναπτυξιακή Συνεργασία 2. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ 2.1 Γενικά 2.2 Εισαγωγές-Εξαγωγές της Σουηδίας 2.3 Οι επενδύσεις στη Σουηδία 3. ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 3.1 Γενικά για την αγορά της Σουηδίας 3.2 Κέντρα και δίκτυα διανομής 3.3 Λιανική αγορά τροφίμων και ποτών 3.4 Εμπορικοί φορείς 3.5 Ίδρυση εταιρίας στη Σουηδία 3.6 Χρηματιστήριο 4. ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 4.1 Θεσμικό πλαίσιο διμερούς συνεργασίας 4.2 Διμερές εμπόριο Ελλάδας-Σουηδίας 4.3 Προοπτικές για τα ελληνικά προϊόντα στην αγορά της Σουηδίας Σελ. 3 3 3 3 4 6 6 8 8 9 12 13 13 14 16 17 18 19 20 20 20 22 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 23-2 -
1. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΑΣ 1.1 Γεωγραφία και κλίμα Με έκταση 450.295 τετρ. χλμ. (όσο περίπου 3,5 φορές η Ελλάδα), η Σουηδία είναι η τέταρτη σε μέγεθος χώρα της Ευρώπης, αλλά με μόνο 9,4 εκατομμύρια κατοίκους, εκ των οποίων το 85% ζουν στο νότιο ήμισυ της έκτασης της χώρας. Οι πιο πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές είναι της πρωτεύουσας Στοκχόλμης (1,9 εκατ. κάτοικοι μαζί με τα προάστεια), του Γκέτεμποργκ (800.000 κάτ.), του Μάλμε (350.000 κάτ.) και της Ουψάλας (200.000 κάτ.). Η Σουηδία έχει ηπιότερο κλίμα από άλλες περιοχές του ιδίου γεωγραφικού πλάτους, αλλά λόγω του μεγάλου της μήκους (1.900 χλμ.) το κλίμα της ποικίλλει σημαντικά. Η Βόρεια Σουηδία έχει μεγάλους και κρύους χειμώνες και φωτεινά καλοκαίρια με μέτριες θερμοκρασίες (τον Ιούνιο και Ιούλιο η ημέρα διαρκεί σχεδόν 24 ώρες). Τουλάχιστον το ήμισυ της έκτασης της χώρας καλύπτεται από δάση, ενώ το καλλιεργήσιμο έδαφος είναι λιγότερο από 10%. 1.2 Σύνταγμα και κυβέρνηση Το πολίτευμα της Σουηδίας είναι συνταγματική μοναρχία, αλλά ο ρόλος του βασιλιά (Κάρολος-Γουσταύος ο 16 ος από το 1973) είναι συμβολικός. Οι εκλογές γίνονται με άμεση καθολική ψηφοφορία, το δε Κοινοβούλιο (Riksdag) αποτελείται από 349 μέλη που εκλέγονται με απλή αναλογική για τέσσερα έτη. Οι πιο πρόσφατες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 19 Σεπτεμβρίου 2010. Ο κεντροδεξιός κομματικός συνασπισμός τεσσάρων κομμάτων υπό τον πρωθυπουργό Φρέντρικ Ράινφελντ κέρδισε τις εκλογές χωρίς απόλυτη πλειοψηφία, με ποσοστό 49,2% των ψήφων, που αντιστοιχεί σε 172 έδρες επί συνόλου 349 του Κοινοβουλίου. Ο Ράινφελντ έγινε ο πρώτος κεντροδεξιός πρωθυπουργός στη χώρα του που επανεξελέγη για δεύτερη συνεχή φορά. Η αντιπολίτευση (Σοσιαλδημοκράτες, Πράσινοι και Αριστερό Κόμμα) συγκέντρωσε ποσοστό 43,7% και 157 έδρες, ενώ για πρώτη φορά εισήλθε στη Βουλή το ακροδεξιό κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών, το οποίο εξασφάλισε 20 έδρες (5,7%). 1.3 Οικονομική πολιτική Η Σουηδία είναι σημαντικός εξαγωγέας σιδήρου, χαλκού και ξυλείας στην Ευρώπη, ήδη από το Μεσαίωνα. Ωστόσο, η βελτίωση των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών έκανε δυνατή την εκμετάλλευση σε μεγαλύτερη κλίμακα του φυσικού πλούτου διαφόρων περιοχών της χώρας, ιδιαίτερα της ξυλείας και του σιδηρομεταλλεύματος. Η φιλελευθεροποίηση της οικονομίας και η ανάπτυξη της εκπαίδευσης συνέβαλαν στη γρήγορη εκβιομηχάνιση και από τη δεκαετία του 1890 η χώρα είχε αρχίσει να αναπτύσσει μια προηγμένη βιομηχανία κατασκευών. Στις αρχές του 20ού αιώνα ένα κράτος κοινωνικής πρόνοιας άρχισε να αναπτύσσεται. Η Σουηδία χαρακτηρίζεται από σχετικά ομοιόμορφη κατανομή πλούτου και συνδυάζει οικονομία ελεύθερης αγοράς με κράτος μεγάλων κοινωνικών παροχών. Η - 3 -
τάση είναι σήμερα επέκταση των κανόνων του ανταγωνισμού και στο δημόσιο τομέα (για παράδειγμα, η ιδιωτική πρωτοβουλία μπαίνει στην εκπαίδευση και τη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων). Αξιοσημείωτη είναι η διατήρηση πολλών παλαιών κρατικών μονοπωλίων, όπως αυτού των οινοπνευματωδών ποτών (τουλάχιστον στη λιανική διακίνηση από την κρατική εταιρία Systembolaget AB) και του καπνού. Μέχρι πρόσφατα το ίδιο ίσχυε και για τον φαρμακευτικό κλάδο. Διεθνώς το όνομα της χώρας ταυτίζεται με πολλές πολυεθνικές, όπως π.χ. IKEA, Volvo, AstraZeneca, Ericsson, Electrolux, H&M κ.ά. Η υψηλότερη φορολογική κλίμακα είναι 55%. Για τις εταιρίες, οι πραγματικοί φόροι είναι σχετικά χαμηλοί και οι διατάξεις περί απαξίωσης και αποσβέσεων αρκετά γενναιόδωρες, αν και πρέπει να τονισθεί ότι οι υποχρεώσεις για εισφορές κοινωνικής ασφάλισης αυξάνουν το κόστος μισθοδοσίας για τον εργοδότη κατά ένα τρίτο. Το ποσοστό ΦΠΑ στη Σουηδία είναι γενικά 25%. Σε γενικές γραμμές, όσον αφορά στο οικονομικό περιβάλλον της Σουηδίας σημειώνονται τα εξής: α) Το ΑΕΠ ανήλθε σε 387 δισ. ευρώ περίπου κατά το 2011, ενώ το κατά κεφαλή εισόδημα για το ίδιο πάντα έτος ήταν σε 41.000 ευρώ. β) Το 2011 ο πληθωρισμός ανήλθε σε 2,6%, παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2010, όπου ο πληθωρισμός ήταν 1,3%. Η ανεργία τον Δεκέμβριο του 2011 κυμαινόταν στο 7,1%, εμφανίζοντας μείωση σε σχέση με το προηγούμενο έτος. γ) Οι εξαγωγές της χώρας κατά το 2011 ανήλθαν σε 1,21 τρισ. κορόνες Σουηδίας, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 6,6% σε σχέση με το 2010, ενώ το ίδιο διάστημα οι εισαγωγές ήταν της τάξεως των 1,13 τρισ. κορονών, δηλαδή υπήρξε αύξηση κατά 6,5% συγκριτικά με το 2010. Το 2011, το πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας έφθασε τα 77,5 δισ. κορόνες. δ) Το δημόσιο χρέος της Σουηδίας ανερχόταν σε 1,108 δισ. κορώνες, στο τέλος του 2011, το οποίο αντιστοιχεί στο 32% του ΑΕΠ της χώρας. ε) Το εθνικό νόμισμα είναι η σουηδική κορόνα (SEK) που υποδιαιρείται σε 100 öre. Λογαριασμοί κατοίκων εξωτερικού σε σουηδικές τράπεζες έχουν μετατρεψιμότητα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πληρωμές εντός Σουηδίας, μεταφορά ποσών σε άλλες χώρες ή αγορά συναλλάγματος. Η μέση ισοτιμία το 2011 ήταν 1 ευρώ = 9,03 SEK περίπου. 1.4 Η σουηδική βιομηχανία Η Σουηδία είναι σήμερα μια αναπτυγμένη βιομηχανική χώρα, με υψηλό βιοτικό επίπεδο, ποιοτικές κοινωνικές υπηρεσίες, σύγχρονο σύστημα διανομών, πολύ καλές εσωτερικές και εξωτερικές συγκοινωνίες και καλά καταρτισμένο και ειδικευμένο εργατικό δυναμικό. Στις αρχές του εικοστού αιώνα, η Σουηδία είχε οικονομία σε μεγάλο βαθμό αγροτική και ήταν από τα φτωχότερα έθνη στην Ευρώπη. Η πλούσια εγχώρια παραγωγή σιδηρομεταλλευμάτων, ξυλείας και υδροηλεκτρικής ενέργειας, οι καλοί μηχανικοί και το εργατικό δυναμικό ήταν οι παράγοντες της γρήγορης εκβιομηχάνισης που μεταμόρφωσε τη Σουηδία σε ένα σύγχρονο και πλούσιο κράτος, του οποίου η ευημερία βασίζεται ολοένα περισσότερο στα αγαθά της υψηλής τεχνολογίας και τις υπηρεσίες της μεταβιομηχανικής εποχής. Στη διάρκεια των μεταπολεμικών δεκαετιών - 4 -
