Mηνια ο Περιοδικ Πρωτοποριακ ς Eρευνας. Kυδαθηναίων 29, Πλάκα, 105 58 Aθήνα. Tηλέφωνα: 3223957, 3314986, 9841655. Tηλοµοι τυπος: 3314997. IA IKTYO («Internet»): http://www.davlos.gr Hλεκτρονικ λληλογραφία: davlos@otenet.gr T Γραφε α το λειτουργο ν πρωιν ς ρες 9.30-14.30 καθηµεριν (κα Σά ατο). Iδρυτ ς- Iδιοκτήτης- Eκδ της- ιευθυντής: HMHTPHΣ I. ΛAMΠPOY Aχιλλέως - Mουσ ν 51 Παλαι Φάληρο. Παραγωγή: PRESS LINE Mάγερ 11, Aθήνα, τηλ.: 5225.479. Tιµή ντιτ που: 1.700 δρχ. - 4,98 ε ρώ. 12µηνη συνδροµή: 16.000 δρχ.- 46,98 ε ρώ. Oργανισµ ν κ.λπ.: 24.000 δρχ.- 70,43 ε ρώ. Φοιτητ ν: 13.000 δρχ. - 38,15 ε ρώ. Eξωτερικο : 80 δολλ. HΠA. H συνδροµ κατα άλλεται κατ τ ν γγραφή. H συνδροµ νανεώνεται α τοµάτως µετ τ ν λήξη το 12µήνου. ιακοπ τ ς συνδροµ ς γίνεται µ νον κατ πιν τηλεφωνήµατος το νδιαφεροµένου. IAºHMI EI EN HMO IEYONTAI. T χειρ γραφα δ ν πιστρέφονται. Oλες ο συνεργασίες κα τ ταχυδροµικ µ άσµατα στ διε θυνση: HM. I. ΛAMΠPOY, Π στ Pεστ ντ 175 01, Π. Φάληρο. Παρακαλο νται ο συνδροµητ ς πο λλάζουν διε θυνση, ν τ γνωστοποιο ν στ περιοδικ. Aπαγορε εται ν λ ω ν µέρει ναδηµοσίευση ναµετάδοση καθ ο ονδήποτε τρ πον δηµοσιευµάτων το «αυλο» χωρ ς τ ν γραπτ δεια το κδ τη. TO TEYXO AYTO: ΣEΛIΣ 15328: «Aνάγκ α κα θεο πείθονται».i.λ. ΣEΛIΣ 15330: EΠIΛOΓH EΠIΣTOΛΩN ANAΓNΩΣTΩN Σ. MΩPAΪTHΣ, E. TΣOYXΛAPH, Θ. EYΣTAΘIOY, A. MΠEΛITΣAKOΣ, K. ΠAΠA IAMANTOΠOYΛOY - WIDMER. ΣEΛIΣ 15330: T πάτριον δαφος κα ννοια τ ς «π λεως» ρ EMM. KAMΠOYPHΣ ΣEΛIΣ 15335: H Eλληνικ Σκέψη κατ τ ς παραγωγ ς λιθίων AΓΓEΛOΣ KAPOYΣOΣ ΣEΛIΣ 15340: T πιο ξεθ µανε Yποστράτηγος K. X. KΩNΣTANTINI HΣ ΣEΛIΣ 15341: H ννοια τ ς Πληροφορίας κα τ Tρίγωνο Spreng N. KOYPOYΠAΣ - MAKPHΣ ΣEΛIΣ 15347: Mαθήµατα γενοκτονίας στ ν Παλαι ιαθήκη ΠAN. Λ. KOYBAΛAKHΣ ΣEΛIΣ 15353: Tετρακτ ς, τ κλειδ τ ν Eλλήνων KΩN. KAPMIPANTZOΣ ΣEΛIΣ 15367: Eρευνα το περιοδικο «Ancient American» γι φιξη ρχαίων Eλλήνων στ ν Aµερικ IΩAN. KYΠAPIΣΣOΣ ΣEΛIΣ 15371: Aγών: O µέγας θε ς τ ν ρχαίων Eλλήνων ΠAN. Λ. KOYBAΛAKHΣ ΣEΛIΣ 15371: H δεολογία - ξιολογία το Aγ νος ΣABBAΣ KOYMΠOYPAΣ ΣEΛIΣ 15379: H «τουρκικ» λέξη «κατ ς» ε ναι λληνικ KΩNΣTANTINOΣ ΓEΩPΓANAΣ ΣEΛIΣ 15383: ν ε ναι ουν τ µηρικ «Iδη» κα «Oλυµπος»; IΩANNHΣ ΛAZAPHΣ ΣEΛIΣ 15391: A. Λασκαρ τος φορισµ ς ν ς διαφωτιστ ΣAPANTOΣ ΠAN ΣEΛIΣ 15395: Kινδυνε ει µ φανισµ τ Iπποδάµειο Yδραγωγε ο MAPIOΣ MAMANEAΣ ΣEΛIΣ 15398: υνατ τητες λέγχου το τρ που σκέπτεσθαι ΠAN. Λ. KOYBAΛAKHΣ ΣEΛIΣ 15402: H «ταφ» ρχαιοτήτων κάτω π τ ς κκλησίες N. ZΩΓPAΦAKHΣ MONIME TH E OI ΓENNHTOPEΣ TOY ΠAΓKOΣMIOY ΠOΛITIΣMOY: σελ. 15345 O KAΛAΘOΣ TΩN AXPHΣTΩN: σελ. 15352 O AΛΛOΣ ΛOΓOΣ: σελ. 15370 AIΣIMA KAI A HPITA: σελ. 15377 H KINHΣIΣ TΩN I EΩN: σελ. 15402. TOMO K ñ API MO TEYXOY 239 ñ NOEMBPIO 2001
«Aνάγκ α κα θεο πείθονται» Tζιχ ντ λοιπ ν ο θεοκράτες τ ς Hµισελήνου γι τ ν Aλλάχ, τ ν φρουρ τ ς παρθενίας τ ν ο ρί τους κα τ ν µάγειρο τ ν πιλαφι ν τους κα Σταυροφορία ο θεοκράτες το Γιαχ έ, πο ος «ε λογε τ ν Aµερικ» κα α γατίζει τ δολλάριά τους. Kα γενοκτονία τ ν «πίστων» το Παγκ σµιου Eµπορίου κι ς ταν µεταξ τ ν 6.333 (;!) νεκρ ν τ 99% το λάχιστον ιοποριζ µενοι πάλληλοι, καθαρίστριες κα πυροσ έστες κα γενοκτονία τ ν «σλαµιστ ν» στ ουν τ ς Kεντρικ ς Aσίας κι ς ταν τ 99% το λάχιστον τ ν πολτοποιηθέντων π τ ς µ ες ναγκαστικ πιστρατευµένοι οσκοί, πο ζώντας µέσα στ ρειν µαντριά τους ταν τ σο σλαµιστ ς σο κα τ πρ ατά τους. Ποιά Aτη, ποιά πa τη, ποιά α ταπ-a τη χτ πησε κατακέφαλα τ ε δος α τ το Zωικο Bασιλείου κα τ θε σ πράξεις, πο γι ο οδήποτε λλο ε δος ζ ώου ε ναι διαν ητες; Ποιά Kίρκη µεταµορφώνει τ νθρώπινο νειρο σ «Aλλ χ» κα τ ν νθρώπινη ε δαι- µονία σ «Γιαχ έ»; Ποιά Y ρις ιάζει τ ν µακάριο Aρα α κα τ ν ε δαίµονα Aµερικαν κα το ς κφυλίζει σ ρίδια, πο κα άλα πάνω σ µι πτητικ µηχαν γίνονται λαµπάδα κιµ ς ο διοι, λα- µπαδιάζοντας κατακρεουργώντας ταυτ χρονα χιλιάδες λλους; Kα ε αγγελίζεται «σταυροφ ρος», καίοντας τ ν «σλαµιστή», τ ν πίγειο παράδεισ του, τ ν Πλανηταρχία του κα λιγώνεται «σλαµιστής», καίοντας τ ν «σταυροφ ρο», π τ ν γλυκαπαντοχ το πουράνιου παραδείσου του, τ ν ο ρ κα τ ν πιλαφι ν. Kα µφ τεροι υθισµένοι µέσα στ δονικ νειρ τους («American Dream» «Σουρ τ» διάφορο) δ ν λέπουν τι, ν π.χ. πάθουν καρκίνο, ο τε Γιαχ ο τε Aλλ χ θ το ς σώσουν, λλ κα ο δυ θ προσφ γουν στ ν Eπιστήµη ν πέλθ η πε να, ο τε Σταυρ ς ο τε Hµισέληνος θ το ς ξασφαλίσ η τ «σταίηκ» τ «πιλάφι», λλ Tεχνολογία ν κινδυνε η λευθερία τους, ο τε Σταυροφορία ο τε Tζιχ ντ θ το ς προστατε σουν, λλ ηµοκρατία ν ποφασίσουν ν γο ν π τ πνευµατικ σκ τος, που χουν χαθ, ο τε Bί λος ο τε τ Kοράνι θ το ς φωτίσουν, λλ Eρευνα ν θελήσουν ν ξεφ γουν π τ µο ρα το κτήνους, ο τε Πίστη ο τε τ Kισµ τ θ το ς δηγήσουν, λλ Λ γος ν πιδιώ-
ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 15329 κουν ν α σθανθο ν δελφωµένοι, ο τε τ Πάσχα ο τε τ Pαµαζάνι θ το ς δελφοποιήσουν, λλ ο Oλυµπιακο Aγ νες... M µία φράση, ν ποτε πάρξ η µία πανανθρώπινη Παγκοσµι τητα, ο τε «Παγκοσµιο-ποίηση» (!) ο τε «Πολυπολιτισµ ς» θ τ ν γεννήσουν, λλ µία κα µοναδικ πανανθρώπινη πνευµατικ µήτρα, παρκτ Παγκ σµια Eλληνικ τητα. *** T ν λλο µ να κλείνουν δ ο δεκαετίες π τ τε πο τ περιοδικ πο κρατ τε στ χέρια σας ρχισε ν ρθρών η να λ γο πο χτίστηκε πάνω σ δ ο άθρα: τ διάλυση τ ς Θεοκρατικ ς A-λογίας κα τ ν ναστ λωση το Eλληνικο Λ γου. Σκληρ κα χαρη τ ντι 20ετ ς α τ προσπάθεια κα γι το ς «κριτ ς» «δονκιχωτική», «χιµαιρική», «ο τοπική» ως «δεοληπτική». Aλλ ταν τέκνο τ ς Aνάγκης, τ ς µεγίστης θε ς, πο τ ν Iανουάριο το 1982 ο δ ο κυρίαρχοι ο κονοµιστικο θεοί, Yπαρκτ ς Σοσιαλισµ ς κα τ ολλάριο, τ ν ε χαν κθρονίσει. Aλλ «Aνάγκ α κα θεο πείθονται» κα ποτάχθηκαν σ α τ ν ο δ ο παντοδ να- µες τ τε θε τητες. Θ παρακολουθήσ η τώρα λ γος πο ρθρώνεται στ ν «αυλ» τ ν πεγνωσµένο, πονενοηµένο κα πελπισµένο γ να τ ν δ ο µεταφυσικ ν θε ν (πο δ ν διαφέρουν π το ς προαναφερθέντες ο κονοµιστικο ς: µ ξεχν µε τι «Nα ς το Σολοµ ντος» ταν τ Corvanah = τ Θησαυροφυλάκιο), το Γιαχ κα το Aλλάχ, ν πι ιώσουν µπροστ στ θεοκτ νο Aνάγκη τ ν Eλληνικ τητα, πο σήµερα, ε ρήσθω ν παρ δ ω, χει πάρει τ ν α στηρή, τ ν δυσώπητη µορφ τ ς Πληροφορικ ς. Tο το σως συµ- ολίζεται µ τ ν πι ε γλωττο τρ πο π τ γεγον ς τι τ πι προηγ- µένο στ ν τοµέα τ ς Πληροφορικ ς κράτος το K σµου συγκρο εται µ τ πι καθυστερηµένο στ ν διο τοµέα,τ καθεστ ς τ ν Tαλιµπάν: Πίσω π τ φαντασίωση Γιαχ - Aλλ χ κρ εται τ δίληµµα Λ γος - Aλογία. Στ π µενα τε χη µας θ χουµε πολλ ς ε καιρίες ν ρµηνε σουµε κάτω π α τ τ σκοπιά µας τ συµ ησ µενα..i.λ.
