ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙO

ISSN 1831-0826 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙO Ειδική έκθεση αριθ. 11 2012 ΆΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΎΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΘΗΛΆΖΟΥΣΕΣ ΑΓΕΛΆΔΕΣ, ΤΙΣ ΠΡΟΒΑΤΊΝΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΊΓΕΣ ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΗΣ ΜΕΡΙΚΉΣ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΆΞΕΩΝ ΤΟΥ ΚΕΕ EL

Ειδική έκθεση αριθ. 11 2012 ΆΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΎΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΘΗΛΆΖΟΥΣΕΣ ΑΓΕΛΆΔΕΣ, ΤΙΣ ΠΡΟΒΑΤΊΝΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΊΓΕΣ ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΗΣ ΜΕΡΙΚΉΣ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΆΞΕΩΝ ΤΟΥ ΚΕΕ (υποβαλλόμενη δυνάμει του άρθρου 287, παράγραφος 4, δεύτερο εδάφιο, ΣΛΕΕ) ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙO

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙO 12, rue Alcide De Gasperi 1615 Luxembourg LUXEMBOURG Τηλ. +352 4398-1 Φαξ +352 4398-46410 E mail: eca info@eca.europa.eu Internet: http://eca.europa.eu Ειδική έκθεση αριθ. 11 2012 Περισσότερες πληροφορίες για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται από το διαδίκτυο (http://europa.eu). Δελτίο καταλογογράφησης υπάρχει στο τέλος του τεύχους. Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2012 ISBN 978-92-9237-735-9 doi:10.2865/20171 Ευρωπαϊκή Ένωση, 2012 Επιτρέπεται η αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Printed in Luxembourg

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σημεία ΓΛΩΣΣΆΡΙΟ I VII ΣΎΝΟΨΗ 1 10 ΕΙΣΑΓΩΓΉ 1 2 ΟΙ ΤΟΜΕΊΣ ΤΟΥ ΒΟΕΊΟΥ ΚΑΙ ΜΟΣΧΑΡΊΣΙΟΥ, ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΒΕΊΟΥ/ΑΙΓΕΊΟΥ ΚΡΈΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΕ 3 9 ΆΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΎΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΊΣ ΤΟΥ ΒΟΕΊΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΒΕΊΟΥ/ΑΙΓΕΊΟΥ ΚΡΈΑΤΟΣ 10 ΟΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΈΣ ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΓΠ ΜΕΤΆ ΤΟ 2013 11 14 ΕΜΒΈΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΡΌΠΟΣ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ 11 12 ΕΜΒΈΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ 13 14 ΤΡΌΠΟΣ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ 15 53 ΠΑΡΑΤΗΡΉΣΕΙΣ 15 21 ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΛΈΟΝ ΣΧΕΤΙΚΏΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΏΝ ΣΤΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ 16 17 Η ΠΛΕΙΟΝΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΟΝΔΥΛΊΩΝ ΔΕΝ ΥΠΌΚΕΙΤΑΙ ΣΕ ΕΠΑΡΚΏΣ ΣΤΟΧΟΘΕΤΗΜΈΝΕΣ ΔΙΑΤΆΞΕΙΣ 18 21 ΟΙ ΣΤΟΧΟΘΕΤΗΜΈΝΕΣ ΣΥΝΙΣΤΏΣΕΣ ΤΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ ΕΊΝΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΈΝΕΣ Ή ΥΠΌ ΚΑΤΆΡΓΗΣΗ 22 41 ΆΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΤΉΡΗΣΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ ΚΑΙ, ΩΣ ΕΚ ΤΟΎΤΟΥ, ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΉ ΑΡΝΗΤΙΚΏΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΏΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΏΝ ΕΠΙΠΤΏΣΕΩΝ 24 28 ΑΠΟΥΣΊΑ ΠΕΙΣΤΙΚΏΝ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ ΌΤΙ ΤΑ ΕΛΕΓΧΘΈΝΤΑ ΚΑΘΕΣΤΏΤΑ ΕΠΗΡΕΆΖΟΥΝ ΑΙΣΘΗΤΆ ΤΗ ΓΕΝΙΚΌΤΕΡΗ ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΎ ΤΩΝ ΖΏΩΝ 29 30 ΟΙ ΕΝ ΛΌΓΩ ΤΆΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΌ ΤΩΝ ΖΏΩΝ ΕΠΗΡΕΆΖΟΝΤΑΙ ΚΥΡΊΩΣ ΑΠΌ ΕΞΩΓΕΝΕΊΣ Ή ΣΥΓΚΥΡΙΑΚΟΎΣ ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ ΙΔΙΑΊΤΕΡΟΥΣ ΓΙΑ ΚΆΘΕ ΚΡΆΤΟΣ ΜΈΛΟΣ 31 32 ΟΙ ΠΡΙΜΟΔΟΤΉΣΕΙΣ ΚΑΤΆ ΚΕΦΑΛΉ ΖΏΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΔΈΟΝΤΑΙ ΜΕ ΆΛΛΕΣ ΣΥΝΘΉΚΕΣ ΔΕΝ ΠΑΡΈΧΟΥΝ ΚΊΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΌΤΗΤΑΣ 33 40 ΑΠΟΥΣΊΑ ΑΙΣΘΗΤΉΣ ΔΙΑΦΟΡΆΣ ΣΕ ΆΛΛΕΣ ΓΕΝΙΚΈΣ ΤΆΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΚΡΑΤΏΝ ΜΕΛΏΝ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΌΖΟΥΝ ΠΛΉΡΩΣ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΏΣ ΤΟ ΚΕΕ 41 Η ΑΠΟΣΎΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΠΡΙΜΟΔΟΤΉΣΕΩΝ ΈΧΕΙ ΕΠΗΡΕΆΣΕΙ ΔΥΣΜΕΝΏΣ ΤΗΝ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΊΑ ΣΤΙΣ ΕΥΑΊΣΘΗΤΕΣ ΠΕΡΙΟΧΈΣ

4 42 53 ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΎΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΚΡΑΤΏΝ ΜΕΛΏΝ 43 49 ΑΝΕΠΑΡΚΉΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΎΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΔΌΣΕΩΝ ΣΕ ΕΠΊΠΕΔΟ ΚΡΑΤΏΝ ΜΕΛΏΝ 50 53 ΠΑΡΕΜΠΌΔΙΣΗ ΤΗΣ ΕΚΤΊΜΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΤΎΠΟΥ ΤΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΛΌΓΩ ΟΡΙΣΜΈΝΩΝ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΏΝ 54 64 ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΆΣΕΙΣ ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ I ΕΠΙΣΚΌΠΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΔΕΔΕΜΈΝΩΝ ΆΜΕΣΩΝ ΕΝΙΣΧΎΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΘΗΛΆΖΟΥΣΕΣ ΑΓΕΛΆΔΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΙΓΟΠΡΌΒΑΤΑ ΣΤΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΌΖΟΥΝ ΤΟ ΚΕΕ ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ II ΖΩΙΚΌ ΚΕΦΆΛΑΙΟ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΚΡΈΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΕ (1995-2010) ΠΑΡΆΡΤΗΜΑ III ΜΈΣΟΣ ΑΡΙΘΜΌΣ ΖΏΩΝ ΑΝΆ ΓΕΩΡΓΙΚΉ ΕΚΜΕΤΆΛΛΕΥΣΗ ΑΠΑΝΤΉΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ

5 ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ βόειο και μοσχαρίσιο κρέας: Το κρέας των βειδών κάτω του ενός έτους ονομάζεται μοσχαρίσιο, ενώ το κρέας των υπόλοιπων βειδών ονομάζεται βόειο. ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης: Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης. ΕΓΤΕ: Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Εγγυήσεων. επιλέξιμα αιγοπρόβατα: «Προβατίνα» είναι κάθε θηλυκό προβατοειδές το οποίο έχει γεννήσει τουλάχιστον μία φορά ή έχει ηλικία τουλάχιστον ενός έτους και «αίγα» είναι κάθε θηλυκό αιγοειδές το οποίο έχει γεννήσει τουλάχιστον μία φορά ή έχει ηλικία τουλάχιστον ενός έτους. Ως εκ τούτου, οι πριμοδοτήσεις για τις προβατίνες και τις αίγες καταβάλλονται μόνο για τα θηλυκά αιγοπρόβατα. Ευρατόμ: Ευρωπαϊκή Κoιvότητα Ατoμικής Εvέργειας. θηλάζουσα αγελάδα: Αγελάδα που ανήκει σε κρεοπαραγωγική φυλή ή που προέρχεται από διασταύρωση με ζώο κρεοπαραγωγικής φυλής και ανήκει σε αγέλη η οποία πρρίζεται για εκτροφή μόσχων κρεοπαραγωγής. Οι θηλάζουσες αγελάδες είναι μητέρες που παρέχουν όλο τους το γάλα στον μόσχο τους. ΚΕΕ: Καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης. μειονεκτικές περιοχές: Μειονεκτικές περιοχές είναι οι περιοχές όπου η γεωργική παραγωγή ή δραστηριότητα είναι πιο δύσκολη λόγω φυσικών μειονεκτημάτων. μηρυκαστικό: Ζώο που διαθέτει περισσότερα από ένα στομάχια, καταπίνει την τροφή του και την επαναφέρει για να την αναμασήσει. ΣΛΕΕ: Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Eurostat: Η στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έργο της οποίας είναι η παροχή στην ΕΕ στατιστικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίες καθιστούν δυνατές τις συγκρίσεις μεταξύ χωρών και περιφερειών. SEC: Γενική Γραμματεία: εσωτερικά έγγραφα της Επιτροπής.