η σημασία μετατοπίσθηκε βαθμιαία από την παραδοσιακή παραγωγή ακατέργαστων υλών προς τις εξελιγμένες βιομηχανίες τεχνικού χαρακτήρα, όπως τα συστήματα μεταφορών, ο ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός και τα χημικά. Η οικονομική ανάπτυξη ήταν εξαιρετικά ταχεία στη μεταπολεμική περίοδο μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '70, όταν η σουηδική εξαγωγική βιομηχανία ήταν πολύ ανταγωνιστική. Ως ποσοστό του ΑΕΠ και της απασχόλησης, η δραστηριότητα ορυχείων και η βιομηχανική παραγωγή έφθασαν σε μέγιστες τιμές γύρω στα 1960. Αυτή η δυναμική ανάπτυξη μπορεί να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στην εξέλιξη των σουηδικών βιομηχανικών επιχειρήσεων. Τις τελευταίες δεκαετίες, η Σουηδία - όπως πολλές άλλες δυτικές χώρες - χαρακτηρίζεται από γρήγορη μετεξέλιξη προς μια κοινωνία βασισμένη περισσότερο στις υπηρεσίες και τη γνώση. Από πολύ νωρίς, οι σουηδικές εταιρίες είδαν τη σημασία της παρουσίας τους στις αγορές του εξωτερικού και σήμερα η σουηδική οικονομία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από ένα σχετικά μικρό αριθμό τεράστιων εταιριών διεθνούς εμβέλειας. Αυτή η συγκέντρωση της βιομηχανικής παραγωγής σε έναν περιορισμένο αριθμό πολύ μεγάλων εταιριών εξηγεί ως ένα βαθμό τα συγκριτικά μεγάλα ποσά που δαπανώνται για έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) στη Σουηδία. Οι σουηδικές πολυεθνικές είναι οι εταιρίες με τη μεγαλύτερη έμφαση στην Ε&Α στον κόσμο και επί σειρά ετών μεγάλος όγκος Ε&Α γίνεται στη Σουηδία, η οποία θεωρείται αγορά-πρότυπο εμπορικής δοκιμασίας με δεδομένη τη δεκτικότητα για νέα προϊόντα. Το κλίμα καινοτομίας που επικρατεί στη Σουηδία είναι από τα πιο ευνοϊκά στην Ευρώπη. Οι πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές στις Βαλτικές χώρες και την Ανατολική Ευρώπη έφεραν τη Σουηδία σε επίκεντρο, από το οποίο ποικίλοι φορείς και παράγοντες μπορούν να δράσουν και να επεκταθούν καλύπτοντας ολόκληρη τη Σκανδιναβία και την περιοχή της Βαλτικής. Οι βασικοί κλάδοι της σουηδικής βιομηχανίας είναι οι εξής: α) Υλοτομία. Η σουηδική δασική βιομηχανία παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομία της χώρας ήδη από τα μέσα του 19 ου αιώνα. Με την πάροδο των ετών έχει αποκτήσει χαρακτήρα περισσότερο εξαγωγικό. Η σουηδική βιομηχανία επεξεργασίας ξυλείας βρίσκεται στη δεύτερη θέση των παγκόσμιων εξαγωγών, ενώ επίσης θεωρείται πολύ εκσυγχρονισμένη και οι λειτουργικοί της στόχοι είναι μακροπρόθεσμοι και οικολογικοί. β) Χαλυβουργία. Πρόκειται για παραδοσιακή σουηδική βιομηχανία και η Σουηδία ήταν η μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα προϊόντων σιδήρου στην Ευρώπη για περισσότερα από διακόσια χρόνια. Οι εξαγωγές σιδηρομεταλλευμάτων μειώθηκαν μετά τα μέσα της δεκαετίας του 70, αλλά η Σουηδία δεν παύει να είναι ανάμεσα στους δέκα μεγαλύτερους εξαγωγείς στον κόσμο. Οι Σουηδοί παραγωγοί χάλυβα έχουν επικεντρώσει το ενδιαφέρον τους στην ποιότητα και τουλάχιστον το μισό της αξίας των πωλήσεων αφορά τον πλέον ακριβό ειδικό χάλυβα που χρησιμοποιείται για εργαλεία ακριβείας, ρουλεμάν κ.ά. γ) Τεχνικός κλάδος. Η τεχνική βιομηχανία (κατασκευές, μηχανήματα, ηλεκτρονικά κ.λπ.) έχει να επιδείξει την ταχύτερη ανάπτυξη από κάθε άλλον τομέα στη χώρα. Οι - 5 -
τεχνολογίες πληροφορικής (ΙΤ) και τα πολυμέσα έχουν συνεχώς αυξανόμενη σημασία ενώ η Ericsson είναι παγκοσμίως γνωστή ως επιτυχημένη εταιρία στις τηλεπικοινωνίες και πωλεί ψηφιακές συνδέσεις και τηλεφωνικά συστήματα στις αγορές ολόκληρου του κόσμου. Οι βιομηχανίες αυτοκινήτων και αεροσκαφών είναι σημαντικές. δ) Χημική βιομηχανία. Χημικά προϊόντα παράγονται στη Σουηδία για περισσότερα από εκατό χρόνια. Αρχικά, παράγονταν κυρίως σπίρτα και εκρηκτικά, ενώ αργότερα τα χρώματα και τα πλαστικά αποτέλεσαν μεγάλο μέρος της παραγωγής χημικών ειδών, κυρίως μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η σουηδική φαρμακοβιομηχανία έχει πολύ θετικά αποτελέσματα την τελευταία εικοσαετία, ενώ οι εξαγωγές της φαρμακευτικών προϊόντων υπερτερούν κατά πολύ των εισαγωγών ομοειδών προϊόντων. Με τις διάφορες συγχωνεύσεις ο αριθμός των μεγάλων φαρμακευτικών εταιριών μειώθηκε τα τελευταία δέκα χρόνια. Μεταξύ των σημαντικότερων εταιρειών του κλάδου συγκαταλέγονται η Astra Zeneca, η Pharmacia & Upjohn η Ferring κ.ά. 1.5 Συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς Το τέλος του ψυχρού πολέμου και του πολιτικού χωρισμού της Ευρώπης άλλαξε την εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της Σουηδίας και δημιούργησε ευκαιρίες για συμμετοχή της στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τη διαμόρφωση της νέας ευρωπαϊκής δομής ασφάλειας. Με την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιανουάριο του 1995, η Σουηδία μετέχει στις ευρωπαϊκές διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Μεταξύ των Διεθνών Οργανισμών, στους οποίους η Σουηδία συμμετέχει ενεργά, συγκαταλέγονται ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), η Παγκόσμια Τράπεζα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ), ο Οργανισμός Γεωργίας και Τροφίμων (FAO), η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ILO), η ΟΥΝΕΣΚΟ, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κ.ά. 1.6 Αναπτυξιακή Συνεργασία Ο Σουηδικός Οργανισμός Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας SIDA (Swedish International Development Cooperation Agency) είναι κρατικός φορέας υπαγόμενος στο Υπουργείο Εξωτερικών της χώρας και έχει σκοπό τη δημιουργία συνθηκών για βελτίωση του βιοτικού επιπέδου πτωχών πληθυσμών του πλανήτη. Ο SIDA απασχολεί συνολικά περί τα 900 άτομα, εκ των οποίων 155 εργάζονται σε υπηρεσίες του εξωτερικού σε 44 χώρες. Οι δραστηριότητες του οργανισμού αφορούν πολλούς διαφορετικούς τομείς και καλύπτουν πάνω από 120 χώρες της Αφρικής, Ασίας, Λατινικής Αμερικής, Ανατολικής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας, ενώ με περίπου 50 από τις χώρες αυτές υπάρχει στενότερη συνεργασία. Εκτός της άμεσης συνεργασίας με συγκεκριμένες χώρες, ο SIDA διαχειρίζεται επίσης τη σουηδική οικονομική συμμετοχή στα προγράμματα αναπτυξιακής συνεργασίας του ΟΗΕ και της ΕΕ. Το προσωπικό του SIDA σπανίως εμπλέκεται άμεσα στις πρακτικές ενέργειες και δραστηριότητές του, οι οποίες εκτελούνται από ένα σύνολο 1.400 περίπου άλλων φορέων, επιχειρήσεων, υπηρεσιών, ενώσεων ή γραφείων εμπειρογνωμόνων, συχνά σουηδικών και - 6 -