E I O H E I TO øn ANA Nø TøN Aπερίγραπτη κατάσταση τ ν ρχαιοτήτων στ ς Kυκλάδες Aγαπητ κ. Λάµπρου, Πρ τα π λα σ ς συγχαίρω γι τ θαυµάσιο περιοδικ, το ποίου χω τ χαρ ν ε µαι συνδρο- µητ ς δ κα λίγους µ νες. A τ τ καλοκαίρι ρέθηκα γι διακοπ ς στ ν Eλλάδα κα συγκεκριµένα στ ν Πάρο, λλ κα γι µία µέρα στ Nάξο. Θέλησα ν δ τ ρχα α µνηµε α πο πάρχουν στ ν Πάρο κα τσι ξεκίνησα µι µέρα ν πάω στ ν Παροικι (πρωτε ουσα το νησιο ), γι ν πισκεφθ τ Mουσε ο. υστυχ ς δ ν ξερα τι τ ς ευτέρες παραµένουν τ Mουσε α κλειστά. Pώτησα πο πάρχουν ρχαιολογικο χ ροι κε κοντά, πο θ µπορο σα ν πισκεφθ, κα µο ε παν γι τ να το Πυθίου Aπ λλωνα κα τ Aσκληπιε ο πο ε ναι µαζί, καθ ς κα γι τ ν µυκηναϊκ κρ πολη. Pώτησα, ν ε ναι κα α τ κλειστ κα µο ε παν π ς ναί, λλ κανένα πρ ληµα θ µπορο σα ν πηδήξω πάνω π τ φράχτη (!!!), µα θελα ν πάω. H πιθυµία µου ν πάω ν τ δ ταν τ σο µεγάλη, πο τελικ ε πα ν περάσω π τ φράχτη, ν ταν νάγκη. H πρώτη κπληξη πο δοκίµασα ταν, ταν ρχισα ν ρωτάω ( )διάφορους στ δρ µο γι τ π ς θ πάω στο ς ρχαιολογικο ς τ πους, κα ο περισσ τεροι δ ν ξεραν κ ν τι πάρχουν τέτοιοι. Tελικ ρ κα τ να το Aπ λλωνα. ν π ρξε νάγκη ν περάσω πάνω π κανένα φράχτη, µι ς κα π ρτα ταν νοιχτή. (Mπ τε σκ λοι λέστε δηλαδή.) Π γα πρ τα σ να κτήριο, τ πο ο πέρασα γι µικρ µουσε ο. Kοίταξα µέσα, κα τ µ νο πο ε δα ταν 4-5 τα- µπέλλες το Yπουργείου Πολιτισµο µ διάφορα (σε- αστ ) ποσ πιχορηγήσεων. Λίγο πι κάτω ταν τ ρείπια το ναο. Eντυπωσιάστηκα π τ µέγεθος λλ κα τ ν τέλεια πεξεργασία πο ε χαν ο κολ νες. Φυσικ τ µ να ε ρή- µατα πο πάρχουν κε κ µα, ε ναι α τ πο ε ναι τ σο µεγάλα σ γκο, πο δ ν µπορε ν τ πάρ η κάποιος µαζί του φε γοντας (α τ σον φορ στ θέ- µα τ ς σφάλειας τ ν ρχαιολογικ ν χώρων). H σιδερένια π ρτα, πο κάποτε ε χε άλει Aρχαιολογκ Yπηρεσία, φαγωµένη τελείως π τ ν σκουριά, ρίσκεται κυριολεκτικ πεταµένη στ πάτωµα µαζ µ να σωρ λλα µπάζα στ χ ρο µέσα στ κτίσµα. Στ ν το χο πο ρίσκεται πέναντι π τ ν ε σοδο ντικρ ζει κανε ς ντοιχισµένο µάρµαρο, πάνω στ πο ο π ρχε τ σχ µα το σταυρο φτειαγµένο µ T πάτριον δαφος κα ννοια τ ς «π λεως» στ ν ρχαία Eλλάδα Aγαπητ «αυλέ», A τιο γι τ ν λεκτρονικ α τ πιστολ ε ναι ποψη το κ. Aλ. Mήτσιου περ π λεως (, τ. 238) µι ντίληψη πο µ λλον ε ναι το K. Kαστοριάδη κα λιγώτερο το δίου. ιαφων ριζικ µ τ ν δέα α τ κα δίως µ τ τι ταν κοιν ς τ πος στ ν ρχαία Eλλάδα. Eπιτρέψτε µου: 1. O λι ανωτ ς γι τ ν K. Kαστοριάδη («δογµάτιστος», «πανεπιστήµων») δ ν προδιαθέτει κανέναν καλ ς. ν µπορ ν µφισ ητήσω τ ν ξία του ς φιλοσ φου ( λλωστε δ ν ε µαι γνώστης το ργου του), λλ π α τ µέχρι ν πικαλο µεθα κατ λέξη τ λεγ µενά του πάρχει π σταση, κα ε ναι θέ- µα ρχ ς. Tέτοια ε ναι πιχειρηµατολογία φανατικ ν Xριστιαν ν τ ς «Zω ς» κ.λπ., πο στ ς πιστολές τους ντ πιχειρηµάτων ναφέρουν «τσιτ τα» π τ ς ερές τους γραφ ς, δίως το ποστ λου Πα λου κα τ ν «Πατέρων». T τι «τ λέει Kαστοριάδης» δ ν νισχ ει να πιχείρηµα, κτ ς ν δεχθο µε κάτι σ ν τ λάθητο το K.K. κα τελικ µι «καστοριαδολαγνεία». 2. Ωσα τως τ τονίζω κα γι τ Θουκυδίδη, ν κα α τ παρατήρηση µ λλον θ πρεπε ν γίν η στ ν K. Kαστοριάδη. Kαθ ς τελευτα ος δ ν ε ναι δυνατ ν παντήσ η, πιτρέψτε µου ν θέσω µερικ σηµε α πρ ς πεξεργασία: A) O Θουκυδίδης µπορε ν λέ η,τι θέλει. Σ καµµία περίπτωση µως τ λεγ µενά του δ ν ε ναι νδει-
ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 15331 κάπνα π κερί. Iσως σ κάποια περίοδο τ χρησι- µοποίησαν σ ν ε κονοστάσι κα τ κτίσµα σ ν ξωκκλήσι. Kάτω στ δαφος µι µαρµάρινη πιγραφή. Bλέποντας π σο περιποιηµένα ε ναι λα τ κκλησάκια κα ντιθέτως π σο παρατηµένα ταν α τ δ, πληγώθηκα. Eν τ δίνουµε λα γι τ ν µητρυιά µας, δ ν δίνουµε τίποτα γι τ µάνα µας... T ν δια µέρα προσπάθησα ν πισκεφθ κα τ ν µυκηναϊκ κρ πολη. Περιττ ν π τι, ν κα ρώτησα µι - δυ φορές, στάθηκε δ νατο ν τ ν ρ. Eνα σωρ πινακίδες γι διάφορα µοναστήρια, ερ ς µον ς κα ξωκκλήσια, λλ τίποτα γι τ πο ε ναι κρ πολη. Φαίνεται, ε ναι µ νο γι πολ ξυπνους νθρώπους α τ τ µέρη γι τουρίστες µ χάρτες λλ χι κα γι µ ς, το ς κοινο ς Eλληνες θνητο ς. Στ Nάξο π γα µ νο κα µ νο, γι ν δ µι φορ π κοντ τ ν τεράστια Π λη (σ ν µι ε σοδο πο σ πάει σ µι λλη διάσταση), πο ε ναι στ λιµάνι. Pώτησα να ντ πιο νεαρ, τί ε ναι κα π ς τ λένε κα µο ε πε «Πορτάρα» κα τ ν περιοχ «Παλατάκια». Σοκαρίστηκα! Γι α τ τ µεγαλει δες ο κοδ µηµα δ ν ρ καν λλο πι κατάλληλο νοµα π α τ τ ν ταλίζουσα λέξη κα µάλιστα τ ποκοριστικ της; Eπιστρέφοντας µ τ πλο ο στ ν Πάρο, φαιν ταν Π λη γι πολλ χιλι µετρα κ µα. Oποιο κα ν ε ναι τ κ στος ναστυλώσεώς της, πιστε ω π ς θ ταν τέτοια κτινο ολία το ργου, πο κα ο πυραµίδες τ ς A γ πτου θ χλώµιαζαν µπροστά του, µ ο κονοµικ φελος τεράστιο γι τ ν πατρίδα µας. Oµως φαντάζοµαι π ς σ να τέτοιο πιχείρηµα δ ν θ ποτελο σε τ ο κονοµικ τ µεγαλ τερο µπ διο λλ µ λλον ντίδραση τ ς Eκκλησίας. Kα κε κρι ς ε ναι τ σηµε ο, πάνω στ πο ο θ πρέπει ν δουλέψουν λοι ο ρµ διοι φορε ς. Γι ν ε ηµερήσ η κάποτε α τ ς τ πος, θ πρέπει ν πάψουµε ν κρ ουµε τ ς ρίζες µας κα τ ν καταγωγή µας, γι ν ναδείξουµε τ ν ψευδοϊστορία ν ς ξένου λαο... M φιλικο ς χαιρετισµο ς Σπ ρος Mωρα της Nοσηλευτ ς, Kάαρστ, Γερµανία Mι φωτογραφία δ ν κάνει ποτ «λάθος» K ριε Λάµπρου, E µαι ναγνώστρια το περιοδικο σας, τ πο ο ρίσκω πολ νδιαφέρον κα µ ναφορ ς κα ρευνες σπάνιες στ ε δος τους. Θ θελα µως ν σταθ σ κάποιο σηµε ο το τε χους A γο στου - Σεπτεµ ρίου, τ πο ο µ πογοήτευσε, ν κα πιστε ω τι πάρχει πάντοτε δυνατ τητα τ ς παν ρθωσης. Πρ κειται γι τ φωτογραφία πο συνώδευε τ ρθρο σας «H θέση τ ς γυναίκας στ Xριστιανικ ιδασκαλία» κα ποία δυστυχ ς καλ πτει σχεδ ν λ κληρο τ ξώφυλλο. E ναι φωτογραφία τ ς δελφ ς Γα ριηλίας, µι ς πολ γνωστ ς προσωπικ τητας χι µ νο στ χριστιανικ λλ κα στ ν πολ ε ρ τερο χ ρο. H δελφ Γα ριηλία ως τ 1992, πο τελείωσε ζωή της, π ρξε να µοναδικ φαιν µενο συνδυασµο παιδείας, µεγάλης λευθερίας, νοοτρο- κτικ το πνε µατος τ ς ποχ ς του τ ντίθετο: π ρξε γενικ ς ντίθετος στ πνε µα τ ς ποχ ς του. T τι «π λις ε ναι ο Aθηνα οι» τ ε χε πε λαφρ ς διαφορετικ κα Θεµιστοκλ ς πρ τ ς ναυµαχίας τ ς Σαλαµ νος, πειδ το ε χαν καταµαρτυρήσει τι ε ναι «ν ρ πατρις» (κάτι πολ τως κρι ς στ λεπτοµέρειά του κείνη τ στιγµή, καθ ς «πατρ ς» ε ναι πατρικ γ, τ ν ποία κατε χαν ο Πέρσες α τ ν τ ν ρισµ σαφ ς ντιλαµ άνονταν λοι κε κ µη κα ο Aθηνα οι, κα γι α τ πάντηση το Θεµιστοκλ θεωρε ται τ σο ντυπωσιακή). H ποψη τι π λις ε ναι ο πολ τες χει λοιπ ν προηγο µενο, λλ φτάνει στ ποκορ φωµά της µ τ ν Περικλ κα το ς πιγ νους τ ς θηναϊκ ς δηµαγωγίας. O Θουκυδίδης ε ναι νας περτιµηµένος στορικ ς κα µετριώτατος στρατηγ ς. T χαρακτηριστικά, πο διήγησή του διαθέτει φθονα, ε ναι προκατάληψη κα προπαγανδιστικ πιδεξι τητα. Eπ α το ναφέρω, χωρ ς ν παραθέτω, ξαιρετικ τεκµηριωµένες π ψεις το E. Badian (π.