COMPETITION IN SHIPPING ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΞΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΑΓΚΛΗ

COMPETITION IN SHIPPING ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΞΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΤΑΓΚΛΗ

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ: Το φαινόμενο που παρουσιάζεται στην αγορά όταν δύο ή περισσότερα πρόσωπα διεκδικούν το ίδιο πράγμα. (κατά κανόνα πελατεία) Στην περίπτωσή μας, φορτωτές. Κοινοτική προστασία του ανταγωνισμού: Συνθήκη ΕΚ Α) Αρ.81: Είναι άκυρες συμφωνίες αποφάσεις και εναρμονισμένες πρακτικές που μπορούν να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών με τον καθορισμό τιμών, έλεγχο της παραγωγής και της διανομής, κατανομή των αγορών κλπ. Β) Αρ.82: Απαγορεύεται η καταχρηστική εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης που έχει στην αγορά μια (ή περισσότερες επιχειρήσεις). ΕΞΑΙΡΕΣΗ: Αρ.81 παρ.3 Κατ εξαίρεση μπορεί μια συμφωνία ή μια εναρμονισμένη πρακτική μεταξύ δύο επιχειρήσεων να είναι έγκυρη αν γίνεται με σκοπό τη βελτίωση της παραγωγής ή της διανομής των προϊόντων ή την προώθηση της τεχνικής ή οικονομικής προόδου.

Η ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΜΕ ΠΛΟΙΑ ΓΡΑΜΜΗΣ (LINERS) Το επιτρεπτό των συμφωνιών υπό την 81(3) μπορείναλειτουργήσειμόνο για ορισμένο χρονικό διάστημα. Στις ναυτικές μεταφορές με πλοία γραμμής όμως άρχισε να αποτυπωνεται νομοθετικά μία εξαίρεση από το ευρωπαϊκό καθεστώς ανταγωνισμού που μέχρι το 70 υπήρχε σαν consensus και η οποία δεν γνωρίζει χρονικούς περιορισμούς. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΞΑΙΡΕΣΗ: Α) Η πρώτη αξιόλογη νομοθετική πρόβλεψη είναι η σύμβαση UNCTAD (united nations conference on trade and development) που το 1974 θέσπισε κανόνες συμπεριφοράς των ναυτιλιακών διασκέψεων και κατοχύρωσε εξαίρεσή τους από τους κανόνες του ανταγωνισμού (block exemption). ΟΡΙΣΜΟΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΔΙΑΣΚΕΨΕΩΝ: Είναι ομάδα δύο τουλάχιστον μεταφορέων που εκτελεί διεθνείς τακτικές εμπορευματικές μεταφορές σε συγκεκριμένη γραμμή ή συγκεκριμένες γραμμές μέσα σε καθορισμένα γεωγραφικά όρια και έχει συνάψει οποιασδήποτε μοργής συμφωνία ή διακανονισμό στα πλαίσια του οποίου τα μέλη της ομάδας προβαίνουν από κοινού στην εκμετάλλευση της γραμμής ή των γραμμών με κοινούς ή ίσους τους ναύλους και κάθε άλλη προϋπόθεση που έχει σχέση με την παροχή των τακτικών αυτώ υπηρεσιών.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: 1) Ομάδα δύο τουλάχιστον μεταφορέων. 2) Εκτελεί διεθνείς τακτικές εμπορευματικές μεταφορές. 3) Τα μέλη της ομάδας προβαίνουν από κοινού στην εκμετάλλευση της γραμμής. ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΡΗΤΑ Η ΥΠΑΡΞΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΡΟΤΙ ΑΝΤΙΒΑΙΝΕΙ ΟΛΟΦΑΝΕΡΑ ΣΤΗ ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΑΡ.81. Β) Με τον καν. 954/79 η σύμβαση επικυρώθηκε και από άλλη κράτη. Γ) Η σημαντικότερη όμως νομοθετική ρύθμιση για αυτή την πολυσυζητημένη και αμφιλεγόμενη εξαίρεση ήταν ο καν. 4056/86. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 4056/86 Α) Καθιερώνει ειδικό καθεστώς ανταγωνισμού και θεσπίζει διαδικαστικές διατάξεις για την επιβολή των ειδικών ρυθμίσεων ανταγωνισμού για τις θαλάσσιες μεταφορές γραμμής. Β) Καθιερώνει γενική εξαίρεση για τις ναυτιλιακές διασκέψεις. Πλέον συμφωνίες μεταξύ μεταφορέων που καθορίζουν τιμές, χωριτικότητα, διανομή κλπ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ). Γ) Διατηρεί την εξαίρεση για τις αμιγώς τεχνικές συμφωνίες που έτσι κι αλλιώς επιτρέπονταν. Δ) Θεσπίζει διαδικασία αντιμετώπισης των συγκρούσεων διεθνών νόμων.

ΑΛΛΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 4056/86 Υποχρέωση πίστης των μελών της διάσκεψης. Εξαίρεση του καμποτάζ και των υπηρεσιών τραμπ που ακόμα δεν έχουν υπαχθεί σε κάποια ρύθμιση ανταγωνισμού. Ισχύς της εξαίρεσης υπό την αίρεση ότι η πρώτη δεν θα προκαλέσει ζημία σε λιμένες, φορτωτές, μεταφορείς ή και στην ίδια τη διακίνηση των αγαθών. Η κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην αγορά εξακολουθεί να απαγορεύεται. Η επιτροπή μπορεί να διεξάγει έλεγχο κατά τον οποίο δικαιούται να απαιτήσει την εμφάνιση εγγράφων, εμπορικών βιβλίων κλπ με αυστηρές συνέπειες σε περίπτωση μή συμμόρφωσης. (μπορεί να επιβάλλει και πρόστιμα). Σε περίπτωση σύγκρουσης με κανόνες τρίτων χωρών η επιτροπή προβαίνει άμεσα σε διαβουλεύσεις με τις αρμόδιες αρχές για να πετύχει συμβιβασμό.

ΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΕΞΑΙΡΕΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Η συνεργασία των μεταφορέων εξασφαλίζει μεγαλύτερη ασφάλεια και αξιόπιστες υπηρεσίες (για τις οποίες τα liners είναι γνωστά εξάλλου). Χωρίς τη δυνατότητα συμφωνίας αυτές οι παροχές θα ήταν αδύνατες. Με τη συνεργασία μπορούν να αναπτυχθούν και μικρότερες επιχειρήσεις ή κράτη λιγότερο ανεπτυγμένα σ αυτόν τον τομέα, πράγμα που δύσκολα θα γινόταν σε καθεστώς απεριόριστα ελεύθερου ανταγωνισμού. (οι μικρές επιχειρήσεις μπορεί και να μην επιβίωναν) Τα καρτέλ τιμών προσφέρουν σταθερότητα στο εμπόριο και σταθερότερους ναύλους. ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ: Οι ναυτιλιακές αυτές διασκέψεις ήταν το ιδανικό εργαλείο για τις δυτικές χώρες ώστε να ελέγχουν το εμπόριο, τη διακίνηση αγαθών.

ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΑΙΡΕΣΗΣ Δεν υπήρχε καμμία απόδειξη ότι οι διασκέψεις πράγματι εξασφαλίζουν σταθερότερους ναύλους. Είθισται οι μεταφορείς να παραβιάζουν αυθαίρετα τους όρους των διασκέψεων και να συνάπτουν αυτοτελείς συμφωνίες με μεμονωμένους φορτωτές. Άρχισαν να εμφανίζονται οι αρνητικές συνέπειες του περιορισμού του ανταγωνισμού (υψηλοί ναύλοι, χαμηλή χωριτικότητα, κακή ποιότητα υπηρεσιών) Η ίδια η δομή του εμπορίου είχε αλλάξει πολύ σε σχέση με την εποχή που υπογράφηκε η UNCTAD. Το εμπόριο άνοιξε διεθνώς, οι παλαιοί μέθοδοι αντικαταστάθηκαν από τη χρήση εμπορευματοκιβωτίων που προκάλεσαν συγκέντρωση στην αγορά. Η επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο τομέας δεν χρειάζεται έτσι κι αλλιώς την προστασία της εξαίρεσης γιατί η δομή του κόστους του (fixed+variable cost) είναι η ίδια όπως και σε οποιαδήποτε άλλη αγορά.