χρηματοδοτούμενων από τον SIDA, που συμβάλλουν έτσι εμμέσως και στην ανάπτυξη της ίδιας της Σουηδίας. Ο SIDA χρηματοδοτείται από το σουηδικό κράτος, δηλαδή με χρήματα των Σουηδών φορολογουμένων. Από τη συνολική εξωτερική βοήθεια της Σουηδίας μέρος μόνο (περί το ήμισυ) διοχετεύεται μέσω του SIDA. Ιδού τα ποσά που διέθεσε η χώρα κατά τα τρία τελευταία έτη ως αναπτυξιακή βοήθεια (σε δισ. κορόνες): Πίνακας 1: Η αναπτυξιακή βοήθεια της Σουηδίας κατά τα τελευταία τέσσερα έτη (ποσά σε δισ. SEK)* 2007 2008 2009 2010 Συνολική βοήθεια 30,1 32,0 33,9 34,5 Βοήθεια SIDA 15,3 15,6 16,9 15,4 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας (Statistics Sweden - SCB) * Το 2011, 1 ευρώ, κατά μέσο όρο, αντιστοιχούσε σε 9,03 σουηδικές κορόνες (SEK) Περίπου δύο τρίτα των κονδυλίων αφορούν άμεση συνεργασία μεταξύ Σουηδίας και συγκεκριμένων χωρών (διμερής συνεργασία), ενώ ένα τρίτο προωθείται μέσω τρίτων διεθνών φορέων (ΟΗΕ, Παγκόσμιος Τράπεζα, αναπτυξιακές τράπεζες, ΕΕ). Η πολιτική και η πρακτική του SIDA χαίρουν εκτίμησης στη σουηδική κοινωνία: σύμφωνα με έρευνα, οκτώ στους δέκα Σουηδούς δηλώνουν διατεθειμένοι να συμβάλουν προσωπικά στη μείωση της φτώχειας στον κόσμο κατά το ήμισυ, ενώ ένας στους πέντε Σουηδούς πιστεύει ότι ο στόχος αυτός είναι εφικτός μέχρι το έτος 2015. - 7 -
2. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ 2.1 Γενικά Η οικονομία της Σουηδίας βρίσκεται σε τροχιά ανάπτυξης, βασιζόμενη σε επεκτατική πολιτική και στην απότομη αύξηση της ζήτησης για τις εξαγωγές της. Η αύξηση της κατανάλωσης και των επενδύσεων αναμένεται να δώσουν την κύρια ώθηση στην ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας. Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να υποτιμάται ο κίνδυνος αρνητικών επιδράσεων στη σουηδική οικονομία από τα προβλήματα των κρατικών ελλειμμάτων σε άλλες χώρες και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. Το ΑΕΠ της χώρας αυξήθηκε κατά 4,3% το 2011. Κύριοι λόγοι της παρατηρούμενης ανάκαμψης είναι η ακολουθούμενη επεκτατική πολιτική και η αυξανόμενη διεθνής ζήτηση για τα σουηδικά εξαγόμενα προϊόντα. Οι ενθαρρυντικές αυτές εξελίξεις έχουν προκαλέσει αύξηση των δεικτών εμπιστοσύνης τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα μείωση της προληπτικής αποταμίευσης και αύξηση της πραγματικής καταναλωτικής δαπάνης. Η αξία των εξαγωγών της χώρας κατά το 2011 ανήλθε σε 1,21 τρισ. κορόνες Σουηδίας, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 6,6% σε σχέση με το 2010, ενώ το ίδιο διάστημα οι εισαγωγές ήταν της τάξεως του 1,13 τρισ. κορόνες, δηλαδή υπήρξε αύξηση κατά 6,5% συγκριτικά με το 2010. Το 2011, το πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας έφθασε τα 77,5 δισ. κορόνες. Πίνακας 2: Εξωτερικό εμπόριο της Σουηδίας τα τελευταία πέντε έτη (Ποσά σε δισ. SEK. Εντός παρένθεσης το ποσό κατά προσέγγιση σε δισ. ευρώ )* 2007 2008 2009 2010 2011 Όγκος εμπορίου 2174,0 (235,0) 2292,3 (238,8) 1909,4 (180,1) 2203,0 (230,9) 2349,7 (260,2) Εξαγωγές 1140,0 (123,2) 1194,4 (124,4) 996,7 (94,0) 1136,0 (119,0) 1213,6 (134,4) Εισαγωγές 1034,0 (111,8) 1097,9 (114,4) 912,9 (86,1) 1067,1 (111,9) 1136,1 (125,8) Εμπορικό ισοζύγιο 105,2 (11,4) 96,5 (10,1) 83,6 (7,9) 68,9 (7,2) 77,5 (8,6) Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας (Statistics Sweden - SCB) * Το 2011, το 1 ευρώ, κατά μέσο όρο, αντιστοιχούσε σε 9,03 σουηδικές κορόνες (SEK) Η Σουηδία πρωτοπορεί διεθνώς ως χώρα ελεύθερου εμπορίου και περισσότερη από τη μισή της οικονομία εξαρτάται από το εξωτερικό της εμπόριο. Η σουηδική οικονομία μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μικρή αλλά ανοικτή οικονομία, εξαρτώμενη σημαντικά από το εξωτερικό εμπόριο. Οι μεγάλοι βιομηχανικοί όμιλοι της Σουηδίας είναι σε μεγάλο βαθμό διεθνές δίκτυο και σημαντικό μέρος της παραγωγής τους γίνεται στο εξωτερικό, κυρίως σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν ληφθεί υπόψη ο μικρός πληθυσμός της, η συμμετοχή της χώρας στο διεθνές εμπόριο είναι εντυπωσιακά μεγάλη. - 8 -
2.2 Εισαγωγές-Εξαγωγές της Σουηδίας Η Σουηδία έχει εμπορικές συναλλαγές κυρίως με άλλες βιομηχανικές χώρες και περισσότερο με τις χώρες μέλη της ΕΕ. Παρ όλα αυτά, στην Ασία υπάρχουν αγορές γρήγορα εξελισσόμενες για τις σουηδικές εξαγωγές, και πιο συγκεκριμένα στην Ιαπωνία, την Κίνα, το Χονγκ Κονγκ, τη Νότια Κορέα, τη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη. Η Ασία απορροφά σήμερα σημαντικό μέρος των σουηδικών εξαγωγών, αποτελώντας ως γεωγραφική ζώνη τον πιο σημαντικό, εκτός Ευρώπης, εμπορικό εταίρο της Σουηδίας. Σε άνοδο είναι επίσης το εμπόριο με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που προηγουμένως είχαν κεντρικά ελεγχόμενη οικονομία, περιλαμβανομένων και των Βαλτικών χωρών. Με τις αναπτυσσόμενες χώρες γίνεται λιγότερο από το ένα δέκατο του σουηδικού εξωτερικού εμπορίου, αλλά για τις εγκατεστημένες στη Σουηδία εταιρίες οι χώρες αυτές έχουν μεγάλη σημασία. Για παράδειγμα, πολλές από τις εταιρίες αυτές συμμετέχουν σε έργα υποδομής σε αναπτυσσόμενες χώρες (κυρίως έργα ενεργειακά, τηλεπικοινωνιών και πολιτικού μηχανικού). Με βάση τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Σουηδίας (SCB), κατά το 2011, η Γερμανία εμφανίζεται ως πρώτος προμηθευτής της χώρας με αξία προϊόντων περίπου 208,4 δισ. κορόνες (περίπου 23,07 δισ. ευρώ), η Νορβηγία βρίσκεται στη δεύτερη θέση με 96,3 δισ. κορόνες (περίπου 10,6 δισ. ευρώ), η Δανία στην τρίτη με 93,1 δισ. κορόνες (περίπου 10,31 δισ. ευρώ), ενώ στην τέταρτη θέση βρίσκεται η Ολλανδία (70,7 δισ. κορόνες, ήτοι 7,8 δισ. ευρώ) και στην πέμπτη το Ηνωμένο Βασίλειο (67,4 δισ. κορόνες, ήτοι 7,4 δισ. ευρώ). Οι εισαγωγές από Ελλάδα κατά το 2011 ανήλθαν σε 1,4 δισ. κορόνες (155 εκατ. ευρώ). Μεταξύ των εξαγωγικών αγορών της Σουηδίας, η Γερμανία κατέχει την πρώτη θέση το 2010 με 119,62 δισ. κορόνες (περίπου 13,2 δισ. ευρώ) και η Νορβηγία που ήταν στην πρώτη θέση το 2009, βρίσκεται στη δεύτερη θέση το 2011 (114,8 δισ. κορόνες περίπου 12,7 δισ. ευρώ). Στην τρίτη θέση της κατάταξης είναι το Ηνωμένο Βασίλειο (84,7 δισ. κορόνες, ήτοι 9,38 δισ. ευρώ), στην τέταρτη οι ΗΠΑ (76,7 δισ. κορόνες, δηλαδή περίπου 8,5 δισ. ευρώ) και στην πέμπτη θέση είναι η Δανία (74,4 δισ. κορόνες, δηλαδή περίπου 8,2 δισ. ευρώ). Οι εξαγωγές προς Ελλάδα κατά το εξεταζόμενο διάστημα ανήλθαν σε 3,24 δισ. κορόνες (359,3 εκατ. ευρώ). Tα κυριότερα προϊόντα που εξήχθησαν από τη Σουηδία το 2011 ήταν μηχανοκίνητα οχήματα, προϊόντα διύλισης πετρελαίου, εξοπλισμός τηλεπικοινωνιών, χαρτί και χαρτόνια, φαρμακευτικά παρασκευάσματα, σίδηρος, χάλυβας και σιδηροκράματα, εξαρτήματα για μηχανοκίνητα οχήματα, μηχανήματα για εξοπλισμό ορυχείων και λατομείων, προϊόντα ξυλείας, μεταλλεύματα σιδήρου κ.ά. Μεταξύ των βασικότερων προϊόντων στις εισαγωγές της Σουηδίας από το εξωτερικό, για το ίδιο πάντα έτος, συγκαταλέγονται πετρελαιοειδή προϊόντα, μηχανοκίνητα οχήματα, εξοπλισμός τηλεπικοινωνιών, εξαρτήματα για μηχανοκίνητα οχήματα, σίδηρος, χάλυβας και σιδηροκράματα, ηλεκτρονικοί υπολογιστές, φαρμακευτικά παρασκευάσματα, ηλεκτρονικά εξαρτήματα κ.ά. - 9 -