χ. στ ι λίο «Aπ τ ς Πλαται ς στ ν Ποτίδαια»). H ε αγγελιοποίηση το Kαστοριάδη το Θουκυδίδη δ ν ε ναι καθ λου µέσα στ πλαίσιο τ ς ρευνητικ ς σκέψης πο προωθε «αυλ ς» ( πιτρέψτε µου ν τονίσω τι ρευνητικ σκέψη δ ν ταν µ νη κδοχ τ ς λληνικ ς σκέψης: τελευταία ς πολυσχιδ ς ε χε κα λλα κδοχα ασικ τ ε χε λα κα α τ ε ναι πο τ ν καθιστ στ σ νολ της τέλεια). B) O τονισµ ς α τ ς τ ς ντίληψης π τ ν Hρ δοτο κα µετ π τ Θουκυδίδη δείχνει τ π σο ξένη ταν π τ τε στ λληνικ πιστε ω. H θυσία λ κληρων σωµάτων πλιτ ν (π.χ. Θεσπιε ς) π ρ τ ς λευθερίας τ ς πατρίδας δείχνει τι α τ δ ν ταυτίζεται µ το ς πολ τες, λλ ε ναι πολ ε ρ τερη. Aλλως ο πολ τες πρεπε ν διαφυλαχθο ν ο διοι (κάτι πο σαφ ς τ λέει µ νο Περικλ ς, λλ σαφ ς ναφέρει τ τι σχεδ ν κανε ς δ ν συµφωνε µαζί του), ντ ν πέσουν διαφυλάττοντας τ ν λευθερία. Kα ο
15332 ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 πίας κα περι ριστης γάπης πρ ς λες τ ς κατευθ νσεις. Eφερε έ αια τ µοναχικ σχ µα, τ πο ο κα σε ταν, α τ µως δ ν τ ν µπ διζε ν χ η τ προκατάληπτο, τ ν παντελ λλειψη στω κα χνους φανατισµο, τ σιωπηλή, νιδιοτελ προσφορ σ λα σχεδ ν τ µέρη το πλανήτη, τ ν θεληµένη κτη- µοσ νη, τ µεγάλη γάπη πρ ς τ ν ρχαία λληνικ φιλοσοφία κα πολιτισµ, στ πο α ναφερ ταν συχνά, τ δογµάτιστο. Eπειδ ε χα τ ν ε τυχία ν συναναστραφ π κοντ α τ τ σπάνια λαµπερ προσωπικ τητα, πιστε ω τι πιλογ τ ς συγκεκριµένης φωτογραφίας ε ναι πολ τυχής. Eλπίζω το λάχιστον τι νθρωπος πο κανε α τ τ ν πιλογή, φο διασταυρώσει τ ς πληροφορίες µου, θ κάν η κάποια µνεία, γι ν πανορθώσ η τ λάθος του. Kανένας µας δ ν διαθέτει τ λάθητο, κα θ τ ν τιµήσ η διαίτερα, ν δηµοσιογράφος τ παραδεχθ. M µεγάλη κτίµηση E η Tσο χλαρη Kαθηγήτρια, Nτράφι Πικερµίου Y.Γ. Παρακαλ πιστολή µου α τ ν δηµοσιευθ. Σηµείωση : H δηµοσίευση µι ς φωτογραφίας δ ν ποτελε «λάθος», πως τ θεωρε πιστολογράφος. O φωτογραφίες δ ν περιέχουν διαστρε λώσεις, ψε δη δεοληψίες, δείχνουν τ πράγµατα, πως ε ναι. Eποµένως τ ν µ ς ρέσ η χι µία φωτογραφία φείλεται ποκλειστικ σ µ ς κι χι σ α τήν. H δηµοσιευθε σα φωτογραφία λλωστε δ ν ποσκοπο σε σ τίποτε λλο π τ ν δείξ η χειροπιαστ κα α θεντικ τ ν κάλυψη τ ς κεφαλ ς τ ν γυναικ ν, πως τ ν ντέλλεται π στολος Πα λος. O ρετ ς τ ς φωτογραφιζ µενης µοναχ ς Γα ριηλίας, πο ναφέρει πιστολογράφος, δ ν µφισ ητο νται στ λεζάντα τ ς φωτογραφίας, ο τε λλως πως θίγεται µνήµη τ ς συγκεκριµένης καλ γριας. H π δοση το προπατορικο µαρτήµατος στ γυνα κα Aγαπητ κ. Λάµπρου, Στ τε χος 236-237 το περιοδικο σας, στ σελίδα 15199, παρουσιάζεται ρθρο το κ. Tσίτσου µ τίτλο «Θέση τ ς Γυναίκας στ Xριστιανικ ιδασκαλία, Πρ τυπο τ Yποχείριο στ ν Aνδρα», κα θ θελα ν συνεισφέρω τ ξ ς: T ν λ γ ω πρ ληµα δ ν ρχίζει µ τ ν φερ µενο ς π στολο τ ν Eθν ν Πα λο, λλ χει τ να σκέλος µέσα στ µετάφραση τ ν O τ ς Παλαι ς ιαθήκης. T λλο σκέλος χει τ ν ρχή του στ ν Aθήνα, π τ ν µέρα πο Aσπασία γινε γυνα κα το Περικλ [...]. T ν ποχ το Πυθαγ ρα ο γυνα κες ταν έρειες µέσα στ σπίτι. Eνα νδικ γνωµικ λέει τι, που γυνα κα ε ναι σε αστή, κε κατοικο ν ο θεοί. Eποµένως π δοση το προπατορικο µαρτή- Θεσπιε ς στ ς Θερµοπ λες ο Aθηνα οι στ Mαραθ να δ ν πραξαν κάτι τέτοιο. T µ ατήριο «τε, πα δες Eλλήνων» δ ν ναφέρει τίποτα γι το ς πολ τες τ πολίτευµα. Aναφέρει τι ο πολ τες (το ς ποίους δ ν νοµάζει τσι, καθ τι µάχη δ ν ε ναι γι να πολιτικ κατασκε ασµα, τ ν π λη-κράτος, λλ γι τ ν Eλλάδα κα τ λληνικ θνος) διαθέτουν ξαιρετικ συγκεκριµένες ντ τητες πρ ς περάσπιση: Bωµο ς, πατρίδα, τεµένη, στίες, πολλ µ θρησκευτικ χροιά, λλ λα µ σαφέστατη σ νδεση µ τ γ. Aν Kαστοριάδης ς ριστερίζων ε χε πρ ληµα µ τ θέµα τ ς ριοθετηµένης πατρικ ς γ ς, κα Θουκυδίδης το δίνει πιχειρήµατα, δ ν σηµαίνει τι τσι σκέφτονταν ο Aρχα οι Eλληνες (κα σαφ ς δ ν καθιστ «δογµάτιστο» τ ν Kαστοριάδη, πο ξ σου σαφ ς µπορε ν χαρακτηριστ ν κα κάπως περ ολικ πανεπιστήµων). Oσοι ε παν τ αρει κου έντα στ Θεµιστοκλ καταλά αιναν τι πατρίδα κα π λις χουν διαµφισ ήτητη «γήινη» π σταση (κα τ λένε ο Aθηνα οι ντιπρ σωποι στ Σπάρτη τ ν παραµον το Πελοποννησιακο Πολέµου τ 432 π.x. σ µφωνα µ τ ν περιγραφ το διου το Θουκυδίδη.) T διο θεώρησαν κα ο Aθηνα οι, πο ξαγριώθηκαν τ 430 π.x. ξ α τίας το σχεδίου το Περικλ ν γκαταλείψ η τ ν παιθρο µ τ σπίτια, το ς ναο ς κα τ ς στίες τους κα το ς ο κογενειακο ς τους τάφους στ ν ρχ το B Πελοποννησιακο Πολέµου. T λέπουµε στ ν Ξενοφ ντα στ «Eλληνικ» πρ τ ς µάχης τ ς Mαντινείας. Oλοι πεθαίνουν γι τ ν πατρίδα πολεµώντας µαζ µ το ς συµπολ τες τους κα χι γι το ς συµπολ τες τους. O θηναϊκ ς ρκος τ δείχνει σαφ ς κα περίτρανα. Γίνεται στ προϊ ντα τ ς ττικ ς γ ς. «O κ λάττω» δ ν σηµαίνει µ λιγώτερους κατοίκους. Σηµαίνει µ λιγώτερη κταση κα λιγώτερη ρχ / ξουσία. O Θουκυδίδης, α ρετικ ς συγγραφέας µετ τ ν ττα, σ µι ποχ πο ηµοκρατία µφισ ητε ται
ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 15333 µατος στ ν Παναγία ε ναι κ µη µία καταρ ράκωση τ ς θε τητας κα τ ς γυναικείας ξιοπρέπειας. Kαταλα αίνετε τ µέγεθος τ ς παραχάραξης πο πάρχει. H κατάσταση θ λλάξ η µ νο, ταν ο γυνα κες ποφασίσουν τι θέλουν ν πανακτήσουν τ ν ξιοπρέπειά τους. Σ α τ πρέπει ν τ ς οηθήσουν κα ο νδρες, δίνοντας στ γυνα κα τ σωστή της θέση. E χαριστ τ ν κ. Tσίτσο, πο ος µ τ ρα ο του ρθρο µο δωσε τ ν ε καιρία ν ναφερθ στ θέ- µα α τ. Mετ τιµ ς Θε δωρος E σταθίου BS, MS, Mass, Inst. of Technology 58 «Πέρσαι σαν ν το ς στρατε µασί σου...» Aγαπητο φίλοι το «αυλο», Γιατί πορο µε πο πουργ ς Πολιτισµο το «Pωµαίικου» Bαγγέλης Bενιζέλος κα ο σ ν α τ κατακτητα τ ν Eλλήνων θέλουν ν καταστρέψουν τ πεδίο µάχης τ ν Eλλήνων Mαραθωνοµάχων («αυλ ς», τ. Mαρτίου 2001); A τ µάχη, πο τ ν θεωρο ν κα ε ναι µάχη πο καµε τ ν Eλληνικ Πολιτισµ παγκ σµιο, ε ναι α τ πο κατέστρεψε τ νειρα κα σχέδιά τους γι τ ν «παγκοσµιοποίησή» τους τοι τ ν νοποίηση το ε δους νθρωπος, πο π τ ν ποχ το Kρ νου - Iαχ πιδιώκουν. Πρέπει ν σ ήσουν π τ µνήµη τους,τι το ς καµε ν ζο ν 2.500 χρ νια στ σκοτάδια. Πρέπει ν σ ήσουν π τ µνήµη τ ν νθρώπων,τι το ς δωσε ζω κα πολιτισµ. Aλλωστε τ διο δ ν καµαν µ τ ν Eλευσ να - Σαλαµ να - Aθήνα - Σπάρτη κ.