Ο.ΑΝ.Α.Κ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΥ ΤΕΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΟΥ ΙΑΚΟΝΙΑΡΗ Σ.Ν. ΠΑΡΙΤΣΗΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ 2001
1 ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΟΜΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Η λιθοστρωµατογραφική διάρθρωση των σχηµατισµών της περιοχής βασίστηκε κατά ένα µέρος στους γεωλογικούς χάρτες του ΙΓΜΕ, φύλλα «ΗΡΑΚΛΕΙΟ» και «ΕΠΑΝΩ ΑΡΧΑΝΑΙ» κλίµακας 1:50.000 στις υπάρχουσες βιβλιογραφικές αναφορές καθώς και σε παρελθούσα λεπτοµερή γεωλογική χαρτογράφηση, κλίµακας. 1:5.000, τµήµατος της περιοχής αναφοράς. Στη δοµή της περιοχής συµµετέχουν Μεσοζωϊκά καλύµµατα από τις ανώτερες λιθοστρωµατογραφικές ενότητες της Ζώνης Tρίπολης, Μειοκαινικές πολυφασικές αποθέσεις και Τεταρτογενή ποταµοχερσαία ιζήµατα (βλ. γεωλογικό χάρτη Σχέδιο 1). Τεταρτογενή ποταµοχερσαία ιζήµατα Αλλουβιακές ποτάµιες αποθέσεις: Είναι πρόσφατα χερσογενή ασύνδετα υλικά διαφορετικής κοκκοµετρίας και σύστασης, τα οποία εµφανίζονται κατά µήκος της κοίτης του χειµάρου που. Τα υλικά αυτά αποτελούνται από ιλυώδεις άµµους έως αµµώδεις αργίλλους µε χαλίκια και λατύπες ψαµµιτικής και ανθρακικής προέλευσης πάχους έως 5 µέτρων περίπου. Νεογενές Σχηµατισµός Φοινικιάς (Κατώτερο-Πλειόκαινο): Σχηµατισµοί αποτελούµενοι από µάργες, συχνά ψαµµιτικές µε παρεµβολές φυλλωδών µαργών που εξελίσσονται προς τα πάνω σε ψαµµιτικές µάργες, άµµους και τοπικά σε ασβεστιτικούς ψαµµίτες (όπως π.χ. στη λεκάνη της Φοινικιάς). Στη βάση τους τοπικά αποτελούνται από αδιαβάθµητο µαργαϊκό λατυποπαγές. Σχηµατισµός Αγ. Βαρβάρας (Ανωτερο-Μειόκαινο, Ανώτερο-Τορτόνιο, Μεσσήνιο): Αποτελείται από βιοκλαστικούς τοπικά κροκαλοπαγείς η λατυποπαγείς ασβεστόλιθους, ολισθόλιθους µαργαϊκών ασβεστολίθων και εναλλαγές φυλλωδών - ασβεστιτικών µαργών η µαργαϊκών ασβεστολίθων µε παρεµβολλές γύψων.