Πίνακας 3: Εισαγωγές της Σουηδίας ανά χώρα τα τελευταία τέσσερα έτη (2008-2011) (ποσά σε εκατ. SEK) α/α Χώρα 2008 2009 2010 2011 1 Γερμανία 194.063 164.402 193.267 208.394 2 Nορβηγία 97.436 82.518 96.370 96.313 3 Δανία 103.027 81.975 88.506 93.183 4 Ολλανδία 65.154 58.787 69.190 70.734 5 Ην. Βασίλειο 70.377 51.189 60.560 67.481 6 Ρωσία 44.422 31.491 50.760 63.102 7 Φινλανδία 63.527 47.272 56.686 60.554 8 Γαλλία 55.379 45.881 49.264 51.694 9 Κίνα 36.935 34.677 43.249 44.379 10 Bέλγιο 42.621 35.350 41.576 44.286 11 ΗΠΑ 33.860 34.900 34.008 34.412 12 Iταλία 37.533 28.259 31.229 33.761 13 Πολωνία 35.948 27.732 31.018 32.080 14 Eσθονία 8.240 7.027 12.048 19.851 15 Iρλανδία 11.402 11.478 13.718 19.817 16 Ισπανία 14.734 11.658 13.040 14.861 17 Ιαπωνία 16.997 14.104 15.020 14.563 18 Τσεχία 14.239 11.640 12.889 14.366 19 Aυστρία 12.041 10.425 11.599 13.212 20 Ελβετία 9.323 8.931 9.388 9.299 Λοιπές χώρες............ Σύνολα 1.097.902 912.926 1.067.101 1.140.657 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας (Statistics Sweden - SCB) - 10 -
Πίνακας 4: Εξαγωγές της Σουηδίας ανά χώρα τα τελευταία τέσσερα έτη (2008-2011) (ποσά σε χιλ. SEK) α/α Χώρα 2008 2009 2010 2011 1 Γερμανία 123.950 101.427 113.254 119.621 2 Nορβηγία 113.481 105.733 113.224 114.866 3 Ην. Βασίλειο 87.583 73.874 83.962 84.709 4 ΗΠΑ 78.650 63.756 83.340 76.796 5 Δανία 88.254 72.854 74.302 74.434 6 Φινλανδία 75.645 63.570 70.355 73.830 7 Ολλανδία 61.025 46.662 55.986 59.601 8 Γαλλία 58.557 50.528 55.690 55.711 9 Bέλγιο 51.944 36.498 45.948 54.286 10 Κίνα 25.916 31.298 35.527 39.936 11 Πολωνία 30.076 25.164 29.009 31.570 12 Iταλία 37.154 30.434 32.742 30.563 13 Ρωσία 28.883 14.034 20.794 27.655 14 Ισπανία 27.601 23.901 23.066 22.274 15 Aυστραλία 13.593 12.776 15.078 16.668 16 Tουρκία 12.624 12.773 13.400 16.532 17 Ιαπωνία 13.175 12.541 14.310 15.222 18 Iνδία 12.615 12.750 13.146 13.483 19 Bραζιλία 9.391 6.623 10.791 13.371 20 Σαουδ. Αραβία 9.385 9.469 10.797 11.946 Λοιπές χώρες............ Σύνολα 1.194.411 996.488 1.135.949 1.213.124 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας (Statistics Sweden - SCB) - 11 -
2.3 Οι επενδύσεις στη Σουηδία Μετά το άνοιγμα των πρώην κομμουνιστικών χωρών προς τις παγκόσμιες αγορές, η Σουηδία, χάρη στη γεωγραφική της θέση, αποκτά στρατηγική σημασία στην καρδιά της περιοχής της Βαλτικής, σε μια αγορά άνω των 50 εκατομμυρίων ανθρώπων. Για αναδυόμενες αγορές, όπως της Ρωσίας, των Βαλτικών χωρών και της Πολωνίας, η Σουηδία αρχίζει να παίζει καταλυτικό ρόλο για επέκταση και ανάπτυξη. Σύμφωνα με τη σουηδική νομοθεσία, θυγατρική ξένης εταιρίας εγκατεστημένη στη Σουηδία θεωρείται σουηδική εταιρία από κάθε άποψη. Γενικά δεν υπάρχει καμία διάκριση μεταξύ εταιριών των οποίων οι μέτοχοι είναι όλοι ή εν μέρει ξένοι και εταιριών των οποίων οι μέτοχοι είναι Σουηδοί. Δεν υπάρχουν έλεγχοι ξένου συναλλάγματος στη Σουηδία, ούτε υφίστανται περιορισμοί στην καταβολή κερδών, τη διανομή υπολοίπων από εκκαθάριση επενδύσεων ή την πληρωμή δικαιωμάτων και αμοιβών χρήσης αδειών. Μια θυγατρική μπορεί κάλλιστα να μεταφέρει προς τη μητρική της εταιρία εκτός Σουηδίας ποσά που αφορούν διαχειριστικές υπηρεσίες, ερευνητικές δαπάνες κ.λπ. Σε γενικές γραμμές, οι αποδόσεις επενδυμένων κεφαλαίων, όπως μερίσματα και τόκοι, μπορούν να μεταφέρονται ελεύθερα. Μια εταιρία ξένου μετοχικού κεφαλαίου μπορεί επίσης να λάβει δάνεια σε συνάλλαγμα τόσο από τη μητρική της εταιρία όσο και από πιστωτικούς οργανισμούς του εξωτερικού. Πίνακας 5 : Ύψος Επενδύσεων στη Σουηδία (2007-2011) (ποσά σε δισ. SEK) 2007 2008 2009 2010 2011* 582 615 549 591 (62 δισ. ) 303 (33,5 δισ. ) Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας (Statistics Sweden - SCB) *Το 2011, το ποσό των επενδύσεων αφορά στη χρονική περίοδο Ιανουάριος-Ιούνιος - 12 -
3. ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ 3.1 Γενικά για την αγορά της Σουηδίας Όσοι ενδιαφερόμενοι επιθυμούν να εξάγουν στη Σουηδία έχουν να αντιμετωπίσουν δύο προβλήματα: αφενός την είσοδο και αφετέρου την παραμονή των προϊόντων του στην αγορά. Η στρατηγική πρέπει να έχει σχεδιασθεί εκ των προτέρων, ώστε να αποφευχθούν λάθη που μπορούν να περιορίσουν τις μελλοντικές δυνατότητες πωλήσεων στη σουηδική αγορά. Υπάρχουν διάφορες εναλλακτικές λύσεις, με διαφορετικές επιπτώσεις η καθεμιά. Εάν αποκλεισθεί η δημιουργία θυγατρικής εταιρίας ή γραφείου ως πολύ δαπανηρή λύση, τότε η πώληση μπορεί να γίνει είτε με απευθείας επαφές με τους εισαγωγείς ή χονδρεμπόρους είτε μέσω εμπορικού αντιπροσώπου. Πάντως, η βέλτιστη λύση ποικίλλει κατά περίπτωση. Όλα εξαρτώνται από τις δυνατότητες και ικανότητες του εξαγωγέα, από το προϊόν, από το προφίλ που ο εξαγωγέας θέλει να δημιουργήσει στη σουηδική αγορά, αλλά και από το ποιος είναι ο επιθυμητός και ο δυνατός βαθμός ελέγχου της όλης εμπορικής διαδικασίας. Η επιτυχία των πωλήσεων στη σουηδική αγορά δεν εξαρτάται μόνον από τις ενέργειες του συνεργαζόμενου εισαγωγέα ή αντιπροσώπου. Ο εξαγωγέας οφείλει να είναι σε στενή επαφή με τον εισαγωγέα ή τον αντιπρόσωπό του στη Σουηδία και να συμμετέχει ενεργά στις δραστηριότητες εμπορικής προβολής, μάρκετινγκ και πιθανής τροποποίησης ή βελτίωσης του προϊόντος ανάλογα με τις εκάστοτε απαιτήσεις της αγοράς. Περίπου το 80% των εργαζομένων στη Σουηδία ανήκουν σε κάποιο συνδικάτο. Το ποσοστό του πληθυσμού της χώρας που είναι αλλοδαποί αυξάνει, χωρίς να λείπουν και οι διακρίσεις σε θέματα κατοικίας, εκπαίδευσης και εργασίας. Η εργατική νομοθεσία της χώρας επιβάλλει την εκπροσώπηση των εργαζομένων στο ΔΣ οποιασδήποτε εταιρίας με πάνω από 25 εργαζομένους. Γενικά, η εργατική νομοθεσία καθιστά τις δραστηριότητες χαμηλού εργατικού κόστους μάλλον δαπανηρές, παρόλο που η χώρα είναι ανοικτή σε οικονομικούς μετανάστες, με αποτέλεσμα η διαδικασία franchising να είναι δύσκολη υπόθεση. Αντίθετα, ο σχεδιασμός, η έρευνα και η ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών είναι σχετικά μη δαπανηρές δραστηριότητες και άκρως ανταγωνιστικές λόγω του χαμηλού κόστους των επιστημόνων, των μηχανικών και των ερευνητικών κέντρων της χώρας. Η φορολόγηση φυσικών προσώπων είναι η πολύ υψηλή, αλλά για τις ανώνυμες εταιρείες σχετικά χαμηλή (περίπου 28%). Στη Σουηδία εδρεύουν κατά κεφαλή περισσότερες διεθνείς εταιρείες από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η χώρα είναι το οικονομικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής της Σκανδιναβίας, μιας αγοράς με πάνω από 25 εκατ. καταναλωτές, αλλά και της Βαλτικής από την οποία προστίθενται επίσης οι αγορές της Εσθονίας, Λετονίας, Λιθουανίας, ΒΔ Ρωσίας (με κέντρο την Αγία Πετρούπολη), Βορ. Πολωνίας, Βορ. Γερμανίας και ανατολικής πλευράς του Ηνωμ. Βασιλείου. Ειδικά μεταξύ Σουηδίας, Δανίας, Νορβηγίας και Φινλανδίας υπάρχει ένας ιδιότυπος καταμερισμός οικονομικών δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζονται και από χαμηλή διαφθορά. Δεν παρατηρείται όμως μεγάλη παρουσία μη Σκανδιναβών στελεχών επιχειρήσεων και δεν κυκλοφορούν ξενόγλωσσες εφημερίδες ή άλλα ξενόγλωσσα έντυπα. Εν τούτοις, σημαντική πληροφόρηση δύναται να παρέχεται από τις ηλεκτρονικές αγγλόφωνες εφημερίδες - 13 -