λπ. τ ν Mαραθ να θ φηναν; O Mαραθών, πο το κορων ς τ ς καταστροφ ς το σκ τους κα νατολ το φωτ ς το νθρώπου, ταξίδεψε σ λο τ ν κ σµο κα ζ στ ν ψυχ κάθε νθρώπου. Σήµερα, πο παγκοσµιοποίησή τους λοκληρώνεται, θέλουν τ δ ση του, ξεκινώντας π τ ν τ πο πο γινε α τ νατολή. Aς δια άσουµε τ ν Iεζεκι λ, κζ 10: «Πέρσαι κα Λυδο κα Λί υες σαν ν το ς στρατε µασί σου ο νδρες σου ο πολεµισταί σπίδας κα περικεφαλαίας κρέµων ε ς σέ ο τοι πεδείκνυον τ ν µεγαλοπρέπειάν σου». A τ µεγαλοπρέπειά τους καταστράφηκε στ ν Mαραθ να. Tώρα πο χουν τ ν γεσία το Pωµαίικου, δ ν θ κδικηθο ν; M τιµ Aγγελος Mπελιτσάκος Aθήνα Eκ αθέων π τ ν Iνδία γι τ ν λληνικ τητα Aγαπητ κ. Λάµπρου, E µαι ναγνώστρια το «αυλο» δ κα κάµπο- λ γ ω τ ν πρακτικ ν της (σηµειώστε τι, ν ρχικ ο Aθηνα οι λεγαν τι πολεµο ν γι τ «πατρ ο πολίτευµα», στ τέλος δέχθηκαν ν τ λλάξουν, στε ν µ ν χάσουν τ ν π λεµο, τοι τ ν ρπαγ πο ρµεγε τ ς λληνικ ς πολιτε ες περ τ A γα ο), φανατικ ς παδ ς το Περικλ κα θιασώτης τ ν π ψεών του, λλ δυσαρεστηµένος µ το ς διαδ χους του, πο τ ν ξώρισαν γι τ ς ποτυχίες του ναντι το Bρασίδα, υ οθετε πλήρως τ ς «νθρωποκεντρικ ς» ντιλήψεις ν ς δηµαγωγο, πο ε χε µονίµως στ πλευρ του τ ν µερίδα τ ν Aθην ν ( χι πολ σηµαντικ ) πο δ ν διέθετε γγυα διοκτησία κα στηριζ ταν στ ν φαίµαξη τ ν συµµάχων γι τ ν ε µάρεια τ ν πι ίωσή της. Oταν α τ µερίδα τ ν ξώρισε, στράφηκε διαλεκτικ ναντίον της, λλ χι κα ναντίον το στορικο της γέτη, στ φήµη κα τ ς πράξεις το ποίου λλωστε χρωστο σε τ διοίκησή του. Eπίσης Θουκυδίδης ε ναι φανατικ θεος. Γι α τ χει κτιµηθ ς ρθολογιστής, λλ α τ ε ναι λάθος. E ναι πλ θεος. Eνας ρθολογιστ ς δ ν θ λάµ ανε µέριµνα ν ε ρωνευτ τ θρησκευτικ τητα προσώπων ( λ. Nικία) ο τε θ παρέλειπε νσυνειδήτως ν κάν η συγκεκριµένες θρησκευτικ ς ναφορ ς σηµαντικώτατου στορικο περιεχοµένου (π.χ. περ θη αϊκ ς πίθεσης στ ς Πλαταιές). M δ ο λ για ντίληψη τι «πολιτεία Aθηναίων = Aθηνα οι» σως ν ε ναι ποψη το δίου, πιθανώτατα κα το Περικλ κα το Θεµιστοκλ λλ σίγουρα χι τ ν λοιπ ν θηναϊκ ν π λεων, ο τε κ ν τ ν Aθηναίων πο δ ν ε χαν προσχωρήσει στ νέο τ τε διαφωτιστικ ρε µα τ ν Σοφιστ ν ( µφισ ήτηση παρχουσ ν ξι ν κα δε ν, τονισµ ς ποκειµενικ τητας κα συµφέροντος) κα διατηρο σαν τ ς παραδοσιακ ς ξίες. Nαοί, δηµ σια κτήρια, γορά, λατρευτικ στοιχε α κα τ ποι, λα δείχνουν πλήρη σ νδεση το Eλληνα µ τ γ. ( O Pωµα ος, νδρας στενοκέφαλος κα πίµονος, ε χε πολ στενώτερη κα περιωρισµένη σ ε ρος
15334 ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 σα χρ νια κα φείλω ν π π ς σ ς ε µαι προσωπικ ε γνώµων γι τ ν κδοσή του, παρ λες τ ς ν χτες γρ πνιας πο κολουθο ν συνήθως τ ν νάγνωσή του γιατ ο λήθειες, στ ς πο ες ναφέρεται, πον νε τ ν καρδι κι ναστατώνουν τ µυαλ. Z στ ν Iνδία, γι α τ κα παφ µ τ ν ζ σα παρξη τ ς Eλλάδος µο ε ναι πιτακτικ κι παραίτητη. E µαι µοναδικ Eλληνίδα στ Ποντισσερ, κα τ γεγον ς προσάπτει ε θ νες, στ ς πο ες προσπαθ ν νταποκριθ, σο κα πως µπορ. Kάπως σ ν πρέσ ειρα α σθάνοµαι συχνά, κι δ ε ναι πο καταχωρίζονται ο ε θ νες κα ο ποχρεώσεις, τ ς πο ες θεωρ ς δεδοµένες. T σηµε ο ναφορ ς µου, παρ λη τ ν ε κοσαετία πο ρίσκοµαι µακριά της, ε ναι Eλλάδα κα σηµασία της γι τ ν ξελικτικ πορεία το νθρώπου στ ν κ σµο. O λ γοι ο πο οι συνετέλεσαν στ ν π φαση γι µ νιµη γκατάσταση δ ταν λίγοι κα ο σιαστικ ε χαν ν κάνουν µ τ διε ρυνση λλ κα τ ν περαιτέρω καταν ηση τ ς λληνικ τητας, µ τ ν ποία γεννήθηκα κα τ ν ποία θεωρ δ ρο νεκτίµητο κα καθ κον ζω ς. Tί ννο ; Θ σ ς π, κι α τ θ τ κάνω κυρίως µέσ ω ποσπασµάτων π τ ι λίο µου («Πέρα π τ Nο, Eλλάδα - Iνδία, Mι Συγκριτικ Eµπειρία κα Mελέτη»), τ πο α συνάπτω λλ κα µ ν ς ε δους ε σαγωγ στ θέµα, τ ν ποία θ πιχειρήσω κατωτέρω. H συνιστ σα τ ς πιθυµίας µου ν σ ς συναντήσω χει δ ο σκέλη. T να χει ν κάν η µ σ ς σ ν τοµο, τ ν νθρωπο πο ος ρχισε κα συνεχίζει σθεναρ κα µ φοσίωση να ργο δ σκολο κα φωτισµένο κάτι τι τ πο ο παιτε νεξάντλητη θέληση, ποφασιστικ τητα κα δ ναµη. Kάποιος ε χε χρέος ν τ κάν η κα σ σ ς πεσε κλ ρος πε τε το περιέργεια, πε τε το πιθυµία, θελα ν σ ς γνωρίσω, στε ν χω κα δίαν προσωπικ ν ντίληψιν το νθρώπου πίσω µ λλον πάνω στ ς πάλξεις το «αυλο» κα το δηµιουργικο ργου τ ς προσπάθειας, τ ν ποία συνεπάγεται. T δε τερο σκέλος τ ς πιθυµίας στιάζεται στ ν διανοητικ παφή. Γιατ κτ ς π τ ν προσωπικ ναγκαία ε ναι πίσης κα διανοητικ νταλλαγ, α τ ποία πιτυγχάνεται µέσ ω το διαλέγεσθαι, µι κα α τ ε ρ νει τ ν µ έλεια τ ς γνώσης κα α ξάνει τ ντικείµενα τ ς µελέτης της. Eκ τ ν πραγµάτων ρίσκοµαι µακρι κα ποµονωµένη π τ ν τρέχουσα λληνικ πραγµατικ τητα, σον φορ στ ς λεπτοµέρειες τ ς καθηµεριν τητάς της. A τ µως δ ν σηµαίνει π ς δ ν ζ τ ν Eλλάδα, π ς δ ν µετέχω στ ν ννοια τ ς παρξης κι κφρασής της κα στ νοµοτελειακ γεγον ς τ ς παρουσίας της στ ν κ σµο. H χιλιοµετρικ π σταση µεταξ µας, ντ ν λαττώσ η ν δυνατίσ η τ ν σχέση, ντιθέτως τ ν χει δραιώσει κα σχυροποιήσει περαιτέρω: µετέχω στ ε ναι της κα θεωρ αυτ ν µέρος τ ς ξέλιξής της κάτι σ ν µέθεξη, ποία προσδίδει αθ τερο κι ληθινώτερο ν ηµα στ ζωή. M τιµ Kατερίνα Παπαδιαµαντοπο λου - Widmer Ποντισσερ, Iνδία σ νδεση.) T «κοσµοπολίτικο» κατασκε ασµα π ρχε σ µερικο ς σαπισµένους ν ες, πως πάρχει πάντα, µ µ νιµες καιροσκοπικ ς τάσεις, Περικλ ς, Aλκι ιάδης, ο πο οι φανερώνουν α τ ν τ ν «νθρωποκεντρικ τητα», τ ν ο κουµενικ τητα, τ ν ε ρ τητα ντίληψης πο δηγε σ πεχθ γκλήµατα κατ το λοιπο λληνισµο κα σ πράξεις φθην ς ε τέλειας: Προδοσία, ταν γνωµάτευση τ ς πατρίδας δ ν µ ς ρέσ η µ ς πειλ δ παρα άλετε τ στάση το Σωκράτη π τ δε τερο, πρ κληση πολέµου, ταν ο τασθαλίες µας ξετάζωνται κα δικάζωνται κα κ ρωση τ ν ν µων θαγένειας πο ο διοι χουµε προτείνει/περάσει/ πι άλει, ταν ο ν µιµοι π γονοί µας χουν πεθάνει π τ ν πρ το. H Oδ σσεια δείχνει κρι ς τ µέτρο τ ς πραγµατικ τητας: τ ν περιέργεια, τ λατρεία τ ς περιπέτειας κα το γνώστου, τ ν πέκταση, τ ταξίδι, τ ν παραµον στ ν λλοδαπ γι συγκεκριµένους λ γους, λλ πάντα µ τ ν ποθήκη τ ς πιστροφ ς στ πάτριο δαφος, µ τ «ν στιµο µαρ» ς τ στατο ( λλ χι φυσικ τ µ νο) δανικ µι ς ζω ς. ν ε ναι τυχα ο τι ο δέες το Oµήρου χι το Θουκυδίδη κα το Περικλ πι ίωσαν στ ν λληνικ συνείδηση (τ ντίθετο συνέ η µ τ ν ε ρωπαϊκή). T «µ νεσθαι περ πάτρης» δ ν ννοο σε τίποτα διαφορετικ π,τι κο γεται. ν ννοο σε «περ συ- µπολιτ ν» «περ Tρώων». Mετ τιµ ς ρ M. E. Kαµπο ρης N. Iερσέη, HΠA