7 ΣΥΝΟΨΗ I. Κατόπιν της μεταρρύθμισης της ΚΓΠ του 2003, η γεωργική στήριξη που παρεχόταν στο παρελθόν υπό μορφή άμεσων ενισχύσεων συνδεόμενων με συγκεκριμένη παραγωγή γεωργικών προϊόντων (οι αποκαλούμενες «συνδεδεμένες» ενισχύσεις) δεν θα καταβαλλόταν πλέον σε σχέση με την παραγωγή (ήτοι αποσυνδεόταν) μετά την καθιέρωση του ΚΕΕ (καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης). II. Εντούτοις, προβλέφθηκαν ορισμένες εξαιρέσεις από την πλήρη αποσύνδεση για συγκεκριμένους τομείς και περιφέρειες, προκειμένου να περιοριστούν οι πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της άμεσης μετάβασης στην πλήρη αποσύνδεση, διατηρώντας τη γεωργική παραγωγή σε συγκεκριμένες ευάλωτες περιφέρειες και παρέχοντας περιβαλλοντικά οφέλη μέσω της συνέχισης μιας συγκεκριμένης γεωργικής παραγωγής. Τα κράτη μέλη μπορούσαν να συνεχίσουν τα ήδη υφιστάμενα καθεστώτα για τις θηλάζουσες αγελάδες, τις προβατίνες και τις αίγες στο πλαίσιο μιας επιλογής υπό την ονομασία «μερική εφαρμογή του ΚΕΕ» και άλλων ειδικών μέτρων στήριξης συνδεδεμένων με την παραγωγή (γνωστά ως άρθρο 69 και άρθρο 68). Οι νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής για την ΚΓΠ με χρονικό ορίζοντα το 2020 1 παρέχουν στα κράτη μέλη τη δυνατότητα παροχής προαιρετικής συνδεδεμένης στήριξης. III. Το Συνέδριο ανέλαβε να απαντήσει στα ακόλουθα ερωτήματα: Οι υπό μερική εφαρμογή του ΚΕΕ άμεσες ενισχύσεις για τις θηλάζουσες αγελάδες, τις προβατίνες και τις αίγες: α) Έχουν στοχοθετήσει τις πλέον σχετικές περιφέρειες των κρατών μελών; β) Είναι αποτελεσματικές ως προς τη διατήρηση συγκεκριμένης παραγωγής και, ως εκ τούτου, ως προς την αποφυγή αρνητικών κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων; γ) Παρακολουθούνται και αξιολογούνται ορθά από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη; 1 COM(2011) 625 τελικό/2, της 19ης Οκτωβρίου 2011.

8 ΣΥΝΟΨΗ IV. Το Συνέδριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ελεγχθέντα καθεστώτα, όπως έχουν σχεδιαστεί, δεν έχουν στοχοθετήσει τις περιφέρειες και τις γεωργικές περιοχές όπου θα είχαν τη μεγαλύτερη επίδραση και, ως εκ τούτου, τα οφέλη τους αποδυναμώνονται. V. Το Συνέδριο δεν εντόπισε αδιαμφισβήτητα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα ελεγχθέντα καθεστώτα αποτελούν, εν γένει, αποτελεσματικότερο εργαλείο από την αποσυνδεδεμένη ενίσχυση, σε συνδυασμό με άλλα μέτρα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ και τα κράτη μέλη, για τη διατήρηση της παραγωγής και, κατά συνέπεια, για την υποστήριξη της οικονομικής δραστηριότητας σε περιφέρειες με περιορισμένες οικονομικές εναλλακτικές επιλογές και για τη δημιουργία περιβαλλοντικών οφελών. VI. Επιπλέον, υπάρχουν αδυναμίες στην παρακολούθηση των βασικών δεικτών επιδόσεων και στην εκτίμηση, εκ μέρους της Επιτροπής και των κρατών μελών, του απώτερου κοινωνικού και περιβαλλοντικού αντικτύπου των καθεστώτων, καθώς και έλλειψη συντονισμού με άλλα μέτρα που έχουν παρόμοιους στόχους. VII. Εάν η πρόταση της Επιτροπής για συνέχιση της προαιρετικής συνδεδεμένης στήριξης μετά το 2013 γίνει δεκτή από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συνέδριο συνιστά στην Επιτροπή: α) να προσθέσει μια προϋπόθεση στοχοθέτησης για τα καθεστώτα άμεσης συνδεδεμένης ενίσχυσης στους τομείς αυτούς β) σε συντονισμό με τα κράτη μέλη, να διασαφηνίσει τα πλέον σχετικά είδη δραστηριοτήτων εκτροφής για τη διατήρηση της παραγωγής και να αντιμετωπίσει, κατ αυτόν τον τρόπο, τα επακόλουθα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά θέματα γ) να διευκρινίσει τις απαιτήσεις και τις ρυθμίσεις παρακολούθησης που αναμένονται από τα κράτη μέλη και να εφαρμόσει μόνιμο πλαίσιο παρακολούθησης που να παρουσιάζει όλες τις άμεσες ενισχύσεις που καταβάλλονται για τη στήριξη του τομέα της ζωικής παραγωγής στα κράτη μέλη δ) σε συντονισμό με τα κράτη μέλη, να προβεί σε ολοκληρωμένη εκτίμηση αντικτύπου των διαφόρων καθεστώτων στήριξης που εφαρμόζονται στους εν λόγω τομείς, με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.

9 ΕIΣΑΓΩΓΗ ΟΙ ΤΟΜΕΊΣ ΤΟΥ ΒΟΕΊΟΥ ΚΑΙ ΜΟΣΧΑΡΊΣΙΟΥ, ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΒΕΊΟΥ/ΑΙΓΕΊΟΥ ΚΡΈΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΕ 1. Οι τομείς του βοείου, μοσχαρίσιου, προβείου και αιγείου κρέατος (εφεξής καλούμενοι «τομείς βοείου και προβείου/αιγείου κρέατος») είναι πολύ σημαντικοί για τη γεωργία στην ΕΕ. Η ΕΕ είναι ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός βοείου και μοσχαρίσιου κρέατος στον κόσμο, με περίπου 8 εκατομμύρια τόνους σφαγέντων βειδών, που αντιστοιχούν σε περίπου 12 % της παγκόσμιας παραγωγής βοείου κρέατος 2. Το ένα τρίτο του βοείου κρέατος που παράγεται στην ΕΕ 3 είναι άμεσο προϊόν εξειδικευμένων παραγωγών βοείου κρέατος που διαθέτουν «θηλάζουσες αγελάδες» οι οποίες γεννούν και θρέφουν μόσχους. Οι αγέλες των θηλαζουσών αγελάδων τρέφονται, σε γενικές γραμμές, βάσει ενός συστήματος εκτεταμένης βοσκής και τα μικρά τους, από τη στιγμή του απογαλακτισμού, είτε πωλούνται απευθείας προς σφαγή είτε πωλούνται σε άλλους, ειδικούς στην πάχυνση βειδών, στο πλαίσιο ενός εντατικότερου συστήματος παραγωγής πριν από τη σφαγή. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ο πληθυσμός των θηλαζουσών αγελάδων στην ΕΕ έχει σταθεροποιηθεί σε περίπου 12,4 εκατομμύρια ζώα μεταξύ του 2000 και του 2010 4. 2. Η παραγωγή στον τομέα του προβείου και αιγείου κρέατος, η οποία υπήρξε σταθερή λίγο πάνω από 1 εκατομμύριο τόνους τα τελευταία χρόνια, μειώθηκε στους 804 000 τόνους το 2009. Ο πληθυσμός των αγελών στην ΕΕ ανέρχεται σε περίπου 81 εκατομμύρια πρόβατα, μειωμένος σε σχέση με τα 91 εκατομμύρια το 2008, και σε 13 εκατομμύρια αίγες. ΆΜΕΣΕΣ ΕΝΙΣΧΎΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΊΣ ΤΟΥ ΒΟΕΊΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΒΕΊΟΥ/ΑΙΓΕΊΟΥ ΚΡΈΑΤΟΣ 3. Οι κτηνοτρόφοι στους τομείς του βοείου και προβείου/αιγείου κρέατος έχουν στηριχθεί στο παρελθόν από άμεσες ενισχύσεις της ΕΕ. Πρωταρχικός στόχος της παροχής στήριξης σε αυτούς τους τομείς είναι η διατήρηση της παραγωγής, «κυρίως σε περιοχές στις οποίες δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση» και «όπου η παραγωγή αυτή είναι σημαντική για την τοπική οικονομία» 5. Προκειμένου να είναι επιλέξιμοι για τις άμεσες ενισχύσεις της ΕΕ, οι κτηνοτρόφοι έπρεπε να διαθέτουν δικαιώματα πριμοδότησης (ατομικές ποσοστώσεις), τα οποία αποτελούν τα ποσοτικά όρια για κάθε κράτος μέλος και κατανέμονταν στους κτηνοτρόφους κατόπιν αίτησης. 4. Στις άμεσες ενισχύσεις για τους κτηνοτρόφους σε αυτούς τους τομείς περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, μία βασική πριμοδότηση και μία πρόσθετη/συμπληρωματική πριμοδότηση 6 για τις θηλάζουσες αγελάδες, τις προβατίνες και τις αίγες. Πρόκειται για πριμοδοτήσεις κατά κεφαλή ζώου 7, οι οποίες αποσκοπούν στη διατήρηση του πληθυσμού των ζώων παραγωγής που αποκτούν μικρά (μόσχους ή αμνούς), με τα οποία εν συνεχεία τροφοδοτείται η βιομηχανία μεταποίησης κρέατος (ειδικοί πάχυνσης ή σφαγεία). 2 «Agriculture in the European Union Statistical and economic information 2010» (Η γεωργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση Στατιστικές και οικονομικές πληροφορίες 2010), Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης. 3 Σε ολόκληρη την ΕΕ, περίπου δύο τρίτα του παραγόμενου βοείου κρέατος προέρχονται άμεσα ή έμμεσα από αγέλες γαλακτοπαραγωγής, έναν τομέα που δεν καλύπτεται σε αυτόν τον έλεγχο. 4 Πηγή: Eurostat. 5 Βλέπε, παραδείγματος χάριν, το πρίμιο του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1254/1999 του Συμβουλίου της 17ης Μαΐου 1999 περί κοινής οργανώσεως αγοράς στον τομέα του βοείου κρέατος (ΕΕ L 160 της 26.6.1999, σ. 21), δωδέκατη αιτιολογική σκέψη, όπου αναφέρεται ότι «[ ] ενδείκνυται να επιτραπεί στα κράτη μέλη να συνδέσουν τις ευαίσθητες περιοχές ή τοποθεσίες και την παραγωγή θηλαζουσών αγελάδων κατά τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η διατήρηση της παραγωγής αυτής, κυρίως σε περιοχές στις οποίες δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική λύση». Για το πρόβειο/αίγειο κρέας, στο πρίμιο του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2529/2001 του Συμβουλίου της 19ης Δεκεμβρίου 2001 για την κοινή οργάνωση της αγοράς στον τομέα του προβείου και αιγείου κρέατος (ΕΕ L 341 της 22.12.2001, σ. 3), η ενδέκατη αιτιολογική σκέψη αναφέρει ότι «Θα πρέπει να δημιουργηθεί μία άρρηκτη σχέση ανάμεσα στις ευαίσθητες ζώνες ή περιοχές και την παραγωγή προβείου και αιγείου κρέατος, ώστε να εξασφαλισθεί η διατήρηση της εν λόγω παραγωγής, ιδίως στις περιοχές όπου η παραγωγή αυτή είναι σημαντική για την τοπική οικονομία». 6 Ο κανονισμός (EΚ) αριθ. 1254/1999 καθιέρωσε ποσά επιδότησης για τον τομέα του βοείου κρέατος. Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2529/2001 καθιέρωσε άμεσες ενισχύσεις για τον τομέα του προβείου/αιγείου κρέατος. 7 Βάσει του αριθμού των ζώων.