«The local» (www.thelocal.se) και «The Swedish Wire» ( www.swedishwire.com). Οι Σουηδοί βέβαια είναι λάτρεις του Διαδικτύου και πρωτοπόροι στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, αλλά οι παρεχόμενες πληροφορίες και υπηρεσίες είναι στην αγγλική γλώσσα και γενικόλογες, ώστε οποιαδήποτε ανάλυση εις βάθος απαιτεί προσωπική επαφή και χρήση της σουηδικής γλώσσας. Η Σουηδία πρωτοπορεί διεθνώς στις τηλεπικοινωνίες, τους Η/Υ, τα ηλεκτρονικά, φαρμακευτικά, ιατρικά και βιοτεχνολογικά προϊόντα, αλλά και στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Η χώρα βρίσκεται στην κορυφή της κλίμακας αποδοχής της υψηλής τεχνολογίας και οι τομείς της νανοτεχνολογίας και έρευνας εμβρυονικών κυττάρων αναπτύσσονται ραγδαία. Η εγχώρια βιομηχανία αυτοκινήτων και αεροσκαφών, αναπτύσσονται σε στενή συνεργασία και με την οικονομική συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών. Παρόλο που είναι σχετικά ακριβή, η σουηδική αγορά αποτελεί ιδεώδες πεδίο δοκιμής νέων προϊόντων, καινοτομιών και υπηρεσιών και δη προέλευσης ΗΠΑ, πριν εν συνεχεία προωθηθούν στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές. Οι Σουηδοί υιοθετούν γρήγορα κάτι το νέο και πρωτοποριακό. Επίσης, οι Σουηδοί είναι ευαίσθητοι στη διάθεση του επιχειρηματικού τους χρόνου. Δεν θα συμφωνήσουν ποτέ για μια συνάντηση εάν δεν υφίσταται σαφής αντικειμενικός σκοπός και δεν αναμένουν κάποιο κέρδος από αυτή την επένδυση του χρόνου τους. 3.2 Κέντρα και δίκτυα διανομής Η διανομή των προϊόντων, όπως έχει εξελιχθεί σήμερα, χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα. Σχεδόν δύο τρίτα του συνόλου των εισαγωγών διακινούνται από τους εισαγωγείς-χονδρεμπόρους. Τα καταναλωτικά αγαθά και οι βιομηχανικές πρώτες ύλες εισάγονται συνήθως με τον τρόπο αυτό. Τα κύρια κέντρα διανομής είναι η Στοκχόλμη, το Γκέτεμποργκ, το Μάλμε και το Χέλσινγκμποργκ. Στη Στοκχόλμη (1,9 εκατ. κάτοικοι μαζί με τα προάστεια), πρωτεύουσα και επιχειρηματικό κέντρο της χώρας, έχουν την έδρα τους οι περισσότεροι μεγάλοι φορείς και οργανισμοί καθώς και πολλές πολυεθνικές που έχουν δραστηριότητες στις βόρειες και τις Βαλτικές χώρες. Σημειώνεται ότι η Στοκχόλμη συγκαταλέγεται ανάμεσα στις ακριβότερες πόλεις του κόσμου, όπερ προσφέρει ευκαιρίες για πωλήσεις ανταγωνιστικών προϊόντων και έναρξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στη χώρα. Το Γκέτεμποργκ (Göteborg, 800.000 κάτοικοι) που είναι διεθνές θαλάσσιο διαμετακομιστικό και βιομηχανικό κέντρο είναι το κυριότερο λιμάνι διεθνούς εμπορικής σύνδεσης της χώρας. Βρίσκεται στα νοτιοδυτικά παράλια και είναι επίσης μεγάλο βιομηχανικό κέντρο με ευρύ φάσμα παραγωγής, από οχήματα μέχρι πετροχημικά. Το Μάλμε (Malmö) και το Χέλσινγκμποργκ (Helsingborg) είναι πόλεις της νότιας ακτής της χώρας, σε μικρή απόσταση από τη γειτονική Δανία. Είναι σημαντικά λιμάνια εμπορικής διακίνησης προς την ηπειρωτική Ευρώπη, η δε γέφυρα μεταξύ Μάλμε και Κοπεγχάγης που συνδέει τη Σκανδιναβία με την υπόλοιπη Ευρώπη δόθηκε στην κυκλοφορία το καλοκαίρι του 2000. - 14 -
Μολονότι τα δύο τρίτα του εδάφους της Σουηδίας στο βορρά είναι αραιοκατοικημένα, υπάρχουν εκεί πολλές βιομηχανίες δασικών προϊόντων, εξόρυξης και υδροηλεκτρικής ενέργειας, ενώ τα σπουδαιότερα αστικά κέντρα είναι οι πόλεις Sundsvall, Umeå, Skellefteå και Luleå. Η στρατηγική εισόδου στην αγορά ποικίλλει ανά προϊόν και τομέα. Εμπορικοί αντιπρόσωποι (agents) και αποκλειστικοί διανομείς (sole distributors) θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ευρέως στην αρχική φάση εισόδου στην αγορά. H αρχική επίσκεψη του Έλληνα επιχειρηματία στη Σουηδία θεωρείται απαραίτητη, ή και του Σουηδού στην Ελλάδα, δεδομένου ότι οι Σουηδοί βασίζονται στην κατά πρόσωπο εντιμότητα και για να κλείσουν συμφωνία προτιμούν «να δώσουν τα χέρια» στην αρχή. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στο γεγονός ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων στη Σουηδία βασίζεται στην αρχή της ομοφωνίας όλων των εμπλεκομένων και εν συνεχεία στην εφαρμογή προσεκτικών προγραμμάτων χωρίς απότομες αλλαγές. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα για την ελληνική πλευρά να παρουσιασθούν αρχικά μεγάλες καθυστερήσεις και δαπάνες προετοιμασίας σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές ή αμερικανικές συνεργασίες (longer up-front sales cycle). Καταναλωτές και επιχειρηματίες στη Σουηδία ενδιαφέρονται εξίσου και έντονα για εισαγωγές. Οι διμερείς εμπορικές σχέσεις της χώρας με τον υπόλοιπο κόσμο αντιστοιχούν στο 80% του ΑΕΠ (του οποίου το ¼ αντιστοιχεί στο εξωτερικό εμπόριο υπηρεσιών). Η χώρα προσφέρει αρκετές αποτελεσματικές μεθόδους για την διανομή και πώληση εισαγομένων προϊόντων. Λόγω του ότι το σύνολο σχεδόν του σουηδικού πληθυσμού είναι διαδικτυωμένο, αυξάνονται συνεχώς οι πωλήσεις μέσω του Internet και υπερβαίνουν σήμερα τα 2,5 δισ. ευρώ ετησίως (από τα οποία τα 2/3 είναι πωλήσεις από εταιρία σε εταιρία), ποσό το οποίο αντιστοιχεί σε 4,5% του συνολικού λιανικού εμπορίου. Μια εξαγωγική εταιρία που ενδιαφέρεται να ξεκινήσει ηλεκτρονικό εμπόριο στη Σουηδία θα πρέπει να εγγραφεί στο Μητρώο Καταχώρισης Εταιριών, όπως συμβαίνει και με όλες τις άλλες εταιρίες που ασκούν εμπορικές δραστηριότητες στη Σουηδία. Υπάρχουν 3 μορφές εμπορικής δραστηριότητας μέσω του διαδικτύου, από εταιρία σε εταιρία, από εταιρεία σε καταναλωτή και από καταναλωτή σε καταναλωτή. Από το συνολικό ηλεκτρονικό εμπόριο μόλις το 5% αφορά σε αγορές από το εξωτερικό, κυρίως ευρωπαϊκές. Περίπου 4.500 εταιρείες πραγματοποιούν αγοραπωλησίες μέσω του διαδικτύου. Οι τεχνικές ανάπτυξης πωλήσεων στη Σουηδία δεν διαφέρουν από τις υπόλοιπες αναπτυγμένες αγορές των ΗΠΑ και της Δυτ. Ευρώπης. Αποφασιστικοί παράγοντες είναι η τιμή, η ποιότητα και η ακρίβεια στην παραλαβή των εμπορευμάτων. Οι σουηδικές εταιρείες δεν αλλάζουν εύκολα προμηθευτές και πολλές εμπορικές σχέσεις διατηρούνται για δεκαετίες. Η διαφήμιση παίζει μεγάλο ρόλο στη Σουηδία και όλων των τύπων τα μέσα είναι διαθέσιμα. Καθημερινές εφημερίδες ή εβδομαδιαίες εφημερίδες για μια συγκεκριμένη περιοχή της πόλης και άλλα έντυπα καλύπτουν πάνω από το 50% των δαπανών διαφήμισης. Η ταχυδρόμηση ή διανομή σε κάθε πόρτα διαφημιστικών φυλλαδίων είναι η δεύτερη πιο προσφιλής μέθοδος και ακολουθεί το ραδιόφωνο και η τηλεόραση. Επίσης η διαφήμιση εντός του καταστήματος και σε εξωτερικό χώρο μέσω μικρών ή μεγάλων αφισών είναι άλλες εναλλακτικές λύσεις. - 15 -