H παγκ σµια Eλληνικ Σκέψη νάντια στ ν παραγωγ λιθίων TA AITIA TOY IE NOY MI E HNI MOY E ναι πολ λυπηρ σήµερα, στ ν ε κοστ πρ το α να, πλ κα µ νο ν προφέρουµε τ λέξη λίθιος κα πι λυπηρ κ µα ν ξέρουµε τι χι µ νον α τ νταποκρίνεται στ ν πραγµατικ τητα γι να µεγάλο ριθµ νθρώπων, λλά, κα τ τραγικώτερο, τι ο λίθιοι κατασκευάζονται π τ σε αστ κατεστηµένα µας, πο, ν µπορο µε ν τ δο µε καθαρ, θ τ λέπαµε ς µι διοικητικ π χαρτί, διατάξεις κα ρους Bιοµηχανία Hλιθίων, πο χι µ νον πάρχει τώρα, λλ ρχισε ν πάρχ η κα ν ναπτ σσεται π τ στιγµ πο γι πολλο ς λ γους λειψε π τ ν στορικ σκην Eλληνικ Σκέψη. Θεοκρατικο κα ξουσιαστικο ξουσιασµοί, τ ς περισσ τερες φορ ς σφιχταγκαλιασµένοι σ να σ µα, π ραν τ νία τ ς παιδείας, στοιχειώδους, µέσης, νώτερης κα νώτατης κα γκαθίδρυσαν ναν σκοταδιασµ. Θρησκευτικο κα ξουσιαστικο πάλι γγελοι γι το ς δικο ς τους καθαρ καθένας λ γους ρχισαν κάτω π τ ν φορµ τ ς ναζήτησης τ ς «χρήσιµης» γνώσης ν κφράζουν π ψεις, πο µείνανε στ ν στορία σ ν τ µεγάλα νθελληνικ σλ γκαν. Παραδείγµατος χάριν ρχιτέκτονας Mπέντζαµιν Λατρ µπ τ 1789 παραπονι τανε τι Iλιάδα το Oµήρου «δ ν µεταδίδει καµµι πληροφορία, πο ν µπορ ποτ ν ε ναι πρακτικ χρήσιµη». O T µας Πάιν θεωρο σε τ µελέτη τ ν Eλληνικ ν σκοπη κα χι πρακτική. O Mπέντζαµιν P ς τ 1811, νας π κείνους πο πέγραψαν τ ιακήρυξη τ ς Aνεξαρτησίας στ ν Aµερικ κα δρυτ ς κολλεγίου, κατέληξε στ συµπέρασµα τι, «ν κάθε λληνικ κα λατινικ ι λίο ξαιρο µενης τ ς Kαιν ς ιαθήκης καιγ ταν στ ν πυρά, κ σµος θ γιν τανε σοφώτερος». O N ε O έµπστερ ε πε: «Ποι τ κέρδος γι ναν µπορο, να µηχανικ, ναν γρ τη π τ γνωριµία του µ τ ς γλ σσες τ ν Eλλήνων κα τ ν Pωµαίων;» Eνας συγγραφέας τ 1778 ε πε: «Πολλο π το ς νέους µας κοπαν νε τ κεφάλι τους µ τ ν Iλιάδα, ν θά πρεπε ν χρησιµοποιο ν τ χέρια τους, γι ν καθαρίζουνε το ς άλτους κα ν ποστραγγίζουνε τ λη µας».
15336 ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 Oλες α τ ς ο π ψεις δείχνουν το λάχιστον µωρία κα α τοκτονικ πολιτισµικ ποστροφ γι κάθε κλασικ. O πολέµιοι το λληνισµο χτυπήσανε το ς Eλληνες γι τ µεγαλ τερο νθρώπινο πίτευγµα στ ν κ σµο: τ γνώση κα τ συνειδητοποίηση τ ς λε θερης σκέψης, τ ν πραγµατικ δηλαδ ρίζα λου το λληνικο µεγαλείου, πο π α τ ν ξεκίνησαν τ πάντα, φιλοσοφία κα τέχνη κα π α τ ν τώρα κρατιέται κα θ κρατιέται συνέχεια νθρωπος στ ν νώτερη π στασή του. M ς δο µε α τ τ νθελληνικ µ σος - τακτικ π τ ν ρχικ κι λας α τία του. O φ ος το Θανάτου Hγνώση τ ς θνητοσ νης ε ναι µεγάλη πληγ κάθε θνητο. Kι α τ θέλουνε ν τ ν ξαφανίσουνε κάπως, δίνοντάς της τ ν δι τητα - κδοχ τ ς νυπαρξίας της. Oλες ο θρησκε ες ε ναι πρ θυµες ν τ πικυρώσουνε α τ, κα γι α τ ν τ λ γο λλωστε πάρχουνε. Bολε ει πολ τ ν πιστε ουνε τι τ ναπ φευκτο, πο φο- ο νται, δ ν πάρχει. Kι α τ ς ε ναι λ γος, πο πάντοτε θ το ς κο τε ν λένε: ν πάρχει θάνατος, ζω ε ναι κάτι µετα ατικ, κι λλους τέτοιους µεταφυσικο ς ροµαντισµο ς, πο καλ ς κακ ς ρχονται κάποιες σειρ νες π τ παρελθ ν, ο ρχα οι Eλληνες, ν το ς µφισ ητήσουν, σως ν το ς γελάσουνε, λλ ποτ µισαλλ δοξα. H λήθεια ε ναι τι Θρησκεία κα Tέχνη χουνε µία λευθερία, πο δ ν τ ν χει φ ση κι ζωή. M κι α τ ο Eλληνες τ γνώριζαν κα γι τ λ γο α τ πάντοτε τανε νοιχτο στ ν θρησκευτικ πλουραλισµ. M ο σ γχρονοι δ ν τ λέπουν α τ,, µ λλον πι σωστά, θέλουν ν µ ν τ λέπουνε. H λήθεια τροµάζει. M πάλι ο ρχα οι Eλληνες, µ κα ο νέοι, δ ν νοιάζονται γι α το ς. Σέ ονται α τ τ ν νθρώπινή τους δυναµία, γιατ ξέρουνε καλ π ς κάθε θρησκεία δ ν ε ναι λλο παρ τ νθρώπινο σ µπλεγµα το προστατευ µενου, πο, ν π ς ν τ τραγουδήσ ης, θ σ λυώσ η κι ν πλ γνωρίζ ης τ ν παρξή του, ε ναι τ πι σωστ. Ποτ ο Eλληνες δ ν πεδίωξαν ν διαταράξουνε τ ν ψυχικ νάγκη κανεν ς. Eξ λλου κι α το ο διοι στο ς νεκρο ς τους άζανε καντήλια ναµµένα, πρ γµα πο τ υ οθέτησαν σχεδ ν λες ο µετέπειτα θρησκε ες. Γιατ τ κάνανε α τ ο Eλληνες κα τ κάνουνε κ µα κα τώρα; Aπλο στατα, γι τ να στ κατοµµ ριο ν πάρχ η κάτι. ν ποκλείουν κδοχές, λλ µως δ ν τ ς πιστε ουν.
ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 15337 «H λπίδα µας ε ναι θέλησή µας κε πο α τ δ ν χει σχ», λένε κάποιοι λληνικο στίχοι κα ξηγο νε πολλά. M ο σ γχρονοι δ ν τ θέλουνε α τ. Eνα ρα ο ψέµα ε ναι πι πιστευτ κι π µία ραία λήθεια, γιατ τ ψέµα χει τ µαγεία το περι ριστου κα το νειρικο, ν λήθεια τ µαγεία το µετρηµένου κα το πραγµατικο. Oχι. ν το ς θέλουµε το ς ρχαίους Eλληνες, λένε ο περισσ τεροι. M ς γκρεµίζουνε τ πιστε ω µας. ν πάρχει τίποτα πο ν µ ν τ µφισ ητο ν, κι τσι γιατ ν µ ν µφισ ητήσουνε κι µ ς το ς διους, τ κατεστηµένα µας κα λα µας; Oχι. O ρχα οι Eλληνες χουνε µία λευθερία, πο µ ς κµηδενίζει. Mακρυ λοιπ ν π µ ς α τοί. Aντιπαθέστατοι κι α το ο σηµερινο Eλληνες, πο, σο κα ν προσπαθο µε ν το ς κάνουµε χασικλ δες, µπεκρ δες, πρεζάκηδες κα κοκαϊνοµανε ς, δ ν µ ς κολουθο ν τσάτσοι, δ ν µ ς πιστε ουνε π λυτα, πο τ ν M ρξ κα τ ν Eνγκελς το ς γάζουν ο τοπιστ ς κι λους το ς νθρώπους µυθοζωάκια. Nαί. ν πρέπει ν πάρχουνε ρχα οι Eλληνες συγγραφε ς. Πο χρειάζονται; Σωστά. N δηµιουργο νε τοµικ τητα, µι ε θικτη ποκειµενικ τητα κα ν κάνουν,τι θέλουνε, ς ε ναι κα καλ α τ πο κάνουνε; T γεγον ς µ νο πο νας λα ς µοναδικ ς δ ν δέχεται ν νταχθ στ κοπάδι ε ναι ρκετ, γι ν τ ν σαµποτάρουµε, ν τ ν ντιπαθο µε, µέχρι κα ν τ ν µισο µε κ µη ν τ ν κάνουµε ν νταχθ στ κοπάδι, πειθήνιο πρ ατο στ ν σφάχτη τσοπάνο του ν µ ν πάρχ η στ ζωή. Aνατολίτικος κα υτικ ς µισελληνισµ ς T παραπάνω σκεπτικ ε ναι τ σκεπτικ λων τ ν ξουσιαστικ ν κατεστηµένων. ν θέλουνε τίποτα ρχα ο λληνικ κι σως κα σ γχρονο λληνικ, ν δ ν δηλώσ η ποταγ στ δικά τους κατεστηµένα. Kι δ προσέχτε. ν πάρχει καµµι περ ολή κι ν ο Eλληνες µπορο ν ν σµίγουν τ νειρο κα τ ν πραγµατικ τητα σ να µ νο σ νολο, α τ δ ν ε ναι ρεστ. Στο ς σ γχρονους υτικο ς δ ν ρέσουνε ποτ α το πο µεταπηδο ν π τ νειρο στ ν πραγµατικ τητα κι π τ ν πραγµατικ τητα πάλι στ νειρο, χωρ ς µως ν χάνουνε τ φυσική τους κι νθρώπινή τους σορροπία καί, τ σπουδαι τερο, τ ν τοµικ τητά τους. Στο ς Aνατολικο ς πάλι δ ν ε ναι γαπητο ο
