Περιεχόμενα 1. Χαρακτηριστικά του ξενοδοχειακού δυναμικού της Κεντρικής Μακεδονίας Επιδόσεις των ξενοδοχείων Μακεδονίας-Θράκης...

Περιεχόμενα 1. Χαρακτηριστικά του ξενοδοχειακού δυναμικού της Κεντρικής Μακεδονίας... 7 1.1. Γενική εικόνα... 7 1.2. Διαχρονική εξέλιξη ξενοδοχειακού δυναμικού... 9 1.3. Σύνθεση του ξενοδοχειακού δυναμικού 2000 2015...13 1.4. Μερίδια του ξενοδοχειακού δυναμικού 2000 2015...16 1.5. Λοιπά χαρακτηριστικά του ξενοδοχειακού δυναμικού στην Κεντρική Μακεδονία...18 1.6. Αφίξεις Διανυκτερεύσεις στην Κεντρική Μακεδονία 2000 2014...22 2. Επιδόσεις των ξενοδοχείων Μακεδονίας-Θράκης... 25 2.1. Μέσο έσοδο...25 2.2. Μέση πληρότητα...26 2.3. Μέση τιμή δωματίου...27 3. Στατιστικά εισερχόμενου τουρισμού για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2014... 27 4. Το φαινόμενο της εποχικότητας της τουριστικής κίνησης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας... 32 4.1. Γενικά...32 4.2. Εποχικότητα αφίξεων...34 4.3. Εποχικότητα διανυκτερεύσεων...37 4.4. Εποχικότητα δαπανών...40 5. Η φέρουσα ικανότητα τουριστικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας... 43 5.1. Εισαγωγή...43 5.2. Μέτρηση...43

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΙΤΕΠ 1. Σοφία Γ. Πανούση, Οικονομολόγος, 2. Γιώργος Σώκλης, Οικονομολόγος ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Απόστολος Δοξιάδης Γεν. Διευθυντής ΙΤΕΠ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ Σταδίου 24 105 64 Αθήνα Τηλ. 210 942 5533, Φαξ. 210 941 6650 Email: itep@grhotels.gr http://www.itep.gr RESEARCH INSTITUTE FOR TOURISM 24 Stadiou Street 105 64 Athens Tel. 210 942 5533, Fax. 210 941 6650 Email: itep@grhotels.gr http://www.itep.gr

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 6

1. Χαρακτηριστικά του ξενοδοχειακού δυναμικού της Κεντρικής Μακεδονίας 1.1. Γενική εικόνα Σύμφωνα με τα στοιχεία από το Μητρώο του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος, το 2015 λειτουργούσαν στη χώρα 9.706 ξενοδοχεία συνολικής δυναμικότητας 403.792 δωματίων και 779.118 κλινών και με μέσο μέγεθος 42 δωμάτια. Την ίδια περίοδο στην Κεντρική Μακεδονία λειτουργούσαν 1.190 ξενοδοχεία, συνολικής δυναμικότητας 44.402 δωματίων και 87.182 κλινών και με μέσο μέγεθος 37 δωμάτια, από 36 που ήταν το 2000. Τα ξενοδοχεία στην Κεντρική Μακεδονία αντιστοιχούν στο 12,3% των ξενοδοχειακών μονάδων της χώρας, ή στο 11,0% περίπου των συνολικών δωματίων και κλινών. Το ξενοδοχειακό δυναμικό της Κεντρικής Μακεδονίας συνολικά όχι μόνο αυξήθηκε σημαντικά από το 2000 ως το 2015, αλλά κυρίως παρουσίασε αλματώδη ποιοτική αναβάθμιση, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα. Πολύ μεγάλη αύξηση (+617%) κατέγραψαν τα ξενοδοχεία 5 αστέρων της Περιφέρειας, οφειλόμενη, κυρίως, στη Χαλκιδική (+1.250%), όπου τα ξενοδοχεία αυτής της κατηγορίας από 2 που ήταν το 2000 αυξήθηκαν σε 27 το 2015, αλλά και στη Θεσσαλονίκη (+225%). Αύξηση παρουσίασε και το δυναμικό των ξενοδοχείων 1* και 2*, όπου καταγράφηκαν αυξήσεις της τάξεως του 20% και 1,4%, αντίστοιχα. Η τάση που έχει διαμορφωθεί για το σύνολο της Επικράτειας, όπου το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων κυρίως των δύο υψηλότερων κατηγοριών έχει μικρύνει από το 2000 ως το 2015, φαίνεται ότι ισχύει και για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Έτσι, ενώ το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων 5 αστέρων το 2000 ήταν 188 δωμάτια, το 2015 μειώθηκε σε 165 δωμάτια και των 4άστρων ξενοδοχείων από 145 το 2000 σε μόλις 87 το 2015. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την αύξηση των μονάδων που ανήκουν στις δύο αυτές κατηγορίες, δείχνει τη στροφή προς παροχή ποιοτικότερων αλλά και πιο προσωποποιημένων υπηρεσιών στα ξενοδοχεία. Η Κεντρική Μακεδονία όμως είναι μια περιφέρεια, στην οποία περιλαμβάνονται περιφερειακές ενότητες με σημαντικές διαφορές ως προς την τουριστική συμπεριφορά. Έτσι, καταγράφονται σημαντικές αποκλίσεις ως προς την εξέλιξη του ξενοδοχειακού δυναμικού σε κάθε περιφερειακή ενότητα. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 7

Πίνακας 1.1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: % Μεταβολή Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Κατηγορία, 2000-2015 Ημαθία 5* 4* 3* 2* 1* Σύνολο Μονάδες - 400,0% 425,0% 14,3% -100,0% 135,7% Δωμάτια - (*) 263,8% 1,6% -100,0% 96,8% Κλίνες - (*) 292,3% 3,2% -100,0% 109,1% Θεσσαλονίκη Μονάδες 225,0% 185,7% 90,0% -8,8% -7,9% 33,0% Δωμάτια 200,6% 48,1% 44,6% -13,2% -11,7% 40,6% Κλίνες 212,8% 50,1% 50,0% -12,3% -12,9% 42,6% Κιλκίς Μονάδες - 100,0% 700,0% -20,0% -20,0% 54,5% Δωμάτια - (*) 800,0% -10,9% 7,8% 129,7% Κλίνες - (*) 715,4% -7,4% -2,8% 130,7% Πέλλα Μονάδες - 500,0% 1.650,0% 15,4% -18,2% 140,7% Δωμάτια - 745,0% 1.390,4% 3,9% -1,2% 177,1% Κλίνες - 888,9% 1.511,3% 7,5% -5,1% 179,4% Πιερία Μονάδες 300% 333,3% 172,2% 7,8% 18,6% 27,2% Δωμάτια (*) 139,2% 45,1% 20,9% 31,5% 41,4% Κλίνες (*) 150,0% 54,8% 21,8% 31,9% 44,4% Σέρρες Μονάδες - - 425,0% -30,0% -50,0% 94,4% Δωμάτια - - 194,7% -42,4% 15,9% 93,2% Κλίνες - - 200,0% -41,7% 19,1% 102,5% Χαλκιδική Μονάδες 1.250,0% 22,9% 20,0% -0,6% 38,8% 23,8% Δωμάτια 849,4% -7,1% -0,3% 0,0% 41,7% 28,4% Κλίνες 987,2% -3,1% 2,1% 3,4% 42,8% 34,5% Κεντρ. Μακεδονία Μονάδες 616,7% 100,0% 111,3% 1,4% 19,9% 33,1% Δωμάτια 528,0% 20,3% 34,3% 3,5% 27,7% 38,1% Κλίνες 610,4% 25,4% 39,0% 5,7% 27,8% 43,1% (*) Σημείωση: Το 2000, στην Πιερία δεν υπήρχαν ξενοδοχεία 5 αστέρων, ενώ στην Ημαθία και το Κιλκίς δεν υπήρχαν ξενοδοχεία 4 αστέρων. Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Το 2015, στις τέσσερις από τις επτά περιφερειακές ενότητες της Κεντρικής Μακεδονίας δεν υπάρχουν καθόλου ξενοδοχεία 5 και 4 αστέρων. Παρόλα αυτά, όμως, στις λιγότερο τουριστικά αναπτυγμένες περιφερειακές ενότητες καταγράφεται πολύ μεγάλη αύξηση του ξενοδοχειακού δυναμικού, με ποσοστά που κυμαίνονται από 94% έως 141% (πρέπει να ληφθεί υπόψη, ότι τα μεγάλα ποσοστά μεταβολής αναφέρονται σε σχετικά μικρούς απόλυτους αριθμούς). Αντίθετα, στη Χαλκιδική, τη Θεσσαλονίκη και την Πιερία, που είναι οι τουριστικά αναπτυγμένες περιφερειακές ενότητες, οι αυξήσεις του ξενοδοχειακού δυναμικού κυμαίνονται από 24% έως 33%. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 8

Πίνακας 1.2 Μέσο Μέγεθος Ξενοδοχειακών Μονάδων (σε δωμάτια) 2000-2015 Περιφ. Ενότητα 2000 2005 2010 2015 Ημαθία 27 23 23 22 Θεσσαλονίκη 52 55 55 55 Κιλκίς 16 23 22 24 Πέλλα 18 19 20 21 Πιερία 24 25 26 26 Σέρρες 30 32 29 30 Χαλκιδική 43 44 45 45 Κεντρ. Μακεδονία 36 37 37 37 Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στον παραπάνω πίνακα απεικονίζεται η διαχρονική εξέλιξη του μέσου μεγέθους των ξενοδοχειακών μονάδων στις επιμέρους περιοχές Κεντρικής Μακεδονίας. Παρατηρούμε ότι το μέσο μέγεθος των ξενοδοχειακών μονάδων παραμένει χωρίς ουσιαστικές μεταβολές από το 2000 έως το 2015, τόσο στο σύνολο της Περιφέρειας, όσο και στις επιμέρους περιφερειακές ενότητες. 1.2. Διαχρονική εξέλιξη ξενοδοχειακού δυναμικού Το 2014 η Κεντρική Μακεδονία κατείχε το υψηλότερο μερίδιο στις αφίξεις τουριστών από το εξωτερικό και το τρίτο υψηλότερο μερίδιο στις διανυκτερεύσεις και τις δαπάνες αυτών, με μέση διάρκεια παραμονής τις 6,2 ημέρες έναντι 8,4 που ήταν για το σύνολο της Επικράτειας. Η ανάδειξη της Κεντρικής Μακεδονίας ως τουριστικού προορισμού τα τελευταία χρόνια, είχε θετικές επιδράσεις και στις ξενοδοχειακές υποδομές. Διάγραμμα 1.1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Διαχρονική εξέλιξη Ξενοδοχειακού Δυναμικού 2000-2015 Μ ο ν ά δ ε ς 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 44.900 44.402 41.474 32.154 894 1.121 1.208 1.190 2000 2005 2010 2015 50.000 45.000 40.000 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 Δ ω μ ά τ ι α Μονάδες Δωμάτια Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 9