Οι κύριες καθημερινές εφημερίδες της Στοκχόλμης, του Γκέτεμποργκ και του Μάλμε έχουν ευρύτερη γεωγραφική κυκλοφορία. Οι τρείς μεγαλύτερες της Στοκχόλμης (Dagens Nyheter, Svenska Dagbladet και Dagens Industri) κυκλοφορούν σε όλη τη χώρα. Η Göteborgs-Posten του Γκέτεμποργκ καλύπτει τη Δυτική Σουηδία και η Sydsvenskan του Μάλμε τη Νότια χώρα. Προκειμένου να μπορεί μια διαφημιστική εταιρία να καταχωρίσει διαφημίσεις στον έντυπο Τύπο πρέπει να διαθέτει ειδική άδεια από το Σουηδικό Σύνδεσμο Εκδοτών Εφημερίδων (Tidningsutgivarna, www.tu.se). 3.3 Λιανική αγορά τροφίμων και ποτών Η λιανική αγορά τροφίμων έχει ολιγοπωλιακή μορφή καθώς Οι 3 μεγαλύτερες αλυσίδες super-markets ελέγχουν το 85-90% της σουηδικής αγοράς. Στη Σουηδία τρεις αλυσίδες υπερκαταστημάτων κυριαρχούν στη λιανική αγορά τροφίμων, με ποσοστό μεριδίου αγοράς γύρω στο 85%. Είναι κατά σειρά η ICA, η COOP και η Axfood. Οι τιμές των τροφίμων είναι υψηλότερες από ότι σε άλλες χώρες της ΕΕ. Σε γενικές γραμμές παρατηρείται υψηλή συγκέντρωση της αγοράς λιανικού εμπορίου, υψηλό εργατικό κόστος, συχνοί έλεγχοι ποιότητας και υψηλός συντελεστής ΦΠΑ Μεγαλύτερη αλυσίδα λιανικής πώλησης είναι η ICA με μερίδιο αγοράς 45-49%, η οποία διαθέτει περισσότερα από 1.350 καταστήματα στη Σουηδία, 2.150 καταστήματα σε όλη τη Σκανδιναβία και τις βαλτικές χώρες. Τα καταστήματα της συγκεκριμένης αλυσίδας έχουν διαφορετικό προφίλ, ανάλογα με την τοποθεσία, τη γκάμα των προϊόντων και το μέγεθος του καταστήματος. Υπάρχουν τα καταστήματα ICA Nära, συνήθως σε γειτονιές, τα καταστήματα ICA Supermarket, μεσαίου μεγέθους σούπερ μάρκετ, ενώ τα ICA Kvantum και τα MAXI ICA είναι hypermarkets και βρίσκονται συνήθως έξω από το κέντρο των πόλεων και διαθέτουν πολύ μεγάλη γκάμα προϊόντων, ακόμα και έπιπλα και διάφορα είδη για τον κήπο. Η δεύτερη μεγαλύτερη αλυσίδα super-markets είναι η Coop, με μερίδιο αγοράς 21-23%, ενώ στην τρίτη θέση είναι η αλυσίδα λιανικής πώλησης Axfood με μερίδιο αγοράς 18% και περισσότερα από 230 καταστήματα με τις επωνυμίες Willys, Hemköp και PrisXtra. Σημαντική παρουσία στη σουηδική αγορά έχουν επίσης η αλυσίδα Bergendahls με μερίδιο αγοράς 3-4%, τα Lidl, με περισσότερα από 80 καταστήματα στη χώρα καθώς και τα 7 Eleven και Pressbyrån που τα συναντά κανείς σε κάθε συνοικία. Υπάρχουν επίσης αρκετές άλλες μικρότερες αλυσίδες καταστημάτων τροφίμων, τελευταία δε γνωρίζουν άνθηση τα μικρά καταστήματα στις γειτονιές με μεγάλη συγκέντρωση οικονομικών μεταναστών που αναζητούν παραδοσιακά εισαγόμενα τρόφιμα από την Αν. Μεσόγειο. Επίσης, τα παραδοσιακά εστιατόρια έχουν προκαλέσει ζήτηση για εισαγόμενα τρόφιμα και μαζί με τα παραπάνω μικρά καταστήματα έχουν δημιουργήσει ένα διαφορετικό δίαυλο διανομής εισαγόμενων τροφίμων. Σε αυτόν τον τομέα, ο εισαγωγέας συγκεντρώνει πολλές μικρές παραγγελίες, κάνει τις παραγγελίες όταν φτάσουν την ποσότητα ενός εμπορευματοκιβωτίου και είτε τις επανασυσκευάζει ο ίδιος και τις διανέμει απευθείας είτε συνεργάζεται με άλλον χονδρέμπορο. Οι πιο πολλές ελληνικές επιχειρήσεις στη Σουηδία δρουν με αυτόν τον τρόπο, τουλάχιστον αρχικά, συνδυάζοντας και - 16 -
εισαγόμενα οινοπνευματώδη στην τροφοδοσία εστιατορίων. Ελάχιστες όμως έχουν πρόσβαση στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ-μάρκετ και περιορίζονται διαθέτοντας σε αυτές μικρές συσκευασίες ελαιολάδου, φέτας, γιαουρτιού, χυμών, ελιών και τουρσιών, πολλές φορές σε άμεσο ανταγωνισμό ομοειδών προϊόντων υπό την ετικέτα της ίδιας της αλυσίδας (π.χ. ICA Kalamata Olives, ICA Extra Virgin Olive Oil κ.λπ.). Σχετικά με κατηγορίες προϊόντων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον στη Σουηδία, σημειώνεται ότι υπάρχουν καλές προοπτικές για τρόφιμα και ποτά βιολογικής παραγωγής, καθώς ολοένα και περισσότερο αυξάνεται ο αριθμός των καταναλωτών στη Σουηδία που προτιμούν βιολογικά καθώς επίσης και άλλα αγροτικά προϊόντα, η παραγωγή των οποίων βασίστηκε σε φυσικές διεργασίες. Επίσης, θα μπορούσε να εξετασθεί η δυνατότητα συμμετοχής εταιρειών ιχθυοκαλλιέργειας, καθώς τα μεσογειακά είδη ψαριών (τσιπούρα, λαβράκι κ.α.) δεν έχουν ιδιαίτερη κατανάλωση στην εδώ αγορά. Σημαντικός είναι και ο κλάδος της σοκολατοποιίας και λοιπών ζαχαρωδών καθώς τόσο σε μεγάλα όσο και σε όλα τα μικρά καταστήματα, μπορεί πάντοτε να βρει κάποιος ειδικό τμήμα όπου διατίθενται καραμελοειδή προϊόντα και παρόμοια ζαχαρώδη. Γενικά, το κέντρο διανομής νωπών οπωροκηπευτικών είναι το Helsingborg στο νότο και εδώ θα πρέπει επίσης να τονισθεί ότι γι αυτά τα τρόφιμα στη Σουηδία ισχύουν οι αυστηρότερες στην Ευρώπη προδιαγραφές για υπολείμματα φυτοφαρμάκων, ορμονών, συντηρητικών κ.λπ. Η COOP δεν απευθύνεται στο ακριβό τμήμα της αγοράς, αλλά οι τιμές της δεν είναι και τόσο διαφορετικές από αυτές της ICA. Λόγω προφανώς μικρότερου τζίρου, σε ορισμένα βασικά είδη είναι μερικές φορές ακριβότερη. Βασίζεται όμως σε αντίστοιχο προμηθευτικό συνεταιρισμό για τα εισαγόμενα οπωροκηπευτικά της που εδρεύει στη Δανία. Σχετικά με τον κλάδο των ποτών, το κύριο χαρακτηριστικό είναι ασφαλώς το κρατικό μονοπώλιο αλυσίδας καταστημάτων στη Σουηδία, που ονομάζεται Systembolaget και έχει το αποκλειστικό δικαίωμα λιανικής πώλησης οίνου, μπύρας και λοιπών αλκοολούχων ποτών με περιεκτικότητα οινοπνεύματος μεγαλύτερη από 3,5%. Παρόλο που η ΕΕ θεωρεί ότι αυτό αντιβαίνει στην αρχή του ελεύθερου ανταγωνισμού, η Σουηδία Σουηδία επικαλείται λόγους δημόσιας υγείας για να εξηγήσει τη διατήρηση του κρατικού μονοπωλίου διανομής οινοπνευματωδών. Το Systembolaget διαθέτει ένα δίκτυο με 418 καταστήματα, περισσότερους από 500 αντιπροσώπους σε μικρές κοινότητες και 433 προμηθευτές από όλο τον κόσμο. Το 2010 οι συνολικές πωλήσεις ανήλθαν σε 2,5 δισ. Η μπύρα ήταν το ποσό με τις μεγαλύτερες πωλήσεις, σχεδόν 50% των συνολικών πωλήσεων, ακολουθούν τα κρασιά με 41% και έπονται τα υπόλοιπα αλκοολούχα ποτά. Οι δύο σημαντικότερες εκθέσεις τροφίμων και ποτών που θα πραγματοποιηθούν το 2012 στη Σουηδία είναι η «GastroNord» στις 24-27 Απριλίου και η «Mitt Kök» στις 8-11 Νοεμβρίου 2012. 3.4 Εμπορικοί φορείς Στη Σουηδία υπάρχουν διάφοροι οργανισμοί, στους οποίους μπορούν να απευθύνονται οι εξαγωγείς και να ζητούν πληροφορίες για συγκεκριμένες αγορές - 17 -