ΜΗ ΠΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΞΑΙΡΕΣΗΣ Η Εξαίρεση ίσχυε υπό ορισμένες προϋποθέσεις που πηγάζουν από το άρθρο 81 και οι οποίες έπαψαν να πληρούνται. Α) Η περιοριστική (του ανταγωνισμού) συμφωνία απαιτείται να συμβάλλει στηβελτίωσητηςπαραγωγήςήτηςδιανομήςτωνεμπορευμάτωνήστην προώθηση της τεχνικής ή οικονομικής προόδου. Όμως οι διασκέψεις δεν είναι ικανές να επιβάλλουν αυτά που καθορίζουν. Πολλά μέλη αυθαιρετούν και καταρτίζουν αυτοτελώς συμβάσεις. Δεν υπάρχει κανένα αποδεικτικό στοιχείο που να δείχνει βελτίωση της παραγωγής και της ποιότητας των υπηρεσιών. Β) Οι καταναλωτές πρέπει να αποζημιωθούν από τα αρνητικά αποτελέσματα που προκύπτουν από τους περιορισμούς του ανταγωνισμού. Όμως με τους ναύλους να καθορίζονται από τις διασκέψεις και να προστίθενται επιβαρύνσεις και προσαυξήσεις, τα αρνητικά αποτελέσματα είναι πολύ σοβαρά για να αποζημιωθούν.

Γ) Η περιοριστική συμφωνία δεν πρέπει να επιβάλλει στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις περιορισμούς που δεν είναι απαραίτητοι για την επίτευξη των στόχων. Όμως αξιόπιστες υπηρεσίες μπορούν να εξασφαλιστούν και με ατομικές συμφωνίες (που εξ ορισμού δεν περιορίζουν τον ανταγωνισμό). Έπειτα οι χρήστες έχουν δηλώσει ικανοποιημένοι από τις υπηρεσίες των κοινοπραξιών που είναι κι αυτές μορφές συνεργασίες για παροχή κοινών υπηρεσιών, αλλά σ αυτές δεν υπάρχει καθορισμός τιμών. Οπότε αυτός ο περιορισμός είναι προφανώς περιττός. Δ) Η διάσκεψη να αποτελεί αντικείμενο αποτελεσματικών περιορισμών του ανταγωνισμού. Οι μεταφορείς συμμετέχουν στις διασκέψεις και στις κοινοπραξίες για τις ίδιες εμπορικές γραμμές ανταλλάσσοντας ευαίσθητες από εμπορικής πλευράς πληροφορίες, αποκομίζοντας τα οφέλη τόσο της διάσκεψης (καθορισμός ναύλων & ρύθμιση μεταφορικής ικανότητας) όσο και της κοινοπραξίας (συνεργασία κατά τη λειτουργία για την παροχή κοινής υπηρεσίας). Έτσι λόγω του αυξανόμενου αριθμού συνδέσεων μεταξύ μεταφορέων της ίδιας εμπορικής γραμμής ο καθορισμός του βαθμού στον οποίο οι διασκέψεις υπόκεινται σε αποτελεσματικό εσωτερικό και εξωτερικό ανταγωνισμό αποτελεί εξαιρετικά πολύπλοκη υπόθεση και μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε κάθε περίπτωση χωριστά.

Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 1419/2006 Αρχικά η εξαίρεση του καν.4056/2006 περιορίστηκε από τον καν.1/2003, ο οποίος κατήργησε τις ειδικές διαδικασίες ανταγωνισμού στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών γραμμής και επέβαλε τρόπους εφαρμογής των αρ.81 & 82. Όμως διατήρησε την γενική εξαίρεση για τις ναυτιλιακές διασκέψεις, τεχνικές συμφωνίες και ρυθμίσεις σύγκρουσης διεθνών νόμων. ΤΟ ΝΕΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ: Οκαν.1419/06 ήρθε με τρία μόνο άρθρα και άλλαξε ριζικά την εικόνα του ανταγωνσιμού στη ναυτιλία συνολικά. 1) Κατήργησε τον καν.4056/86, δίνοντας στις διασκέψεις παράταση ζωής δύο ετών (αφού θα ήταν παράλογο να τις κηρύξει αυτόματα παράνομα. Αυτό θα δημιουργούσε διεθνή επεισόδια). 2) Ακύρωσε το αρ. 32 του καν. 1/2003. Συμπεριέλαβε δηλαδή τα τραμπ και το καμποτάζ στο μικροσκόπιο του ευρωπαϊκού δικαίου του ανταγωνισμού υπαγάγοντάς τα μαζί με τα liners στον καν. 1/2003 πετυχαίνοντας ενιαία ρύθμιση για όλους τους τομείς της ναυτιλίας. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το cabotage δεν ρυθμιζόταν έως τώρα από το ευρωπαϊκό δίκαιο του ανταγωνισμού αλλά από το εγχώριο, αφού λαμβάνει χώρα στα εσωτερικά ύδατα. Ο νομοθέτης όμως έκρινε ότι δεν υπήρχε λόγος να μπει και αυτό στην ενιαία ρύθμιση του καν. 1/2003

ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑ ΟΡΙΣΜΟΣ: Είναι η συνεργασία μεταξύ τακτικών γραμμών θαλάσσιας μεταφοράς για την από κοινού παροχή υπηρεσίας. Κατά κανόνα με τη συνεργασία παρέχονται καλύτερες υπηρεσίες, ενώ απαγορεύεται εδώ ο καθορισμός τιμών. Ο Καν.823/2000: Παρότι η κοινοπραξία είναι και αυτή μια μορφή συνεργασίας από αυτές που απαγορεύονται από το άρθρο 81, θεωρήθηκε ακίνδυνη για τον ανταγωνισμό. Έτσι το2000 έχουμε τον κανονισμό 823 ο οποίος ρυθμίζει την κοινοπραξία αλλά η ουσία είναι ότι το κοινοτικό δίκαιο αποδέχεται την ύπαρξή της. Ο Καν.1419/06: Με την απαγόρευση των διασκέψεων οι προϋποθέσεις συνεργασιών μεταξύ των μεταφορέων έγιναν πολύ πιο αυστηρές. Οι κοινοπραξίες δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Θα παραμείνουν ισχυρές αλλά θα υπάγονται στον αναθεωρημένο καν. 823/2000 που εξακολουθεί να τις επιτρέπει υπό αυστηρότερες προϋποθέσεις. Η επιτροπή θα πρέπει να επεμβαίνει αν βλέπει ότι υπάρχει κατάχρηση της συνεργασίας σε βαθμό που να περιορίζει τον ανταγωνισμό ή ότι συμμετέχουν μεγάλες εταιρίες ώστε να κρύψουν τη δεσπόζουσα θέση τους (που αποκαλύπτεται αφού συμμετέχουν και σε άλλες κοινοπραξίες και δημιουργούν εναρμονισμένες πρακτικές). Η τύχη των κοινοπραξιών είναι αβέβαιη μετά τον απρίλιο του 2010.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΝ. 1419/2006 Μετά την παρέλευση της διετίας (τον Οκτώβρη του 2008) οι θαλάσσιες μεταφορές με liners υπόκεινται πλέον στους γενικούς κανόνες του ανταγωνισμού. Οι ναυτηλιακές διασκέψεις που, μετά τις 10/18 θα διεξάγουν συναλλαγές από και προς κράτη μέλη θα είναι παράνομες. Οι τεχνικές συμφωνίες ωστόσο παραμένουν έγκυρες αφού δεν επηρεάζουν τον ανταγωνισμό. Πλέον, μετά την κατάργηση των γενικών εξαιρέσεων, η όποια εν δυνάμει αντι ανταγωνιστική συμπεριφορά συμφωνία θα εξετάζεται κατά περίπτωση με βάση την επίδραση που μπορεί να έχει στο εμπόριο, τη σχετική αγορά κλπ. Αυτού του είδους οι έλεγχοι αφορούν τις οριζόντιες συμφωνίες. Οι κάθετες δεν προβλέπεται να συγκρουστούν με τους κανόνες του ανταγωνισμού αρκεί να μην κρύβεται πίσω τους κάποια εταιρία με δεσπόζουσα θέση γιατί τότε παραβιάζεται το αρ. 82.