10 5. Η μεταρρύθμιση της ΚΓΠ του 2003 εισήγαγε την έννοια της αποσύνδεσης 8 (ήτοι της κατάργησης της σχέσης μεταξύ της καταβολής μίας επιχορήγησης και της απαίτησης για συγκεκριμένη παραγωγή) στις γεωργικές ενισχύσεις μαζί με ένα νέο καθεστώς στήριξης μέσω άμεσων ενισχύσεων από την ΕΕ, το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης (ΚΕΕ). Εξαίρεση στην αποσύνδεση αποτέλεσε η περίπτωση κατά την οποία, όπου τα κράτη μέλη θεώρησαν πως υπήρχε κίνδυνος διατάραξης των γεωργικών αγορών ή εγκατάλειψης της παραγωγής λόγω της μετάβασης στο ΚΕΕ, είχαν την επιλογή να διατηρήσουν μέρος των άμεσων ενισχύσεων σε ορισμένους τομείς 9 στην υπάρχουσα μορφή τους, δηλαδή να προβούν σε μερική εφαρμογή του ΚΕΕ 10. 6. Οκτώ κράτη μέλη αποφάσισαν να αξιοποιήσουν την επιλογή διατήρησης των άμεσων ενισχύσεων στο πλαίσιο της μερικής εφαρμογής του ΚΕΕ για τις θηλάζουσες αγελάδες ή/και τις προβατίνες και τις αίγες (βλέπε πίνακα 1). Οι πριμοδοτήσεις για τις θηλάζουσες αγελάδες επιτράπηκε να παραμείνουν 100 % συνδεδεμένες, δηλαδή ήταν δυνατή η συνέχιση της καταβολής τους όπως και πριν από τη μεταρρύθμιση. Όσον αφορά τις πριμοδοτήσεις για τις προβατίνες και τις αίγες, η σύνδεση κατά 50 % σήμαινε ότι μόνο οι μισές εκ των ετήσιων συνολικών χρηματοδοτήσεων που διατίθεντο υπό το σύστημα του 2001 μπορούσαν να παραμείνουν ως συνδεδεμένες ενισχύσεις 11 (εκτός από τις εξόχως απόκεντρες περιοχές 12, όπου η σύνδεση είναι 100 %). ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΠΟΥ ΔΙΑΤΗΡΟΎΝ ΤΙΣ ΣΥΝΔΕΔΕΜΈΝΕΣ ΠΡΙΜΟΔΟΤΉΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΘΗΛΆΖΟΥΣΕΣ ΑΓΕΛΆΔΕΣ, ΤΙΣ ΠΡΟΒΑΤΊΝΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΊΓΕΣ 13 Κράτη μέλη Τομέας Ποσό ενίσχυσης Αυσ τρία, Βέλγιο Δανία, Σλοβενία, Φινλανδία Γαλ λία, Ισπανία, Πορτογαλία πριμοδότηση για θηλάζουσες αγελάδες πριμοδότηση για προβατίνες και αίγες πριμοδότηση για θηλάζουσες αγελάδες και πριμοδότηση για προβατίνες και αίγες 200 ευρώ ανά θηλάζουσα αγελάδα, έως 50 ευρώ πρόσθετη πριμοδότηση 10,50 ευρώ ανά προβατίνα, 3,50 ευρώ πρόσθετη πριμοδότηση και 8,40 ευρώ ανά αίγα 1 1 Εκτός από περιπτώσεις όπου ο αριθμός των δικαιούχων μειώθηκε σημαντικά ύστερα από την αποσύνδεση, καθιστώντας δυνατή, ως εκ τούτου, αύξηση στα ποσοστά ενίσχυσης ανά κτηνοτρόφο. 8 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1782/2003 του Συμβουλίου της 29ης Σεπτεμβρίου 2003 για τη θέσπιση κοινών κανόνων για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης στα πλαίσια της κοινής γεωργικής πολιτικής και για τη θέσπιση ορισμένων καθεστώτων στήριξης για τους γεωργούς και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 2019/93, (EΚ) αριθ. 1452/2001, (EΚ) αριθ. 1453/2001, (EΚ) αριθ. 1454/2001, (EΚ) αριθ. 1868/94, (EΚ) αριθ. 1251/1999, (EΚ) αριθ. 1254/1999, (EΚ) αριθ. 1673/2000, (ΕΟΚ) αριθ. 2358/71 και (EΚ) αριθ. 2529/2001 (ΕΕ L 270 της 21.10.2003, σ. 1). 9 Συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των τομέων του βοείου και προβείου/αιγείου κρέατος. 10 Το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης τέθηκε σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2005. Τα κράτη μέλη μπορούσαν να επιλέξουν την εφαρμογή του ΚΕΕ ύστερα από μία μεταβατική περίοδο (η οποία έληγε την 31η Δεκεμβρίου 2005 ή την 31η Δεκεμβρίου 2006), βασίζοντας την αιτιολόγησή τους σε ειδικές γεωργικές συνθήκες. Η νομική βάση για την άσκηση της μερικής εφαρμογής της εναλλακτικής επιλογής του ΚΕΕ προβλεπόταν στα άρθρα 64 έως 68 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1782/2003. 11 Τα υπόλοιπα εκ των μέσων ποσών που καταβλήθηκαν στους κτηνοτρόφους κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς (σε γενικές γραμμές, της περιόδου 2000 02) ενσωματώθηκαν στον υπολογισμό του ΚΕΕ σύμφωνα με τη δυνατότητα υπολογισμού των δικαιωμάτων που επέλεξε το κάθε κράτος μέλος. 12 Περιοχές που αποτελούν τμήμα του κράτους μέλους, βρίσκονται εκτός Ευρώπης και ανήκουν πλήρως στην ΕΕ. Υπάρχουν εννέα τέτοιες περιοχές έξι γαλλικές, δύο πορτογαλικές και μία ισπανική. 13 Η Ισπανία, η Γαλλία και η Σλοβενία αποσυνέδεσαν την πριμοδότηση για τις προβατίνες και τις αίγες το ημερολογιακό έτος 2010, ενώ η Δανία το 2012.

11 7. Το 2008, στο πλαίσιο της ενδιάμεσης αναθεώρησης της ΚΓΠ, η οποία είναι γνωστή και ως «διαγνωστικός έλεγχος», η Επιτροπή πρότεινε 14 τη συνέχιση της στοχοθετημένης επιλεκτικής αποσύνδεσης, προβάλλοντας τα επιχειρήματα που παρουσιάζονται στο πλαίσιο 1. 8. Έτσι, κατά τη θέση σε ισχύ της νομοθεσίας του 2009 15 ύστερα από τον «υγειονομικό έλεγχο», καθιερώθηκε η περαιτέρω αποσύνδεση των άμεσων ενισχύσεων στους τομείς παραγωγής κρέατος 16. Εντούτοις, δεν υπήρξε μεταβολή στις πριμοδοτήσεις για τις θηλάζουσες αγελάδες, τις προβατίνες και τις αίγες, καθώς στα κράτη μέλη που το 2003 είχαν επιλέξει τη μερική εφαρμογή του ΚΕΕ σε αυτούς τους τομείς επιτρεπόταν εκ νέου να διατηρήσουν την εν λόγω επιλογή, με την κατανομή των κονδυλίων να γίνεται κυρίως βάσει των αναγκών των περιφερειών 17. Επίσης, η δυνατότητα στήριξης των εν λόγω δύο τομέων ενισχύθηκε μέσω δύο μέτρων που συνδέονται με συγκεκριμένους τύπους γεωργίας και γεωργικών δραστηριοτήτων (βλέπε πλαίσιο 2). 17 Αιτιολογική σκέψη 34 του πριμίου του κανονισμού (EΚ) αριθ. 73/2009: «[ ] όσον αφορά τους τομείς των θηλαζουσών αγελάδων και του κρέατος αιγοπροβάτων, η διατήρηση ενός στοιχειώδους επιπέδου γεωργικής παραγωγής ενδέχεται να είναι ακόμη αναγκαία για τη γεωργική οικονομία ορισμένων περιοχών και, ιδιαίτερα, όταν οι γεωργοί δεν μπορούν να προσφύγουν σε άλλες οικονομικές εναλλακτικές δραστηριότητες [ ]». 14 CΟΜ(2008) 306 τελικό, της 20ής Μαΐου 2008. 15 Κανονισμός (EΚ) αριθ. 73/2009 της 19ης Ιανουαρίου 2009 σχετικά με τη θέσπιση κοινών κανόνων για τα καθεστώτα άμεσης στήριξης για τους γεωργούς στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής και τη θέσπιση ορισμένων καθεστώτων στήριξης για τους γεωργούς, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 1290/2005, (EΚ) αριθ. 247/2006, (EΚ) αριθ. 378/2007 και για την κατάργηση του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1782/2003 (ΕΕ L 30 της 31.1.2009, σ. 16), που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2009. 16 Στον τομέα του βοείου κρέατος, η πριμοδότηση σφαγής και η ειδική πριμοδότηση για τα αρσενικά ζώα επρόκειτο να αποσυνδεθούν έως την 1η Ιανουαρίου 2012 το αργότερο. ΠΛΑΊΣΙΟ 1 ΕΠΙΧΕΙΡΉΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΈΒΑΛΕ Η ΕΠΙΤΡΟΠΉ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΈΧΙΣΗ ΤΗΣ ΜΕΡΙΚΉΣ ΕΦΑΡΜΟΓΉΣ ΤΟΥ ΚΕΕ ΣΤΟΥΣ ΕΛΕΓΧΘΈΝΤΕΣ ΤΟΜΕΊΣ «[...] το εύρος των πρόσφατων μεταρρυθμίσεων και η ενσωμάτωση περισσότερων τομέων στο ΚΕΕ κάνουν τη μερικώς συνδεδεμένη στήριξη λιγότερο σχετική και συχνά δεν επιτρέπουν στους γεωργούς να επιτύχουν μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα και αγοραστρέφεια. Επιπλέον, στην περίπτωση των μη κερδοφόρων τομέων, οι γεωργοί βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με τους γεωργούς που βρίσκονται σε καθεστώς πλήρους αποσύνδεσης, λαμβάνοντας χαμηλότερες ενισχύσεις 18. Πέραν αυτού, οι γεωργοί που εξακολουθούν να λαμβάνουν συνδεδεμένη ενίσχυση είναι επίσης αντιμέτωποι με αμφότερα τα συνδεδεμένα και αποσυνδεδεμένα συστήματα, που εφαρμόζονται ταυτόχρονα, γεγονός που αυξάνει την πολυπλοκότητα και τα διοικητικά έξοδα χωρίς να υπάρχουν εισοδηματικά οφέλη. Για τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω, θα ήταν επιθυμητή η μετάβαση στην πλήρη αποσύνδεση. Εντούτοις, [ ] σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι απαραίτητο ένα ελάχιστο επίπεδο γεωργικής παραγωγής, προκειμένου να υποστηρίζεται η οικονομική δραστηριότητα σε περιφέρειες με περιορισμένες οικονομικές εναλλακτικές λύσεις, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η επαρκής προμήθεια πρώτων υλών στις μεταποιητικές βιομηχανίες ή να προκύπτουν περιβαλλοντικά οφέλη». 18 Το εν λόγω επιχείρημα είχε ήδη εγερθεί κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο Συμβούλιο που προηγήθηκε της μεταρρύθμισης του 2003. Βλέπε Συμβούλιο «CAP Reform: Explanatory note DS 222/03» (Μεταρρύθμιση ΚΓΠ: Επεξηγηματική σημείωση DS 222/03), Λουξεμβούργο 18 Ιουνίου 2003.

