ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ της Περιφέρειας Αττικής στο πλαίσιο της προετοιμασίας της Προγραμματικής Περιόδου 2014 2020 Η Πρόκληση του Περιφερειακού Αναπτυξιακού Σχεδιασµού Αθήνα, 30 Απριλίου 2013 Ιωάννης Ψυχάρης Αν. Καθηγητής Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης Πάντειο Πανεπιστήμιο
Το πλαίσιο Η εν εξελίξει οικονομική και δημοσιονομική κρίση στην Ελλάδα έχει γίνει αντικείμενο εκτενούς συζήτησης τόσο σε επίπεδο θεωρητικής διερεύνησης όσο και σε επίπεδο μέτρων πολιτικής για την αντιμετώπισή της. Η κρίση δημιουργεί νέα δεδομένα στο σχεδιασμό, στους φορείς και στους στόχους της πολιτικής. Η κρίση υπαγορεύει την ανάγκη ριζικού ανασχεδιασμού του προγραμματικού πλαισίου και της στρατηγικής αστικής ανάπτυξης Έχει διαπιστωθεί ότι οι επενδύσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι μεγαλύτερες από αυτές της κεντρικής κυβέρνησης και κατά συνέπεια ο ρόλος της στην αντιμετώπιση της κρίσης είναι καθοριστικός. Στις σημερινές συνθήκες ο προγραμματισμός θα στραφεί στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που δημιουργεί η κρίση και στην διαμόρφωση της κατάλληλης στρατηγικής εξόδου από την κρίση. Κεντρικός άξονας των παρεμβάσεων θα πρέπει να είναι η ανάπτυξη και δημιουργία απασχόλησης. 2
Ανθεκτικότητα αντίδραση Α: Η περιφέρεια επανέρχεται στο αρχικό μονοπάτι ανάπτυξης 3 29/5/2013 3
Ανθεκτικότητα αντίδραση Β: Θετικές επιπτώσεις 4 29/5/2013 4
Ανθεκτικότητα αντίδραση Γ: Αρνητικές επιπτώσεις 5 29/5/2013 5
Περιγραφική στατιστική και χαρτογραφική απεικόνιση των µεταβλητών ανάλυσης 6
Βασικά μεγέθη μεταβλητών ανάλυσης (2006-2010) Μεταβλητές μονάδες Τιμές Μεταβολή % 2006 2007 2008 2009 2010 2006-07 2007-08 2008-09 2009-10 2008-10 πληθυσμιακή πυκνότητα (κάτοικοι / τετραγωνικό χιλιόμετρο) 84,3 84,7 85,0 85,3 85,7 0,42 0,38 0,42 0,40 0,81 απασχόληση (% εργατικού δυναμικού) 91,1 91,7 92,4 90,5 87,5 0,66 0,76-2,06-3,31-5,30 ανεργία (% εργατικού δυναμικού) 8,9 8,3 7,6 9,5 12,5-6,74-8,43 25,00 31,58 64,47 κατά κεφαλήν αξία εξαγωγών κατά κεφαλήν κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για βιομηχανικούς και εμπορικούς σκοπούς (ευρώ / κάτοικο. σταθερές τιμές έτους 2000) 1221,3 1231,3 1240,3 998,4 1074,8 0,81 0,73-19,50 7,66-13,34 (MWh / κάτοικο) 2,0 2,1 2,1 2,1 1,9 5,50 2,44-3,24-8,64-11,60 κατά κεφαλήν όγκος νέων κατοικιών (κυβικά μέτρα / κάτοικο) 6,0 5,6 4,6 3,2 2,5-6,83-17,76-31,21-22,34-46,58 κατά κεφαλήν διανυκτερεύσεις αλλοδαπών τουριστών κατά κεφαλήν διανυκτερεύσεις ημεδαπών τουριστών κατά κεφαλήν αποταμιεύσεις κατά κεφαλήν κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για οικιακούς σκοπούς κατά κεφαλήν πωλήσεων νέων ΙΧ Δημόσιες επενδύσεις (αριθμός διανυκτερεύσεων / κάτοικο) 3,9 4,3 4,3 4,1 n/a 11,21-0,60-3,11 n/a -3,11 (αριθμός διανυκτερεύσεων / κάτοικο) 1,3 1,6 1,6 1,7 n/a 17,13 1,42 9,15 n/a 9,15 (ευρώ / κάτοικο. σταθερές τιμές έτους 2000. καταθέσεις και repos) 13,0 14,2 15,7 16,2 13,8 9,40 10,67 2,79-14,64-12,27 (MWh / κάτοικο) 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,21 0,56-0,39-0,24-0,62 αυτοκινήτων (αριθμός πωλήσεων / κάτοικο) 23,9 24,9 23,7 19,4 n/a 4,13-4,95-17,86 n/a -17,86 (ευρώ / κάτοικο. σταθερές τιμές έτους 2000) 304,5 330,2 353,3 281,1 192,7 8,44 7,00-20,43-31,46-45,47 7