Έτσι, τη 15ετία 2000-2015 οι ξενοδοχειακές μονάδες στην Κεντρική Μακεδονία αυξήθηκαν κατά περίπου 33%, ενώ τα ξενοδοχεία των τριών ανώτερων κατηγοριών αυξήθηκαν κατά περίπου 126%, γεγονός που φανερώνει την τάση που επικρατεί για ποιοτική αναβάθμιση των μονάδων αλλά και των προσφερόμενων υπηρεσιών. Πίνακας 1.3 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: Διαχρονική Εξέλιξη Μονάδων 2000, 2015 Μονάδες Δ% μονάδων Μέσο Μέγεθος μονάδων Κατηγορία 2000 2015 2015/00 2000 2015 5* 6 43 616,7% 188 165 4* 46 92 100,0% 145 87 3* 124 262 111,3% 64 41 2* 367 372 1,4% 26 27 1* 351 421 19,9% 19 21 Σύνολο 894 1.190 33,1% 36 37 Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Ένα ακόμα χαρακτηριστικό που σηματοδοτεί τη στροφή προς ποιοτικότερες υπηρεσίες είναι και το γεγονός ότι τα ξενοδοχεία των δύο ανώτερων κατηγοριών περιορίζουν το μέγεθος του καταλύματος, επιλέγοντας τη δημιουργία μικρότερων μονάδων, στις οποίες καθίσταται ευκολότερη η παροχή προσωποποιημένων και πιο ανθρωποκεντρικών υπηρεσιών. Διάγραμμα 1.2 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Διαχρονική εξέλιξη Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Κατηγορία 2000 & 2015 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 +617% +100% +11% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. +1% +20% 5* 4* 3* 2* 1* 2000 2015 Μικτή είναι η εικόνα που διαμορφώνεται στις επιμέρους περιφερειακές ενότητες της Κεντρικής Μακεδονίας. Οι τρεις από τις συνολικά επτά περιφερειακές ενότητες, και ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 10

συγκεκριμένα η Χαλκιδική, η Θεσσαλονίκη και η Πιερία, μπορούν να χαρακτηριστούν ως οι τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές της Περιφέρειας, ενώ οι υπόλοιπες τέσσερις (Ημαθία, Κιλκίς, Πέλλα και Σέρρες) αποτελούν τις λιγότερο τουριστικές περιοχές. Από την ομάδα των τουριστικά αναπτυγμένων περιοχών κατά τη 15ετία 2000-2015, η Πιερία παρουσίασε τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση του ξενοδοχειακού της δυναμικού (+27,2%). Ειδικότερα δε η αύξηση των ξενοδοχείων των τριών υψηλότερων κατηγοριών κατέγραψε αύξηση 210% περίπου. Αντίθετα, η αύξηση των ξενοδοχείων των δύο χαμηλότερων κατηγοριών κυμάνθηκε στο 14%. Στη Θεσσαλονίκη η αύξηση των ξενοδοχείων ήταν της τάξης του 33%, όπου και πάλι κυριάρχησε η αύξηση των ξενοδοχείων των τριών υψηλότερων κατηγοριών (+129%), ενώ καταγράφηκε μείωση στα ξενοδοχεία των δύο χαμηλότερων κατηγοριών (-8,3%). Τέλος, στη Χαλκιδική, που είναι η πιο τουριστική περιοχή της Περιφέρειας, η αύξηση του ξενοδοχειακού δυναμικού συνολικά ήταν περίπου 24%. Παρά την αλματώδη αύξηση που σημειώθηκε στα ξενοδοχεία 5 αστέρων, (+1.250%, από 2 ξενοδοχεία το 2000 σε 27 το 2015), η αύξηση των ξενοδοχείων των τριών υψηλότερων κατηγοριών κυμάνθηκε στο 43% και των δύο χαμηλότερων κατηγοριών στο 17% περίπου. Από την ομάδα των τεσσάρων λιγότερο τουριστικά αναπτυγμένων περιφερειακών ενοτήτων, τη μεγαλύτερη αύξηση στο ξενοδοχειακό δυναμικό κατέγραψε η Πέλλα (141%) και ακολούθησε η Ημαθία με 136%. Ενδεικτικό της τουριστικής υστέρησης των περιοχών αυτών είναι και το γεγονός ότι το 2015 στην Ημαθία, στο Κιλκίς, στην Πέλλα και τις Σέρρες δεν υπήρχαν ξενοδοχεία 5 αστέρων. Ακόμα, όμως, και σε αυτές τις περιοχές καταβάλλεται προσπάθεια για την αναβάθμιση του ξενοδοχειακού τους δυναμικού, γεγονός που αποτυπώνεται στην αύξηση του των ξενοδοχείων των τριών ανώτερων κατηγοριών και στη μείωση των ξενοδοχείων που ανήκουν στις δύο χαμηλότερες κατηγορίες. Συγκεκριμένα, στην Πέλλα τα ξενοδοχεία που ανήκουν στις τρεις πρώτες κατηγορίες αυξήθηκαν κατά 1.267%, στο Κιλκίς κατά 800%, στις Σέρρες κατά 550% και στην Ημαθία κατά 525%. Αντίθετα, το ποσοστό μεταβολής των ξενοδοχείων που ανήκουν στις δύο χαμηλότερες κατηγορίες είτε παρέμεινε αμετάβλητο (Πέλλα, 0%), είτε μειώθηκε από 36% (Σέρρες) έως 20% (Ημαθία και Κιλκίς). ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 11

Πίνακας 1.4 Διαχρονική Εξέλιξη Μονάδων 2000, 2015 Περιφερειακή Μονάδες Δ% μονάδων Μέσο Μέγεθος μονάδων Κατηγορία Ενότητα 2000 2015 2015/00 2000 2015 Ημαθία 5* 0 0 0% - - 4* 0 4 400,0% - 21 3* 4 21 425,0% 32 22 2* 7 8 14,3% 26 23 1* 3 0-100,0% 20 - Σύνολο Ημαθίας 14 33 135,7% 27 22 Θεσσαλονίκη 5* 4 13 225,0% 156 144 4* 7 20 185,7% 153 80 3* 20 38 90,0% 77 59 2* 34 31-8,8% 37 35 1* 38 35-7,9% 23 22 Σύνολο Θεσσαλονίκης 103 137 33,0% 52 55 Κιλκίς 5* 0 0 0% - - 4* 0 1 100,0% - 50 3* 1 8 700,0% 23 26 2* 5 4-20,0% 20 23 1* 5 4-20,0% 10 14 Σύνολο Κιλκίς 11 17 54,5% 16 24 Πέλλα 5* 0 0 0% - - 4* 1 6 500,0% 20 28 3* 2 35 1.650,0% 26 22 2* 13 15 15,4% 20 18 1* 11 9-18,2% 15 18 Σύνολο Πέλλας 27 65 140,7% 18 21 Πιερία 5* 0 3 300,0% - 134 4* 3 13 333,3% 150 83 3* 18 49 172,2% 57 30 2* 128 138 7,8% 23 26 1* 156 185 18,6% 18 20 Σύνολο Πιερίας 305 388 27,2% 24 26 Σέρρες 5* 0 0 0% - - 4* 0 5 500,0% - 57 3* 4 21 425,0% 43 24 2* 10 7-30,0% 29 24 1* 4 2-50,0% 21 48 Σύνολο Σερρών 18 35 94,4% 30 30 Χαλκιδική 5* 2 27 1.250,0% 254 179 4* 35 43 22,9% 146 110 3* 75 90 20,0% 66 55 2* 170 169-0,6% 27 27 1* 134 186 38,8% 21 21 Σύνολο Χαλκιδικής 416 515 23,8% 43 45 Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 12

Η μεταβολή του συνολικού ξενοδοχειακού δυναμικού στις επιμέρους περιφερειακές ενότητες της Κεντρικής Μακεδονίας απεικονίζεται στο διάγραμμα 1.3. Διάγραμμα 1.3 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: % Μεταβολή Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Περιφερειακή Ενότητα 2000-2015 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% 140% 160% Π. Ε. Ημαθίας 135,7% Π. Ε. Θεσσαλονίκης 33,0% Π. Ε. Κιλκίς 54,5% Π. Ε. Πέλλας 140,7% Π. Ε. Πιερίας 27,2% Π. Ε. Σερρών 94,4% Π. Ε. Χαλκιδικής 23,8% Δ% 2015/00 Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 1.3. Σύνθεση του ξενοδοχειακού δυναμικού 2000 2015 Η αναβάθμιση του ξενοδοχειακού δυναμικού της Κεντρικής Μακεδονίας, καθώς και των επιμέρους περιφερειακών ενοτήτων, απεικονίζεται στους Πίνακες 1.5 και 1.6 και τα αντίστοιχα Διαγράμματα 1.4-1.5. Πίνακας 1.5 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: Διαχρονική Εξέλιξη της Σύνθεσης του Ξενοδοχειακού Δυναμικού 2000, 2015 Κατηγορία % Κατανομή Ξενοδοχείων ανά Κατηγορία 2000 2015 5* 0,7% 3,6% 4* 5,1% 7,7% 3* 13,9% 22,0% 2* 41,1% 31,3% 1* 39,3% 35,4% Σύνολο 100,0% 100,0% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Από τα στοιχεία των πινάκων αυτών προκύπτει ότι κατά την τελευταία 15ετία 2000-2015, το ποσοστό των ξενοδοχείων που ανήκουν στις 3 ανώτερες κατηγορίες έχει αυξηθεί από 19,7% το 2000 σε 33,4% το 2015, ενώ αντίθετα το ποσοστό των ξενοδοχείων των δύο χαμηλότερων κατηγοριών μειώθηκε από 80,3% σε 67% περίπου. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 13

Διάγραμμα 1.4 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Διαχρονική Εξέλιξη της Σύνθεσης του Ξενοδοχειακού Δυναμικού 2000 & 2015 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 39,3% 35,4% 41,1% 13,9% 0,7% 5,1% 3,6% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 31,3% 22,0% 7,7% 2000 2015 1* 2* 3* 4* 5* Πίνακας 1.6 Διαχρονική Εξέλιξη της Σύνθεσης του Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Περιφερειακή Ενότητα, 2000 & 2015 Περ. Ενότητα Έτος 5* 4* 3* 2* 1* 5*-3* 2*-1* Ημαθία 2000 0,0% 0,0% 28,6% 50,0% 21,4% 28,6% 71,4% 2015 0,0% 12,1% 63,6% 24,2% 0,0% 75,8% 24,2% Θεσσαλονίκη 2000 3,9% 6,8% 19,4% 33,0% 36,9% 30,1% 69,9% 2015 9,5% 14,6% 27,7% 22,6% 25,5% 51,8% 48,2% Κιλκίς 2000 0,0% 0,0% 9,1% 45,5% 45,5% 9,1% 90,9% 2015 0,0% 5,9% 47,1% 23,5% 23,5% 52,9% 47,1% Πέλλα 2000 0,0% 3,7% 7,4% 48,1% 40,7% 11,1% 88,9% 2015 0,0% 9,2% 53,8% 23,1% 13,8% 63,1% 36,9% Πιερία 2000 0,0% 1,0% 5,9% 42,0% 51,1% 6,9% 93,1% 2015 0,8% 3,4% 12,6% 35,6% 47,7% 16,8% 83,2% Σέρρες 2000 0,0% 0,0% 22,2% 55,6% 22,2% 22,2% 77,8% 2015 0,0% 14,3% 60,0% 20,0% 5,7% 74,3% 25,7% Χαλκιδική 2000 0,5% 8,4% 18,0% 40,9% 32,2% 26,9% 77,8% 2015 5,2% 8,3% 17,5% 32,8% 36,1% 31,1% 68,9% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 14