15338 ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 Eλληνες, γιατ λληνικ δια γεια σκέψης ε ναι ντελ ς ντίθετη π τ ν θεοκρατικ δική τους κα χι µ νον µέσα στ θ λωµά τους το ς λέπουνε σ ν χθρο ς, λλ κα σ ν να ψυχο λλ κινο µενο ντεκ ρ, πο το ς διαταράσσει τ στατικ ε κ να το κ σµου τους. Pωτήστε τ σο το ς υτικο ς σο κα το ς Aνατολικο ς, ν σ ς µιλήσουν µως ε λικρινά, ν νδ µυχα συµπαθο νε το ς ποιητές, το ς ζωγράφους, το ς καλλιτέχνες γενικ κα το ς φιλοσοφικ σκεπτ µενους. E ν σ ς παντήσουν ε λικρινά, µέσως θ δ τε τι το ς θά ουνε. Γιατί; Γιατ κάθε καλλιτέχνης κα γενικ κάθε φιλοσοφικ σκεπτ µενος ε ναι, χωρ ς ν τ ξέρ η πολλ ς φορ ς κι α τ ς διος, περισσ τερο λιγώτερο νας Eλληνας, πο κάνει λε θερα πετάµατα, πο ποταγµένη λογικ τ ν λλων δ ν το ς τ πιτρέπει ν τ κάνουνε πι καλά το ς χει φαιρέσει τ κ τσια καί πι σωστά τ υλα φτερ τ ς λε θερης σκέψης, γι ν µπορο ν ν πετ νε πως κι κε νοι κα ν πιάνουν λες τ ς κδοχές, µ σ ν κδοχ ς µ νο. Γι α τ κα κάποιοι λληνικο στίχοι λένε: «O κοιν ς νο ς ποτ δ ν συγχωράει ναν λλον νο πι ξω π τ δικ του.» E ν τώρα χρειάζεται νας σ γχρονος ν γνωρίζ η τ ν ρχαία λληνικ γραµµατεία χι, κι ς κάν η,τι πάγγελµα θέλει, ε ναι λε θερος µ νος του ν τ κρίν η. H νοηµοσ νη ε ναι νάλογη µ τ ν λήθεια κα τ ψέµα ντιστρ φως νάλογο µ α τήν. Yπάρχει πολιτισµ ς χωρ ς Eλλάδα; Tώρα ρχ µαστε σ να λλο ρώτηµα, πιστε ω τ πι ασικ : µπορε σ γχρονος νθρωπος, π τ ν πι µεγάλο πιστήµονα µέχρι τ ν πι ταπειν ργάτη, ν σταθ νθρωπος διανοητικ κα ψυχικ γι ς χωρ ς τ ν λληνικ σκέψη, τ ν λληνικ παιδεία; Mπορο ν κ µη γι χρ νια κα χρ νια ν κρατηθο ν πολιτισµο χωρ ς α τ ν τ ν παιδεία; H θ ρχίσουνε ν ξεκληρίζωνται π µέσα τους, χωρίς µάλιστα ν χουνε κα κανέναν ξωτερικ χθρ ; Aς παντήσουν λοιπ ν ο Aνατολικο κα υτικο πάνω σ α τ κι ν το ς ε ναι δ νατον ν παντήσουν µ να να µ να χι, τ τε πλ ς ς τ σκεφτο ν. Mπορε σωστ τώρα ν π κάποιος τι α τ ρώτηση χει ναν σω ινισµ µέσα της. Eγ τ τε πλ ς θ το παντήσω: Στ ς δέες τ ψέµα χει τικέττα, λήθεια ποτέ. H ιοµηχανία ψυχοφαρµάκων ε ναι ντιστρ φως νάλογη µ τ ν λληνικ τητα. T γχος - στρ ς πάλι τ διο. H κερδοσκοπία, τοκογλυφία, πληστία, περ ολικ ς τοµισµ ς κι πα-
ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 15339 λιανθρωπι πίσης ντιστρ φως νάλογα µ α τήν. Kι ταν λέω λληνικ τητα, δ ν ννο τ ν λλαδικ χ ρο. Oχι. Eλληνικ τητα ποκαλ τ ν λε θερη, καθαρ κα µ θεοκρατικ σκέψη. E παµε πι πάνω: H λπίδα λπίδα, θρησκεία θρησκεία κι νθρώπινη πραγµατικ τητα µ νειρο σµιγµένη πραγµατικ τητα. Mπορο ν ποτε κ µα κα α το πο χουνε γάλει να δ ο καλ πανεπιστήµια, λλ πο δ ν χουν ποτ καταπιαστ µ τ ν ρχαία λληνικ γραµµατεία καί µ τ ν λογοτεχνία γενικ γιατ κάθε λογοτεχνικ κφραση ε ναι το λάχιστον συνέχεια τ ς ρχαίας λληνικ ς ν πο νε στ ν αυτ τους τι σίγουρα ε ναι νθρωποι µ ψυχικ γεία κι χι πιστηµονικ ζωάκια; Θ ξαφνιάσ η πολλο ς α τ ρώτηση, κα µερικο θ πηδήξουνε σως π τ ν καρέκλα τους. Kα δίκαια θ ρωτήσ η κάποιος: Tί ε ναι α τ πο µ ς τσαµπουνάει α τ ς; Kα γιατί λληνικ γραµµατεία κι λογοτεχνία γενικ ε ναι παραίτητα στοιχε α, γι ν ε σαι ψυχικ γι ς νθρωπος; Aπαντ : Oλες ο γνώσεις τ ς περισσ τερες φορ ς ε ναι, γι ν γνωρίζ ης λο κα καλ τερα τ ξωτερικ π σένα ντικείµενο τ ς πιστήµης σου. O χη- µικ ς τ χηµεία, πυρηνικ ς τ ν νέργεια, γιατρ ς τ ν ατρική, µ σ λα α τ τ φορτία πρέπει σ ν νθρωπος ν µπορ ς το λάχιστον σ - αρα ν τ ντισταθµίσ ης µ τ ν σωτερικ σου κ σµο. E ν α τ ς ο γνώσεις σου, τ ποκτήµατά σου, τ «ξω» ς τ πο µε, ε ναι πι δυνατ π σένα, θ σ φ νε ν ε ναι σα µ σέ, θ σορροπ ς κι ν ε σαι πι δυνατ ς σ π α τά, τ τε λα α τ θ ε ναι τ παιχνίδι σου, πο θ παίζ ης, ταν θ θέλ ης σ κα πο θ ζητ ς λο κι λλες κ µα νέες γνώσεις φιλ σοφος πιά. Oλα τρέχουνε, τ φ ς τρέχει, λα νας λιγγος, κα λληνικ σκέψη µαζ µ α τά. Tίποτα κίνητο, κ µη κα τ νειρα πο κου αλ ς µαζί σου. Mονάχα να περίεργο πάρχει: Σ α τ τ σκέψη, πο χει ξεκινήσει πρ ν χιλιάδες χρ νια, ε ναι µέσα της ριστο, µ ρκετ φανερ,τι νέο νακαλ πτεται κα κανε ς πολιτισµ ς δ ν µπορε ν πι ιώσ η χωρ ς α τ ν κα ν λέγεται γι ς κα νέος πολιτισµ ς. Bι λιογραφία 1. Victor Davis Hanson John Heath, «Who killed Homer», κδ. Kάκτος. 2. Leon Robin, «La pensèe Grecque», κδ. Albin Michel. 3. H.I. Marrou, «Histoire de l éducation Grecque». 4. Will Durant, «Παγκ σµιος Iστορία το Πολιτισµο», κδ. Aφο Συρ πουλοι. Aγγελος Kαρο σος
T πιο ξεθ µανε «ν πιστε ω τι Θε ς µο δίνει σφάλεια. Aντίθετα νοµίζω τι Θε ς µο δίνει θάρρος ν παραδεχθ τι ζω ε ναι ριζικ νασφαλ ς κα ν συνεχίσω ν πορε ωµαι µέσα σ α τήν. ν µπορ ν σ ς π, π ς ε ναι Θε- ς. Kανε ς δ ν µπορε ν σ ς τ π α τ, ο τε πάπας ο τε γιατολλ χ Xο- µεϊν ο τε καθε ς ρχιεπίσκοπος στ ν κ σµο. T µ νο πο µπορο ν ν σ ς πο ν ε ναι, π ς ιώνει τ Θε καθένας τους. Eκε πάρχουν ο διαφορές. Kανε ς µως δ ν δ ναται ν π τι δικ ς µου Θε ς ε ναι καλ τερος π τ ν δικ σου, κα τσι ν θεωρ τι ε µαι λε θερος ν σ σκοτώσω, κάτι πο ο νθρωποι τ ν διαφ ρων θρησκει ν πράττουν ς τώρα στ διά α τ ς Iστορίας. H µπειρία το καθεν ς γι τ π ς ιώνει τ θε ο ε ναι θέµα διαλ γου, λλ α τ ε ναι ντελ ς διαφορετικ π τ π ς παίζεται τ παιχνίδι σήµερα.» Oσον φορ µένα, ρ λος µου ε ναι ν δηµιουργήσω ναν κ σµο, που καθένας ν ιών η κα ν κφράζ η α τ τ ιώµατά του λευθέρως. A τ νοµίζω τι ε ναι Xριστιανισµ ς. Oσον φορ στ ν νάσταση το Xριστο, α τ το πιστευτ τ τε πο γνώριζαν µ νο το ς τρε ς ο ρανο ς. Oµως στ διαστηµικ ποχ δ ν ε ναι πιστευτή, δι τι θ γιν ταν δορυφ ρος τ ς Γ ς. Στ ν διο παραλογισµ καταλήγει κα παρθενία τ ς Παναγίας, θέση πο φαιρε π τ γυνα κα τ ρ λο το συνδηµιουργο, πρ γµα ντιεπιστη- µονικ. Παρ µοια λισθήµατα κανε Kαθολικ Eκκλησία µ τ ν πιστε η τι Γ ε ναι πίπεδη κα ν καταδικάσ η τ ν Γαλιλα ο στ ς ρχ ς το 17ο α νος. Kα πρεπε ν περάσουν 400 χρ νια, γι ν παραδεχθ τ σφάλµα της τ 1991. H Bί λος πο λέπουµε καθηµεριν στ ν τηλε ραση θεωρε τ γυνα κα ς κατώτερο ν. Aλλ σήµερα καµµι γυνα κα δ ν τ πιστε ει. Eτσι δ ν τ ς πιτρέπουν ν γίν η έρεια. H χριστιανικ θρησκεία ποτίθεται τι ε ναι σ ν ναρκωτικ, πο σ κρατ ε τυχισµένο κα σο πιτρέπει ν µ ν σκοτίζεσαι γι τ προ λήµατα. Aλλ α τ σήµερα καταρρέει. Kάθε Kυριακ προσ άλλουµε το ς πιστο ς, λέγοντάς τους τι γεννήθηκαν µαρτωλοί, τι δ ν χουν γεία κα τι δ ν ε ναι κανο ξιοι ν συλλέγουν τ ψίχουλα κάτω π τ τραπέζι το Kυρίου. ν µπορε ς ν δώσ ης ζω µ τ ν λ ς συνεχ ς τι ε σαι χαµένος, ρρωστος, σατανικ ς κα στερηµένος. Kα τ χειρ τερο ν ξάπτ ης τ ς θνικ ς κκαθαρίσεις...». A τ δ ν τ λέγει κάποιος ντίχριστος, λλ Aµερικαν ς γγλικαν ς πίσκοπος το Newark σε ασµιώτατος κ. John Shelby Spong. O θέσεις του λάχιστα διαφέρουν π α τ ς τ ν Eλλήνων φιλοσ φων (Πυθαγ ρα, Πλάτωνα, Πλωτίνου κ.λπ.) περ το θείου. Eλπιδοφ ρο τι πίσκοπος John Shelby Spong χει ντιληφθ τι πηγ τ ν νωµαλι ν σήµερα ε ναι ο τρε ς ραιογενε ς κοσµικ ς θρησκε ες, πο χουν σ ν άση τ ν σκοταδιστικ Bί λο. Eπιστροφ λοιπ ν στ ν ρχαία Eλληνικ σκέψη. Y.Γ. O σκοταδιστ ς δ ν το πέτρεψαν ν µιλήσ η στ ν A στραλία. K. X. Kωνσταντινίδης Yποστράτηγος..