1. Πυκνότητα Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης πυκνότητας πληθυσμού, 2006-2010 8
2. Ανεργία -Απασχόληση Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης ανεργίας, 2006-2010 9
Ανεργία, Μάρτιος 2013 10
3. Εξαγωγές Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης αξίας εξαγωγών, 2006-2010 11
4. Κατανάλωση ηλ. ενέργειας (µη οικιακή) Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης μη-οικιακής κατανάλωσης ηλ. ενέργειας, 2006-2010 12
5. Όγκος νέων οικοδοµών Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης όγκου νέων οικοδομών, 2006-2010 13
6. Κατανάλωση ηλ. ενέργειας (οικιακή) Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης οικιακής κατανάλωσης ηλ. ενέργειας, έτη 2006-2010 14
7. Διανυκτερεύσεις αλλοδαπών Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης διανυκτερεύσεων αλλοδαπών, 2006-2010 15
8. Διανυκτερεύσεις ηµεδαπών Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης διανυκτερεύσεων ημεδαπών, 2006-2010 16
9. Καταθέσεις Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης καταθέσεων, έτη 2006-2010 17
10. Πωλήσεις νέων ΙΧΕ αυτοκινήτων Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης πωλήσεων νεων ΙΧΕ οχημάτων, έτη 2006-2009 18
ΠΔΕ Διαχρονική εξέλιξη και ετήσια μεταβολή, της μεταβλητής ανάλυσης προγράμαμτος δημοσίων επενδύσεων, έτη 2006-2010 19
Συσχέτιση επιπέδου οικονοµικής ανάπτυξης µε ΠΔΕ (σε περιφερειακό επίπεδο) κκ Ακαθάριστη προστιθέμενη Αξία (GVA) Μεταβολή (%) κκ Ακαθάριστη προστιθέμενη Αξία (GVA) 2006-09 κκ Δημόσιες επενδύσεις Μεταβολή (%) κκ Δημόσιες επενδύσεις, 2006-09 20
Επισκόπηση των µεταβλητών ανάλυσης για τους νοµούς της χώρας, έτη 2008-2010 (τυποποιηµένων τιµών ) Πυκνότητα Ανεργία Αξία εξαγωγών Mη oικιακή κατανάλωση ηλ. ρεύματος Όγκος νέων οικοδομών Διανυκτευρεύσεις αλλοδαπών Διανυκτευρεύσεις ημεδαπών Καταθέσεις Οικιακή κατανάλωση ηλ. ρεύματος Πωλήσεις νέων ΙΧΕ αυτοκινήτων ΣΔΠΑ 21
Επισκόπηση των µεταβλητών ανάλυσης για τις περιφέρειες της χώρας, έτη 2008-2010 (τυποποιηµένων τιµών ) Πυκνότητα Ανεργία Αξία εξαγωγών Mη oικιακή κατανάλωση ηλ. ρεύματος Όγκος νέων οικοδομών Διανυκτευρεύσεις αλλοδαπών Διανυκτευρεύσεις ημεδαπών Καταθέσεις Οικιακή κατανάλωση ηλ. ρεύματος Πωλήσεις νέων ΙΧΕ αυτοκινήτων ΣΔΠΑ 22
Κατασκευή σύνθετων δεικτών 23
ΣΔΑΑ (αποτίμηση ανθεκτικότητας 2006-2010) Κόκκινο = χαμηλή ανθεκτικότητα Γαλάζιο = υψηλή ανθεκτικότητα 24
Συμπεράσματα Υπάρχουν έντονες διαφοροποιήσεις των επιπτώσεων της κρίσης σε τοπικό επίπεδο. Τα βασικά ευρήματα κατατείνουν στα εξής: Υπάρχουν ενδείξεις για προ-κυκλικότητα Δεν αλλάζει η ιεραρχία της ανάπτυξης Οι πολιτικές κινούνται κυκλικά και δεν ευνοούν την έξοδο από την κρίση Από τα αποτελέσματα του ΣΔΑΑ προκύπτουν μικτές τάσεις Η Αττική, η Δυτική Μακεδονία και Αν. Μακεδονίας και Θράκη είναι οι περιφέρειες που έχουν δεχθεί τις μεγαλύτερες αρνητικές επιδράσεις της κρίσης Οι περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου, Κρήτης και Ηπείρου εμφανίζονται με μεγαλύτερο βαθμό ανθεκτικότητας 25