Η τάση που παρατηρείται για αύξηση του ποσοστού των ξενοδοχείων των τριών υψηλότερων κατηγοριών στο σύνολο της Περιφέρειας, παρατηρείται και στις αντίστοιχες περιφερειακές ενότητες, όπως φαίνεται στον Πίνακα 1.6. Μεγαλύτερες αυξήσεις των ποσοστών των ξενοδοχείων των τριών υψηλότερων κατηγοριών παρατηρείται στις λιγότερο τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές, όπως η Ημαθία και οι Σέρρες, όπου τα ποσοστά ανέρχονται στο 76% και 74%, αντίστοιχα. Διάγραμμα 1.5 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Διαχρονική Εξέλιξη της Σύνθεσης του Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Περιφερειακή Ενότητα 2000 & 2015 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 1* 2* 3* 4* 5* 0% 2000 2015 2000 2015 2000 2015 2000 2015 2000 2015 2000 2015 2000 2015 Ημαθία Θεσσαλονίκη Κιλκίς Πέλλα Πιερία Σέρρες Χαλκιδική Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 15

1.4. Μερίδια του ξενοδοχειακού δυναμικού 2000 2015 Στους Πίνακες 1.7 και 1.8 απεικονίζεται η διαχρονική εξέλιξη των μεριδίων των ξενοδοχειακών μονάδων ανά κατηγορία από το 2000 ως το 2015. Στον Πίνακα 1.7 (και Διαγρ. 1.6) απεικονίζεται το μερίδιο του ξενοδοχειακού δυναμικού της Κεντρικής Μακεδονίας στο σύνολο της χώρας. Το μερίδιο αυτό παρουσίασε οριακή αύξηση μιας ποσοστιαίας μονάδας από το 2000 έως το 2015. Πίνακας 1.7 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Μερίδιο του Ξενοδοχειακού Δυναμικού στο Σύνολο της Χώρας 2000, 2015 Ποσοστιαία Κατανομή Ξενοδοχείων Κατηγορία ανά Κατηγορία 2000 2015 5* 7,6% 10,9% 4* 6,0% 7,0% 3* 8,4% 10,9% 2* 9,3% 9,0% 1* 21,3% 29,1% Σύνολο 11,3% 12,3% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Ταυτόχρονα, αυξήθηκαν και τα μερίδια όλων των κατηγοριών των ξενοδοχείων στο σύνολο του δυναμικού της Επικράτειας. Τη μεγαλύτερη αύξηση του μεριδίου τους, όμως, κατέγραψαν τα ξενοδοχεία της Κεντρικής Μακεδονίας που ανήκουν στην κατηγορία του ενός αστεριού, γεγονός που οφείλεται αφενός στη μείωση του αριθμού των ξενοδοχείων αυτής της κατηγορίας στο σύνολο της χώρας και αφετέρου στην αύξησή του στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Διάγραμμα 1.6 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Μερίδιο του Ξενοδοχειακού Δυναμικού στο Σύνολο της Χώρας 2000 & 2015 Σύνολο 12,3% 11,3% 1* 21,3% 29,1% 2* 3* 4* 9,0% 9,3% 10,9% 8,4% 7,0% 6,0% 2015 2000 5* 7,6% 10,9% 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 16

Πίνακας 1.8 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ. Διαχρονική Εξέλιξη της Σύνθεσης του Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Περιφερειακή Ενότητα Περ. Ενότητα Έτος 5* 4* 3* 2* 1* Σύνολο Ημαθία Θεσσαλονίκη Κιλκίς Πέλλα Πιερία Σέρρες Χαλκιδική Θεσσαλονίκη+Χαλκιδική Θεσσαλονίκη+Πιερία+ Χαλκιδική 2000 0,0% 0,0% 3,2% 1,9% 0,9% 1,6% 2015 0,0% 4,3% 8,0% 2,2% 0,0% 2,8% 2000 66,7% 15,2% 16,1% 9,3% 10,8% 11,5% 2015 30,2% 21,7% 14,5% 8,3% 8,3% 11,5% 2000 0,0% 0,0% 0,8% 1,4% 1,4% 1,2% 2015 0,0% 1,1% 3,1% 1,1% 1,0% 1,4% 2000 0,0% 2,2% 1,6% 3,5% 3,1% 3,0% 2015 0,0% 6,5% 13,4% 4,0% 2,1% 5,5% 2000 0,0% 6,5% 14,5% 34,9% 44,4% 34,1% 2015 7,0% 14,1% 18,7% 37,1% 43,9% 32,6% 2000 0,0% 0,0% 3,2% 2,7% 1,1% 2,0% 2015 0,0% 5,4% 8,0% 1,9% 0,5% 2,9% 2000 33,3% 76,1% 60,5% 46,3% 38,2% 46,5% 2015 62,8% 46,7% 34,4% 45,4% 44,2% 43,3% 2000 100,0% 91,3% 76,6% 55,6% 49,0% 58,1% 2015 93,0% 68,5% 48,9% 53,8% 52,5% 54,8% 2000 100,0% 97,8% 91,1% 90,5% 93,4% 92,2% 2015 100,0% 82,6% 67,6% 90,9% 96,4% 87,4% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Οι τρεις πιο τουριστικά αναπτυγμένες περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας (Θεσσαλονίκη, Πιερία και Χαλκιδική) το 2000 συγκέντρωναν το 92,2% των ξενοδοχειακών μονάδων της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, και μάλιστα κατείχαν το 100% των 5άστερων ξενοδοχείων, τόσο το 2000 όσο και το 2015. Με την ξενοδοχειακή ανάπτυξη των υπόλοιπων περιοχών, κατά το 2015 το μερίδιο των τριών περιοχών περιορίστηκε στο 87,4%, ποσοστό όμως που παραμένει πολύ υψηλό. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 17

1.5. Λοιπά χαρακτηριστικά του ξενοδοχειακού δυναμικού στην Κεντρική Μακεδονία Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή της ενότητας, τα ξενοδοχεία της Κεντρικής Μακεδονίας αντιπροσωπεύουν το 12,3% του συνολικού ξενοδοχειακού δυναμικού της χώρας. Ως προς το μέγεθος στην περιοχή συγκεντρώνεται το 18% των μεγάλου και μεσαίου μεγέθους ξενοδοχείων και το 26,2% των μικρών και οικογενειακών ξενοδοχείων. Η κατανομή των ξενοδοχείων στην Κεντρική Μακεδονία ως προς το μέγεθος και την κατηγορία του ξενοδοχείου στο σύνολο του δυναμικού της χώρας παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας 1.9 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: Κατανομή Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Κατηγορία και Μέγεθος, 2015 Μέγεθος 5* 4* 3* 2* 1* Σύνολο Οικογενειακό (1-20 δωμάτια) 2,0% 2,7% 9,0% 8,6% 25,7% 11,9% Μικρό (21-50 δωμάτια) 10,0% 9,2% 13,6% 10,2% 36,2% 14,3% Μεσαίο (51-100 δωμάτια) 10,5% 13,1% 10,2% 6,3% 24,0% 9,6% Μεγάλο (> 101 δωμάτια) 12,4% 6,7% 7,3% 6,8% 0,0% 8,4% Σύνολο Κεντρ. Μακεδονίας 10,4% 6,9% 10,7% 9,1% 29,1% 12,3% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στην Κεντρική Μακεδονία συγκεντρώνεται το 29% των ξενοδοχείων ενός αστεριού, από τα οποία το 36,2% αφορά σε μικρά ξενοδοχεία με μέγεθος από 21-50 δωμάτια. Αντίθετα, το ποσοστό των μεγάλων και μικρομεσαίων ξενοδοχείων 5 αστέρων κυμαίνεται από 10%-12%, γεγονός που φανερώνει τη σχετική υστέρηση των ξενοδοχείων της περιοχής ως την ποιοτική κατάταξή τους. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 18

Διάγραμμα 1.7 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: Σύνθεση του Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Κατηγορία και Μέγεθος, 2015 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0,2% 49,7% 31,3% 16,4% 2,4% 33,4% 37,6% 22,4% 5,6% 1,0% 5,3% 23,9% 42,5% 23,0% 5,3% 4,7% 18,8% 34,4% 42,2% 0,0% 1* 2* 3* 4*% 5*% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στα οικογενειακά και στα μικρά ξενοδοχεία κυριαρχούν τα ξενοδοχεία 2 αστέρων, στα μεσαίου μεγέθους ξενοδοχεία η κατανομή σε αστέρια είναι πιο ομαλή και ομοιόμορφη, ενώ στα μεγάλου μεγέθους ξενοδοχεία πάνω από το 75% του ξενοδοχειακού δυναμικού ανήκει στις δύο ανώτερες κατηγορίες. Επίσης στα μεγάλου μεγέθους ξενοδοχεία δεν υπάρχουν μονάδες 1 αστεριού. Όσον αφορά στην εποχικότητα της λειτουργίας των ξενοδοχείων στην Κεντρική Μακεδονία, τα ποσοστά είναι περίπου ανάλογα με το μέσο όρο της χώρας και μάλιστα καταγράφουν και μια μεγαλύτερη ομοιομορφία, καθώς το 48% περίπου των ξενοδοχείων λειτουργεί εποχικά (έναντι 45% της χώρας) και το 52% έχει 12μηνη λειτουργία (έναντι 55% της χώρας). ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 19

Διάγραμμα 1.8 Εποχική Λειτουργία Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων 2015 Επικράτεια Κεντρική Μακεδονία 45,4% 54,6% 47,9% 52,1% ΕΠΟΧΙΚΗ ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΠΟΧΙΚΗ ΣΥΝΕΧΗΣ Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Το ποσοστό των ξενοδοχείων που λειτουργούν εποχικά είναι αντιστρόφως ανάλογο προς το την κατηγορία στην οποία ανήκουν. Έτσι, όσο μικραίνει η κατηγορία του ξενοδοχείου, τόσο αυξάνεται το ποσοστό των ξενοδοχείου με εποχική λειτουργία. Διάγραμμα 1.9 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: Εποχική Λειτουργία Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων ανά Κατηγορία, 2015 5* 43,6% 56,4% 4* 37,1% 62,9% 3* 2* 34,6% 46,3% 53,7% 65,4% ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΠΟΧΙΚΗ 1* 34,8% 65,2% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 20

Ως προς τη νομική μορφή των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων της Κεντρικής Μακεδονίας, κυριαρχεί η ατομική επιχείρηση με ποσοστό σχεδόν 53%, ποσοστό αρκετά υψηλότερο από το μέσο όρο της χώρας που είναι 37%. Η αμέσως επόμενη μορφή εταιρείας που απαντάται είναι η ανώνυμη εταιρεία με ποσοστό 24%, πολύ χαμηλότερο του μέσου όρου της χώρας (42%). Ακολουθούν οι ομόρρυθμες εταιρείες, οι εταιρείες περιορισμένης ευθύνης και οι ετερόρρυθμες εταιρείες, αλλά με μικρά ποσοστά, ανάλογα με αυτά του μέσου όρου της χώρας. Διάγραμμα 1.10 Νομική Μορφή Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων 2015 (α) Κεντρική Μακεδονία και Σύγκριση με Επικράτεια Λοιπές Νομικές Μορφές EE ΕΠΕ 2,2% 1,6% 3,2% 2,3% 3,8% 2,9% Επικράτεια Κεντρική Μακεδονία OE 12,1% 16,5% AE 24,1% 42,0% ATOMIKH 36,7% 52,7% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% (β) Κεντρική Μακεδονία: Νομική Μορφή ανά Κατηγορία Ξενοδοχείου 100% 2,0% 1,8% 5,8% 90% 16,4% 22,4% 80% 36,2% 43,9% 38,5% 70% 60% 42,7% 50% 56,1% 27,8% 25,0% 40% 28,1% 30% 26,3% 20% 24,5% 14,6% 19,3% 30,8% 10% 12,9% 0,1% 6,8% 9,5% 7,0% 0% 1,8% 0,0% ATOMIKH AE OE ΕΠΕ EE Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. 1* 2* 3* 4* 5* Σε σχέση με την κατηγορία του ξενοδοχείου, παρατηρείται ότι η ατομική επιχείρηση κυριαρχεί στα ξενοδοχεία 2 αστέρων (56%), ενώ το 9,5% των 5άστερων ξενοδοχείων επιλέγει τη μορφή της ανώνυμης εταιρείας. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 21

