Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο :ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Γενικά... 1.2 Δομή του ελεγκτικού θεσμού στην Ελλάδα... 1.3 Ελεγκτής και πρότυπα ελεγκτικής... 1.3.1 Ο Ελεγκτής... 1.3.2 Τα πρότυπα ελεγκτικής.. 1.4 Η νομική και αστική ευθύνη των ελεγκτών... 1.5 Διακρίσεις των ελέγχων... 11 15 25 26 27 32 33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο :ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 2.1 Γενικά... 2.2 Εσωτερικός έλεγχος... 2.3 Σχεδιασμός Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου... 2.3.1 Σχέδιο οργάνωσης... 2.3.2 Η λογιστική διάρθρωση... 2.4 Εσωτερικός έλεγχος στις μικρές επιχειρήσεις... 2.5 Εσωτερικός έλεγχος ταμειακών συναλλαγών... 2.6 Εσωτερικός Έλεγχος Ακινήτων, Μηχανημάτων και Εξοπλισμού.. 2.7 Εσωτερικός έλεγχος χρεογράφων... 2.8 Εσωτερικός έλεγχος αποθεμάτων και κόστος πωληθέντων... 2.9 Εσωτερικός έλεγχος των υποχρεώσεων ης επιχείρησης... 2.10 Εσωτερικόςέλεγχοςπωλήσεων. 39 41 44 47 48 50 52 56 57 59 61 64
6 Θεοχάρης Σιώτης/Άγγελος Ζωϊτσάς: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ 2.11 Εσωτερικός έλεγχος γραμματίων εισπρακτέων... 2.12Σύγχρονες εξελίξεις του Εσωτερικού ελέγχου... 2.13 Ερωτήσεις και παραδείγματα εσωτερικού ελέγχου... 68 69 73 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο :ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 3.1 Γενικά... 3.2 Εξωτερικοί ελεγκτές και εσωτερικός έλεγχος... 3.3 Εξωτερικός έλεγχος ταμείου... 3.4 Εξωτερικός έλεγχος ακινήτων, μηχανημάτων και εξοπλισμού... 3.5 Εξωτερικός έλεγχος των χρεογράφων... 3.6 Εξωτερικός έλεγχος αποθεμάτων και κόστους πωληθέντων... 3.7 Εξωτερικός έλεγχος πωλήσεων και γραμματίων εισπρακτέων... 3.8 Εξωτερικός έλεγχος των υποχρεώσεων της επιχείρησης... 3.9 Λοιποί εξωτερικοί έλεγχοι... 77 78 84 87 90 93 97 100 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο :ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 4.1 Γενικά... 4.2 Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ). 4.3 Φόροι Τέλη Αμοιβών Προσωπικού.... 4.4 Φόροι Τέλη Αμοιβών Τρίτων.. 4.5 Φόρος εισοδήματος φορολογητέων κερδών. 4.6 Λογαριασμός εκκαθαρίσεως φόρων-τελών ετήσιας δηλώσεως φόρου εισοδήματος... 135 137 142 144 145 145 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο : ΚΟΣΤΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ 5.1 Γενικά... 5.2 Κατηγορίες κόστους εξόδων... 5.3 Κατηγορίες εσόδων... 5.4 Κόστος και έξοδα κατά προορισμό - Λειτουργικό κόστος.. 5.5 Κοστολογική οργάνωση... 5.6 Αναλυτική λογιστική- εγγραφές... 149 151 152 153 161 163
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ο :ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ 6.1 Γενικά... 6.2 Εξέταση των γενικών στοιχείων... 6.2.1Μη οικονομικά στοιχεία... 6.2.2Οικονομικά στοιχεία... 6.2.3Λογιστικά στοιχεία... 6.3 Σχεδιασμός προγράμματος ελέγχου... 6.4 Εκθέσεις ελέγχου... 6.5 Είδηεκθέσεων ελέγχου... 6.6 Φύλλα εργασίας... 6.6.1 Κατηγορίες φύλλων εργασίας... 6.6.2 Μόνιμος φάκελος φύλλων εργασίας... 6.6.3 Γενικές οδηγίες σύνταξης φύλλων εργασίας... 6.6.4 Διεθνή ελεγκτικά πρότυπα... 6.6.5 Σχέδιο προσαρτήματος... 6.6.6 Υπόδειγμα έκθεσης διαχείρισης... 171 174 174 176 177 179 182 184 189 190 192 196 198 201 216 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ο :ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 7.1 Γενικά... 7.2 Πιθανότητες σφαλμάτων... 7.3 Δειγματοληπτική συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων και μέθοδοι δειγματοληψίας... 7.5 Ερωτηματολόγια... ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 221 225 226 233 255 331
Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Η επιχείρηση για να ανταποκριθεί στην αποστολή της επιβάλλεται να εφαρμόζει τις βασικές λογιστικές αρχές που έχει θεσπίσει η λογιστική επιστήμη. Η εφαρμογή των αρχών αυτών αποτελεί τη μοναδική προϋπόθεση για την σωστή αποτύπωση των οικονομικών πράξεων και την κατάρτιση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων με ακρίβεια, σαφήνεια και ειλικρίνεια. Κάθε παρέκκλιση από τις αρχές αυτές οδηγεί με βεβαιότητα σε καταχρήσεις, ατασθαλίες και σε πλασματικά αποτελέσματα. Δεδομένου ότι η εμπιστοσύνη του κοινού προς την επιχείρηση παίζει σημαντικό ρόλο στην κατάκτηση των στόχων της και προκειμένου η εμπιστοσύνη αυτή να διασφαλισθεί και να διευρυνθεί, θα πρέπει να ελέγχεται και να βεβαιώνεται η καλή και αποτελεσματική δράση της σε όλα τα επίπεδα. Τότε μόνο οι προμηθευτές και οι πιστωτές θα αποφασίσουν να συνάψουν ή να διευρύνουν τις συναλλαγές τους με την επιχείρηση, οι υποψήφιοι επενδυτές θα αγοράσουν τις μετοχές της και οι μέτοχοι θα βεβαιωθούν για την σωστή διαχείριση της περιουσίας τους. Επομένως, υπάρχει ανάγκη συστηματικού ελέγχου του συνόλου των λειτουργιών της επιχείρησης, προκειμένου να διαπιστωθεί η εγκυρότητα και η πληρότητα των οικονομικών καταστάσεων, από την μελέτη των οποίων τα τρίτα φυσικά ή νομικά πρόσωπα θα καθορίσουν τη στάση τους. Την ανάγκη αυτή έρχεται να ικανοποιήσει η Σύνχρονη Ελεγκτική, η οποία με τις διατάξεις ελέγχου που προτείνει και τα πρότυπα ελεγκτικής που εφαρμόζει, πιστοποιεί κατά το καλύτερο δυνατό τρόπο την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα των διοικητικών, λογιστικών και διαχειριστικών λειτουργιών της επιχείρησης.
Στις σελίδες που ακολουθούν γίνεται προσπάθεια να παρουσιασθούν χωρίς πλεονασμούς οι αρχές και οι διαδικασίες ελέγχου που ακολουθεί η Σύνχρονη Ελεγκτική. Στο βαθμό που η προσπάθεια αυτή κρίνεται επιτυχής πιστεύουμε πως κατά τον ίδιο βαθμό επιτυγχάνεται και ο στόχος του εγχειριδίου αυτού που δεν είναι άλλος από το να εισαγάγει τον αναγνώστη στις έννοιες και τις διαδικασίες της Σύνχρονης Ελεγκτικής. Δρ. Θεοχάρης Σιώτης M. Sc. Άγγελος Ζωϊτσάς