ώστε να διευκολύνεται η επαφή τους με σουηδικές εταιρίες. Οι κυριότεροι εμπορικοί οργανισμοί είναι οι ακόλουθοι: α) Σουηδικός Εμπορικός Σύλλογος (Svensk Handel - Swedish Federation of Trade, www.svenskhandel.se). Πρόκειται για τον κεντρικό οργανισμό εισαγωγέων χονδρικής και λιανικής πώλησης ενώ το Συμβούλιο Εισαγωγών αποτελείται από 15.000 εισαγωγικές και διανεμητικές εταιρείες και παρέχει σε ενδιαφερόμενους εξαγωγείς πληροφόρηση γύρω από τελωνειακούς και άλλους κανονισμούς και δέχεται να εγγράψει το εξαγωγικό ενδιαφέρον μιας ελληνικής εταιρίας προς γνώση των μελών του. β) Εμπορικά & Βιομηχανικά Επιμελητήρια (Swedish Chambers of Commerce and Industry). Η εγγραφή των σουηδικών επιχειρήσεων στα κατά τόπους Εμπορικά- Βιομηχανικά Επιμελητήρια της χώρας είναι προαιρετική. Υπάρχουν ένδεκα επιμελητήρια με 11.000 μέλη συνολικά. Τα επιμελητήρια δημοσιεύουν ανακοινώσεις εμπορικού ενδιαφέροντος σε ενημερωτικά δελτία στο Internet (βλ. www.cci.se). Τα επιμελητήρια πραγματοποιούν επίσης έρευνες της σουηδικής αγοράς για συγκεκριμένα προϊόντα. Στους εξαγωγείς συνιστάται, όταν επισκέπτονται τη Στοκχόλμη, να έλθουν σε επαφή με τα Εμπορικά και Βιομηχανικά Επιμελητήρια της χώρας για να λάβουν οδηγίες και πληροφορίες για τη σουηδική αγορά. γ) Ένωση Εμπορικών Αντιπροσώπων Σουηδίας (Agenturföretagen - Swedish Association of Agents, www.agenturforetagen.se). Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις που εισέρχονται στη σουηδική αγορά μπορούν να ζητήσουν την αρωγή εμπορικών αντιπροσώπων, πολλοί από τους οποίους είναι μέλη της Ένωσης Εμπορικών Αντιπροσώπων Σουηδίας. Το μεγαλύτερο μέρος των εταιριών-μελών της Ένωσης είναι μικρές επιχειρήσεις (συνήθως με λιγότερους από 10 υπαλλήλους). Η Ένωση Εμπορικών Αντιπροσώπων εκδίδει ενημερωτικό δελτίο με διαφημιστικό ένθετο, στο οποίο μπορεί κανείς να δημοσιεύσει αγγελίες για να έλθει σε επαφή με Σουηδούς αντιπροσώπους, εισαγωγείς ή εμπόρους χονδρικής. Το δελτίο διανέμεται σε όλα τα μέλη της Ένωσης. δ) Εθνικό Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών (Konjunkturinstitutet - National Institute of Economic Research, www.konj.se). Το εν λόγω ινστιτούτο μπορεί να παράσχει στον ξένο εξαγωγέα πληροφορίες για την αγορά λιανικής και χονδρικής. Τα παρεχόμενα στοιχεία αφορούν καθορισμένους τομείς και θέματα, όπως π.χ. στατιστική της αγοράς υποδημάτων, πόσες εταιρίες υπάρχουν σε συγκεκριμένη αγορά, επωνυμίες των μεγαλύτερων εταιριών, κύκλος εργασιών τους, αριθμός καταστημάτων κ.λπ. Το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών εκπονεί και έρευνες αγοράς που του παραγγέλλονται, ενώ παίζει επίσης το ρόλο ενός ζωτικής σημασίας φόρουμ έρευνας σε θέματα λιανικού και χονδρικού εμπορίου αλλά και σε άλλους τομείς. 3.5 Ίδρυση εταιρίας στη Σουηδία - Franchising & direct marketing Η ίδρυσης εταιρείας στη Σουηδία αποτελεί, σε γενικές γραμμές, απλή διαδικασία. Η όλη διαδικασία βασίζεται σε ένα απόλυτα διαφανές σύστημα, σύμφωνα με το οποίο επιδιώκεται η διευκόλυνση της ίδρυσης μιας νέας επιχείρησης. - 18 -
Οι περισσότερες αλλοδαπές εταιρείες, οι οποίες επιθυμούν να προβούν σε έναρξη εργασιών στη Σουηδία επιλέγουν είτε την δημοσίας ή ιδιωτικής μορφής εταιρεία (Aktiebolag, ΑΒ) είτε την ίδρυση θυγατρικής εταιρίας. Σύμφωνα με τον Σουηδικό Νόμο Περί Εταιριών (Aktiebolagslagen), το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο μιας ιδιωτικής μορφής εταιρίας πρέπει να ανέρχεται σε 50.000 κορόνες (περίπου 5.200 ευρώ) και της δημόσιας στις 500.000 κορόνες (περίπου 52.000 ευρώ). Δεν απαιτείται ελάχιστο κεφάλαιο για την έναρξη εργασιών της θυγατρικής εταιρίας. Όποια και να είναι η μορφή της εταιρείας, θα πρέπει απαραιτήτως να γίνει η καταχώριση της στο Μητρώο Καταχώρισης Εταιριών (Bolagsverket, www.bolagsverket.se) και στην Αρμόδια Φορολογική Υπηρεσία της Σουηδίας (Skatterveket, www.skatteverket.se). Η δημοσίας ή ιδιωτικής μορφής εταιρεία θα πρέπει να έχει διοικητικό συμβούλιο ενώ στην περίπτωση που η εταιρεία θεωρείται δημόσια, θα πρέπει επίσης να έχει και διευθύνων σύμβουλο. Μία θυγατρική εταιρεία πρέπει επίσης να έχει διευθύνοντα σύμβουλο. Η δημοσίας ή ιδιωτικής μορφής επιχείρηση οφείλει, κάθε χρόνο, να υποβάλλει την ετήσια έκθεση εσόδων-εξόδων προς την Υπηρεσία «Bolagsverket» ενώ η θυγατρική θα πρέπει να τηρεί λογαριασμούς ανεξάρτητα από την μητρική εταιρεία που βρίσκεται σε άλλη χώρα. Σχετικά με τη φορολόγηση εταιρειών, δεν υπάρχει διάκριση για το αν πρόκειται δημοσίας ή ιδιωτικής μορφής επιχείρηση ή θυγατρική εταιρεία. Ωστόσο, όσον αφορά σε θυγατρικές εταιρείες, θα μπορούσαν να δοθούν μερικές φοροελαφρύνσεις για μία μεταβατική περίοδο κατά την έναρξη λειτουργίας της θυγατρικής. Οι ξένοι επενδυτές στη Σουηδία έχουν προτιμήσει από το παρελθόν την, δημοσίας μορφής, εταιρία περιορισμένης ευθύνης, τη μόνη μορφή εταιρίας χωρίς προσωπική ευθύνη των μετόχων. Νομικά δεν υφίσταται καμία διάκριση μεταξύ εταιρειών των οποίων οι μετοχές ελέγχονται μερικώς ή ολικώς από αλλοδαπούς και εταιρειών που ανήκουν σε Σουηδούς. 3.6 Χρηματιστήριο Το Σκανδιναβικό χρηματιστήριο ΟΜΧ λειτουργεί ταυτόχρονα σε Σουηδία, Φινλανδία, Δανία, Ισλανδία και στις τρείς Βαλτικές δημοκρατίες. Στη διάρκεια του 2006 οι συναλλαγές αυξήθηκαν στα 3.293 εκ. κορώνες έναντι 2.702 εκ. το 2005. Μεταξύ άλλων συναλλαγές πραγματοποιήθηκαν από τα χρηματιστήρια Σ. Αραβίας, Ιταλίας, Nord Pool, ISE, ICAP, Ντουμπάι, Ελβετίας, Βιέννης, Αυστραλίας και Καναδά. To OMX είναι διεθνής παροχέας τεχνογνωσίας και λογισμικού χρηματιστηριακών υπηρεσιών. Τον Δεκέμβριο 2007 ενεκρίθη από τους μετόχους της NASDAQ η συγχώνευση με το ΟΜΧ και η δημιουργία του NASDAQ OMX GROUP INC., που είναι πλέον το μεγαλύτερο χρηματιστήριο στον κόσμο με δραστηριότητες σε 50 χώρες. Στην ευρύτερη περιοχή της Βαλτικής δραστηριοποιείται μέσω του NASDAQ OMX NORDIC EXCHANGE και του NASDAQ OMX BALTIC EXCHANGE (βλέπε www.nasdaqomx.com). - 19 -
4. ΔΙΜΕΡΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ 4.1 Θεσμικό πλαίσιο διμερούς συνεργασίας Επιπλέον των κοινοτικών ρυθμίσεων, σε διμερές επίπεδο μεταξύ Ελλάδας και Σουηδίας έχουν υπογραφεί οι κάτωθι Συμφωνίες: α) Συμφωνία Διεθνών Οδικών Μεταφορών Επιβατών και Εμπορευμάτων (1975), β) Συμφωνία Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος (1961), γ) Συμφωνία εκμεταλλεύσεως τακτικών γραμμών εναερίου κυκλοφορίας (1947), δ) Συνθήκη Εμπορίου, Ναυτιλίας και Εγκατάστασης (1926-ΦΕΚ 96/25.5.1927). 4.2 Διμερές εμπόριο Ελλάδας-Σουηδίας Οι εξαγωγές της Ελλάδας προς την Σουηδία αυξάνονταν σταθερά από το 2004 έως το 2007, αλλά μειώθηκαν το 2008, γεγονός που πάντως ισοδυναμούσε με επιβράδυνση της αυξήσεώς τους. Το 2009, σημειώθηκε και πάλι μείωση των ελληνικών εξαγωγών προς τη Σουηδία, με μόνο ενθαρρυντικό στοιχείο την ποσοστιαία μείωση του ελληνικού εμπορικού ελλείμματος χάρη στη σχετική μείωση και των σουηδικών εξαγωγών προς τη χώρα μας. Κατά το 2010, υπήρξε σημαντική αύξηση κατά 14,5% των εξαγωγών της Ελλάδας προς τη Σουηδία και από 1,23 δισ. κορόνες ανήλθαν σε 1,41 δισ. κορόνες. To 2011, οι εξαγωγές κυμαίνονται στα ίδια περίπου επίπεδα με το προηγούμενο έτος, αν και εμφανίζεται μια μικρή αύξηση της τάξεως του 5%, αν υπολογίσει κανείς τις ελληνικές εξαγωγές σε ευρώ. Μικρή κάμψη είχε σημειωθεί στις εισαγωγές της Ελλάδας από τη Σουηδία το 2007 σε σχέση με το 2006, το 2008 αυξήθηκαν ελαφρά οι εισαγωγές από τη Σουηδία, για να αυξηθούν εκ νέου το 2009 κατά 13%. Εν τούτοις, το 2010 παρατηρείται σημαντική μείωση των σουηδικών εξαγωγών προς τη χώρα μας κατά 18,6% ενώ ακόμα μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται και στο εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών, όπου το έλλειμμα της Ελλάδας μειώνεται κατά 30% σε σχέση με το 2009 λόγω και της αύξησης των ελληνικών εξαγωγών προς τη Σουηδία, όπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη παράγραφο. Το 2011, οι σουηδικές εξαγωγές προς την Ελλάδα ανήλθαν σε 3,2 δισ. κορόνες, εμφανίζοντας περαιτέρω μείωση κατά 16% σε σχέση με το 2010. Σημαντική μείωση εμφάνισε και το έλλειμμα της Ελλάδας κατά 25% περίπου, σε σχέση με το 2010. Πίνακας 6: Διμερές Εμπόριο Ελλάδος-Σουηδίας τα τελευταία πέντε έτη (Ποσά σε εκατ. SEK. Εντός παρένθεσης το ποσό κατά προσέγγιση σε εκατ. ευρώ )* 2007 2008 2009 2010 2011 Εξαγωγές 2051,7 (221,8) 1658,0 (172,7) 1232,6 (116,3) 1411,9 (148,0) 1403,4 (155,4) (προς Σουηδία) Εισαγωγές 5344,6 (577,8) 5476,0 (570,4) 4740,5 (447,2) 3858,2 (404,4) 3244,5 (359,3) (από Σουηδία) Όγκος 7396,3 (799,6) 7134,0 (743,1) 5973,1 (563,5) 5270,1 (552,4) 4647,9 (514,7) Εμπορίου Εμπορικό -3292,9 (-356,0) -3818,0 (-397,7) -3507, (-330,9) -2447,1 (-256,5) -1841,1 (203,9) Ισοζύγιο Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας (Statistics Sweden - SCB) * Το 2011, το 1 ευρώ, κατά μέσο όρο, αντιστοιχούσε σε 9,03 σουηδικές κορόνες (SEK) - 20 -
Στον πίνακα 7 φαίνεται ότι τα κυριότερα ελληνικά προϊόντα που εξήχθησαν στη Σουηδία το 2011 ήταν σιδηροκράματα, τυροκομικά προϊόντα, λαχανικά και φρούτα, λιπάσματα, ενδύματα, υφάσματα κα. Μεταξύ των βασικότερων προϊόντων στις εισαγωγές της Ελλάδας από τη Σουηδία, για το ίδιο πάντα έτος, συγκαταλέγονται προϊόντα από χαρτί, φαρμακευτικά προϊόντα, ορυκτέλαια, μηχανήματα, προϊόντα ξυλείας, ψάρια παστά κτλ. (Πίνακας 8). Πίνακας 7: Τα σημαντικότερα προϊόντα στις εξαγωγές της Ελλάδας προς τη Σουηδία κατά το 2011 (Ιανουάριος-Νοέμβριος 2011) Αξία σε Αξία σε Προϊόντα α/α χιλ. SEK χιλ.ευρώ 1 Σιδηροκράματα 305.431 33.824 2 Τυροκομικά (φέτα κ.λπ.) 238.243 26.383 3 Λαχανικά και Φρούτα 190.056 21.146 4 Λιπάσματα και ορυκτά ακατέργαστα 86.354 9.563 5 Ενδύματα και συμπληρώματα ρουχισμού 76.071 8.424 6 Φαρμακευτικά προϊόντα 68.026 7.533 7 Συσκευές εγγραφής και αναπαραγωγής ήχου 54.234 6.006 8 Υφάσματα από φυσικά και συνθετικά νήματα 29.194 3.233 9 Λίπη και φυτικά λάδια 22.137 2.451 10 Ηλεκτρικές συσκευές και μηχανές 21.714 2.404 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας (Statistics Sweden - SCB) Πίνακας 8: Τα σημαντικότερα προϊόντα στις εισαγωγές της Ελλάδας από τη Σουηδία κατά το 2011 (Ιανουάριος-Νοέμβριος 2011) α/α Προϊόντα Αξία σε Αξία σε χιλ. SEK χιλ.ευρώ 1 Χαρτί,χαρτόνι και τεχνουργήματα 548.139 60.702 2 Φαρμακευτικά προϊόντα 422.949 46.838 3 Ορυκτά καύσιμα, ορυκτά λάδια 268.006 29.679 4 Βιομηχανικός εξοπλισμός-μηχανήματα 168.871 18.701 5 Ψάρια και μαλακόστρακα, μαλάκια κ.ά. 155.027 17.168 6 Συσκευές εγγραφής και αναπαραγωγής ήχου 136.882 15.159 7 Προϊόντα ξυλείας 111.546 12.353 8 Πλαστικά σε πρωτογενή μορφή 101.329 11.221 9 Σιδηροκράματα (σιδηρονικέλιο) 89.610 9.923 10 Ποτά (αλκοολούχα και μη) 84.233 9.328 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σουηδίας (Statistics Sweden - SCB) - 21 -
4.3 Προοπτικές για τα ελληνικά προϊόντα στην αγορά της Σουηδίας Θα πρέπει να επισημανθεί αρχικά ότι η Σουηδία εισάγει το 50% των τροφίμων της και οι δυνατότητες περαιτέρω αύξησης των εξαγωγών ελληνικών τροφίμων είναι πολύ σημαντικές. Η λιανική αγορά τροφίμων της Σουηδίας έχει ολιγοπωλιακή μορφή. Δύο μεγάλες αλυσίδες υπερκαταστημάτων (Ica και Coop) ελέγχουν σχεδόν το 80% των λιανικών πωλήσεων στη χώρα. Τελευταία όμως έχουν αναπτυχθεί πολλά μικρά καταστήματα τροφίμων συγκεκριμένης χώρας προέλευσης (ethnic food stores), τα οποία τροφοδοτούνται με πολλά ελληνικά προϊόντα από εδώ εγκατεστημένους εισαγωγείς. Οι δίαυλοι διανομής τροφίμων είναι δύο μορφών. Και στις δύο περιπτώσεις τον πρώτο και κύριο ρόλο έχει ο εξειδικευμένος εμπορικός αντιπρόσωπος (agent), που στην εδώ αγορά λειτουργεί ως ανώνυμη εταιρία με περιθώριο κέρδους 2%, μεσολαβώντας μεταξύ του αλλοδαπού προμηθευτή και του εδώ εμπόρου: Στα ράφια των πολυκαταστημάτων παρατηρείται σημαντική παρουσία μόνο φέτας, ελαιών και ελαιόλαδου από την Ελλάδα, ενώ έντονη είναι η παρουσία σπαραγγιών από τη Λατινική Αμερική και την Ιταλία, εσπεριδοειδών από το Ισραήλ και ξηρών σύκων από την Τουρκία, φρούτων και λαχανικών από την Ισπανία, νωπών λαχανικών από την Ολλανδία, φρούτων από το Μαρόκο, τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, τις ΗΠΑ κ.λπ. Αξιοσημείωτο γεγονός για την εσωτερική αγορά αποτελεί η συνέχιση της προσπάθειας αποκρατικοποίησης του κρατικού μονοπωλίου φαρμακείων της χώρας που ανέρχονται συνολικά σε 1.000 σε όλη τη χώρα. Το 1/3 θα παραμείνει υπό κρατικό έλεγχο, προκειμένου να εξασφαλισθεί η απρόσκοπτη διανομή φαρμάκων σε όλη την επικράτεια, περίπου τα μισά θα πωληθούν σε μεσαίου ή μεγάλου μεγέθους εταιρείες και τα υπόλοιπα θα μεταβιβαστούν σε νέα κρατική εταιρεία που με τη σειρά της θα διαθέσει την πλειοψηφία των μετοχών της σε μικροεπενδυτές. Δεδομένου ότι υπάρχουν σημαντικές προοπτικές για πολλά ελληνικά προϊόντα στην αγορά της Σουηδίας, προτείνεται περαιτέρω μελέτη, ανάλυση και στόχευση των εδώ μεγάλων εμπορικών αντιπροσώπων, επιλογή αρκετών ενδιαφερομένων από αυτούς με σκοπό συναντήσεις τους στη Σουηδία με Έλληνες εξαγωγείς, αλλά και διοργάνωση επισκέψεών τους στην Ελλάδα σε συσκευαστήρια και εργοστάσια. Άκρως αποτελεσματική για την προώθηση των εξαγωγών μας και του τουρισμού θα ήταν η κατόπιν συμφωνίας προβολή από τη σουηδική τηλεόραση των καθιερωμένων τηλεοπτικών ελληνικών σειρών περιήγησης και μαγειρικής, δεδομένου ότι ήδη προβάλλονται εδώ πλήθος παρόμοιων τηλεοπτικών σειρών που είναι πολύ δημοφιλείς. - 22 -