1.6. Αφίξεις Διανυκτερεύσεις στην Κεντρική Μακεδονία 2000 2014 Στην ενότητα αυτή εξετάζεται η διαχρονική εξέλιξη των αφίξεων και διανυκτερεύσεων ημεδαπών και αλλοδαπών τουριστών στα ξενοδοχειακά καταλύματα, για τα οποία έχουμε στοιχεία τόσο σε επίπεδο περιφέρειας, όσο και σε επίπεδο περιφερειακής ενότητας για την περίοδο 2000-2014. Πίνακας 1.10 Τουριστική Κίνηση σε Ξενοδοχειακού Τύπου Καταλύματα Ποσοστιαία Μεταβολή 2000-2014 Περιφέρεια/Π. Ε. ΑΦΙΞΕΙΣ: Δ% 2014/2000 ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ: Δ% 2014/2000 Ημεδαποί Αλλοδαποί Σύνολο Ημεδαποί Αλλοδαποί Σύνολο Κεντρική Μακεδονία 10,0% 125,9% 55,1% 1,7% 84,9% 52,3% Ημαθία -15,4% 8,4% -12,8% 0,2% -5,1% -0,7% Θεσσαλονίκη 18,1% 117,4% 48,8% 9,8% 97,6% 39,2% Κιλκίς 108,4% 117,0% 110,4% 42,6% 67,1% 49,0% Πέλλα 70,0% 106,0% 72,9% 33,6% 92,8% 38,1% Πιερία -8,1% 98,8% 45,7% -9,7% 120,0% 75,8% Σέρρες 35,2% 109,0% 44,6% 9,9% 131,9% 20,2% Χαλκιδική -24,0% 145,3% 78,8% -17,4% 76,6% 58,8% ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ -5,1% 53,0% 28,0% -10,8% 31,8% 21,6% Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Από τα στοιχεία του Πίνακα 1.10 προκύπτει ότι στην Κεντρική Μακεδονία, σε αντίθεση με την Επικράτεια, οι αφίξεις στα ξενοδοχεία τόσο των ημεδαπών όσο και των αλλοδαπών κατέγραψαν αυξήσεις από το 2000 ως το2014. Αυξήσεις, αλλά με χαμηλότερους ρυθμούς κατέγραψαν και οι διανυκτερεύσεις. Θεαματική άνοδος καταγράφεται την περίοδο 2000-2014 στην κίνηση στα ξενοδοχειακά καταλύματα στο Κιλκίς, την Πέλλα και τις Σέρρες, γεγονός που συμβαδίζει και με την αύξηση του ξενοδοχειακού δυναμικού στις περιοχές αυτές. Την ίδια περίοδο, στη Χαλκιδική και την Πιερία, δηλ. στις πιο τουριστικές περιοχές της περιφέρειας, οι αφίξεις των ημεδαπών τουριστών μειώθηκαν κατά 24% και 8%, αντίστοιχα. Όμως, οι μειώσεις αυτές υπερκαλύφτηκαν από τις πολύ μεγάλες αυξήσεις στις αφίξεις των αλλοδαπών τουριστών, με αποτέλεσμα να καταγράφεται σημαντική αύξηση της τουριστικής κίνησης στα ξενοδοχειακά καταλύματα των περιοχών αυτών. Πίνακας 1.11 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ: Μερίδια στον Τουρισμό της Ελλάδας 2000 & 2014 Έτος ΑΦΙΞΕΙΣ (%) ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ (%) Ημεδαποί Αλλοδαποί Σύνολο Ημεδαποί Αλλοδαποί Σύνολο 2000 14,6% 7,0% 10,2% 14,0% 6,8% 8,6% 2014 16,9% 10,3% 12,4% 15,9% 9,6% 10,7% Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 22

Από το 2000 έως το 2014 το μερίδιο της τουριστικής κίνησης στα ξενοδοχειακά καταλύματα στην Κεντρική Μακεδονία ως προς το σύνολο της χώρας παρουσιάζει μια μικρή ανοδική τάση που απεικονίζεται τόσο στο μερίδιο των αφίξεων, όσο και στο μερίδιο των διανυκτερεύσεων (Πιν. 1.11). Πίνακας 1.12 Μερίδια Περιφερειακών Ενοτήτων στον Τουρισμό της Κεντρικής Μακεδονίας 2000 & 2014 Περιφερειακή ΑΦΙΞΕΙΣ (%) ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ (%) Ενότητα Ημεδαποί Αλλοδαποί Σύνολο Ημεδαποί Αλλοδαποί Σύνολο 2000 Ημαθία 5,2% 1,0% 3,5% 3,6% 0,4% 1,7% Θεσσαλονίκη 61,2% 43,0% 54,1% 52,5% 17,1% 31,0% Κιλκίς 0,6% 0,3% 0,5% 0,7% 0,2% 0,4% Πέλλα 2,7% 0,4% 1,8% 2,7% 0,1% 1,2% Πιερία 7,2% 11,4% 8,8% 8,9% 11,1% 10,3% Σέρρες 5,5% 1,3% 3,9% 5,9% 0,4% 2,5% Χαλκιδική 17,6% 42,7% 27,3% 25,6% 70,7% 53,0% 2014 Ημαθία 4,0% 0,5% 2,0% 3,6% 0,2% 1,1% Θεσσαλονίκη 65,7% 41,3% 51,9% 56,8% 18,2% 28,3% Κιλκίς 1,2% 0,3% 0,7% 0,9% 0,1% 0,4% Πέλλα 4,2% 0,3% 2,0% 3,6% 0,2% 1,1% Πιερία 6,0% 10,0% 8,3% 7,9% 13,2% 11,8% Σέρρες 6,8% 1,2% 3,6% 6,4% 0,4% 2,0% Χαλκιδική 12,1% 46,4% 31,5% 20,8% 67,6% 55,3% Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Με εξαίρεση τη Χαλκιδική και την Πιερία, και κατά τα δύο υπό εξέταση χρόνια, σε όλες τις άλλες περιφερειακές ενότητες τα μερίδια των ημεδαπών τουριστών είναι υψηλότερα από τα αντίστοιχα των αλλοδαπών τουριστών. Παρόλο που το 2014 η Θεσσαλονίκη και η Χαλκιδική συγκέντρωναν περίπου το 55% των ξενοδοχειακών μονάδων της Κεντρικής Μακεδονίας, ως προς την τουριστική κίνηση συγκέντρωναν το 83% των αφίξεων στα ξενοδοχεία της περιφέρειας (78% των ημεδαπών και 88% των αλλοδαπών τουριστών που καταλύουν στα ξενοδοχεία). Τα ποσοστά δεν διαφέρουν και όταν αναφερόμαστε στις αντίστοιχες διανυκτερεύσεις. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 23

Διάγραμμα 1.11 Διαχρονική Μεταβολή Διανυκτερεύσεων σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα 2000-2014 (α) Ημεδαποί 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 39,2% 26,2% 84,0% 84,7% 66,5% 52,5% 74,0% 70,8% 92,5% 89,5% 34,1% 17,5% 91,5% 83,6% 18,9% 9,8% 24,0% 17,6% ΗΜΕΔΑΠΟΙ 2000 ΗΜΕΔΑΠΟΙ 2014 (β) Αλλοδαποί 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 60,8% 73,8% 16,0% 15,3% 33,5% 47,5% 26,0% 29,2% 7,5% 10,5% 65,9% 82,5% 8,5% 16,4% 81,1% 90,2% 76,0% 82,4% ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ 2000 ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ 2014 Πηγή: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στο Διάγραμμα 1.11 φαίνεται καθαρά η αρνητική πορεία που καταγράφει ο τουρισμός των ημεδαπών μεταξύ του 2000 και του 2014 στις περιφερειακές ενότητες της Κεντρικής Μακεδονίας. Με εξαίρεση την Ημαθία, κατά την περίοδο αυτή το ποσοστό των αφίξεων των ημεδαπών τουριστών στα ξενοδοχεία μειώθηκε σημαντικά, με τη μεγαλύτερη μείωση να καταγράφεται στη Χαλκιδική. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 24

2. Επιδόσεις των ξενοδοχείων Μακεδονίας-Θράκης 2.1. Μέσο έσοδο Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται τα στοιχεία που αφορούν στις επιδόσεις των ξενοδοχείων στην ευρύτερη περιφέρεια της Μακεδονίας-Θράκης, όπως προκύπτουν από την έρευνα πεδίου που εκπονεί κάθε χρόνο το ΙΤΕΠ. Η ομαδοποίηση αυτή κρίνεται αναγκαία, παρά τις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζουν οι επιμέρους περιοχές, για την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων, καθώς το δείγμα που αφορά στα ξενοδοχεία της Κεντρικής Μακεδονίας είναι πολύ μικρό. Πίνακας 2.1 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ: Μέσο Έσοδο ανά Δωμάτιο ανά Κατηγορία ( ) ΕΤΗ 5* 4* 3* 2* 1* Μ.Ο. Έτους 2009 30.192,1 16.530,0 14.018,9 6.513,5 6.057,8 17.151,7 2010 21.267,6 11.307,2 8.640,1 4.624,8 3.140,3 11.132,6 2011 28.123,7 15.528,7 7.803,0 4.484,6 3.411,5 13.869,1 2012 27.678,3 17.206,3 7.601,6 5.007,9 3.562,1 13.505,2 2013 17.932,2 20.037,2 8.425,7 4.928,9 2.408,0 13.232,2 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας 2008-2014. Μετά από μια σημαντική μείωση της τάξης του 35% που παρατηρήθηκε στο μέσο έσοδο ανά δωμάτιο το 2010 σε σχέση με το 2009, όταν από τις 17,2 χιλιάδες ευρώ μειώθηκε στις 11 χιλιάδες περίπου, το μέσο έσοδο δείχνει να περιορίζει τις απώλειες στο 23% περίπου την περίοδο 2009-2013 και να σταθεροποιείται γύρω στις 13,5 χιλιάδες ευρώ. Τις μεγαλύτερες απώλειες κατέγραψαν τα ξενοδοχεία της χαμηλότερης κατηγορίας (-60%) και ακολούθησαν τα ξενοδοχεία 5 και 3 αστέρων με ποσοστά γύρω στο -40%. Αντίθετα, το ίδιο διάστημα τα ξενοδοχεία 4 αστέρων βελτίωσαν τις επιδόσεις τους καταγράφοντας αύξηση στο μέσο έσοδο ανά δωμάτιο κατά 21%. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 25

Πίνακας 2.2 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ: Μέσο Έσοδο ανά Δωμάτιο με βάση το Μέγεθος (*) ( ) ΕΤΗ Οικογενειακό (1-20 δωμ.) Μικρό (21-50 δωμ.) Μεσαίο (51-100 δωμ.) Μεγάλο (>101 δωμ.) 2012 4.832,3 6.576,4 10.134,0 21.372,3 2013 3.396,9 11.789,3 9.178,5 17.403,6 (*) Στις προηγούμενες έρευνες δεν είχε γίνει εκτίμηση του μέσου εσόδου ανά δωμάτιο με βάση το μέγεθος του ξενοδοχείου. Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας 2008-2014. Το 2013 σε σχέση με το 2012, τα οικογενειακά και τα μεγάλου μεγέθους ξενοδοχεία κατέγραψαν τις μεγαλύτερες μειώσεις στα έσοδά τους (-30% και -19% αντίστοιχα), μικρότερες μειώσεις κατέγραψαν τα μεσαίου μεγέθους ξενοδοχεία (-9%), ενώ τα μικρού μεγέθους ξενοδοχεία είδαν τα έσοδά τους να αυξάνονται κατά 79%. 2.2. Μέση πληρότητα Κατά την έρευνα πεδίου εξετάζονται δύο μήνες, ο Μάιος και ο Αύγουστος. Με βάση, λοιπόν, τα στοιχεία για αυτούς τους δύο μήνες προκύπτει ότι οι πληρότητες των ξενοδοχείων το Μάιο εμφανίζουν μια συνεχή μείωση, γεγονός που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην οικονομική κρίση που έχει πλήξει τη χώρα μας, καθώς πολλοί ξενοδόχοι είχαν επιλέξει να ανοίγουν τα ξενοδοχεία τους από τον Ιούνιο και μετά. Επίσης, και οι πληρότητες τον Αύγουστο παρουσιάζουν μια συνεχή μείωση μέχρι και το 2013, καθώς το 2014 σημειώθηκε σημαντική αύξηση στην πληρότητα των ξενοδοχείων της περιοχής, χωρίς όμως να φτάσει στα επίπεδα του 2009. Πίνακας 2.3 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ: Μέση Πληρότητα στα Ξενοδοχεία (%) ΕΤΗ Μάιος Αύγουστος 2009 59,54 76,41 2010 50,88 72,33 2011 39,66 66,09 2012 44,89 69,41 2013 44,07 68,96 2014 47,39 73,64 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας 2008-2014. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 26

2.3. Μέση τιμή δωματίου Ανάλογη πορεία με αυτή των πληροτήτων ακολούθησαν και οι τιμές των δωματίων κατά τους δύο υπό εξέταση μήνες. Τόσο το Μάιο, όσο και τον Αύγουστο οι τιμές από το 2009 μέχρι το 2014 παρουσίασαν συνεχή πτώση. Μόνο το 2013 οι τιμές αυξήθηκαν και τους δύο αυτούς μήνες σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες του προηγούμενου έτους, όμως μειώθηκαν ακόμη περισσότερο το 2014. Πίνακας 2.4 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ-ΘΡΑΚΗ: Μέση Τιμή Δωματίου ( ) ΕΤΗ Μάιος Αύγουστος 2009 71,21 117,67 2010 67,40 110,15 2011 68,73 102,36 2012 62,02 106,04 2013 63,76 113,60 2014 62,24 95,91 Πηγή: ΙΤΕΠ, Έρευνα πεδίου στα ξενοδοχεία της Ελλάδας 2008-2014. 3. Στατιστικά εισερχόμενου τουρισμού για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2014 Στα ακόλουθα παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα της Έρευνας Περιφερειακής Κατανομής της Ετήσιας Τουριστικής Δαπάνης («Έρευνα του ΞΕΕ») για την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2014. Στους πίνακες 3.1-3.3 καταγράφονται τα βασικά στατιστικά του εισερχόμενου τουρισμού για το 2014 καθώς και οι ποσοστιαίες μεταβολές σε σχέση με το 2013 1. Ο Πίνακας 3.1 καταγράφει τον αριθμό των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και στο σύνολο της επικράτειας, τα αντίστοιχα μερίδια της περιφέρειας επί του συνόλου της επικράτειας καθώς και τις ποσοστιαίες μεταβολές που συντελέσθηκαν σε σχέση με το 2013. Συνεπώς, παρατηρούμε ότι στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας πραγματοποιήθηκαν 5.775.648 αφίξεις και 35.675.712 διανυκτερεύσεις, μεγέθη τα οποία αντιστοιχούν στο 23,4% των συνολικών αφίξεων και στο 19,3% των συνολικών διανυκτερεύσεων, αντιστοίχως, της επικράτειας. Με παρόμοια λογική είναι κατασκευασμένοι και οι Πίνακες 3.2 και 3.3, όπου καταγράφονται οι δαπάνες, οι δαπάνες ανά επίσκεψη, οι δαπάνες ανά διανυκτέρευση και οι ημέρες διαμονής που καταγράφηκαν τόσο στην περιφέρεια όσο και στο σύνολο της επικράτειας. Καταγράφονται, επίσης, τα ποσοστιαία μερίδια των δαπανών της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας επί του συνόλου των δαπανών σε όλη την επικράτεια, η μεταβολή των ταξιδιωτικών δαπανών στην περιφέρεια σε σχέση με το 2013, η ποσοστιαία απόκλιση των δαπανών ανά επίσκεψη, των δαπανών ανά διανυκτέρευση και ημερών διαμονής της περιφέρειας από το μέσο όρο 1 Δεν περιλαμβάνονται στοιχεία για τις κρουαζιέρες εκτός της Έρευνας Συνόρων της ΤτΕ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 27

(Μ.Ο.) της επικράτειας καθώς και οι αντίστοιχες μεταβολές των εν λόγω μεγεθών σε σχέση με το 2013. Σύμφωνα με τον Πίνακα 3.1, τόσο οι αφίξεις όσο και οι διανυκτερεύσεις κατέγραψαν σημαντικές αυξήσεις το 2014 σε σχέση με το 2013 (32,7% και 23,4%, αντιστοίχως), οι οποίες είναι υψηλότερες των αντίστοιχων αυξήσεων που σημειώθηκαν στο σύνολο της επικράτειας, όπου καταγράφηκε αύξηση των αφίξεων κατά 23,0% και των διανυκτερεύσεων κατά 15,3%. Περιφέρεια Πίνακας 3.1.- Στατιστικά Εισερχόμενου Τουρισμού (1), 2014 Αφίξεις % Αφίξεων Δ(%) 14/ 13 Διανυκτερεύσεις % Διανυκτερεύσεων Δ(%) 14/ 13 Κεντρική Μακεδονία 5.775.648 23,3% 32,7% 35.675.712 19,3% 23,4% Σύνολο Επικράτειας 22.033.468-23,0% 184.788.605-15,3% Πηγή: Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Σύμφωνα με τον Πίνακα 3.2, η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας αποσπά το 12,9% των συνολικών δαπανών εισερχόμενου τουρισμού της επικράτειας. Οι δαπάνες στην περιφέρεια έφθασαν το 2014 στο ύψος των 1,68 δις. ευρώ, έχοντας σημειώσει αύξηση της τάξης του 14,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Αντιστοίχως, στο σύνολο της επικράτειας οι δαπάνες έφθασαν τα 13,01 δις. ευρώ σημειώνοντας αύξηση κατά 11,1% σε σχέση με το 2013. Οι δαπάνες ανά επίσκεψη των επισκεπτών στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι στα 290,5 ευρώ, μέγεθος το οποίο είναι κατά 50,8% χαμηλότερο από τον μέσο όρο της επικράτειας που είναι τα 590,2 ευρώ. Τέλος, παρατηρούμε ότι οι δαπάνες ανά επίσκεψη το 2014 στην περιφέρεια σημείωσαν μείωση κατά 13,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος ενώ το αντίστοιχο μέγεθος για την επικράτεια σημείωσε μείωση κατά 9,7%. Περιφέρεια Πίνακας 3.2- Στατιστικά Εισερχόμενου Τουρισμού (2), 2014 Δαπάνες (δις ) % Δαπανών Δ(%) 14/ 13 Δαπάνες ανά επίσκεψη ( ) Απόκλιση από Μ.Ο. % Δ(%) 14/ 13 Κεντρική Μακεδονία 1,68 12,9% 14,6% 290,5-50,8% -13,6% Σύνολο Επικράτειας 13,01-11,1% 590,2 - -9,7% Πηγή: Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Σύμφωνα με τον Πίνακα 3.3, οι δαπάνες ανά διανυκτέρευση που πραγματοποιούνται στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι της τάξης των 47,0 ευρώ, μέγεθος το οποίο είναι κατά περίπου 33,2% χαμηλότερο από τον μέσο όρο της επικράτειας όπου φθάνει στα 70,4 ευρώ. Το εν λόγω μέγεθος μειώθηκε το 2014 σε σχέση με το 2013 κατά 7,1% στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και κατά 3,7% στο σύνολο της επικράτειας. Οι ημέρες διαμονής των επισκεπτών στην περιφέρεια είναι περίπου 6,2 ημέρες, μέγεθος το οποίο ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 28

είναι κατά 26,3% χαμηλότερο από τον μέσο όρο της επικράτειας όπου είναι περίπου 8,4 ημέρες. Τέλος, οι ημέρες παραμονής μειώθηκαν το 2014 σε σχέση με το προηγούμενο έτος κατά 7,0% στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και κατά 6,2% στην επικράτεια. Πίνακας 3.3- Περιφερειακά Στατιστικά Εισερχόμενου Τουρισμού (3), 2014 Περιφέρεια Απόκλιση από Μ.Ο. % Δ(%) 14/ 13 Ημέρες διαμονής Απόκλιση από Μ.Ο. % Δ(%) 14/ 13 Κεντρική Μακεδονία 47,0-33,2% -7,1% 6,2-26,3% -7,0% Σύνολο Επικράτειας 70,4 - -3,7% 8,4 - -6,2% Πηγή: Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στον πίνακα 3.4 καταγράφεται η κατάταξη της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ως προς τα στατιστικά εισερχόμενου τουρισμού σε σχέση με τις υπόλοιπες δώδεκα περιφέρειες της χώρας. Συνεπώς, παρατηρούμε ότι η περιφέρεια κατατάσσεται πρώτη ως προς τις αφίξεις, τρίτη ως προς τις διανυκτερεύσεις και τις δαπάνες, δωδέκατη ως προς τις δαπάνες ανά επίσκεψη, δέκατη τρίτη ως προς τις δαπάνες ανά διανυκτέρευση και έβδομη ως προς τις ημέρες διαμονής. Μέσα σε παρένθεση υποδεικνύονται οι θέσεις στην κατάταξη μεταξύ των περιφερειών που κέρδισε ή έχασε η Κεντρική Μακεδονία το 2014 σε σχέση με το 2013. Συνεπώς, συμπεραίνουμε ότι η περιφέρεια κέρδισε μία θέση στην κατάταξη ως προς τις δαπάνες ανά επίσκεψη, έχασε μία θέση ως προς τις δαπάνες ανά διανυκτέρευση, κέρδισε δύο θέσεις ως προς τις ημέρες διαμονής, ενώ η κατάταξή της ως προς τις αφίξεις, τις διανυκτερεύσεις και τις δαπάνες παρέμεινε αμετάβλητη. Δαπάνες ανά Διανυκτέρευση Πίνακας 3.4- Κατάταξη Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ως προς τα Στατιστικά του Εισερχόμενου Τουρισμού, 2014 Δαπάνες Δαπάνες Περιφέρεια Αφίξεις Διανυκτερεύσεις επίσκεψη Διανυκτέ- διαμονής ανά ανά Ημέρες Δαπάνες ( ) ρευση ( ) Κεντρική Μακεδονία 1 3 3 12 (+1) 13 (-1) 7 (+2) Πηγή: Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στον πίνακα 3.5 καταγράφεται η κατανομή των αφίξεων, διανυκτερεύσεων και δαπανών, αντιστοίχως, τόσο στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας όσο και στην Επικράτεια βάσει της γεωγραφικής προέλευσης των ταξιδιωτών. Από τα στοιχεία του Πίνακα 3.5 προκύπτει ότι το 35,3% των αφίξεων στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας καταγράφηκε από ταξιδιώτες που δηλώνουν ως μόνιμο τόπο διαμονής τους χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το σύνολο της Επικράτειας είναι 60,1%. Παρατηρώντας τα υπόλοιπα στοιχεία του πίνακα συμπεραίνουμε ότι, σε σχέση με το σύνολο της Επικράτειας, η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αποσπά συγκριτικά ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 29