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Μπορεί ο κανονισμός 4056/86 να ανακλήθηκε αλλά η σύμβαση UNCTAD δεν αποκηρύχθηκε από κανένα από τα 16 κράτη μέλη που την επικύρωσαν. Αυτό δημιουργεί σύγκρουση και εν δυνάμει μεγάλο πρόβλημε στις διεθνείς σχέσεις. Σύμφωνα με τη σύμβαση οι διασκέψεις ως προς τις εξωκοινοτικές χώρες είναι έγκυρες, αφού το κοινοτικό δίκαιο δεν τις επηρεάζει. Α) Αν λήξει η διάσκεψη δεν δημιουργείται πρόβλημα. Β) Αν όμως είναι ακόμα ισχυρή η κοινότητα θα απαγορεύσει στο κράτος μέλος να συμμετέχει στη διάσκεψη. Τότε όμως η Τρίτη χώρα θα μπορεί να κατηγορήσει την κοινότητα ότι εμποδίζει κράτος μέλος από το να φανεί συνεπές απέναντι στις διεθνείς του υποχρεώσεις. Το ΔΕΚ έκρινε ότι με την ισχύ του καν.1419/06 έπρεπε αυτόματα να αποκηρυχθεί η UNCTAD από τα κράτη μέλη. Από τη στιγμή που δεν την αποκήρυξαν οφείλουν να τη σεβαστούν. Καταλήγουμε δηλαδή σ ένα φαύλο κύκλο.

Το καθεστώς των υπηρεσιών Tramp. ΟΡΙΣΜΟΣ: Υπηρεσία tramp είναι η μεταφορά χύδην ή συκευασμένου ρευστού φορτίου κατόπιν ναύλωσης όλου ή μέρους του πλοίου, για ορισμένο ταξίδι ή με χρονοναύλωση ή άλλη σύμβαση, για μή προκαθορισμένο ταξίδι, όπου οι ναύλοι καθορίζονται ελεύθερα κατά περίπτωση με βάση τους κανόνες της προσφοράς και της ζήτησης. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: 1) Πρόκειται για χύδην φορτίο. Άρα απαιτούνται πλοία που να μπορούν να το μεταφέρουν (πχ τάνκερ). 2) Έχουμε ναύλωση (είτε κατά ταξίδι είτε κατά χρόνο ή άλλη ρύθμιση ανάλογα με τη βούληση των μερών ενδοτικό δίκαιο) 3) Το δρομολόγιο δεν είναι προκαθορισμένο ή διαφημισμένο. Καθορίζεται ανεξάρτητα για κάθε ταξίδι. ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: Ελευθερία των συμβάσεων, ενδοτικό δίκαιο, διαπραγμάτευση με βάσητιςσυνθήκεςτηςαγοράς(προσφορά ζήτηση)

Ο ΤΕΛΕΙΟΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ Ηαγοράτωνtramps είναι τόσο ανταγωνιστική που, σε αντίθεση με τα liners, ισχύει διαπραγματευτική ισότητα. Η δομή της αγοράς πλησιάζει στο ιδεατό του τέλειου ανταγωνισμού. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ: 1) Μεγάλος αριθμός μεταφορέων (άρα μεγάλη προσφορά υπηρεσιών). Σε συνδυασμό με τη αναλογικά μιρκότερη ζήτηση δίνεται διαπραγματευτική ισότητα στους φορτωτές. 2) Ομοιογενές προϊόν. Αντικείμενο κάθε σύμβασης ναυλώσεως είναι χώρος του πλοίου. Όλοι οι μεταφορείς αυτό προσφέρουν. 3) Διαφάνεια πληροφοριών. (που επιθυμούν και τα δύο μέρη) 4) Ευκολη πρόσβαση στην αγορά. (δηλαδή ευκολία της επιχείρησης να δημιουργήσει όνομα στην αγορά).