Πλήρ-ωση ντ νέργειας στ Σ µπαν Φαντασθ τε γι λίγο να α γ στ ν κρη ν ς τραπεζιο, που σορροπε. Aν πιτρέψουµε στ α γ ν πέσ η λε θερα πρ ς τ δάπεδο, ε αίως θ θρυµµατισθ. H ταξία πο πικρατε τώρα στ δωµάτιο χει α ξηθ σ σχέση µ πρίν. Mαζί της χει α ξηθ κα µία θερµοδυναµικ µετα λητή, ποία νοµάζεται ντροπία κα ε ναι α τή, πο ποδηλώνει τ µέγεθος τ ς ταξίας πο πικρατε σ να ποιοδήποτε σ στηµα κα τ περι άλλον του σ κάποια χρονικ στιγµή. Aς λά ουµε δ π ψιν στ σηµε ο α τ π ς πάρχουν πείρως περισσ τεροι τρ ποι ν ποκτήσουµε να θρυµµατισµένο α γ, παρ ν δηµιουργήσουµε να τέλειο α γ. τίθεται τώρα τ καυτ ρώτηµα. Eχουµε ραγε ποτ ναλογισθ π σος χρ νος, π σο ργο κα πρ πάντων τί πακτωλ ς πληροφορίας παιτο νται, γι ν προσπαθήσουµε ν παναφέρουµε τ σπασµένο µας α γ Eδ στ ν προτεραία του κατάσταση; ν ε µαι ο τε κ ν σ θέση ν τ φανταστ! Yπ α τ ν τ ν ννοια ντροπία το διαλυµένου α γο κα το περι άλλοντ ς του ε ναι λη κείνη πληροφορία πο µ ς ε ναι διαν ητο ν συλλέξουµε κα ν συνεχεί α ν πεξεργασθο µε, ν ργανώσουµε κα ν συγκρατήσουµε στ µνήµη µας, τσι στε ν κατορθώσουµε ν φαρµ σουµε τ ν ποια λ ση στ πρ ληµά µας. Eπιπροσθέτως, ν συχν τατα παρατηρο µε να θικτο α γ ν πέφτ η κα ν διαλ εται, ο δέποτε παρατηρε ται «α θ ρµητη» πανασ νθεση κα ν ψωσή του στ χε λος το τραπεζιο, π που ξεκίνησε. Eδ σως διακρίνουµε µυδρ ς κα τ τι χρ νος ε ναι,τι διατηρε τ γεγον τα σ µι ν λληλουχία κα συγκρατε τ πράγµατα π τ ν συµ ο ν λα µαζί. Aντιλαµ αν µεθα λοιπ ν π ς διαδικασία ε ναι µετάκλητη. H φ ση δείχνει ν χ η τ ν τάση ν δε η πρ ς λο κα περισσ τερη ταξία. H ντροπία της δείχνει διαρκ ς ν α ξάνεται. Kα δυστυχ ς χει ρχίσει κα νθρωπος ν άζ η τ χέρι του σ α τ τ τελευτα α 250 χρ νια λο κα περισσ τερο... Kι µως. Eκε νο πο σ γενικ ς γραµµ ς ξακολουθε ν παρατηρ ται στ ν κάλλιστο ν κα πληγωµένο π τ ν νθρωπο κ σµο µας ε ναι µία σχεδ ν καθολικ τάξη, ποία συνεχ ς κα κνως ναδηµιουργε ται, πάντοτε ε ρισκο- µένη κάτω π µίαν έναον ο πληροφορίας. Tαυτοχρ νως µως, που δ ν χει προλά ει ν µφανισθ διαρκ ς µετα αλλοµένη πληροφορία λ γ ω δρανεί-
15342 ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 ας, κε κα µ νον κε παρατηρε ται χάος. T παράδοξο ε ναι π ς κι δ ρχισε ε τυχ ς α τ τ φορ ν άζ η τ χέρι του νθρωπος, προσπαθώντας ν φαρµ σ η ν κα χι στ αθµ πο θ πρεπε κ µη διάφορες ποστηρικτικ ς πρ ς τ περι άλλον λ σεις. Π ς ξηγο νται µως λα α τά; H πάντηση ρίσκεται στ τι δ ν ε ναι ντροπία, λλ πληροφορία πο διαρκ ς α ξάνεται. Συνεπ ς µαζί της α ξάνεται κα πολυπλοκ τητα. Σήµερα πληροφορία χάρη στο ς λεκτρονικο ς πολογιστ ς κα τ διάφορα δίκτυα, µ σπουδαι τερο ξ α τ ν πιθαν ς τ ιαδίκτυο, συλλέγεται, πεξεργάζεται, µεταδίδεται κα ποθηκε εται λοένα κα ταχ τερα, ο κονοµικώτερα κα ποδοτικώτερα. Bε αίως κάποτε θ γγίξουµε κάποια ρια πο, πειδ θ µ ς τ πι άλ η κ αντοµηχανική, θ ε ναι νυπέρ λητα. Iσως µέχρι τ τε µως ν χουν γίνει λµατα στ ν Tεχνητ Nοηµοσ νη κάπου λλο. O Πλο ταρχος, πολυπλοκ τητα κα τ χάος O Πλο ταρχος, α τ ς θικ ς στοχαστ ς κα κλαϊκευτ ς τ ς Eλληνικ ς Σοφίας, περιγράφει στ ργο το «Περ Iσιδος κα Oσίριδος» (371 A - 378 C) τ ν πολυπλοκ τητα κατ τ ν πλέον ξοχο τρ πο. M ς περιγράφει τ ν παρξη κα τ ζω στ πρ θυρα το χάους, ποτ µως µέσα σ α τ : «µεµιγµένη γ ρ το δε το κ σµου γένεσις κα σ στασις ξ ναντίων, ο µ ν σοσθεν ν, δυνάµεων, λλ τ ς ελτίονος τ κράτος στίν». Oλ κληρη στορία το νθρωπίνου γένους µ ς δηλώνει κι α τ µ τ σειρά της π ς νθρωπος, ν ξεκίνησε π πλές, σταθερ ς συνθ κες, κατώρθωσε µ τ ν πάροδο το χρ νου ν δηγηθ σ λο κα πι πολ πλοκες κα δυναµικ ς κφάνσεις τ ς παρξής του. Ξεκινώντας π κοινωνίες µικρ ν µάδων, πέρασε σταδιακ στ ς ποανάπτυκτες φυλές, τ ς π λεις, τ ργανωµένα κράτη κα τ τελευτα α τη σ διαφ ρους συνασπισµο ς κρατ ν κα πολυεθνικ ν ργανισµ ν. Στ ν ρχ ταν λοι κυνηγοί, κανο ν κάνουν,τι καναν κι λοι ο λλοι µέσα στ ν µάδα. Kατ πιν ρχισαν ν πικοινωνο ν µεταξ τους µ τ ν Λ γον, ν ποκτο ν ε δικ τητες. Tώρα χουµε νέα πίπεδα κοινωνικ ς ργανώσεως, ναν ψηλ τερο δείκτη πολυπλοκ τητος. Στ ν κρη το χάους, κε πο παρξη κα ζω νοµάζονται πολυπλοκ τητα, πληροφορία θέτει τ π δι της π τ ς θ ρας το φυσικο κ σµου. Eκε κρι ς ναλαµ άνει τ νία π τ ν νέργεια. Σκοπ ς της, πως κα δια λέξη µ ς ποδηλώνει, ε ναι ν φέρ η τ ν πλήρ-ωση, κα α τ συµ- αίνει µέσα σ να κ σµο, που παντο κα πάντοτε φαίνεται ν κυριαρχ τ έ αιον τ κ µη πι ασανιστικ, µφι ολία. Πολλο σχυρίζονται π ς πληροφορία ε ναι ποκειµενική διαφορετικο νθρωποι, λέγουν, γνωρίζουν διαφορετικ πράγµατα, κα µία πληροφορία γι κάποιον δ ν ποτελε παραίτητα πληροφορία κα γι κάποιον λλο. Mήπως µως τσι ντροπία, πο κφράζει τ ν γνοιά µας, καθίσταται πίσης ποκει- µενική; A τ δυσκολε οµαι ν τ ποδεχθ πρ ς τ παρ ν. T «πάντων χρη- µάτων µέτρον νθρωπος» το Πρωταγ ρα φο ο µαι π ς δ ν σχ ει ( κ µη) γι τ ν πληροφορία. H ξήγηση καθίσταται πλ, ν ναλογισθο µε π ς α τ πο φέρει τ ν πλήρ-ωση δ ν έει κατ ποκλειστικ τητα µεταξ τ ν νθρώπων. Aκ - µη κα µυρµήγκια µέλισσες πικοινωνο ν µεταξ τους! Eπικοινωνο ν δ νταλλάσσοντας χηµικ ς ο σίες κα λληλεπι-δρώντας µεταξ τους! Παρατηρήστε π σο ργανωµένα ζο ν. ν θ ποτελέσ η περ ολή ντιθέτως µάλιστα, ν σχυρισθο µε π ς στ
ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 15343 φ ς, ς κ αντικ ντ τητα κυµατοσωµατίου, φείλουµε κυρίως τ ν παρξη τ ν νθρώπων κα τ ζω λοκλήρου τ ς χλωρίδος κα τ ς πανίδος τ ς γ ς. Aποτελε δέ, πως θ ντιληφθο µε ργ τερα, ριστο συστατικ πληροφορίας, πο διαχέεται στ χ ρο κα τ χρ νο. Πληροφορία λοιπ ν κατ τ ν ταπεινή µου ποψη ε ναι τ ξ ς: O,τι δηµιουργε µετάλλαξη ( π τ ν ε ρε α ννοια το ρου). O,τι δηµιουργε µετατροπή, µετα ολή, µετασχηµατισµ, µεταρρ θµιση, µεταστροφή, µεταλλαγ κα µεταποίηση. H πληροφορία κείνη, πο ναιρε κάθε (µετα)τροπ το ν ς παντ ς, ε ναι πολ τροπος, πολυπλάνητος. E ναι πληροφορία γνώσεως, δράσεως, τάξεως κα ο χ γνοίας, δρανείας κα ταξίας - χάους. E ναι πληροφορία µνήµης, λπίδος, ποιήσεως, δηµιουργίας κα ο χ λήθης, πελπισίας, θανάτου κα καταστροφ ς. E ναι ναιρεντροπία, πολυτροπία. H πληροφορία δ κείνη, πο δηγε µ τ συµ ολή της στ (µετα)τροπ το ν ς - παντ ς, ε ναι πλανής, στάσιµη, µ ξελίξιµη. E ναι ντροπία. T Tρίγωνο τ ν Πυθαγορείων κα τ Tρίγωνο το Spreng πιθυµο σα ν θέσω ν κατακλε δι να σ νθετο ρώτηµα: Ποιά ε ναι σχέση τ ν ποία χει χρ νος µ τ ν πληροφορία, λλ κα ποιά σχέση τ ς νέργειας µ τ χρ νο κα τ ν πληροφορία; Πο µ ς δηγο ν α τ ς ο σχέσεις π τέλους; H πάντηση, θεωρο µε χωρ ς ν δογµατίζουµε, ε ναι: πρωταρχικ ς στ σοφία κα κατ πιν στ στολίδι το σ µπαντος, τ ν κ σµο. O Πλο ταρχος θέτει τ πάντα π ψιν µας, χρησιµοποιώντας ναν συµ ολισµ κάπου στ ργο του «Περ Iσιδος κα Oσίριδος». Aς τ ν ξετάσουµε πι πισταµένως λοιπ ν λαµ άνοντας ταυτ χρονα π ψιν µας τ το Hρακλείτου, π ς «ναξ, ο τ µαντε ν στι τ ν ελφο ς, ο τε λέγει ο τε κρ πτει λλ ση- µαίνει». Γράφει Πλο ταρχος: «O Πυθαγ ρειοι πάλι κα ριθµο ς κα σχήµατα στ λισαν µ ν µατα θε ν. T σ πλευρο τρίγωνο ν µαζαν Aθην, ποία γεννήθηκε π τ ν κορυφ κα ταν τριτογεννηµένη (Tριτογένεια) πειδ διαιρε ται σ τρε ς καθέτους πο O σ γχρονος νθρωπος τ ς ιοµηχανικ ς ποχ ς διαθέτει φθονες πηγ ς νέργειας. O «πένης φιλ σοφος» τ ς περσυγχρ νου κατ λλους µετα ιοµηχανικ ς ποχ ς µας διαθέτει φθονες πηγ ς πληροφορίας. T Tρίγωνο το Spreng. (Bλέπε στ κείµενο τ ς π µενης σελίδας.)
15344 ΑΥΛΟΣ/239, Nοέµ ριος 2001 ξεκινο ν π τ ς τρε ς γωνίες*. T ν ριθµ να ν µασαν Aπ λλωνα, πειδ ποφάσκει τ πλ θος κα λ γ ω τ ς πλ τητας τ ς µονάδας. T δυάδα ν µασαν ριδα κα θράσος κα δικαιοσ νη τ ν τριάδα, δι τι νάµεσα στ δικ κα τ δικο µαι, πο τ δε τερο ε ναι λλειψη κα τ πρ το περ ολή, πάρχει δικαιοσ νη, πο ασίζεται στ ν σ τητα». Γι τ ν πληροφορία προκ πτει µορφή, ποία παριστάνεται στ τρίγωνο τ ς προηγο µενης σελίδας. T σ πλευρο τρίγωνο λέγεται τρίγωνο το Spreng. O Daniel Spreng ε ναι Eλ ετ ς φυσικ ς κα ργάσθηκε στ ς H.Π.A. στ Institute for Energy Analysis το Tennessee. Eχει σχοληθ µ τ χρ νο, τ ν πληροφορία κα τ διατήρηση τ ς νεργείας στ ν ργασία του «On Time, Information, and Energy Eonservation». H πηγ µου ρίσκεται στ ν σελίδα 120 το ι λίου τ ν Harvey S. Leff κα Andrew FF Rex «Maxwell s Demon - Entropy, Information, Computing», κδ. Adam Hilger. Σήµερα ο κθετικ ς α ξαν µενοι πληθυσµο τ ν κοινωνι ν κα ο συνεχ ς διογκο µενες νάγκες τους χαρακτηρίζονται π α ξηση τ ς πολυπλοκ τητ ς τους. H ποσ τητα τ ς πληροφορίας, πο έει γ ρω µας, διαρκ ς θ α ξάνεται. Eκε νο πο φείλει ν µ ς πασχολ ε ναι ποι τητά της. Θ δυνηθ ραγε λοένα κα περισσ τερο κφυλιζ µενος διυποκειµενικ ς Λ γος ν ποκαταστήσ η πάξια τ ν π αγδαία π συρση ντικειµενικ ; Mήπως δη διολισθαίνουµε σ ναν κρατο ποκειµενισµ µ λες κε νες τ ς λέθριες συνέπειες, πο σφαλ ς θ πιφέρ η στ ν Πολιτισµ ; Γι π σο ραγε χρονικ διάστηµα κ µη θ µπορο µε ν σχυριζώµαστε τι συµµετέχουµε σ µι διαλεκτικ ο σίας µ τ σ στηµα; Bι λιογραφία «αυλ ς», τε χος Iανουαρίου 1999, ρθρο «T κεν ν κα πλ ρες Σ µπαν. T ξερ νιον τ ς πληροφορίας» π Π. Aναλυτ, σελ. 12861-67. M νιµη στήλη «O γεννήτορες το παγκοσµίου πολιτισµο : Iππίας Hλε ος» π Σαράντου Παν ς, σελ. 12853-54. «αυλ ς», τε χος Aπριλίου 1999, ρθρο «Πληροφορία: Mία παράξενη ννοια µ πολλ πρ σωπα στ ς πιστ µες» π Π. Aναλυτ, σελ. 13103-107. M νιµη στήλη «O γεννήτορες το παγκοσµίου πολιτισµο : Σωκράτης» π Σαράντου Παν ς, σελ. 13111-12. «αυλ ς», τε χος Mαρτίου 2001, ρθρο «T Kοσµικ µ ρφωµα Σάρµα. H Aνελισσ µενη Eλιξ, τ Aντί-Big Bang» π K. Kαρµιράντζου, σελ. 14803-809. M νιµη στήλη «O γεννήτορες το παγκοσµίου πολιτισµο : Oρφε ς» π Σαράντου Παν ς, σελ. 14829-30. Tσατσ µοιρος H.Λ., «Iστορία Γενέσεως τ ς Eλληνικ ς Γλώσσας», κδ. «αυλ ς», Aθήνα (1991). Kirk G.S., Raven J.E. and Schofield M., «The Presocratic Philosophers», 2nd Ed., Cambridge University Press, Cambridge (1983). Πλο ταρχος, «Hθικ» (10ος τ µος), «Περ Iσιδος κα Oσίριδος», «Περ το ει το ν ελφο ς», σειρ «O Eλληνες», κδ. «Kάκτος», (1995). Leff H. S. and Rex A. F., «Maxwell s Demon Entropy, Information, Computing», κδ. Adam Hilger, Bristol (1990). Haralambos M. and Holborn H., «Sociology - Themes and Perspectives», 5th Ed., κδ. Collins, London (2000). Aronson E., Wilson T.D. and Akert R.M., «Social Psychology», 3rd Ed., κδ. Longman, New York (1999). Zimbardo P., Mc Dermott M., Jansz J. and Metaal N., «Psychology - A European Text», κδ. Harpercollins, London (1995). Baddeley A., «Human Memory Theory and Practice», Rev. Ed., κδ. Psychology Press, Hove (1997). Nικ λαος Mακρ ς Aναλυτ ς Συστηµάτων Πληροφορικ ς
OI ENNHTOPE TOY A KO MIOY O ITI MOY νγ. Στησίχορος E ναι ντως θαυµάσια καν τητα α τ τ ν Eλλήνων ν δίδουν δε τερα ν µατα στο ς νθρώπους, προσδιοριστικ το θους κα το ργου τους, τ πο α πισκιάζουν τ πρ τα, πο συµ ατικ δίδονται π το ς γονε ς κατ τ γέννηση τσι Aριστοκλ ς γι παράδειγµα µετωνοµάσθηκε σ Πλάτωνα νεκα τ ς ε ρ τητας το στέρνου, το µετώπου λλ κα τ ς σκέψεώς του T ρταµος σ Θε φραστο δι τ θεσπέσιο τ ς φράσεώς του κα Tισίας σ Στησίχορο, δι τι α τ ς πρ τος ε σήγαγε στ ν λυρικ ποίηση τ ν π ωδ τοι τ στερεοτ πως παναλαµ αν µενο κατ διαλείµµατα µέλος (= ρεφραίν), τ πο ο ψαλλε χορ ς ν στάσει ( στησε τ ν χορ κίνητο). O Στησίχορος, Eπιζεφ ριος Λοκρ ς τ γένος, γεννήθηκε στ ν Iµέρα τ ς M. Eλλάδος, πέθανε µως στ ν Kατάνη, που ζο σε τ τελευτα α χρ νια τ ς ζω ς του α τοεξ ριστος ξ α τίας κάποιας διένεξής του µ τ ν τ ραννο Φάλαρι κα ο µ ν Kατανα οι στησαν πρ ς τιµήν του µεγαλοπρεπ ς γαλ- µά του στ ν ε σοδο τ ς π λεώς τους, τ πο ο θα µασε Kικέρων, ο δ Iµερα οι κοψαν νοµίσµατα, που µφανιζ ταν µελ ωδ ς, κρατώντας χειρ γραφο διπλωµένο στρογγυλά. O Tισίας κατέχει ξαιρετικ θέση µεταξ τ ν χορικ ν ποιητ ν, τ ν ποίων θεωρε ται πατ ρ µο µετ το Tερπάνδρου κα το Aλκµ νος. O κλασσικο Eλληνες θα µαζαν διαιτέρως τ ς πρωτοτυπίες του κα τ ν θεωρο σαν πε θυνο γι τ ν ν ψωση τ ς λυρικ ς ποίησης στ πίπεδο το πους. T ποιήµατά του, πο σαν πολ στιχα, διεκρίνοντο σ διθυράµ ους (= µνοι πρ ς τ ν ι νυσο), σ παι νες (= µνοι πρ ς τ ν Aπ λλωνα), σ αλέµους (= θρ νοι γι σθένειες τυχήµατα), σ παρθένια, συµποτικ κα ουκολικ σµατα τραγουδιο νταν δ µανιωδ ς π τ ν κ σµο κατ τ ν θερισµ κα τ ν τρ γο σ γάµους, γενέθλια κα λοιπ ς ο κογενειακ ς τοπικ ς γιορτές, δι τι µνο σαν πέραν τ ν πων µων κα το ς λαϊκο ς ρωες πως κα τ ν λαϊκ τρ πο ζω ς κα σκέψης. O Στησίχορος σµιγε διάφορους υθµο ς κα µέτρα κα δηµιουργο σε νέα, πο τ τραγουδο σε κα τ χ ρευε χορ ς. Eξαίρεση ποτελο σε π ωδ ς, πο καθ ς ε παµε, τραγουδι ταν ν στάσει. Στροφή, ντιστροφ κα π ωδ ς ε ναι τ τρία µέρη τ ν τραγουδι ν το Στησιχ ρου, τ πο α συνωδε ονταν π το ς χους τ ς κιθάρας. O ποιητ ς δ ν σµιγε µ νο το ς υθµο ς κα τ µέτρα λλ κα τ ς διαλέκτους. Xρησιµοποιο σε α ολικ στοιχε α, πειδ λυρικ ποίηση φ τρωσε κι ναπτ χθηκε στ ν Λέσ ο τ ν πική, πειδ «π το µηρικο νάµατος µυρίας σας παρατροπ ς ε ς α τ ν πωχέτευσεν» τ δωρικ τέλος, δι τι ο προστάτες τ ς ποιήσεως σαν κατ καν να ωριε ς. O µελ ωδ ς σκησε ξαιρετικ πίδραση τ σο στ ς ε καστικ ς τέχνες σο κα στ ν τραγ ωδία κα τ ν κωµ ωδία. O Mεγακλείδης µ ς ε αιώνει ( Aθή-