υψηλότερα μερίδια ταξιδιωτών από χώρες της Ευρώπης εκτός Ε.Ε. και χαμηλότερα μερίδια από τις υπόλοιπες περιοχές. Πίνακας 3.5.- Κατανομή Βασικών Τουριστικών Μεγεθών βάσει Προέλευσης των Ταξιδιωτών, 2014 Προέλευση Κεντρική Μακεδονία Επικράτεια Τουριστών Αφίξεις Διαν/σεις Δαπάνες Αφίξεις Διαν/σεις Δαπάνες Ε.Ε. 35,3% 49,8% 41,5% 60,1% 66,7% 63,4% Ευρώπη εκτός Ε.Ε. 62,6% 47,5% 54,9% 32,7% 24,3% 24,3% Αμερική 1,1% 1,5% 1,6% 4,0% 5,4% 7,4% Ασία 0,7% 0,8% 1,0% 2,0% 1,8% 2,4% Αφρική 0,1% 0,05% 0,2% 0,2% 0,3% 0,4% Ωκεανία 0,3% 0,3% 0,8% 0,9% 1,4% 2,1% Πηγή: Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Επίσης, η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αποσπά υψηλότερα μερίδια διανυκτερεύσεων (49,8%) από επισκέπτες που δηλώνουν ως κύρια κατοικία τους χώρες της Ε.Ε., ενώ το δεύτερο μεγαλύτερο μερίδιο είναι από χώρες της Ευρώπης εκτός Ε.Ε. (47,5%). Παρατηρώντας όλα τα στοιχεία του πίνακα, καταλήγουμε στο ότι, σε σχέση με το σύνολο της Επικράτειας, η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αποσπά συγκριτικά υψηλότερα μερίδια διανυκτερεύσεων από χώρες της Ευρώπης εκτός Ε.Ε. και χαμηλότερα μερίδια από όλες τις υπόλοιπες περιοχές. Τέλος, το υψηλότερο μερίδιο δαπανών εισερχόμενου τουρισμού για την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας προέρχεται από επισκέπτες που προέρχονται από χώρες της Ευρώπης εκτός Ε.Ε. (54,9%), ενώ το δεύτερο μεγαλύτερο μερίδιο δαπανών προέρχεται από χώρες της Ε.Ε. (41,5%). Παρατηρώντας και τα υπόλοιπα στοιχεία του πίνακα, συμπεραίνουμε ότι, σε σχέση με το σύνολο της Επικράτειας, η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αποσπά συγκριτικά υψηλότερα μερίδια δαπανών από χώρες της Ευρώπης εκτός Ε.Ε., και χαμηλότερα μερίδια από όλες τις υπόλοιπες περιοχές. Στον πίνακα 3.6 καταγράφονται τα βασικά στατιστικά εισερχόμενου τουρισμού της περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, βάσει των χωρών προέλευσης των ταξιδιωτών. Για παράδειγμα, η πρώτη γραμμή του πίνακα 3.6 μας πληροφορεί ότι το 37,4% των συνολικών αφίξεων της περιφέρειας πραγματοποιήθηκαν από ταξιδιώτες που δήλωσαν ως χώρα μόνιμης κατοικίας τους την Π.Γ.Δ.Μ., το 11,5% την Βουλγαρία κοκ. Από την εξέταση του πίνακα 3.6, προκύπτει ότι το μεγαλύτερο μερίδιο αφίξεων στην περιφέρεια καταλαμβάνουν οι ταξιδιώτες από την Π.Γ.Δ.Μ., ενώ ακολουθούν κατά σειρά οι ταξιδιώτες από την Βουλγαρία, την Σερβία, την Γερμανία, την Ρωσία και την Ρουμανία. Το μεγαλύτερο μερίδιο διανυκτερεύσεων καταλαμβάνουν οι ταξιδιώτες από την Γερμανία, ενώ ακολουθούν, κατά σειρά, οι ταξιδιώτες από την Σερβία, την Π.Γ.Δ.Μ., την Ρωσία, την Βουλγαρία και την Ρουμανία. Το μεγαλύτερο μερίδιο δαπανών καταλαμβάνουν οι ταξιδιώτες από την Γερμανία, ενώ ακολουθούν, κατά σειρά, οι ταξιδιώτες από την Ρωσία, την Σερβία, την Π.Γ.Δ.Μ., την Ρουμανία και την Βουλγαρία. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 30

Πίνακας 3.6- Στατιστικά Εισερχόμενου Τουρισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ανά Χώρα Προέλευσης, 2014 Περιφέρεια Κεντρικής Ηνωμένο Γερμανία Μακεδονίας Βασίλειο Γαλλία Ιταλία ΗΠΑ Ρωσία Μερίδια Αφίξεων 37,4% 11,5% 10,3% 11,2% 4,3% 4,0% Μερίδια Διανυκτερεύσεων 15,4% 6,3% 25,3% 16,4% 7,1% 4,7% Μερίδια Δαπανών 12,2% 4,0% 19,3% 14,0% 15,1% 4,1% Δαπάνες ανά Επίσκεψη 94,9 101,0 547,3 362,4 1.008,6 293,6 Δαπάνες ανά Διανυκτέρευση 37,3 30,0 35,9 40,1 100,1 41,3 Ημέρες Παραμονής 2,5 3,4 15,2 9,0 10,1 7,1 Πηγή: Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Την πρώτη θέση ως προς τις δαπάνες ανά επίσκεψη καταλαμβάνουν οι ταξιδιώτες από την Ρωσία (1.008,6 ευρώ), την δεύτερη οι ταξιδιώτες από την Γερμανία (547,3 ευρώ), την τρίτη οι ταξιδιώτες από την Σερβία (362,4 ευρώ), την τέταρτη οι ταξιδιώτες από την Ρουμανία (293,6 ευρώ), την πέμπτη οι ταξιδιώτες από την Βουλγαρία (101,0 ευρώ) και την έκτη οι ταξιδιώτες από την Π.Γ.Δ.Μ. (94,9 ευρώ). Την πρώτη θέση ως προς τις δαπάνες ανά διανυκτέρευση καταλαμβάνουν οι επισκέπτες από την Ρωσία (100,1 ευρώ), την δεύτερη θέση οι ταξιδιώτες από την Ρουμανία (41,3 ευρώ), την τρίτη θέση οι ταξιδιώτες από την Σερβία (40,1 ευρώ), την τέταρτη θέση οι ταξιδιώτες από την Π.Γ.Δ.Μ. (37,3 ευρώ), την πέμπτη θέση οι ταξιδιώτες από την Γερμανία (35,9 ευρώ) και την έκτη θέση οι ταξιδιώτες από την Βουλγαρία (30,0 ευρώ). Τέλος, την πρώτη θέση ως προς τον αριθμό ημερών διαμονής καταλαμβάνουν οι ταξιδιώτες από την Γερμανία (15,2 ημέρες), την δεύτερη θέση οι ταξιδιώτες από την Ρωσία (10,1 ημέρες), την τρίτη θέση οι ταξιδιώτες από την Σεραβί (9,0 ημέρες), την τέταρτη θέση οι ταξιδιώτες από την Ρουμανία (7,1 ημέρες), την πέμπτη θέση οι ταξιδιώτες από την Βουλγαρία (3,4 ημέρες) και την έκτη θέση οι ταξιδιώτες από την Π.Γ.Δ.Μ. (2,5 ημέρες). ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 31

4. Το φαινόμενο της εποχικότητας της τουριστικής κίνησης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 4.1. Γενικά Ο όρος εποχικότητα του τουρισμού υποδηλώνει το φαινόμενο της εκδήλωσης της τουριστικής δραστηριότητας σε ορισμένη εποχή του έτους για λόγους που σχετίζονται με τις κλιματικές συνθήκες, το τουριστικό προϊόν που προσφέρει μια περιοχή, τις αργίες, τις διακοπές κ.ά. Οι πολιτικές μείωσης της εποχικότητας στηρίζονται στο γεγονός ότι οι πιθανοί επισκέπτες μιας περιοχής δεν επηρεάζονται στο σύνολό τους από τους όποιους εποχικούς περιορισμούς, οπότε, οι συγκεκριμένοι επισκέπτες μπορεί να προσελκυστούν με τη δημιουργία στοχευόμενων προϊόντων. Απαραίτητη όμως στην κατεύθυνση αυτή, είναι η καταγραφή του φαινομένου της εποχικότητας και της εξέλιξής του. Υπάρχουν πολλές μεθοδολογίες διερεύνησης της εποχικότητας του τουρισμού, σε γενικές γραμμές όμως χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: 1) Συντελεστές (ή Δείκτες) εκτίμησης της έντασης της εποχικότητας (Δείκτες συγκέντρωσης, Δείκτης Herfindahl-Hirschman, Δείκτης Εντροπίας, Συντελεστής Ανισότητας Gini). 2) Μεθοδολογίες Ανάλυσης Χρονοσειρών. Στην παρούσα έρευνα θα επικεντρωθούμε στην ανάλυση της εποχικότητας μέσω του συντελεστή ανισότητας Gini και του δείκτη Herfindahl-Hirschman, καθώς, παρόλο που οι μεθοδολογίες ανάλυσης χρονοσειρών μπορούν να εφαρμοστούν σε επίπεδο χώρας, η διαθεσιμότητα των δεδομένων καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της μεθοδολογίας σε επίπεδο περιφέρειας. Ο συντελεστής Gini μπορεί να θεωρηθεί ως ο λόγος του εμβαδού που σχηματίζεται μεταξύ της καμπύλης ισοκατανομής και της καμπύλης Lorenz (το οποίο σημειώνεται ως Α στο διάγραμμα 4.1) προς το συνολικό εμβαδόν κάτω από την καμπύλη ισοκατανομής (το οποίο σημειώνεται ως το άθροισμα των εμβαδών Α και Β στο διάγραμμα 4.1). Δηλαδή, εάν συμβολίσουμε με G την τιμή του συντελεστή Gini, τότε έχουμε G=A/(A+B). Συνεπώς, εάν για παράδειγμα, το διάγραμμα 4.1 μετρά στον κάθετο άξονα το ποσοστό των αφίξεων του έτους που κατανέμονται σε συγκεκριμένο αριθμό μηνών του έτους, ενώ ο οριζόντιος άξονας μετρά τους 12 μήνες του έτους, τότε η καμπύλη Lorenz του σχήματος αντιστοιχεί στις αφίξεις του έτους. Τιμές του συντελεστή Gini κοντά στο μηδέν δείχνουν τάση για ισοκατανομή του εξεταζόμενου μεγέθους, ενώ τιμές κοντά στη μονάδα δείχνουν έντονη ανισοκατανομή (στην περίπτωση που ο συντελεστής Gini ισούται με τη μονάδα τότε το σύνολο της τουριστικής κίνησης καταγράφεται σε έναν μόνο μήνα). ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 32