12 9. Η τρέχουσα τάση στα κράτη μέλη που αξιοποιούν την επιλογή μερικής εφαρμογής του ΚΕΕ για αυτά τα καθεστώτα είναι η ενσωμάτωση των επιδοτήσεων στο ΚΕΕ. Αυτό σημαίνει ότι οι γεωργοί που προηγουμένως λάμβαναν ενισχύσεις στο πλαίσιο των ελεγχθέντων καθεστώτων είναι τώρα επιλέξιμοι να λαμβάνουν ενισχύσεις στο πλαίσιο του ΚΕΕ χωρίς να είναι απαραίτητη η διατήρηση ζώων. Η πριμοδότηση για τις προβατίνες και τις αίγες έχει ήδη ή πρόκειται να αποσυνδεθεί στα περισσότερα από αυτά τα κράτη μέλη, ενώ η Γαλλία έχει μερικώς αποσυνδέσει την πριμοδότηση για τις θηλάζουσες αγελάδες από το 2010. Ως εκ τούτου, τα ετήσια ποσά υπό τα μέτρα της μερικής εφαρμογής μειώθηκαν από πάνω από 2 δισεκατομμύρια το 2006 (έτος κατά το οποίο όλα τα κράτη μέλη μετέβησαν στο ΚΕΕ) σε λίγο περισσότερο από 1 δισεκατομμύριο ευρώ το 2011 (βλέπε πίνακα 2). ΟΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΈΣ ΠΡΟΤΆΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΓΠ ΜΕΤΆ ΤΟ 2013 19 Πρόταση της Επιτροπής για κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί θεσπίσεως κανόνων για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς βάσει καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της κοινής γεωργικής πολιτικής COM(2011) 625 τελικό/2, της 19ης Οκτωβρίου 2011. Ο τίτλος IV στο κεφάλαιο 1 περιγράφει τις δυνατότητες παροχής προαιρετικής συνδεδεμένης στήριξης σε συγκεκριμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένων αυτών του βοείου και μοσχαρίσιου και του προβείου και αιγείου κρέατος, έως το 5 % των ετήσιων εθνικών ανώτατων ορίων ή παραπάνω σε ορισμένες περιπτώσεις. 10. Η Επιτροπή ενέκρινε νομοθετικές προτάσεις για την ΚΓΠ μετά το 2013 με τις οποίες καθιερώνονται, μεταξύ άλλων, νέοι κανόνες για τις άμεσες ενισχύσεις προς τους γεωργούς, βάσει καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της ΚΓΠ 19. Σύμφωνα με το άρθρο 38, παράγραφος 2, του εγγράφου COM(2011) 625 τελικό/2, «συνδεδεμένη στήριξη μπορεί να παρασχεθεί μόνο σε τομείς ή σε περιφέρειες κράτους μέλους όπου συγκεκριμένοι τύποι γεωργικής δραστηριότητας ή συγκεκριμένοι γεωργικοί τομείς συναντούν δυσκολίες και είναι ιδιαίτερα σημαντικοί για οικονομικούς ή/και κοινωνικούς ή/και περιβαλλοντικούς λόγους». Ως εκ τούτου, στους τομείς του βοείου και του προβείου/αιγείου κρέατος, η προαιρετική συνδεδεμένη στήριξη θα εξακολουθούσε να επιτρέπεται, συντηρώντας, με αυτόν τον τρόπο, τη δυνατότητα για άμεσες ενισχύσεις, όπως τα ελεγχθέντα καθεστώτα. ΠΛΑΊΣΙΟ 2 ΔΎΟ ΝΈΑ ΜΈΤΡΑ ΠΟΥ ΚΑΘΙΕΡΏΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΌ ΤΟΥ 2009 Άρθρο 63 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 73/2009: Τα κράτη μέλη μπορούν κατά παρέκκλιση να χρησιμοποιούν κονδύλια που προηγουμένως έχουν καταβληθεί ως συνδεδεμένες ενισχύσεις, προκειμένου να θέσουν ή να αυξήσουν την αξία των δικαιωμάτων ενίσχυσης σε περιπτώσεις ιδιαίτερων γεωργικών δραστηριοτήτων οι οποίες δεν συνδέονται απαραίτητα με τις προηγούμενες συνδεδεμένες ενισχύσεις. Το άρθρο 68 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 73/2009 επιτρέπει ρυθμίσεις αποζημίωσης για τους τομείς των γαλακτοκομικών προϊόντων, του βοείου και μοσχαρίσιου κρέατος, του κρέατος αιγοπροβάτων και του ρυζιού σε οικονομικά ευάλωτες ή περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές ή για οικονομικά ευάλωτα είδη γεωργίας. Τα κράτη μέλη μπορούν να διαφυλάσσουν το 10 % του εθνικού ανώτατου ορίου τους για τη δημιουργία εξειδικευμένων καθεστώτων συνδεδεμένης στήριξης της γεωργίας σε αυτούς τους τομείς. Η εν λόγω εναλλακτική επιλογή αντικατέστησε και επέκτεινε τις δυνατότητες παροχής συνδεδεμένης στήριξης που προηγουμένως ήταν διαθέσιμες μέσω των διατάξεων του άρθρου 69 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1782/2003.

13 ΠΊΝΑΚΑΣ 2 ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΎ ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΕΓΧΘΈΝΤΑ ΚΑΘΕΣΤΏΤΑ (ευρώ) Πριμοδότηση Πιστώσεις 2011 Πιστώσεις 2010 Αποτέλεσμα 2009 Αποτέλεσμα 2006 Πριμοδότηση για θηλάζουσες αγελάδες Πρόσθετη πριμοδότηση για θηλάζουσες αγελάδες 952 000 000 1 162 000 000 1 153 141 941 1 257 884 680 51 000 000 52 000 000 51 723 556 62 112 145 Υποσύνολο (α) 1 003 000 000 1 214 000 000 1 204 865 497 1 319 996 825 Αιγοπρόβατα 22 000 000 258 000 000 232 868 953 691 666 492 Συμπληρωματικά για αιγοπρόβατα Πρόσθετες ενισχύσεις σ τον τομέα των αιγοπροβάτων 7 000 000 78 000 000 72 391 238 215 169 838 - - - - Υποσύνολο (β) 29 000 000 336 000 000 305 260 191 906 836 330 ΣΥΝΟΛΑ [ (α)+(β) ] 1 032 000 000 1 550 000 000 1 510 125 688 2 226 833 155