2. Υ ΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΟΜΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Οι κυριότερες υδροφορίες της περιοχής αναπτύσσονται στους σχηµατισµούς των Τεταρτογενών αποθέσεων στην ευρύτερη παρόχθια περιοχή του Γιόφυρου, καθώς και στους κλαστικούς, ανθρακικούς και γυψούχους Νεογενείς σχηµατισµούς που παρουσιάζουν µεγάλη έκταση στην περιοχή µελέτης. Ανάλογα δε µε τη µορφολογία και την τεκτονική του αναγλύφου κυρίως στην επαφή τους µε αδιαπέρατους σχηµατισµούς. µπορεί να αναβλύζουν µικροπηγές µε παροχές της τάξης 1-2m 3 /h. Στις Τεταρτογενείς αποθέσεις της περιοχής αναπτύσσονται µεγάλης σχετικά δυναµικότητας υδροφορίες µε παροχές που δύναται να φθάσουν τα 70 m 3 /h. Στις Νεογενείς αποθέσεις, κυριαρχούν οι µάργες, γενικά χαµηλού υδρογεωλογικού ενδιαφέροντος και αξιόλογες υδροφορίες παρατηρούνται στους µαργαϊκούς ασβεστολίθους καθώς και στις ενδιαστρώσεις ψαµµιτών και κροκαλοπαγών των Νεογενών αποθέσεων. Επίσης, αξιόλογες υδροφορίες αναπτύσσονται στα εκτεταµένα γυψούχα στρώµατα που εµφανίζονται κατά µήκος µιας ρηξιγενούς ζώνης διεύθυνσης Ν -ΒΑ βόρεια του Προφήτη Ηλία, αλλά περιέχουν αυξηµένα θειικά άλατα. Οι παραπάνω υδροφορίες δύνανται τοπικά, ανάλογα την υδρολιθολογική δοµή και τα υδραυλικά χαρακτηριστικά του υδροφορέα, να είναι µεγάλης σχετικά δυναµικότητας µε παροχές έως και 70 m 3 /h. Από θεώρηση των γεωτρητικών δεδοµένων προκύπτουν ότι: 1. Bόρεια του Προφήτη Ηλία στην ευρύτερη περιοχή των Μαλάδων, Τεταρτογενείς και Νεογενείς υδροφοροι βρίσκονται σε υδραυλική επικοινωνία και απαρτίζουν ένα ενιαίο υδροφόρο σύστηµα που εκτείνεται κατά µέσο όρο µέχρι απόλυτου βάθους 80m. 2. Η υδροστατική στάθµη κατά την περίοδο υψηλής στάθµης και σε συνθήκες πρό εκµετάλλευσης κυµαίνεται από +21.1 στην βορειότερη γεώτρηση έως 30.3 στην νοτιότερη γεώτρηση του τοµέα αυτού. 3. Οι στάθµες αυτές παρουσιάζουν µιά σχετικά µεγάλη υδραυλική κλίση προς βορρά της τάξης του 0.00278 παράλληλη µε την κλίση του αντίστοιχου τµήµατος πυθµένα του Γιόφυρου από τον οποίο η υδροστατική στάθµη υπόκειται κατά µερικά µόνο µέτρα.
4. Υπάρχει ισχυρή εξάρτηση του υδροφόρου αυτού συστήµατος από τον ποταµό Γιόφυρο ο οποίος προφανώς αποτελεί σηµαντικό τροφοδότη του καθ όλη σχεδόν τη διάρκεια του έτους δεδοµένου ότι βασική ροή παρατηρείται και κατά τους θερινούς µήνες. Εκτιµάται δε ότι οι µέσοι ετήσιοι υδατικοί πόροι του υδροφόρου αυτού συστήµατος κυµαίνονται από 3 έως 3.5 εκ. κυβικά µέτρα.
ΣΧΗΜΑ 1 Θέσεις γεωτρήσεων (κόκκινοι κύκλοι) και κυριώτερων πηγών (µαύροι µπλέ κύκλοι) ήµου Τεµένους. Οι δηµοτικές γεωτρήσεις έχουν τον κωδικό ΤΕΜ µε εξαίρεση την ΤΕΜ3 η οποία είναι ιδιωτική αλλά πωλεί νερό προς άρδευση των νότιων περιοχών του ήµου.
100 80 60 40 20 0-20 -40-60 -80-100 -120-140 -160-180 -200-220 -240-260 -280-300 ΤΕΜ1 ΤΕΜ5 ΤΕΜ4 ΣΧΗΜΑ 2 Στρωµατογραφική διάταξη Τεταρτογενών και Νεογενών σχηµατισµών γεωτρήσεων στο βόρειο τµήµα του ήµου Τεµένους. Αλλούβια: κίτρινο χρώνα, µάργες: πορτοκαλλί χρώµα, µάργες κροκαλοπαγή: ανοιχτό πράσινο χρώµα ψαµµίτες: σκούρο πράσινο χρώµα, γύψοι κόκκινο χρώµα και µαργαϊκοί ασβεστόλιθοι :µπλέ χρώµα. Η γεώτρηση χωρίς κωδικό είναι η ΥΕΒ12. ΣΧΗΜΑ 3 Υδραυλική κλίση γεωτρήσεων ΤΕΜ1, ΥΕΒ12, ΤΕΜ4 και ΤΕΜ5 σε συνθήκες πρό εκµετάλλευσης και υψηλής στάθµης (0.00278).