Διάγραμμα 4.1 Γραφική Απεικόνιση του Συντελεστή Gini 100% Καμπύλη Ισοκατανομής (45 μοίρες) Καμπύλη Lorenz A B 0 Εναλλακτικά, η μέτρηση της εποχικότητας μπορεί να γίνει βάσει του δείκτη συγκέντρωσης Herfindahl-Hirschman. Ο δείκτης Herfindahl-Hirschman ορίζεται από τη σχέση: και αποτελεί το άθροισμα των τετραγώνων των μηνιαίων μεριδίων του εξεταζόμενου μεγέθους ως προς το συνολικό μέγεθος. Διαφορετικά, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ο δείκτης αυτός χρησιμοποιεί ως συντελεστές στάθμισης των μεριδίων που λαμβάνει υπόψη τα ίδια τα μερίδια. Αυτό σημαίνει, ότι όσο μεγαλύτερο είναι το μερίδιο ενός μήνα τόσο υψηλότερη είναι και η συμβολή του στη διαμόρφωση του δείκτη. Σε εναλλακτικές εκδοχές του δείκτη Herfindahl-Hirschman, οι συντελεστές στάθμισης ορίζονται με διαφορετικούς τρόπους, δίνοντας διαφορετικές βαρύτητες στις μικρές και στις μεγάλες τιμές των μεριδίων. Ο δείκτης Herfindahl-Hirschman, παρόλο που λαμβάνει υπόψη όλες τις τιμές της μηνιαίας κατανομής του εξεταζόμενου μεγέθους, τείνει να είναι ευαίσθητος σε ακραίες τιμές εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο γίνεται η στάθμιση. Στα επόμενα, εκτιμούμε την εποχικότητα των αφίξεων, των διανυκτερεύσεων και των δαπανών στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. = 12 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 33

4.2. Εποχικότητα αφίξεων Ο πίνακας 4.1 καταγράφει τις μηνιαίες αφίξεις εισερχόμενου τουρισμού στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2013 και το 2014. Το 2013, το σύνολο των αφίξεων ξεπέρασε τα 4,3 εκατομμύρια επισκέπτες, ενώ το 2014 ξεπέρασε τα 5,7 εκατομμύρια. Πίνακας 4.1.- Μηνιαίες Αφίξεις μη Κατοίκων στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Μήνας 2013 2014 Ιανουάριος 115.332 161.942 Φεβρουάριος 93.765 114.787 Μάρτιος 121.457 153.998 Απρίλιος 148.761 192.934 Μάιος 291.262 300.676 Ιούνιος 501.421 565.258 Ιούλιος 808.121 1.187.483 Αύγουστος 1.021.903 1.441.020 Σεπτέμβριος 656.585 886.338 Οκτώβριος 284.085 299.960 Νοέμβριος 164.275 261.176 Δεκέμβριος 144.606 210.076 Σύνολο αφίξεων 4.351.573 5.775.648 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στο διάγραμμα 4.2 παρουσιάζεται η μηνιαία κατανομή των αφίξεων τόσο για το 2013 όσο και για το 2014, ενώ στο διάγραμμα 4.3 παρουσιάζονται οι αντίστοιχες καμπύλες Lorenz καθώς και η καμπύλη ισοκατανομής. 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0 Διάγραμμα 4.2 Μηνιαίες Αφίξεις μη Κατοίκων 2013 & 2014 2013 2014 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 34

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Διάγραμμα 4.3 Καμπύλες Lorenz για τις Μηνιαίες Αφίξεις μη Κατοίκων 2013 & 2014 Καμπύλη Ισοκατανομής 2014 2013 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στον πίνακα 4.2 καταγράφονται τα μηνιαία μερίδια των αφίξεων του 2013 και του 2014 καθώς και ο δείκτης εποχικότητας που αντιστοιχεί σε κάθε περίπτωση βάσει του δείκτη συγκέντρωσης Herfindahl-Hirschman (ΗΗΙ) και του συντελεστή ανισότητας Gini. Μήνας Πίνακας 4.2.- Μερίδια Αφίξεων και Δείκτες Εποχικότητας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, 2013-2014 Μερίδια Αφίξεων 2013 2014 Ιανουάριος 0,027 0,028 Φεβρουάριος 0,022 0,020 Μάρτιος 0,028 0,027 Απρίλιος 0,034 0,033 Μάιος 0,067 0,052 Ιούνιος 0,115 0,098 Ιούλιος 0,186 0,206 Αύγουστος 0,235 0,249 Σεπτέμβριος 0,151 0,153 Οκτώβριος 0,065 0,052 Νοέμβριος 0,038 0,045 Δεκέμβριος 0,033 0,036 ΗΗΙ 1400,6 1494,3 GINI 43,13 44,92 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 35

Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία για το σύνολο της επικράτειας, θα καταλήξουμε στον ακόλουθο πίνακα 4.3. Πίνακας 4.3.- Μερίδια Αφίξεων και Δείκτες Εποχικότητας στο Σύνολο της Επικράτειας, 2013-2014 Μήνας Μερίδια Αφίξεων 2013 2014 Ιανουάριος 0,020 0,018 Φεβρουάριος 0,016 0,015 Μάρτιος 0,020 0,021 Απρίλιος 0,031 0,033 Μάιος 0,082 0,075 Ιούνιος 0,132 0,122 Ιούλιος 0,182 0,192 Αύγουστος 0,217 0,220 Σεπτέμβριος 0,165 0,165 Οκτώβριος 0,086 0,084 Νοέμβριος 0,024 0,030 Δεκέμβριος 0,022 0,024 ΗΗΙ 1.424,0 1.438,4 GINI 45,52 46,05 Συνεπώς, παρατηρούμε ότι, στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το 2014 σημειώνεται αύξηση του δείκτη εποχικότητας αφίξεων σε σχέση με το 2013 κατά 6,7% βάσει του HHI και κατά 4,2% βάσει του Gini. Στο σύνολο της επικράτειας, το 2014 σημειώνεται αύξηση του δείκτη εποχικότητας αφίξεων σε σχέση με το 2013 κατά 1,0% βάσει του HHI και κατά 1,2% βάσει του Gini. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 36

4.3. Εποχικότητα διανυκτερεύσεων Ο πίνακας 4.4 καταγράφει τις μηνιαίες διανυκτερεύσεις εισερχόμενου τουρισμού στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας το 2013 και το 2014. Το 2013, το σύνολο των διανυκτερεύσεων ξεπέρασε τα 28,9 εκατομμύρια, ενώ το 2014 ξεπέρασε τα 35,6 εκατομμύρια. Πίνακας 4.4.- Μηνιαίες Διανυκτερεύσεις μη Κατοίκων στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας Μήνας 2013 2014 Ιανουάριος 535.780 665.539 Φεβρουάριος 462.860 613.432 Μάρτιος 555.447 751.524 Απρίλιος 823.757 1.128.552 Μάιος 2.018.899 1.267.732 Ιούνιος 3.866.706 4.170.937 Ιούλιος 6.166.139 8.611.013 Αύγουστος 7.017.301 9.635.274 Σεπτέμβριος 4.001.526 5.041.950 Οκτώβριος 1.813.580 1.851.340 Νοέμβριος 935.111 931.109 Δεκέμβριος 705.780 1.007.310 Σύνολο Διαν/σεων 28.902.886 35.675.712 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στο διάγραμμα 4.4 παρουσιάζεται η μηνιαία κατανομή των διανυκτερεύσεων τόσο για το 2013 όσο και για το 2014, ενώ στο διάγραμμα 4.5 παρουσιάζονται οι αντίστοιχες καμπύλες Lorenz καθώς και η καμπύλη ισοκατανομής. Διάγραμμα 4.4 Μηνιαίες Διανυκτερεύσεις μη Κατοίκων 2013 & 2014 12.000.000 10.000.000 8.000.000 2013 2014 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 37

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Διάγραμμα 4.5 Καμπύλες Lorenz για τις Μηνιαίες Διανυκτερεύσεις μη Κατοίκων 2013 & 2014 Καμπύλη Ισοκατανομής 2014 2013 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στον πίνακα 4.5 καταγράφονται τα μηνιαία μερίδια των διανυκτερεύσεων του 2013 και του 2014 καθώς και ο δείκτης εποχικότητας που αντιστοιχεί σε κάθε περίπτωση βάσει του δείκτη συγκέντρωσης Herfindahl-Hirschman (ΗΗΙ) και του συντελεστή ανισότητας Gini. Πίνακας 4.5.- Μερίδια Διανυκτερεύσεων και Δείκτες Εποχικότητας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, 2013-2014 Μήνας Μερίδια Διανυκτερεύσεων 2013 2014 Ιανουάριος 0,019 0,019 Φεβρουάριος 0,016 0,017 Μάρτιος 0,019 0,021 Απρίλιος 0,029 0,032 Μάιος 0,070 0,036 Ιούνιος 0,134 0,117 Ιούλιος 0,213 0,241 Αύγουστος 0,243 0,270 Σεπτέμβριος 0,138 0,141 Οκτώβριος 0,063 0,052 Νοέμβριος 0,032 0,026 Δεκέμβριος 0,024 0,028 ΗΗΙ 1.537,7 1.723,7 GINI 48,20 51,31 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 38

Ακολουθώντας την ίδια διαδικασία για το σύνολο της επικράτειας, θα καταλήξουμε στον ακόλουθο πίνακα 4.6. Πίνακας 4.6.- Μερίδια Διανυκτερεύσεων και Δείκτες Εποχικότητας στο Σύνολο της Επικράτειας, 2013-2014 Μήνας Μερίδια Διανυκτερεύσεων 2013 2014 Ιανουάριος 0,015 0,014 Φεβρουάριος 0,012 0,012 Μάρτιος 0,014 0,015 Απρίλιος 0,026 0,032 Μάιος 0,084 0,073 Ιούνιος 0,142 0,136 Ιούλιος 0,200 0,211 Αύγουστος 0,238 0,236 Σεπτέμβριος 0,159 0,160 Οκτώβριος 0,072 0,071 Νοέμβριος 0,019 0,019 Δεκέμβριος 0,018 0,020 ΗΗΙ 1.565,4 1.571,7 GINI 50,27 50,26 Συνεπώς, παρατηρούμε ότι, στην περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το 2014 σημειώνεται αύξηση της εποχικότητας διανυκτερεύσεων σε σχέση με το 2013 κατά 12,1% βάσει του δείκτη HHI και κατά 6,5% βάσει του Gini. Στο σύνολο της επικράτειας, παρατηρούμε ότι, βάσει του HHI, το 2014 σημειώνεται αύξηση της εποχικότητας διανυκτερεύσεων σε σχέση με το 2013 κατά 0,4%, ενώ, βάσει του Gini, σημειώνεται μείωση της εποχικότητας διανυκτερεύσεων κατά 0,02%. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 39

4.4. Εποχικότητα δαπανών Ο πίνακας 4.7 καταγράφει τις μηνιαίες δαπάνες εισερχόμενου τουρισμού το 2013 και το 2014. Το 2013, το σύνολο των δαπανών ξεπέρασε τα 1,4 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2014 ξεπέρασε τα 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Πίνακας 4.7.- Μηνιαίες Δαπάνες μη Κατοίκων στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (σε 000 ευρώ) Μήνας 2013 2014 Ιανουάριος 23.797,2 36.401,0 Φεβρουάριος 22.546,6 25.432,6 Μάρτιος 27.568,3 35.951,8 Απρίλιος 41.405,2 46.463,9 Μάιος 104.935,7 65.150,1 Ιούνιος 200.826,8 203.245,0 Ιούλιος 307.964,7 414.899,3 Αύγουστος 337.691,3 426.696,2 Σεπτέμβριος 224.904,0 264.698,4 Οκτώβριος 97.815,4 86.568,5 Νοέμβριος 39.634,8 38.863,4 Δεκέμβριος 34.702,3 33.667,9 Σύνολο δαπανών 1.463.792,3 1.678.038,1 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στο διάγραμμα 4.6 παρουσιάζεται η μηνιαία κατανομή των δαπανών (σε χιλ. ευρώ) τόσο για το 2013 όσο και για το 2014, ενώ στο διάγραμμα 4.7 παρουσιάζονται οι αντίστοιχες καμπύλες Lorenz καθώς και η καμπύλη ισοκατανομής. Διάγραμμα 4.6 Μηνιαίες Δαπάνες μη Κατοίκων (σε 000 ευρώ) 2013 & 2014 450.000 400.000 350.000 300.000 250.000 200.000 150.000 100.000 50.000 0 2013 2014 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 40

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Διάγραμμα 4.7 Καμπύλες Lorenz για τις Μηνιαίες Δαπάνες μη Κατοίκων 2013 & 2014 Καμπύλη Ισοκατανομής 2014 2013 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Συνόρων ΤτΕ, Έρευνα ΞΕΕ. Επεξεργασία ΙΤΕΠ. Στον πίνακα 4.8 καταγράφονται τα μηνιαία μερίδια των δαπανών του 2013 και του 2014 καθώς και ο δείκτης εποχικότητας που αντιστοιχεί σε κάθε περίπτωση βάσει του δείκτη συγκέντρωσης Herfindahl-Hirschman (ΗΗΙ) και του συντελεστή ανισότητας Gini. Μήνας Πίνακας 4.8.- Μερίδια Δαπανών και Δείκτες Εποχικότητας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, 2013-2014 Μερίδια Δαπανών 2013 2014 Ιανουάριος 0,016 0,022 Φεβρουάριος 0,015 0,015 Μάρτιος 0,019 0,021 Απρίλιος 0,028 0,028 Μάιος 0,072 0,039 Ιούνιος 0,137 0,121 Ιούλιος 0,210 0,247 Αύγουστος 0,231 0,254 Σεπτέμβριος 0,154 0,158 Οκτώβριος 0,067 0,052 Νοέμβριος 0,027 0,023 Δεκέμβριος 0,024 0,020 ΗΗΙ 1.524,7 1.723,8 GINI 48,32 51,86 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 41

Μήνας Πίνακας 4.9.- Μερίδια Δαπανών και Δείκτες Εποχικότητας στο Σύνολο της Επικράτειας, 2013-2014 Μερίδια Δαπανών 2013 2014 Ιανουάριος 0,011 0,012 Φεβρουάριος 0,010 0,010 Μάρτιος 0,012 0,014 Απρίλιος 0,024 0,029 Μάιος 0,087 0,076 Ιούνιος 0,141 0,142 Ιούλιος 0,200 0,208 Αύγουστος 0,240 0,238 Σεπτέμβριος 0,169 0,169 Οκτώβριος 0,075 0,073 Νοέμβριος 0,016 0,015 Δεκέμβριος 0,015 0,014 ΗΗΙ 1.607,0 1.617,9 GINI 51,86 52,00 Συνεπώς, για την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, παρατηρούμε ότι το 2014 σημειώνεται αύξηση του δείκτη εποχικότητας δαπανών σε σχέση με το 2013 κατά 13,1% βάσει του HHI και κατά 7,3% βάσει του Gini. Για το σύνολο της επικράτειας παρατηρούμε ότι το 2014 σημειώνεται αύξηση του δείκτη εποχικότητας δαπανών σε σχέση με το 2013 κατά 0,68% βάσει του HHI και κατά 0,28% βάσει του Gini. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 42

5. Η φέρουσα ικανότητα τουριστικής ανάπτυξης στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας 5.1. Εισαγωγή Η Φέρουσα Ικανότητα Τουριστικής Ανάπτυξης (Tourism Carrying Capacity) είναι μία έννοια η οποία έχει να κάνει με τα όρια ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος μιας περιοχής. Πιο συγκεκριμένα, εάν συμπεράνουμε ότι μία περιοχή πλησιάζει ή έχει υπερβεί την φέρουσα ικανότητα τουριστικής της ανάπτυξης, αυτό σημαίνει ότι μία περαιτέρω αύξηση της τουριστικής κίνησης στην εν λόγω περιοχή θα επιφέρει περισσότερες ζημίες παρά οφέλη. Από την άλλη μεριά, αν καταλήξουμε στο ότι μία περιοχή απέχει πολύ από το να έχει υπερβεί την φέρουσα ικανότητα τουριστικής της ανάπτυξης, τότε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η εν λόγω περιοχή έχει ακόμα αρκετά περιθώρια αύξησης της τουριστικής δραστηριότητας. Αν θα θέλαμε να δώσουμε έναν γενικό ορισμό, τότε η φέρουσα ικανότητα τουριστικής ανάπτυξης θα μπορούσε να οριστεί ως το «Μέγιστο επίπεδο χρήσης των περιβαλλοντικών πόρων με το οποίο διασφαλίζεται η διατηρησιμότητα και η ποιότητα των πόρων, της φήμης τους και η ικανοποίηση του χρήστη-επισκέπτη, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα» (Κοκκώσης και Παρπαΐρης, 1995). 2 Περαιτέρω, μπορούμε να διακρίνουμε τα εξής στάδια ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος (βλ. Coccosis and Parpairis, 1992) 3 : 1. Ανακάλυψη-Απογείωση 2. Ανάπτυξη-Μεγέθυνση 3. Ωρίμανση-Σταθεροποίηση 4. Κόπωση-Κορεσμός 5. Παρακμή ή Ανανέωση 5.2. Μέτρηση Η ακριβής εκτίμηση της φέρουσας ικανότητας τουριστικής ανάπτυξης μίας περιοχής απαιτεί ειδική μελέτη στην οποία θα πρέπει να ληφθούν υπόψη μία σειρά ποιοτικών παραγόντων όπως τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων μίας περιοχής, την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος και της πολιτισμικής κληρονομιάς, κ.ά.. Ωστόσο, μία πρώτη προσέγγιση του ζητήματος μπορεί να γίνει με την χρήση κάποιων ποσοτικών δεικτών, όπως αυτοί της Τουριστικής Λειτουργίας, της Τουριστικής Πυκνότητας και της Τουριστικής Έντασης. Πιο συγκεκριμένα, οι εν λόγω δείκτες ορίζονται ως εξής: 2 Κοκκώσης και Παρπαϊρης (1995), Φέρουσα Ικανότητα: καταλύτης διαμόρφωσης αρμονικών σχέσεων τουρισμού και περιβάλλοντος, Τεχνικά Χρονικά, Σεπτ.-Οκτώβριος 1995. 3 Coccosis and Parpairis (1992), Ο Κύκλος Ζωής του Τουριστικού Προϊόντος, Διεθνές Συνέδριο Τουρισμός και Περιβάλλον, Μόλυβος, Λέσβος. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 43

Στα επόμενα εκτιμούμε τους παραπάνω δείκτες τόσο για την περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, συνολικά, όσο και για τις Περιφερειακές Ενότητες Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Πέλλας, Πιερίας, Σερρών και Χαλκιδικής, ξεχωριστά. Τα αναγκαία στοιχεία για τις διαθέσιμές κλίνες αντλήθηκαν από το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος, τα υπόλοιπα στοιχεία αντλήθηκαν από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, ενώ όλα τα δεδομένα αφορούν στο έτος 2011. Τα αποτελέσματα που λάβαμε για τους τρεις δείκτες παρουσιάζονται στον πίνακα 5.1. Πίνακας 5.1.- Δείκτες Φέρουσας Ικανότητας Τουριστικής Ανάπτυξης Περιοχή ΔΤΛ ΔΤΠ ΔΤΕ Κεντρική Μακεδονία 4,7 108 106 Ημαθία 1,1 17 36 Θεσσαλονίκη 1,3 142 84 Κιλκίς 1,1 3 18 Πέλλα 2,0 12 39 Πιερία 15,7 164 146 Σέρρες 1,1 11 46 Χαλκιδική 42,9 396 639 Παρατηρούμε ότι με βάση και τους τρεις δείκτες, η Χαλκιδική παρουσιάζουν ένα σημαντικά υψηλότερο επίπεδο τουριστικής ανάπτυξης σε σχέση με τις υπόλοιπες περιοχές. Περαιτέρω, σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία (βλ. Pearce, 1987) 4, μία περιοχή μπορεί να καταταχθεί βάσει των τιμών που λαμβάνει ο δείκτης τουριστικής λειτουργίας ως εξής: 4 Pearce (1987), Tourism Today: a geographical analysis, Longmar Scientific and Technical, John Wiley&Sons, N.Y.. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 44

Βάσει των παραπάνω, η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας κατατάσσεται ως μία περιοχή με μικρή τουριστική ανάπτυξη. Όσον αφορά στις επιμέρους περιφερειακές ενότητες, η Χαλκιδική κατατάσσεται ως μία περιοχή όπου ο τουρισμός αποτελεί τον κύριο τομέα ανάπτυξης. Περαιτέρω, η Πιερία κατατάσσεται ως μία περιοχή όπου υπάρχει σημαντική τουριστική ανάπτυξη αλλά ο τουρισμός δεν αποτελεί τον κύριο τομέα ανάπτυξης της περιοχής. Τέλος, όλες οι υπόλοιπες περιφερειακές ενότητες κατατάσσονται ως περιοχές όπου η τουριστική ανάπτυξη είναι μικρή. Συνεπώς, παρατηρούμε ότι ακόμα και οι περισσότερο τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας, η Χαλκιδική και η Πιερία, δεν έχουν υπερβεί την φέρουσα ικανότητα τουριστικής τους ανάπτυξης. Αυτή η διαπίστωση υποδεικνύει ότι οι εν λόγω οι περιοχές, αλλά και, ακόμα περισσότερο, οι υπόλοιπες περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας έχουν σημαντικά περιθώρια περαιτέρω τουριστικής ανάπτυξης. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 45

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 46

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 47

ΣΤΑΔΙΟΥ 24, 105 64 ΑΘΗΝΑ Τ. 213 2169900 F. 210 3225449 WWW.GRHOTELS.GR WWW.ITEP.GR ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΩΝ 48