14 ΕΜΒΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΜΒΈΛΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ 11. Κατά τον έλεγχο εξετάστηκαν τα καθεστώτα για τις θηλάζουσες αγελάδες, τις προβατίνες και τις αίγες. Ο έλεγχος κάλυψε την περίοδο αμέσως πριν από την εφαρμογή της μεταρρύθμισης του 2003 (ήτοι το 2005) έως και το 2010. 12. Το γενικό ερώτημα κατά τον έλεγχο ήταν: οι υπό μερική εφαρμογή του ΚΕΕ άμεσες ενισχύσεις για τις θηλάζουσες αγελάδες, τις προβατίνες και τις αίγες: α) Έχουν στοχοθετήσει τις πλέον ευαίσθητες περιφέρειες στα κράτη μέλη; β) Είναι αποτελεσματικές ως προς τη διατήρηση της παραγωγής και, ως εκ τούτου, ως προς την αποφυγή αρνητικών κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων; γ) Παρακολουθούνται και αξιολογούνται ορθά από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη; 20 Βέλγιο, Ισπανία, Γαλλία και Πορτογαλία. 21 Αυστρία και Φινλανδία. Δεν πραγματοποιήθηκε συγκεκριμένος έλεγχος για τη Σλοβενία, η οποία αποσυνδέθηκε το 2010, ή για τη Δανία, η οποία είχε αποφασίσει να διατηρήσει τις πριμοδοτήσεις για τις προβατίνες και τις αίγες μόνο μέχρι το 2012. 22 Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο (Αγγλία και Σκωτία). 23 Το όριο της «διατήρησης» καθιερώθηκε βάσει τάσεων που προηγούνταν και έπονταν της καθιέρωσης του ΚΕΕ. ΤΡΌΠΟΣ ΠΡΟΣΈΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΈΓΧΟΥ 13. Ο έλεγχος διενεργήθηκε μέσω επισκέψεων ελέγχου στην Επιτροπή (Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης) και σε τέσσερα 20 κράτη μέλη που διατηρούν τα καθεστώτα, ενώ σε δύο άλλα κράτη μέλη 21 εξετάστηκαν οι εξελίξεις στους τομείς αυτούς με ελέγχους βάσει εγγράφων. Επιπλέον, έλαβαν χώρα διερευνητικές επισκέψεις σε δύο κράτη μέλη που εφήρμοζαν πλήρως το ΚΕΕ 22 προκειμένου να συγκριθεί η εξέλιξη των τομέων του βοείου και του προβείου/αιγείου κρέατος στα κράτη μέλη που δεν διατηρούσαν τα ελεγχθέντα καθεστώτα. 14. Τα αποδεικτικά στοιχεία ελέγχου συγκεντρώθηκαν μέσω: α) επανεξέτασης των διαδικασιών παρακολούθησης και των αρχείων της Επιτροπής που αφορούν τις προπαρασκευαστικές εργασίες για τις νομοθετικές προτάσεις στους δύο τομείς, συμπεριλαμβανομένων των αξιολογήσεων και άλλων μελετών. β) συναντήσεων με τις αρμόδιες εθνικές διοικητικές αρχές, καθώς και συνομιλιών με εκπροσώπους των κτηνοτρόφων από αμφότερους τους τομείς, γ) εξέτασης της ποιότητας της ανάλυσης και των δικαιολογητικών στα κράτη μέλη ως προς την επάρκεια των πριμοδοτήσεων για τις θηλάζουσες αγελάδες, τις προβατίνες και τις αίγες για τη διατήρηση 23 ενός στοιχειώδους επιπέδου γεωργικής παραγωγής στη γεωργική οικονομία ορισμένων περιφερειών και, ιδιαίτερα, όπου οι κτηνοτρόφοι δεν μπορούν να προσφύγουν σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες,

15 δ) επιτόπιων επισκέψεων σε αρκετούς τελικούς δικαιούχους, προκειμένου να συζητηθεί η κατάσταση των εκμεταλλεύσεών τους και οι επιπτώσεις των καθεστώτων στις αποφάσεις τους σε θέματα παραγωγής, ε) ανάλυσης των παρελθοντικών τάσεων ως προς την παραγωγή, καθώς και των κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων στα ελεγχθέντα κράτη μέλη, καθώς και μέσω σύγκρισης με τα κράτη μέλη που εφαρμόζουν πλήρως το ΚΕΕ, παράλληλα με εξειδικευμένα εθνικά μέτρα ή μέτρα της ΕΕ για τους εν λόγω τομείς, στ) εξέτασης και ανάλυσης των σχετικών μελετών και στατιστικών.

16 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟΧΟΘΈΤΗΣΗ ΤΩΝ ΠΛΈΟΝ ΣΧΕΤΙΚΏΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΏΝ ΣΤΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΙΟ ΤΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ 15. Η δικαιολογία για τη διατήρηση των ελεγχθέντων καθεστώτων ήταν ότι στις περιφέρειες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και στους ευάλωτους τομείς, όπως οι τομείς του βοείου και του προβείου/αιγείου κρέατος, επαρκώς στοχοθετημένα μέτρα μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εγκατάλειψης της παραγωγής και τις επακόλουθες αρνητικές κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Κατά τον έλεγχο αξιολογήθηκε αν η Επιτροπή και τα κράτη μέλη έχουν αναλύσει και εντοπίσει τις πλέον σχετικές περιφέρειες στα κράτη μέλη, δηλαδή τις ευαίσθητες περιφέρειες και τις γεωργικές περιοχές εντός της επικράτειάς τους όπου η εγκατάλειψη της παραγωγής θα είχε ζημιογόνες επιπτώσεις, και αν ο σχεδιασμός των καθεστώτων ήταν κατάλληλος προκειμένου να απευθύνεται στους κτηνοτρόφους των εν λόγω περιοχών. 24 Ήτοι οι πριμοδοτήσεις για τις θηλάζουσες αγελάδες και τις προβατίνες που περιγράφονται στα άρθρα 111, παράγραφος 1, και 101, παράγραφος 1, του κανονισμού (EΚ) αριθ. 73/2009. Η ΠΛΕΙΟΝΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΟΝΔΥΛΊΩΝ ΔΕΝ ΥΠΌΚΕΙΤΑΙ ΣΕ ΕΠΑΡΚΏΣ ΣΤΟΧΟΘΕΤΗΜΈΝΕΣ ΔΙΑΤΆΞΕΙΣ 16. Εν μέρει, η στοχοθέτηση των κονδυλίων είναι ήδη προφανής από τη φύση των εν λόγω καθεστώτων και τη γεωργική δραστηριότητα που επιχορηγείται μέσω αυτών, η οποία κατά κανόνα συνίσταται σε εκτεταμένη βοσκή των ζώων σε γη ακατάλληλη για αροτραίες καλλιέργειες. Εντούτοις, ελλείψει σαφών και επαρκών στοχοθετημένων διατάξεων, η άμεση ενίσχυση μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την επιχορήγηση άλλων, πιο εντατικών κτηνοτροφικών μεθόδων. 17. Η Επιτροπή δεν συμπεριέλαβε προϋποθέσεις για τις περιφέρειες στις εκτελεστικές διατάξεις των καθεστώτων, που να στοχοθετούν σαφώς την ενίσχυση εκεί όπου θα ήταν πλέον αποτελεσματική. Συνεπώς, όπως εφαρμόζονται επί του παρόντος, τα αποτελέσματα των ενισχύσεων μετριάζονται λόγω της διάχυσής τους στο σύνολο της επικράτειας των κρατών μελών. Οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας για τις βασικές πριμοδοτήσεις 24 για τις θηλάζουσες αγελάδες και τις προβατίνες, που αντιπροσωπεύουν πάνω από 90 % των κονδυλίων του προϋπολογισμού για τους δύο ελεγχθέντες τομείς, δεν στοχοθετούν με σαφήνεια τις ενισχύσεις προς τις ευάλωτες περιφέρειες ενός κράτους μέλους.

17 ΟΙ ΣΤΟΧΟΘΕΤΗΜΈΝΕΣ ΣΥΝΙΣΤΏΣΕΣ ΤΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ ΕΊΝΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΈΝΕΣ Ή ΥΠΌ ΚΑΤΆΡΓΗΣΗ 18. Υπάρχουν μερικές σαφώς στοχοθετημένες συνιστώσες εντός των υφιστάμενων καθεστώτων, όπως η βασική πριμοδότηση για τις αίγες, η συμπληρωματική πριμοδότηση για τις προβατίνες και τις αίγες και η πρόσθετη πριμοδότηση για τις θηλάζουσες αγελάδες. Εντούτοις, οι εν λόγω συνιστώσες δεν εστιάζουν επαρκώς σε γεωργικές περιφέρειες ή έχουν περιορισμένη οικονομική αξία. Επιπλέον, ενσωματώνονται επί του παρόντος στο ΚΕΕ. 19. Οι προϋποθέσεις επιλεξιμότητας για τη βασική πριμοδότηση για τις αίγες 25 στοχοθετούν για τις άμεσες ενισχύσεις τους κτηνοτρόφους συγκεκριμένων περιοχών, όπου η παραγωγή πληροί συγκεκριμένα κριτήρια. Εντούτοις, τα κράτη μέλη που διαθέτουν σχετικά μεγάλες αγέλες αιγών αποφάσισαν την πλήρη ενσωμάτωση της πριμοδότησης για τις αίγες στο ΚΕΕ, μειώνοντας, ως εκ τούτου, τη δυνατότητα στοχοθέτησης της ενίσχυσης αυτής (βλέπε πλαίσιο 3). 25 Όπως προβλέπεται στο άρθρο 101, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009. 26 Άρθρο 102 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009. 27 Απαιτείται αποσύνδεση κατά 50 % βάσει κανονισμού από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής του ΚΕΕ. Απόλυτη αποσύνδεση των ενισχύσεων προς αυτούς τους τομείς στη Γαλλία και την Ισπανία από το 2010. 20. Η «συμπληρωματική πριμοδότηση για τις προβατίνες και τις αίγες» στοχεύει συγκεκριμένες περιφέρειες και συγκεκριμένες κτηνοτροφικές μεθόδους 26. Είναι σχεδιασμένη ώστε να καταβάλλεται μόνο στους γεωργούς «σε περιοχές όπου η παραγωγή αιγοπροβάτων αποτελεί παραδοσιακή δραστηριότητα ή συνεισφέρει σημαντικά στην αγροτική οικονομία». Εντούτοις, η εν λόγω πριμοδότηση, η οποία ανήλθε σε 215 εκατομμύρια ευρώ το 2006, πρόκειται να διακοπεί, καθώς υπάρχει μία τάση πλήρους ενσωμάτωσής της στο ΚΕΕ 27. Συγκεκριμένα, για το ημερολογιακό έτος 2010, μόνο η Πορτογαλία και η Φινλανδία διατήρησαν συνδεδεμένη την εν λόγω πριμοδότηση. ΠΛΑΊΣΙΟ 3 ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΠΟΥ ΔΙΈΚΟΨΑΝ ΤΗ ΧΡΉΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΟΘΕΤΗΜΈΝΩΝ ΣΥΝΙΣΤΩΣΏΝ ΤΩΝ ΕΛΕΓΧΘΈΝΤΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ Η Γαλλία, με πληθυσμό άνω του 1,3 εκατομμυρίου αιγών (αντιπροσωπεύει το 10 % των αιγών της ΕΕ) αποφάσισε να ενσωματώσει πλήρως στο ΚΕΕ την πριμοδότηση για τις αίγες από το 2006 και την πριμοδότηση για τις προβατίνες από το 2010. Η Ισπανία, που διαθέτει το 22 % του συνολικού αριθμού αιγών στην ΕΕ, επίσης αποσυνέδεσε πλήρως τις πριμοδοτήσεις από το 2010. Ο μεγαλύτερος εκτροφέας αιγών στην ΕΕ, η Ελλάδα (περίπου 38 % του συνολικού πληθυσμού αιγών), είχε αποφασίσει την πλήρη ενσωμάτωση της πριμοδότησης για τις αίγες στο ΚΕΕ κατά την καθιέρωσή του.