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ. Α) Η δομή της αγοράς tramp είναι τέτοια που πολλές φορές μπορεί η προσφερόμενη χωριτικότητα να είναι μεγαλύτερη από αυτή που ζητούν οι εκναυλωτές. (Ή οι μεταφορείς να βρίσκονται σε πολύ μεγάλο αριθμό). Σε κάθε περίπτωση διαμορφώνεται δυσαναλογία προσφοράς και ζήτησης αντίστροφη από αυτή των liners. Ετσι οι φορτωτές έχουν περισσότερες επιλογές αφού μπορούν να διαλέξουν από πληθώρα μεταφορέων. Β) Οι μεταφορείς δεν είναι απλώς πολυάριθμοι αλλά προσφέρουν και ομοιογενές προϊόν. (Χωρό δηλαδή πάνω στο πλοίο τους) Έτσι, για τον φορτωτή δεν έχει σημασία ποιό μεταφορέα θα διαλέξει αφού από όλους το ίδιο θα λάβει. Αυτό το δίνει ισχυρό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα, αφού σε περίπτωση διαφωνίας μπορεί με ευκολία να επιλέξει άλλο μεταφορέα. Γ) Η διαφάνεια στην πληροφόρηση είναι το κλειδί για την όλη λειτουργία αυτής της ισορροπίας στην αγορά. Από τη μία οι μεταφορείς θέλουν να διαφημίσουν τα πλεονεκτήματα των υπηρεσιών τους ώστε ο καταναλωτής να επιλέξει αυτούς και, από την άλλη, ο ναυλωτής θέλει να έχει όλες τις πληροφορίες ώστε να κάνει την πιο συμφέρουσα επιλογή. Δ) Η ευκολία πρόσβασης στην αγορά εξασφαλίζει τη συνέχιση της ύπαρξης πολλών μεταφορέων στο μέλλον, αφού διευκολύνει τις νέες επιχειρήσεις να δημιουργήσουν «όνομα» στην αγορά (μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα) Αλλά και τη δυνατότητα εύκολης και γρήγορης αντικατάστασης μεταφορέα σε περίπτωση διαφωνίας (βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα).

ΗεξαίρεσητωνυπηρεσιώνTramp από το μικροσκόπιο του ανταγωνισμού. Α άποψη: (κρατούσα) Η ύπαρξη διαπραγματευτικής ελευθερίας στη διαμόρφωση των τιμών με βάση την προσφορά και τη ζήτηση είναι ο λόγος για τον οποίο επί μία 20ετία δεν έχει υπάρξει νομοθετική ρύθμιση για τον ανταγωνισμό στον τομέα αυτό. Η ίδια η φύση της αγοράς εξασφαλίζει τη διατήρηση έντονου ανταγωνισμού. Κατά τα άλλα αρκούμαστε στον κανόνες του κάθε κράτους. Β άποψη: (των θεωρητικών) Η εξαίρεση ισχύει εφόσον διατηρείται αυτή η σχέση προσφοράς και ζήτησης. Στις μεμονωμένες εκείνες περιπτώσεις όπου μεταβάλλονται οι ισορροπίες της αγοράς (πχ όταν ένας μεταφορέας παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες οπότε βγαίνει από τον ανταγωνσιμό) η εξαίρεση θα πρέπει να μην ισχύσει για την περίπτωση αυτή. Σημείωση: Η κατάργηση της εξαίρεσης με τον κανονισμό 1419/2006 αποδεικνύει την ορθότητα της δεύτερης άποψης.

Ιστορικό της εξαίρεσης. Οι υπηρεσίες tramp εξαιρέθηκαν από τις ειδικές ρυθμίσεις ανταγωνισμού για τις θαλάσσιες μεταφορές που έθεσε ο κανονισμός 4056/86. Η εξαίρεση από αυτόν τον κανονισμό θεωρήθηκε πολιτική επιτυχία (εν μέρει και μετά από ελληνικές πιέσεις) Και το 2003 όμως τα tramp απέφυγαν την υπαγωγή σε ευρωπαϊκές ρυθμίσεις ανταγωνισμού αφού ο κανονισμός 1/2003 έθεσε νέο σύστημα εφαρμογής των άρθρων 81 και 82 ΕΚ εξαίρεσε όμως ξεκάθαρα (αρ.32) από την εφαρμογή των κανόνων του τις υπηρεσίες tramp (καθώς και το cabotage). ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ: Επί μία 20ετία (και πλέον) δεν υπήρχε καμμία νομοθετική ρύθμιση για τη διασφάλιση του ανταγωνισμού στις υπηρεσίες tramp. Η επιτροπή δεν είχε τη δυνατότητα ούτε να ερευνήσει περιπτώσεις περιορισμού ή νόθευσης του ανταγωνισμού ούτε να επιβάλλει τις ανάλογες κυρώσεις. Έπρεπε να αρκεστεί στους μηχανισμούς του κάθε κράτους.

ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΑΙΡΕΣΗΣ Οκανονισμός1419/06 κατήργησε το άρθρο 32 του κανονισμού 1/2003. Έτσι, από τον Οκτώβριο του 2006 τα τραμπ και το καμποτάζ υπάγονται στην ενιαία ρύθμιση του εν λόγω κανονισμού μαζί με τις μεταφορές γραμμής. Η επιτροπή έχει την αρμοδιότητα να ελέγχει τις συμφωνίες των μεταφορέωνπλοιοκτητών ελεύθερων φορτηγών πλοίων και να τις απαγορεύει αν κρίνει ότι βλάπτουν τον ανταγωνισμό. Το νέο καθεστώς: Η επιτροπή ερευνά αν υπάρχουν συμφωνίες και συνεργασίες μεταξύ των μεταφορέων (πχ για καθορισμό τιμών) που να νοθεύουν τον ανταγωνισμό. Όπως και στις διασκέψεις, τέτοιου είδους συμφωνίες είναι πλέον ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ. ΠΩΣ ΘΑ ΚΡΙΘΕΙ ΑΝ ΜΙΑ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ; Η 20ετής απουσία ελέγχου καταστά δυσχερή την αναγνώριση συγκεκριμένων «τύπων» συμφωνιών που εξ αντικειμένου περιορίζουν τον ανταγωνισμό. Η μόνη μορφή συνεργασίας που θα μπορούσε να μπει στο μικροσκόπιο του ανταγωνισμού είναι τα λεγόμενα tramp pools (ένα είδος κοινοπραξίας).

TRAMP POOLS ΟΡΙΣΜΟΣ: Είναι η σύμπραξη πλοιοκτητών με την ένωση των πλοίων τους ώστε να παράσχουν υπηρεσίες υπό την ίδια εμπορική σημαία. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ: Α) Περισσότεροι πλοιοκτήτες βάζουν τα πλοία τους ώστε να μπορεί να καλυφθεί η οποιαδήποτε ανάγκη. Β) Αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση. Αφού πάντα κάποιο πλοίο είναι έτοιμο να ανταποκριθεί με ταχύτητα. Γ) Άμεση κάλυψη ακόμα και των πιο εξειδικευμένων απαιτήσεων μεταφοράς. (μεγάλος αριθμός πλοίων σημαίνει και ποικιλία ειδών πλοιου πχ τανκερ, με ψυγείο κλπ) Δ) Προσέλκυση ξένων επενδυτών. Ε) Μικρότερο μεταβλητό κόστος.