18 21. Η πρόσθετη πριμοδότηση για τις θηλάζουσες αγελάδες περιλαμβάνει επίσης μία στοχοθετημένη διάταξη μέσω της σύνδεσης με περιφέρειες σύγκλισης 28. Εντούτοις, οι εν λόγω περιφέρειες δεν αποτελούν απαραίτητα γεωργικές περιφέρειες όπου η διατήρηση θηλαζουσών αγελάδων θα μπορούσε να συνδέεται σαφώς με συγκεκριμένες κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η πρόσθετη πριμοδότηση για τις θηλάζουσες αγελάδες ανήλθε σε 51 εκατομμύρια ευρώ το 2010 (μειωμένη σε σχέση με τα 62,1 εκατομμύρια ευρώ το 2006), αντιπροσωπεύοντας το 5 % του συνόλου των ελεγχθέντων καθεστώτων. Τα λεπτομερή ποσά ανά μέτρο και κράτος μέλος φαίνονται στο παράρτημα I. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ ΤΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΤΉΡΗΣΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΈΝΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ ΚΑΙ, ΩΣ ΕΚ ΤΟΎΤΟΥ, ΣΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΉ ΑΡΝΗΤΙΚΏΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΏΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΏΝ ΕΠΙΠΤΏΣΕΩΝ 22. Τα καθεστώτα αποσκοπούσαν στη διατήρηση ενός συγκεκριμένου επιπέδου παραγωγής σε ευάλωτες περιφέρειες, και, ως εκ τούτου, στην αποφυγή των αρνητικών κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων της υποδηλούμενης αναδιάρθρωσης λόγω αποσύνδεσης 29. Οι εν λόγω στόχοι παραμένουν στις νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής για το πλαίσιο της ΚΓΠ κατά την περίοδο 2014-20 30. 23. Συνεπώς, κατά τον έλεγχο εξετάστηκε εάν οι τάσεις στους δύο τομείς στα ελεγχθέντα κράτη μέλη διέφεραν σημαντικά από αυτές στα κράτη μέλη που είχαν ενσωματώσει πλήρως τις πριμοδοτήσεις στο ΚΕΕ, και εάν τυχόν διαφορές θα μπορούσαν να αποδοθούν στα ελεγχθέντα καθεστώτα. 28 Ήτοι περιφέρειες υπό τον στόχο της σύγκλισης ως αυτός χρησιμοποιείται για τη διάθεση των Διαρθρωτικών Ταμείων της ΕΕ, που αντιστοιχούν στο επίπεδο 2 της NUTS (Ονοματολογία Εδαφικών Στατιστικών Μονάδων), όπου το κατά κεφαλή ΑΕΠ είναι κατώτερο του 75 % της ΕΕ των 25. 29 SEC(2008) 1885 της 20ής Μαΐου 2008, σ. 50. 30 Αναφέροντας ότι η Επιτροπή εγκρίνει, με την έκδοση εκτελεστικών πράξεων, τις αποφάσεις των κρατών μελών (ήτοι αυτές που αναφέρονται στο άρθρο 39, παράγραφος 3 ή, κατά περίπτωση, στο άρθρο 39, παράγραφος 4, στοιχείο α) των νομοθετικών προτάσεων για την ΚΓΠ μετά το 2013), όπου καταδεικνύεται μία από αυτές τις ανάγκες στην περιοχή ή στον τομέα ενδιαφέροντος. 31 Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Ισπανία και Πορτογαλία. 32 Ηνωμένο Βασίλειο και Ιρλανδία. ΑΠΟΥΣΊΑ ΠΕΙΣΤΙΚΏΝ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ ΌΤΙ ΤΑ ΕΛΕΓΧΘΈΝΤΑ ΚΑΘΕΣΤΏΤΑ ΕΠΗΡΕΆΖΟΥΝ ΑΙΣΘΗΤΆ ΤΗ ΓΕΝΙΚΌΤΕΡΗ ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΎ ΤΩΝ ΖΏΩΝ 24. Γενικά, ο αριθμός των θηλαζουσών αγελάδων στα κράτη μέλη που προέβησαν σε μερική εφαρμογή του ΚΕΕ αυξήθηκε ελαφρά 31 (+ 2 %) μεταξύ 2005 και 2010, ενώ ο αριθμός στα αποσυνδεδεμένα κράτη μέλη μειώθηκε κατά 6 % 32. Εντούτοις, η επίδραση των πριμοδοτήσεων για τις θηλάζουσες αγελάδες δεν διαφαίνεται από τις γενικές τάσεις των θηλαζουσών αγελάδων σε κάθε κράτος μέλος.

19 25. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, ένα κράτος μέλος που έχει προβεί σε μερική εφαρμογή του ΚΕΕ και που αντιπροσωπεύει σχεδόν το 32 % του συνολικού αριθμού των θηλαζουσών αγελάδων, ο πληθυσμός των ζώων μειωνόταν από το 2001 έως 2004. Εντούτοις, από το 2004, ο αριθμός των θηλαζουσών αγελάδων άρχισε να αυξάνεται και από το 2008 είναι σχετικά σταθερός (βλέπε γράφημα 1). Η μείωση της περιόδου 2001-04 συνέβη παρά την ύπαρξη πριμοδοτήσεων για τις θηλάζουσες αγελάδες και άλλων άμεσων ενισχύσεων προς τον τομέα του βοείου κρέατος. 26. Αντίθετα, στη Γερμανία, ένα κράτος μέλος που είχε αποσυνδέσει πλήρως τα ελεγχθέντα καθεστώτα και που αντιπροσωπεύει σχεδόν το 6 % του συνολικού πληθυσμού των θηλαζουσών αγελάδων, υπήρξε μείωση από το 2000 έως το 2004, όταν ήταν ακόμη διαθέσιμες οι πριμοδοτήσεις για τις θηλάζουσες αγελάδες. Έκτοτε, ο αριθμός των θηλαζουσών αγελάδων έχει σταθεροποιηθεί/μειωθεί με βραδύτερο ρυθμό, ακόμη και μετά την πλήρη εφαρμογή του ΚΕΕ. ΓΡΆΦΗΜΑ 1 ΤΆΣΕΙΣ ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΤΙΣ ΘΗΛΆΖΟΥΣΕΣ ΑΓΕΛΆΔΕΣ ΣΤΗ ΓΑΛΛΊΑ ΚΑΙ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΊΑ ΚΑΤΆ ΤΗΝ ΠΕΡΊΟΔΟ 2000-10 1 000 κεφαλές 4 250 4 200 4 150 4 100 4 050 4 000 3 950 3 900 3 850 2000 Εξέλιξη των υφιστάμενων θηλαζουσών αγελάδων - Γαλλία (2000-10) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 1 000 κεφαλές 840 820 800 780 760 740 720 700 680 660 640 Εξέλιξη των υφιστάμενων θηλαζουσών αγελάδων - Γερμανία (2000-10) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Πηγή: στοιχεία της Eurostat.

20 27. Ο πληθυσμός των προβάτων, ο οποίος μειώνεται επί μακρόν, δεν παρουσιάζει καμία σημαντική μεταβολή της εν λόγω τάσης στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν είτε πλήρως είτε μερικώς το ΚΕΕ από το 2005. Η εν λόγω φθίνουσα πορεία είναι τόσο έντονη που οι πριμοδοτήσεις από τα ελεγχθέντα καθεστώτα, οι οποίες διατίθενται από τη δεκαετία του 1990, δεν κατέφεραν να την ανατρέψουν (βλέπε γράφημα 2). Ο πληθυσμός των αιγών έχει παραμείνει σταθερός στα κράτη μέλη που εφαρμόζουν το ΚΕΕ είτε πλήρως είτε μερικώς. 33 Δανία, Ισπανία, Γαλλία και Σλοβενία. 28. Επιπλέον, το γεγονός ότι τέσσερα 33 από τα έξι κράτη μέλη που είχαν διατηρήσει την επιλογή της σύνδεσης κατά 50 % για τις πριμοδοτήσεις για τις προβατίνες και τις αίγες αποφάσισαν να τις ενσωματώσουν πλήρως στο ΚΕΕ και να αξιοποιήσουν αντ αυτών τη στήριξη που παρέχεται από το άρθρο 68 σε αυτούς τους τομείς υποδεικνύει ότι οι εν λόγω πριμοδοτήσεις δεν θεωρήθηκαν απόλυτα αποτελεσματικές (βλέπε πλαίσιο 4). ΟΙ ΕΝ ΛΌΓΩ ΤΆΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΌ ΤΩΝ ΖΏΩΝ ΕΠΗΡΕΆΖΟΝΤΑΙ ΚΥΡΊΩΣ ΑΠΌ ΕΞΩΓΕΝΕΊΣ Ή ΣΥΓΚΥΡΙΑΚΟΎΣ ΠΑΡΆΓΟΝΤΕΣ ΙΔΙΑΊΤΕΡΟΥΣ ΓΙΑ ΚΆΘΕ ΚΡΆΤΟΣ ΜΈΛΟΣ 29. Η απουσία ισχυρού δεσμού μεταξύ των πριμοδοτήσεων για τα ζώα και του πληθυσμού των ζώων υποδεικνύει ότι σημαντικοί εξωγενείς ή συγκυριακοί παράγοντες, ιδιαίτεροι για κάθε κράτος μέλος, ασκούν δεσπόζουσα επιρροή στην εξέλιξη του πληθυσμού των ζώων. Στους εν λόγω παράγοντες περιλαμβάνονται η καταλληλότητα της γης, οι συνθήκες της αγοράς, ο βαθμός του ανταγωνισμού από τις τρίτες χώρες και οι προτιμήσεις των καταναλωτών. ΓΡΆΦΗΜΑ 2 Η ΕΞΈΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΎ ΤΩΝ ΑΙΓΟΠΡΟΒΆΤΩΝ ΣΤΑ ΣΥΝΔΕΔΕΜΈΝΑ ΚΑΙ ΑΠΟΣΥΝΔΕΔΕΜΈΝΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ ΚΑΤΆ ΤΗΝ ΠΕΡΊΟΔΟ 2000-10 120 Τάση του δείκτη αιγοπροβάτων (2000=100) 110 100 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 90 80 70 Συνδεδεμένα κράτη μέλη Αποσυνδεδεμένα κράτη μέλη EΕ των 15 Πηγή: στοιχεία της Eurostat.

21 30. Αυτοί οι εξωγενείς ή συγκυριακοί παράγοντες ασκούν μία τόσο δυνατή και γενική επιρροή που τα ελεγχθέντα καθεστώτα είτε χάνουν την ισχύ τους, όπου οι εν λόγω παράγοντες είναι θετικοί, είτε αδυνατούν να ανατρέψουν την κατάσταση, όπου οι εν λόγω παράγοντες είναι αρνητικοί. Σε αυτό συνηγορούν τόσο η ανάλυση του Συνεδρίου για τις μακροπρόθεσμες τάσεις του πληθυσμού των ζώων σε κάθε κράτος μέλος (βλέπε πλαίσιο 5) όσο και οι εκτιμήσεις της Επιτροπής και άλλες μελέτες 34. 34 Έκθεση Αξιολόγησης της Επιτροπής (2010): «Evaluation of Market Effects of Partial Decoupling» (Αξιολόγηση των επιπτώσεων της μερικής αποσύνδεσης στην αγορά), σ. 147 έως 150. Υπουργείο Γεωργίας της Ισπανίας: «Ανάλυση της πιθανής αποσύνδεσης των πριμοδοτήσεων για τα βειδή (πριμοδότηση για θηλάζουσες αγελάδες και πριμοδότηση σφαγής)». ΠΛΑΊΣΙΟ 4 ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΕΝΣΩΜΆΤΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΘΕΣΤΏΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΡΟΒΑΤΊΝΕΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΊΓΕΣ ΣΤΟ ΚΕΕ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΉΣ ΠΡΌΣΘΕΤΗΣ ΕΙΔΙΚΉΣ ΣΤΉΡΙΞΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ ΤΩΝ ΑΙΓΟΠΡΟΒΆΤΩΝ Από το 2010, η Γαλλία αποσυνέδεσε πλήρως τις πριμοδοτήσεις για τα πρόβατα και κατήρτισε ένα πιο προσηλωμένο και στοχοθετημένο καθεστώς ειδικής στήριξης προς αντικατάσταση του καθεστώτος για τις προβατίνες και τις αίγες στο πλαίσιο της μερικής εφαρμογής του ΚΕΕ, βάσει τεχνικών και οικονομικών κριτηρίων επιλογής. Αυτό συνέβη βάσει του άρθρου 68, παράγραφος 1, στοιχείο β) και σε συνδυασμό με την ενίσχυση του ΚΕΕ (ήτοι συνολικές ενισχύσεις πρόσθετες στο ΚΕΕ ύψους περίπου 135 εκατομμυρίων ευρώ το 2010). Μια επίδραση της εν λόγω αλλαγής πολιτικής στους δικαιούχους παρουσιάζεται στην ακόλουθη περίπτωση: ένας κτηνοτρόφος που δραστηριοποιείτο στον νομό της Ωβέρνης (Auvergne) και εξέτρεφε πρόβατα σε γεωργική εκμετάλλευση που βρισκόταν σε υψόμετρο άνω των 1 000 μέτρων, όπου άλλες οικονομικές εναλλακτικές λύσεις είναι περιορισμένες, πραγματοποίησε κέρδος 15 000 ευρώ μέσω της ενίσχυσης μεταξύ του 2006 (μερική αποσύνδεση: 50 % της πριμοδότησης για τις προβατίνες) και του 2010 (πλήρης αποσύνδεση των πριμοδοτήσεων συν ειδική στήριξη των άρθρων 63 και 68). Εντούτοις, η παραγωγή του κτηνοτρόφου παρέμεινε σταθερή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, κυμαινόμενη από 612 έως 653 πρόβατα. ΠΛΑΊΣΙΟ 5 ΠΑΡΆΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΙΣΧΥΡΏΝ ΕΠΙΠΤΏΣΕΩΝ ΕΞΩΓΕΝΏΝ ΠΑΡΑΓΌΝΤΩΝ ΣΤΗ ΖΩΙΚΉ ΠΑΡΑΓΩΓΉ Στην Πορτογαλία, ένα κράτος μέλος που εφαρμόζει μερικώς το ΚΕΕ, ο αριθμός των θηλαζουσών αγελάδων έχει αυξηθεί χάρη σε ένα πρόγραμμα μετατροπής αρόσιμων γαιών σε βοσκότοπους το 1994, προκειμένου να ευνοηθεί η εκτροφή των ζώων, και στη χορήγηση 90 000 επιπλέον δικαιωμάτων για ζώα που αύξησαν την εθνική ποσόστωση των θηλαζουσών αγελάδων.

22 ΟΙ ΠΡΙΜΟΔΟΤΉΣΕΙΣ ΚΑΤΆ ΚΕΦΑΛΉ ΖΏΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΥΝΔΈΟΝΤΑΙ ΜΕ ΆΛΛΕΣ ΣΥΝΘΉΚΕΣ ΔΕΝ ΠΑΡΈΧΟΥΝ ΚΊΝΗΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΌΤΗΤΑΣ 31. Η διατήρηση της συνδεδεμένης ενίσχυσης είναι ένα μεταβατικό μέτρο για τη στήριξη των κτηνοτρόφων των ευαίσθητων περιοχών, εντούτοις, σύμφωνα με την Επιτροπή, σκοπός δεν ήταν να θέσει σε κίνδυνο τη γενικότερη στροφή της μεταρρύθμισης προς την αποσύνδεση και την ενίσχυση της αγοραστρέφειας των παραγωγών. Εντούτοις, ένα καθεστώς στήριξης στο πλαίσιο του οποίου καταβάλλονται πριμοδοτήσεις κατά κεφαλή ζώου χωρίς να υφίστανται άλλες ειδικές συνθήκες δεν παρέχει άμεσα κίνητρα στους κτηνοτρόφους προκειμένου να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους. 35 Διαγνωστικός έλεγχος της ΚΓΠ Εκτίμηση αντικτύπου, σημείωμα αριθ. 3, σ. 3. 32. Αντιθέτως, η σύνδεση των καταβαλλόμενων ποσών κατά κεφαλή ζώου με τη βελτίωση της ποιότητας, όπως συμβαίνει σε ορισμένα κράτη μέλη [παραδείγματος χάριν Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο (Σκωτία)], ενδέχεται να αποδειχθεί αποτελεσματικότερο μέτρο στήριξης, ενθαρρύνοντας τόσο τη διατήρηση της παραγωγής όσο και την επιθυμητή αύξηση της αγοραστρέφειας. Με μια τέτοια προσέγγιση θα αντιμετωπιζόταν και ένα θεμελιώδες πρόβλημα που τονίζεται στην αξιολόγηση επιπτώσεων που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του «διαγνωστικού ελέγχου της ΚΓΠ», ήτοι το γεγονός ότι η μερικώς συνδεδεμένη στήριξη «συχνά αποτρέπει τους κτηνοτρόφους από την επίτευξη μεγαλύτερης ανταγωνιστικότητας και αγοραστρέφειας. Επιπλέον, στην περίπτωση των μη επικερδών τομέων, οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση από τους κτηνοτρόφους που εφαρμόζουν την πλήρη αποσύνδεση, λαμβάνοντας χαμηλότερες ενισχύσεις» 35. ΑΠΟΥΣΊΑ ΑΙΣΘΗΤΉΣ ΔΙΑΦΟΡΆΣ ΣΕ ΆΛΛΕΣ ΓΕΝΙΚΈΣ ΤΆΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΚΡΑΤΏΝ ΜΕΛΏΝ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΌΖΟΥΝ ΠΛΉΡΩΣ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΏΣ ΤΟ ΚΕΕ 33. Η συνέχιση των ελεγχθέντων καθεστώτων αποσκοπούσε επίσης στην άμβλυνση των αρνητικών κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την αναδιάρθρωση λόγω αποσύνδεσης, ήτοι από την πλήρη εφαρμογή του ΚΕΕ σε αυτούς τους τομείς. Κατά τον έλεγχο συγκρίθηκαν οι τάσεις σχετικών αντιπροσωπευτικών δεικτών (παραγωγή κρέατος, αριθμός δικαιούχων και ζώων ανά γεωργική εκμετάλλευση και περιοχές που αποτελούν μόνιμους βοσκότοπους) στα κράτη μέλη που έχουν προβεί σε πλήρη αποσύνδεση και σε αυτά που έχουν προβεί σε μερική εφαρμογή του ΚΕΕ, προκειμένου να διασαφηνιστεί η έκταση των εν λόγω αρνητικών επιπτώσεων στο πλαίσιο της αποσύνδεσης.