ΔΙΟΙΚΗΣΗ: Οι εμπορικές αυτές ενώσεις διοικούνται είτε από τους ίδιους τους πλοιοκτήτες είτε ορίζεται ειδικό όργανο. ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ: Α) Όπως και με τις διασκέψεις, οιενώσειςαυτέςκρίθηκανενδυνάμει επιβλαβείς για τον ανταγωνισμό. Δεν απαγορεύθηκαν όμως συλλήβδην. Θα πρέπει να εξεταστεί κατά περίπτωση η τυχόν αντι ανταγωνιστική τους λειτουργία. Β) Οι πλοιοκτήτες προβάλλουν ως αντίρρηση τη φύση της αγοράς των tramp που είναι από μόνη της ανταγωνιστική. Δεν θεωρούν δηλαδή ότι ο ανταγωνισμός θα μπορούσε να κινδυνεύσει από τη δράση των pools αφού είναι τέτοια η δομή της αγοράς που οι όποιες ενώσεις δεν μπορούν να επηρεάσουν τις τιμές. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το αν αυτές οι ενώσεις περιορίζουν τον ανταγωνισμό θα κριθεί από το αποτέλεσμα. Αν αυξήσουν τις τιμές και παρόλ αυτά διατηρήσουν την πελατεία τους σημαίνει ότι στη σχετική αγορά ο ανταγωνισμός δεν είναι απόλυτα ελεύθερος. (πιθανόν η αυξημένη ποιότητα των υπηρεσιών τους να τις καθιστά αναντικατάστατες). Εξάλλου σε μια ελεύθερη αγορά η συμφωνία για τις τιμές δεν έχει καμμία επιρροή.

ΤΟ ΛΑΘΟΣ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ (COMPETITION ASSUMPTION). ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν πρέπει σε καμμία περίπτωση να λάβουμε ως δεδομένο ότι στην αγορά των υπηρεσιών tramp η ζήτηση είναι κατά κανόνα μικρότερη από την προσφορά. Η αγορά δείχνει ότι πολλοί παράγοντες είναι αυτοί που εν τέλει καθορίζουν τη συγκέντρωσή της και τη διαπραγματευτική ισχύ των μερών. Υπό το νέο καθεστώς του καν. 1/2003 το έργο της επιτροπής είναι δύσκολο αφού χωρίς προηγούμενη εμπειρία θα πρέπει να κρίνει ποιές συμπεριφορές περιορίζουν τον ανταγωνισμό και ποιές όχι. Η υπόθεση ανταγωνισμού βασίζεται στο γεγονός ότι ο κάθε ναυλωτής μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε πληθώρα μεταφορέων οπότε έχει μεγαλύτερη εξουσία. Υπάρχουν όμως παράγοντες που βγάζουν σημαντικό αριθμό μεταφορέων από τη δυνατότητα επιλογής δημιουργώντας συγκέντρωση. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ: Α) Η τοποθεσία. Η ναύλωση πλοίων tramp δεν γίνεται για προκαθορισμένο δρομολόγιο. Ο μεταφορέας μαθαίνει για πρώτη φορά από τον ναυλωτή τον προορισμό του. Ο ρόλος του τραμπ είναι να ακολουθεί το φορτίο. Δεν είναι όμως όλα τα πλοία κατασκευασμένα να διανήσουν το οποιοδήποτε δρομολόγιο. Αν η διαδρομή απαιτεί ειδική κατασκευή αυτόματα περιορίζονται οι επιλογές του ναυλωτή και η ζυγαριά της διαπραγματευτικής ισχύς κλίνει προς τον εκναυλωτή.

Β) Η εξειδίκευση. Το προς μεταφορά φορτίο πιθανόν να απαιτεί ειδικές συνθήκες που να μην καλύπτονται από τον εξοπλισμό του πλοίου. Αυτόματα, τα πλοία που παρέχουν αυτές τις συνθήκες αναγορεύονται στις μοναδικές διεξόδους του ναυλωτή και φυσικά η διαπραγματευτική τους θέση ισχυροποιείται. Γ) Τέλος η ίδια η δομή της προσφοράς και της ζήτησης δεν είναι η ίδια σε κάθε αγορά.

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ Με τον καν. 1419/06 ο τομέας των υπηρεσιών τραμπ μπήκε για πρώτη φορά στο πεδίο ων ευρωπαϊκών ρυθμίσεων του ανταγωνισμού. Σε αντίθεση με τα liners δεν υπάρχουν συμφωνίες και εναρμονισμένες πρακτικές που εξ ορισμού περιορίζουν τον ανταγωνισμό. Η επιτροπή έχει το δύσκολο έργο να εξετάσει κάθε φορά τις περιστάσεις για να διαπιστώσει αν μια συμπεριφορά είναι αντι ανταγωνιστική.