23 ΑΠΟΥΣΊΑ ΟΥΣΙΏΔΟΥΣ ΔΙΑΦΟΡΆΣ ΣΤΙΣ ΤΆΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΉΣ ΚΡΈΑΤΟΣ ΜΕΤΑΞΎ ΤΩΝ ΚΡΑΤΏΝ ΜΕΛΏΝ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΟΎΝ ΤΑ ΕΛΕΓΧΘΈΝΤΑ ΚΑΘΕΣΤΏΤΑ ΚΑΙ ΑΥΤΏΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΑ ΑΞΙΟΠΟΙΟΎΝ 34. Στον έλεγχο δεν διαπιστώθηκε καμία αισθητή διαφορά στις τάσεις που παρατηρούνται στην παραγωγή κρέατος μεταξύ των κρατών μελών που διατηρούν συνδεδεμένα τα ελεγχθέντα καθεστώτα (ήτοι όπως πριν από τη μεταρρύθμιση) και αυτών που ενσωμάτωσαν πλήρως τις σχετικές πριμοδοτήσεις στο ΚΕΕ (βλέπε παράρτημα II για τις τάσεις στην παραγωγή κρέατος). Ενώ μόλις το ένα τρίτο της παραγωγής βοείου κρέατος στην ΕΕ σχετίζεται άμεσα με τις θηλάζουσες αγελάδες, οι εν λόγω τάσεις αποτελούν ένδειξη ότι η αποσύνδεση των ελεγχθέντων καθεστώτων δεν είχε σημαντικό αντίκτυπο στην παραγωγή κρέατος. 35. Και στην περίπτωση αυτή, οι εν λόγω τάσεις επηρεάζονται έντονα από εξωγενείς και συγκυριακούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της αναδιάρθρωσης που πραγματοποιείται επί του παρόντος τόσο σε επίπεδο γεωργικών εκμεταλλεύσεων (παραδείγματος χάριν απομάκρυνση των μη βιώσιμων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, υψηλότερη συγκέντρωση ζώων ανά γεωργική εκμετάλλευση) όσο και σε επίπεδο βιομηχανίας (παραδείγματος χάριν αλυσίδες υπεραγορών που εισέρχονται στην αγορά απευθείας ως πελάτες, συγχώνευση σφαγείων κ.λπ.). 36. Προς κατάδειξη των εν λόγω συγκυριακών παραγόντων υπήρξαν στοιχεία ότι η οργάνωση της αλυσίδας παραγωγής τροφίμων γεωργικής προέλευσης επηρεάζει έντονα τη μεταποιητική βιομηχανία. Για παράδειγμα, στην Πορτογαλία, όπου 75 % των γεωργικών εκμεταλλεύσεων κατατάσσονται στις «πολύ μικρές», οι κρατικές αρχές παρατήρησαν την ισχνή διαπραγματευτική ισχύ των κτηνοτρόφων μικρών ή διάσπαρτων γεωργικών εκμεταλλεύσεων έναντι των προμηθευτών και των πελατών ως παραγόντων που περιορίζουν την παραγωγικότητα σε αυτόν τον τομέα. Το εν λόγω φαινόμενο επιβαρυνόταν από το γεγονός ότι τα σφαγεία στην Πορτογαλία παρείχαν μόνο υπηρεσίες σφαγής αντί να διαδραματίζουν έναν περισσότερο εξέχοντα ρόλο στη διάθεση του κρέατος στην αγορά. Αντιθέτως, στο Ηνωμένο Βασίλειο, ύστερα από την πλήρη εφαρμογή του ΚΕΕ, οι κρατικές αρχές παρατήρησαν μία ροπή προς τη βελτίωση της παραγωγικότητας των αγελών των ζώων, της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, παράλληλα με προσπάθειες επέκτασης του μεριδίου αγοράς και της παραγωγής των κτηνοτρόφων μέσω συνεταιρισμών.

24 ΓΡΆΦΗΜΑ 3 ΠΑΡΑΓΩΓΉ ΚΡΈΑΤΟΣ ΣΎΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΚΡΑΤΏΝ ΜΕΛΏΝ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΟΎΝ ΤΙΣ ΠΡΙΜΟΔΟΤΉΣΕΙΣ ΜΕ ΑΥΤΆ ΠΟΥ ΔΕΝ ΤΙΣ ΑΞΙΟΠΟΙΟΎΝ 20 % 15 % 10 % 5 % 0 % -5 % -10 % -15 % -20 % ιακύμανση της παραγωγής βοείου κρέατος (2009 έναντι του μέσου όρου της περιόδου 2003-05) Βέλγιο Γερμανία Ιρλανδία Ισπανία Γαλλία Συνδεδεμένη Αποσυνδεδεμένη Ιταλία Κάτω Χώρες Αυστρία Πορτογαλία Ηνωμένο Βασίλειο ιακύμανση της παραγωγής προβείου και αιγείου κρέατος (2009 έναντι του μέσου όρου της περιόδου 2003-05) 10 % 0 % Βέλγιο Ιρλανδία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Αυστρία Πορτογαλία Ηνωμένο Βασίλειο -10 % -20 % -30 % -40 % -50 % Συνδεδεμένη Αποσυνδεδεμένη Πηγή: Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (Food and Agriculture Organization, FAO), Ετήσια Έκθεση Στατιστικής 2010, πίνακας B.10.

25 ΟΜΟΙΌΤΗΤΕΣ ΟΡΙΣΜΈΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΏΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΏΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΏΝ ΤΆΣΕΩΝ ΣΕ ΌΛΑ ΤΑ ΚΡΆΤΗ ΜΈΛΗ 37. Στα ελεγχθέντα κράτη μέλη, σημειώθηκε γενική μείωση του αριθμού των δικαιούχων για τις θηλάζουσες αγελάδες και τα αιγοπρόβατα, ανάλογη με τη γενικότερη πορεία της γεωργίας, με τους λιγότερο ανταγωνιστικούς κτηνοτρόφους να εγκαταλείπουν τον τομέα. Η εν λόγω μείωση μπορεί να έχει δυσμενείς επιπτώσεις, όπως για παράδειγμα την πτώση της απασχόλησης σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις, οικονομικές επιπτώσεις για τις αγροτικές κοινότητες και αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες. Εντούτοις, οι εν λόγω δυνητικές επιπτώσεις έχουν αντισταθμιστεί σε μεγάλο βαθμό από τη γενικότερη τάση αύξησης του αριθμού των ζώων ανά γεωργική εκμετάλλευση που παρουσιάζεται σε όλη την ΕΕ (βλέπε παράρτημα III), με τους πιο ανταγωνιστικούς κτηνοτρόφους να αναλαμβάνουν τμήμα των συντελεστών παραγωγής εκείνων που αποχώρησαν, σε μία προσπάθεια να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα και την αποδοτικότητά τους αυξάνοντας την κλίμακα παραγωγής τους. 36 Εποχική μετακίνηση των αγελών από μία τοποθεσία στην άλλη. 37 Παραδείγματος χάριν άρθρο 6, παράγραφος 2, του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 73/2009, το οποίο ορίζει ότι τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε η γη που αποτελούσε μόνιμο βοσκότοπο το 2003 να παραμένει ως έχει. 38. Η διατήρηση της απαίτησης για ελάχιστη παραγωγή, όπως αυτή που περιλαμβάνουν τα ελεγχθέντα καθεστώτα, μπορεί να συμβάλει στην παροχή περιβαλλοντικών οφελών, όπως η μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς και η ενίσχυση της βιοποικιλότητας. Για παράδειγμα, η Επιτροπή έχει ήδη εντοπίσει κάποια είδη γεωργικών δραστηριοτήτων, όπως τα εκτεταμένα συστήματα βοσκής, η βόσκηση και η εποχική μετακίνηση 36 των ζώων, που συνδέονται με κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις. 39. Εντούτοις, άλλα μέσα πολιτικής της ΕΕ, όπως τα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα ή τα μέτρα για τις μειονεκτικές περιοχές ή ακόμη και οι κανονιστικές απαιτήσεις της ΕΕ 37, διαδραματίζουν παρόμοιο και συμπληρωματικό ρόλο. Τα εν λόγω μέτρα συνδέονται επίσης με τις προβλεπόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ελεγχθέντων καθεστώτων. Κατά συνέπεια, είναι ασαφές κατά πόσο τα ελεγχθέντα καθεστώτα συμβάλλουν στην αποφυγή των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων όταν εφαρμόζονται στο σύνολο της επικράτειας των κρατών μελών. Αυτό επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι στα αποσυνδεδεμένα κράτη μέλη στα οποία πραγματοποιήθηκε επίσκεψη δεν υπήρχαν αποδεικτικά στοιχεία διάχυτων περιβαλλοντικών προβλημάτων λόγω εγκατάλειψης της γης κατόπιν της αποσύνδεσης των ελεγχθέντων καθεστώτων. 40. Επιπλέον, η «περιοχή που αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο», η οποία χρησιμοποιείται από μηρυκαστικά (βλέπε πίνακα 3) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως περιβαλλοντικός δείκτης, είτε υπήρξε σταθερή είτε δεν μειώθηκε σημαντικά στα κράτη μέλη της ΕΕ, ανεξάρτητα από την επιλογή να αποσυνδεθούν ή όχι τα ελεγχθέντα καθεστώτα.

26 ΠΊΝΑΚΑΣ 3 ΣΥΝΟΛΙΚΉ ΈΚΤΑΣΗ ΠΟΥ ΔΗΛΏΘΗΚΕ ΩΣ ΜΌΝΙΜΟΣ ΒΟΣΚΌΤΟΠΟΣ Έκταση δηλωθείσα ως μόνιμος βοσκότοπος (1 000 εκτάρια) EΕ των 15 2006 2009 Ποσοστιαία μεταβολή (2009 έναντι του 2006) Βέλγιο 1 459 458-0,2 % Δανία 225 215-4,4 % Ισπανία 1 5 695 6 001 5,4 % Γαλ λία 1 8 103 8 106 0 % Αυσ τρία 1 1 437 1 397-2,8 % Πορτογαλία 1 037 1 124 8,4 % Φιλανδία 22 19-15,1 % A) Υποσύνολα (κράτη μέλη με μερική εφαρμογή του ΚΕΕ) 16 978 17 320 2,0 % Γερμανία 4 925 4 798-2,6 % Ιρλανδία 4 264 4 233-0,7 % Ελ λάδα 2 740 2 719-0,8 % Ιταλία 2 303 2 325 1 % Λουξεμβούργο 66 65-1,7 % Κάτω Χώρες 813 832 2,4 % Σουηδία 800 713-11 % Ηνωμένο Βασίλειο 9 919 9 796-1,2 % B) Υποσύνολα (κράτη μέλη με πλήρη εφαρμογή του ΚΕΕ) 25 830 25 481-1,4 % 1 Κράτη μέλη στα οποία πραγματοποιήθηκε επιτόπια επίσκεψη. Bέλγιο, Ισπανία, Γαλλία, Πορτογαλία και Aυστρία με πριμοδοτήσεις για θηλάζουσες αγελάδες, Δανία και Φιλανδία με πριμοδοτήσεις μόνο για προβατίνες και αίγες. Πορτογαλία: βλέπε πλαίσιο 5 για τα αίτια της αύξησης. Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης.